1 ĐẶT VẤN ĐỀ Lác sau mổ lác (Consecutive Exotropia) dạng lác thứ phát xuất sau mổ sau mổ lác nhiều năm [1] Đây biến chứng thường gặp sau phẫu thuật điều trị lác Tỉ lệ lác sau mổ lác khoảng 27% số bệnh nhân mổ lác bẩm sinh [2] Trên giới có nhiều báo cáo nghiên cứu lác sau mổ lác Một số giả thuyết cho yếu tố liên quan tới hình thành lác ngồi sau mổ lác chậm phát triển trẻ [3], nhược thị [4], mổ già điều trị lác trong, viễn thị cao, yếu tố lác đứng, lác chữ A & V, rung giật nhãn cầu [2], rối loạn vận nhãn [5] Lác ngồi sau mổ lác dẫn đến song thị người lớn, nhược thị sâu chức thị giác hai mắt trẻ em Tuy nhiên, dù tỉ lệ xuất lác sau mổ lác cao, vấn đề điều trị chưa nghiên cứu nhiều tranh cãi Năm 2000, tác giả Linginger [2] cho phẫu thuật lùi thẳng phương pháp điều trị hiệu Trong đó, số tác giả khác [5] lại cho phương pháp trả thẳng vị trí cũ, hay tiến thẳng đem lại kết tốt Ở Việt Nam, tác giả Vũ Bích Thủy [6] báo cáo độ lác tồn dư cách xử trí, nhiên chưa có đề tài nghiên cứu lác sau mổ lác Chính chúng tơi thực đề tài “Đánh giá kết điều trị lác sau phẫu thuật lác bệnh viện Mắt Trung ương” với hai mục tiêu: Đánh giá kết điều trị lác sau mổ lác bệnh viện Mắt Trung ương Tìm hiểu số yếu tố liên quan ảnh hưởng đến kết điều trị lác sau mổ lác bệnh viện Mắt Trung ương CHƯƠNG TỔNG QUAN 1.1 VÀI NÉT VỀ GIẢI PHẪU VÀ SINH LÝ VẬN NHÃN 1.1.1 Giải phẫu vận nhãn Vận động nhãn cầu thực nhờ vào vận nhãn: thẳng (thẳng trên, thẳng dưới, thẳng trong, thẳng ngoài) hai chéo (chéo trên, chéo dưới) [7] [8] [9] Bốn thẳng xuất phát từ vòng gân Zinn đỉnh hốc mắt thẳng trước bám tận củng mạc phần trước nhãn cầu cách rìa giác mạc vị trí khác nhau: 7,5mm (cơ thẳng trên), 7,0mm (cơ thẳng ngoài), 6,5mm (cơ thẳng dưới), 5,5mm (cơ thẳng trong), dài trung bình 40mm Cơ chéo Cơ thẳng Ròng rọc Cơ thẳng Thị thần kinh Cơ nâng mi (cắt) Cơ thẳng Cơ chéo Hình Hình ảnh vận nhãn Cơ thẳng trên: dài 41,8mm từ phần vòng Zinn theo sát thành hốc mắt Phía có nâng mi Cơ thẳng tận đoạn gân dài 5,8mm, rộng 10,6mm, cách rìa giác mạc 7,7mm Đặc điểm Cơ thẳng đường bám lõm chếch, đầu bám cách rìa 7mm, đầu bám ngồi cách rìa 9mm Hai bao thẳng nâng mi dính liền với Cơ thăng Cơ thẳng ngồi Cơ thẳng Hình 1.2: Vị trí bám thẳng vào củng mạc Cơ thẳng dưới: từ phần vòng Zinn phía trước ngồi, tận đoạn gân dài 5,8mm, rộng 9,8mm, cách rìa 6,5mm Đường bám thẳng lõm chếch, đầu bám gần rìa đầu bám ngồi Cơ chéo lớn: xuất phát từ vòng gân Zinn đỉnh hốc mắt chạy thẳng trước đến ròng rọc chéo lớn góc hốc mắt, chui qua lỗ ròng rọc bẻ quặt sau xiên xuống luồn gân thẳng bám tận vào ¼ sau nhãn cầu Cơ chéo dưới: xuất phát từ thành hốc mắt gần ống lệ mũi, phía sau ngồi túi lệ chạy thẳng phía ngồi sau lên trên, vòng qua ơm lấy phần nhãn cầu thẳng bám tận vào ¼ ngồi sau nhãn cầu Chỗ bám gân chéo bé nằm gần hoàng điểm tĩnh mạch trích trùng thái dương dưới, dài khoảng 37mm 1.1.2 Sự chi phối thần kinh vận nhãn - Cơ chéo lớn dây thần kinh số IV chi phối - Cơ thẳng dây thần kinh số VI chi phối - Các lại dây thần kinh số III chi phối 1.1.3 Sinh lý vận nhãn Nhãn cầu chuyển động theo trục mặt phẳng Listing (mặt phẳng tưởng tượng qua tâm xoay nhãn cầu) [7] [10] Tâm quay Mặt phẳng Listing Hình 1.3 Mặt phẳng Listing Quay sang phải sang trái quanh trục Z (trục dọc) Quay lên xuống quanh trục X (trục ngang) Xốy ngồi xốy vào quanh trục Y (trục trước sau) 1.1.4 Chức vận nhãn Cơ thẳng trong: có tác dụng đưa nhãn cầu vào Cơ thẳng ngồi: có tác dụng đưa nhãn cầu Cơ thẳng trên: tác dụng đưa nhãn cầu lên trên, tác dụng phụ đưa nhãn cầu vào xốy vào Cơ thẳng dưới: tác dụng đưa nhãn cầu xuống dưới, tác dụng phụ đưa nhãn cầu vào xoáy vào Cơ chéo lớn: tác dụng xốy nhãn cầu vào trong, tác dụng phụ đưa nhãn cầu xuống ngồi Cơ chéo bé: tác dụng xốy nhãn cầu ngồi, tác dụng phụ đưa nhãn cầu lên Ngoài vận nhãn ngoại lai, mắt có vận nhãn nội thể mi co đồng tử liên quan đến động tác vận nhãn, quy tụ điều tiết [7], [8],[10] 1.1.5 Các định luật vận nhãn Vận động nhãn cầu tuân theo hai định luật [7], [8], [10]: - Định luật Sherrington (phân bố thần kinh đảo ngược): vận nhãn mắt co đối vận với giãn VD: mắt phải đưa ngồi thẳng ngồi co thẳng giãn Định luật Herring: động tác vận nhãn liên hợp hai mắt, xung thần kinh phân bố đồng đồng thời cho đồng vận hai mắt 1.2 CÁC KHÁI NIỆM VỀ LÁC VÀ SINH LÝ BỆNH 1.2.1 Định nghĩa lác Lác lệch trục nhãn cầu, thường kèm theo rối loạn thị giác hai mắt 1.2.2 Sinh lý bệnh Có nhiều thuyết giải thích chế bệnh sinh [8], [10], [11],[12] lác chưa có thuyết hồn chỉnh, nhiên có số thuyết nhiều người nói đến là: - Thuyết cơ: dài ngắn không đều, yếu, khỏe, bám bất thường - Thuyết hoàng điểm: Buffon La Hire cho rằng: hồng điểm lệch vị trí bình thường nên nhãn cầu phải lệch để nhìn vào vật tiêu, sinh lác - Thuyết điều tiết : Donders (1983) cho người viễn thị mắt phải điều tiết để nhìn xa gần mà quy tụ mức dẫn tới lác Ngược lại, người cận thị khơng phải điều tiết nhìn gần nên mắt lác - Thuyết hợp thị: theo Worth (1905) nguyên nhân sinh lác khả hợp hình ảnh hai mắt thành hình ảnh bị hạn chế - Thuyết chức năng: theo thuyết lác xem hậu phát triển thị giác khơng bình thường máy cảm thụ vận chuyển cảm thụ thị giác hai mắt Nguyên nhân chủ yếu phân bố thần kinh điều tiết không hợp lí, tương quan điều tiết quy tụ bị rối loạn - Thuyết di truyền: