Sôlôkhốp A