di truyền đóng vai trò quan trọng ngun nhân lác, theo Woth 58%, Devis 50%, Martinez 40% Tuy nhiên có số tác giả khơng thừa nhận quan điểm (Weckers, Moureau ) - Thuyết thủ tiêu thị giác hai mắt: thuyết cho hai võng mạc tương ứng khơng bình thường kích thích điểm võng mạc bên làm cản trở trấn áp hoạt động điểm tương ứng võng mạc bên kia, mức độ trấn áp nhiều hai ảnh bị triệt tiêu - Thuyết phản xạ có điều kiện Pavlov: TG2M kết trình phối hợp nhiều phản xạ có điều kiện, phối hợp bị rối loạn gây lác Ngồi ra, số yếu tố gây lác khác nói tới như: khơng cân đối khúc xạ hai mắt, thị lực hai mắt Một số tác giả cho bán cầu đại não hoạt động mạnh với ưu tay phải hay tay trái ảnh hưởng tới việc phát sinh lác mắt phải hay mắt trái Cho đến nguyên nhân lác chưa thực biết đến rõ ràng Đó vấn đề mà nhà khoa học cố dày công nghiên cứu 1.3 CÁC PHƯƠNG PHÁP THĂM KHÁM 1.3.1 Chẩn đốn lác 1.3.1.1 Chẩn đốn hình thái lác Sử dụng nghiệm pháp che mắt (cover test) để phát lác: che chậm mắt quan sát chuyển động mắt bên [7], [8], [13], [10] + Nếu thấy mắt quan sát khơng chuyển động: khơng có lác + Nếu thấy mắt quan sát có động tác trả vị trí nhìn thẳng (định thị): có lác Hướng chuyển động mắt cho biết kiểu lác, tốc độ trả mắt nhanh hay chậm nói lên tình trạng thị lực mắt lác người nhược thị nặng động tác trả lại mắt thường chậm Bỏ che mắt (uncover test): dùng để phát lác ẩn Ví dụ: che mắt phải vài giây, sau bỏ nhanh mắt che quan sát chuyển động mắt phải, mắt phải có động tác trả động tác nhìn thẳng có lác ẩn Che mắt luân phiên (alternative cover test): cắt đứt chế hợp thị để phát lác ẩn lác thực Ví dụ: che mắt phải vài giây, sau chuyển sang che mắt trái vài giây che trở lại mắt phải Nếu bệnh nhân lác ẩn hai mắt cân trước sau che mắt ln phiên, bệnh nhân có lác thật xuất lác sau che mắt luân phiên 1.3.1.2 Chẩn đoán độ lác - Phương pháp Hischberg (quan sát ánh phản quang giác mạc): Hình 1.4 Đánh giá độ lác nghiệm pháp Hischberg Bệnh nhân định thị vào nguồn sáng đặt ngang tầm cách mắt bệnh nhân khoảng 40cm: + Nếu hai chấm phản quang GM cân đối trung tâm đồng tử khơng có lác + Nếu lác, ánh phản quang mắt lệch khỏi trung tâm đồng tử, lệch 1mm tương ứng với độ lác (hoặc 15 PD), ánh phản quang nằm bờ đồng tử tương ứng với 15 độ lác, rìa giác mạc tương ứng với 45 độ lác, khoảng bờ đồng tử rìa giác mạc tương ứng 30 độ + Nếu lác ngồi ghi dấu (-), lác ghi dấu (+) Phương pháp Krimsky: bệnh nhân định thị vào nguồn sáng, ta đặt lăng kính cơng suất tăng dần trước mắt lác (đáy ngược hướng lác) hai chấm phản quang nằm tâm đồng tử, lúc cơng suất lăng kính góc lác Nghiệm pháp che mắt kết hợp lăng kính (prim – cover test): đặt lăng kính trước mắt, làm nghiệm pháp che mắt luân phiên thay đổi lăng kính có cơng suất khác mắt khơng động tác trả tính độ lác theo theo cơng suất lăng kính Ngồi dùng máy Synotophore: đo độ lác khách quan độ lác chủ quan 1.3.1.3 Tính chất lác Lác luân phiên, lác cố định mắt: lác luân phiên có lúc lác mắt phải, lúc lác mắt trái Lác cố định mắt có mắt bị lác, mắt lại bình thường Độ lác ổn định hay không ổn định: độ lác coi ổn định chênh lệch độ lác nhìn xa nhìn gần khơng q – 10PD, độ lác lần thăm khám không lệch 5PD 1.3.1.4 Xác định mắt chủ đạo Trên bệnh nhân lác, mắt chủ đạo mắt bệnh nhân dùng để định thị vào vật tiêu Nếu lác mắt mắt chủ đạo mắt không lác, bệnh nhân lác luân phiên thị lực hai mắt tương đương nhau, xác định mắt chủ đạo cách bảo bệnh nhân nhìn vào vật tiêu cách mắt bệnh nhân 40cm, nhắm mắt mở mắt lần, sau lần mở mắt, mắt nhìn thẳng vào vật tiêu nhiều lần mắt chủ đạo 1.3.1.5 Xác định kiểu định thị mắt lác Dùng máy Visuscope máy soi đáy mắt trực tiếp soi vào đáy mắt bệnh nhân, soi vào mắt bảo bệnh nhân phải nhìn thẳng vào đèn soi Nếu hồng điểm nằm vòng sáng định thị tâm, bên cạnh định thị cạnh tâm, định thị ngoại tâm hồng điểm vùng chu biên khỏi vòng sáng 1.3.2 Đo thị lực, đo khúc xạ phát nhược thị - Đo thị lực: + Đo thị lực mắt nhìn xa thị lực nhìn gần: khơng kính có kính, điều chỉnh tật khúc xạ có + Đo khúc xạ: bệnh nhân lác, đo khúc xạ sau liệt điều tiết xác - Khám phát nhược thị: Nhược thị lác nhược thị không tổn thương thực thể gây Chẩn đốn nhược thị hay khơng thị lực hai mắt ≤ 20/40 sau chỉnh kính tốt khám tồn nhãn cầu khơng tìm thấy tổn thương thực thể có khả gây ảnh hưởng đến thị lực Nhược thị chia làm ba mức độ sau: + Nhược thị nhẹ: thị lực từ 20/30 đến 20/40 + Nhược thị trung bình: thị lực từ 20/50 đến 20/80 + Nhược thị nặng: thị lực 20/100 1.3.3 Đánh giá thị giác hai mắt Khám phù thị bảng Titmus Khám song thị test điểm Worth Các mức độ TG2M máy Synoptophore: 10 + Đồng thị: khả nhìn thấy đồng thời hai hình thái khác hai mắt + Hợp thị: khả hai mắt tạo ảnh hợp từ hai ảnh gần giống ảnh thiếu chi tiết nhỏ + Phù thị: khả có cảm giác chiều sau chập hai ảnh vật nhìn thấy hai mức độ khác 1.3.4 Khám vận động nhãn cầu Khám bốn hướng chính, bốn hướng phụ để đánh giá chức theo sơ đồ hoạt trường vận nhãn T.Trªn CD CD T Trªn TN TT g TN CT CT TD Hình 1.5 Sơ đồ hoạt trường 1.3.5 Đo điểm cận quy tụ Cận điểm quy tụ điểm gần mà hai mắt trì định thị Dùng thước kẻ tựa má bệnh nhân, di chuyển vật tiêu từ xa tới gần đến thấy hai mắt không quy tụ bệnh nhân thấy song thị Khoảng cách bình thường 10cm 1.4 SỰ PHÁT TRIỂN THỊ LỰC VÀ THỊ GIÁC HAI MẮT Khi chào đời, thị lực trẻ kém, thị lực mức đếm ngón tay (ĐNT) (theo cách thử người lớn) trung tâm thị giác não non nớt Tuy nhiên, sau - tháng đầu đời, thị lực trẻ nhanh chóng cải thiện trung tâm thị giác phát triển nhanh chức cấu trúc nhân xám thể gối vỏ não thùy chẩm Ở hầu hết trẻ em có thị giác bình thường thời điểm quan trọng phát triển thị giác định thị trung tâm nhìn theo liên tục xác tháng thứ đến tháng thứ Thị lực bình thường trẻ em trưởng thành muộn, nhiên 11 Hà Huy Tiến (1972), Rối loạn vận động nhãn cầu, Nhãn khoa tập 2, Nhà xuất y học thể dục thể thao, Hà Nội, 152- 164 12 Forrest MP, Finigan S, Gole GA (2003), Three horizontal muscle squint surgery for large angle infantile esotropia, Clinical and Experimental Ophthalmology, 31; 509- 516 13 The American Academy of Ophthalmology, Basic and clinical science course (2004- 2005), “Pediatric Ophthamol and Strabismus” 9-188, 14 Olitsky SE, Nelson NB, (1998), Strabismus disorders, Harley,s Pediatric Ophthalmology 4th edition, 146-197, 15 Wright KW, Spigel PH, Thompson LS,(2006), Handbook of pediatric Strabismus and amblyopia 217- 234 16 Kushner, B.J (1988) Exotropic deviations: a functional classification and approach to treatment Am Orthoptic J, 38, 81−93 17 Ciner EB, Herzberg C Optometric management of optically induced consecutive exotropia J Am Optom Assoc 1992; 63:266-71 18 Folk RF, Miller MR, Chapman L Consecutive exotropia following surgery Br J Ophthalmol 1983; 67:546-8 19 Og˘ uz V, Arvas S, Yolar M, Kizilkaya M & Tolun H (2002): Consecutive XT following Strabismus Surgery Ophthalmologica 16: 246–248 20 Stager DR, Weakly DR Jr, Everett M &Birch EE (1994): Delayed consecutive exotropia following 7-millimeter bilateral medial rectus recession for congenital esotropia (1994) J Pediatr Ophthalmol Strabismus 31: 147–150 21 Ing M, Costenbader FD, Parks MM Early surgery for congenital esotropia Am J Ophthalmol 1966;61:1419–1427 22 Dickey CF, Metz HS, Stewart SA,(1991), The diagnosis of amblyopia in cross fixation, J Pediatr Ophthalmol strabismus, 28: 171-175, 23 Von Noorden GK Binocular vision and ocular motility: theory and management of strabismus 5th ed St Louis (MO): Mosby;1996; p 334 24 Biedner B, Yassur Y, David R Advancement and reinsertion of one medial rectus muscle as treatment for surgically overcorrected esotropia Binocul Vis Strabismus Q 1991;6:197–200 25 Jampolsky A A simplified approach to strabismus diagnosis In: Burian HM, Dunlap EA, Dyer JA, Fletcher MC, Jampolsky A, Knapp P, Parks MM, editors Symposium on strabismus: transactions of the New Orleans Academy of Ophthalmology St Louis (MO): Mosby; 1971 8990 26 Dankner SR, Mash AJ, Jampolsky A Intentional surgical overcorrection of acquired esotropia Arch Ophthalmol 1978;96:1848– 1852 27 Lê Hồng Sơn Nghiên cứu phương pháp lùi có vòng quai phẫu thuật điều trị lác năng, Luận văn tốt nghiệp thạc sĩ y học trường ĐH Y Hà Nội, Hà Nội 2006 PHỤ LỤC MỤC LỤC ĐẶT VẤN ĐỀ CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN 1.1 VÀI NÉT VỀ GIẢI PHẪU VÀ SINH LÝ VẬN NHÃN 1.1.1 Giải phẫu vận nhãn 1.1.2 Sự chi phối thần kinh vận nhãn 1.1.3 Sinh lý vận nhãn 1.1.4 Chức vận nhãn 1.1.5 Các định luật vận nhãn 1.2 CÁC KHÁI NIỆM VỀ LÁC VÀ SINH LÝ BỆNH 1.2.1 Định nghĩa lác 1.2.2 Sinh lý bệnh 1.3 CÁC PHƯƠNG PHÁP THĂM KHÁM 1.3.1 Chẩn đoán lác 8 1.3.2 Đo thị lực, đo khúc xạ phát nhược thị 11 1.3.3 Đánh giá thị giác hai mắt 11 1.3.4 Khám vận động nhãn cầu 12 1.3.5 Đo điểm cận quy tụ 12 1.4 SỰ PHÁT TRIỂN THỊ LỰC VÀ THỊ GIÁC HAI MẮT 12 1.5 LÁC NGOÀI SAU MỔ LÁC TRONG 13 1.5.1 Định nghĩa 13 1.5.2 Nguyên nhân 14 1.5.3 Đặc điểm lâm sàng 14 1.6 ĐIỀU TRỊ PHẪU THUẬT LÁC NGOÀI SAU MỔ LÁC TRONG 15 1.6.1 Phương pháp phẫu thuật 15 1.6.2 Lựa chọn để can thiệp 17 1.6.3 Định lượng mổ lác 17 1.6.4 Biến chứng mổ lác 19 1.6.5 Tình hình phẫu thuật lác ngồi sau mổ lác 19 CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 20 2.1 ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU 20 2.1.1 Tiêu chuẩn lựa chọn 20 2.1.2 Tiêu chuẩn loại trừ 20 2.2 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 21 2.2.1 Thiết kế nghiên cứu 21 2.2.2 Cỡ mẫu 21 2.2.3 Phương tiện nghiên cứu 21 2.2.4 Tiến hành nghiên cứu 22 2.2.5 Phương pháp xử lí số liệu 25 2.2.6 Đạo đức nghiên cứu 25 CHƯƠNG 3: DỰ KIẾN KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 26 3.1 ĐẶC ĐIỂM BỆNH NHÂN NGHIÊN CỨU 26 3.1.1 Tình hình bệnh nhân theo tuổi giới 26 3.1.2 Phân bố bệnh nhân theo thời gian xuất bệnh 27 3.1.3 Đặc điểm số yếu tố liên quan 27 3.1.4 Đặc điểm độ lác 28 3.1.5 Tình trạng tật khúc xạ 28 3.1.6 Tình trạng thị lực mức độ nhược thị 29 3.1.7 Phương pháp phẫu thuật 29 3.2 KẾT QUẢ SAU PHẪU THUẬT 30 3.2.1 Kết điều trị lác sau phẫu thuật theo thời gian 30 3.2.2 Tình trạng thị lực mắt lác theo thời gian 31 3.2.3 Tình trạng thị giác hai mắt sau phẫu thuật 31 3.2.4 Liên quan thị lực với tình trạng thị giác hai mắt 32 3.2.5 Mối liên quan kết điều trị lác ngồi tình trạng TG2M 32 3.2.6 Kết điều trị theo độ tuổi 33 3.2.7 Tình trạng biến chứng sau mổ 33 CHƯƠNG 4: DỰ KIẾN BÀN LUẬN 34 4.1 BÀN LUẬN VỀ ĐẶC ĐIỂM BỆNH NHÂN 34 4.1.1 Tuổi giới 34 4.1.2 Đặc điểm số yếu tố liên quan 34 4.1.3 Thời điểm xuất lác 34 4.1.4 Đặc điểm độ lác 34 4.1.5 Tình trạng tật khúc xạ 34 4.1.6 Tình trạng thị lực mức nhược thị 34 4.1.7 Phương pháp phẫu thuật 34 4.2 BÀN LUẬN VỀ KẾT QUẢ ĐIỀU TRỊ BẰNG PHẪU THUẬT 34 4.2.1 Kết điều trị lệch trục nhãn cầu theo thời gian 34 4.2.2 Tình trạng thị giác hai mắt sau phẫu thuật 34 4.2.3 Mối liên quan thị lực thị giác hai mắt sau phẫu thuật 34 4.2.4 Liên quan kết phẫu thuật lác thị giác hai mắt 34 4.2.5 Kết điều trị phẫu thuật theo độ tuổi 34 4.3 BÀN LUẬN VỀ CÁC YẾU TỐ LIÊN QUAN ĐẾN KẾT QUẢ PHẪU THUẬT 34 4.3.1 Tuổi, giới kết phẫu thuật 34 4.3.2 Thị lực kết 34 4.3.3 Cân nặng lúc sinh, yếu tố gia đình, tuổi thai kết phẫu thuật 34 4.3.4 Độ lác, thời điểm phẫu thuật kết phẫu thuật 34 4.3.5 Yếu tố khúc xạ kết phẫu thuật 34 DỰ KIẾN KẾT LUẬN TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC 35 BỆNH ÁN NGHIÊN CỨU I HÀNH CHÍNH Họ tên: Giới Nam Nghề nghiệp: Địa chỉ: Họ tên bố mẹ: Điện thoại: Ngày vào viện: Ngày phẫu thuật: Ngày viện: Nữ II LÝ DO VÀO VIỆN III BỆNH SỬ Thời điểm phát bệnh: a Ngay sau sinh b Xuất tự nhiên c Xuất trước tháng d Nguyên nhân Tiến triển bệnh 2.1 Lác a Tăng b Giảm c ổn định Điều trị trước vào viện a Chưa điều trị b Đã điều trị c Điều trị nhược thị TIỀN SỬ Tiền sử thân a Đẻ đủ tháng b Đẻ thiếu tháng c Đẻ thường d Đẻ có can thiệp e Cân nặng lúc sinh f Tình trạng mẹ mang thai Tiền sử bệnh mắt IV Số hồ sơ Năm sinh Tuổi 2.2 Sụp mi a Có bệnh mắt b Khơng có bệnh mắt Tiền sử tồn thân a Có bệnh b Khơng bệnh Tiền sử gia đình 4.1 Lác 4.2 Sụp mi a Có người bệnh b Khơng có người bệnh V KHÁM BỆNH Tồn thân a Có bệnh tồn thân b Khơng có bệnh tồn thân Khám mắt 2.1 Thị lực Thị lực Khơng kính Có kính MP MT 2.2 Khúc xạ - Đo tự động MP - Soi bóng đồng tử sau liệt điều tiết Thuốc Atropin 0.5% Cycloryl 1% 2.3 Hình thái lác a Lác mắt b Lác mắt c Lác luân phiên d Mắt chủ đạo 2.4 Độ lác Hirschberg Nhìn xa Nhìn gần Lăng kính MT MP MT MP Trước Atropin MT Sau Atropin Nhìn xa Nhìn gần Synoptophore Độ lác chủ quan Độ lác khách quan 2.5 Độ sụp mi + Giả sụp mi + Sụp mi Mức độ 2.6 Điểm cận quy tụ: cm 2.7 Tình trạng vận nhãn: Hạn chế VN 2.8 Kiểu định thị Định thị trung tâm Định thị cạnh tâm Định thị ngoại tâm 2.9.Tình trạng thị giác hai mắt - Có thị giác mắt - Khơng có thị giác mắt + Đo máy Synoptophore - Đồng thị - Hợp thị - Phù thị - Biên độ hơp thị + Đo Test TNO VI CHẨN ĐOÁN + Titmus VII PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU TRỊ Điều trị nội khoa Phương pháp định phẫu thuật MP MT Số lần phẫu thuật VIII BIẾN CHỨNG Trong mổ a Chảy máu b Thủng củng mạc c Tụt d Khác Sau mổ a Hở vết mổ b Nhiễm trùng vết mổ c Song thị d Bong võng mạc e Viêm nội nhãn f Khác Xử lý biến chứng IX THEO DÕI SAU MỔ Khi viện a Thị lực b Độ lác - Hirschberg nhìn gần - Lăng kính nhìn gần - Synoptophore Độ lác chủ quan Độ lác khách quan Đồng thị Hợp thị Biên độ hợp thị Phù thị c Vận nhãn d Tư đầu – cổ e Song thị f Nhận xét kết phẫu thuật Khám lại lần a Thị lực b Độ lác - Hirschberg nhìn gần nhìn xa nhìn xa nhìn xa c d e f - Lăng kính nhìn gần - Synoptophore Độ lác chủ quan Độ lác khách quan Đồng thị Hợp thị Biên độ hợp thị Phù thị Vận nhãn Tư đầu – cổ Song thị Nhận xét kết phẫu thuật Khám lại lần a Thị lực b Độ lác - Hirschberg nhìn gần - Lăng kính nhìn gần - Synoptophore Độ lác chủ quan Độ lác khách quan Đồng thị Hợp thị Biên độ hợp thị Phù thị c Vận nhãn d Tư đầu – cổ e Song thị f Nhận xét kết phẫu thuật nhìn xa nhìn xa nhìn xa Khám lại lần a Thị lực b Độ lác - Hirschberg nhìn gần - Lăng kính nhìn gần - Synoptophore Độ lác chủ quan Độ lác khách quan Đồng thị Hợp thị Biên độ hợp thị Phù thị c Vận nhãn d Tư đầu – cổ e Song thị f Nhận xét kết phẫu thuật nhìn xa nhìn xa CÁC CHỮ VIẾT TẮT BN : Bệnh nhân CX : Lác sau mổ lác NC : Nghiên cứu PD : Diop lăng kính PT : Phẫu thuật RGNC : Rung giật nhãn cầu TE : Trẻ em TG2M : Thị giác hai mắt TL : Thị lực TN : Cơ thẳng TT : Cơ thẳng DANH MỤC BẢNG Bảng 3.1 Phân bố bệnh nhân theo tuổi 26 Bảng 3.2 Phân bố thời gian xuất lác 27 Bảng 3.3 Tuổi thai sinh 27 Bảng 3.4 Đặc điểm độ lác 28 Bảng 3.5 Tình trạng tật khúc xạ 28 Bảng 3.6 Tình trạng thị lực trước mổ (đã chỉnh kính) bệnh nhân thử thị lực 29 Bảng 3.7 Phương pháp phẫu thuật lác sau mổ lác 29 Bảng 3.8 Kết điều trị lác sau phẫu thuật theo thời gian 30 Bảng 3.9 Tình trạng thị lực mắt lác theo thời gian (đã chỉnh kính) 31 Bảng 3.10 Tình trạng TG2M 31 Bảng 3.11 Liên quan thị lực với tình trạng TG2M 32 Bảng 3.12 Mối liên quan kết chỉnh trục nhãn cầu tình trạng TG2M Bảng 3.13 Kết điều trị theo độ tuổi 32 33 DANH MỤC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 1: Phân bố bệnh nhân theo giới 26 Biểu đồ 2: Tình trạng cân nặng lúc sinh 27 Biểu đồ 3: Yếu tố di truyền gia đình 28 Biều đồ Kết điều trị lác sau phẫu thuật theo thời gian 30 ... chúng tơi thực đề tài Đánh giá kết điều trị lác sau phẫu thuật lác bệnh viện Mắt Trung ương với hai mục tiêu: Đánh giá kết điều trị lác sau mổ lác bệnh viện Mắt Trung ương Tìm hiểu số yếu tố... bị lác phẫu thuật) - Thời gian xuất lác sau mổ lác - Mắt bị lác, lác mắt hay hai mắt, mắt chủ đạo - Độ lác - Các phương pháp điều trị nội khoa trước mổ có - Phương pháp phẫu thuật lác sau mổ lác. .. thuật Yếu tố khúc xạ kết phẫu thuật 31 DỰ KIẾN KẾT LUẬN ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ PHẪU THUẬT LÁC NGOÀI SAU MỔ LÁC TRONG MỘT SỐ YẾU TỐ LIÊN QUAN ĐẾN KẾT QUẢ PHẪU THUẬT LÁC NGOÀI SAU MỔ LÁC TRONG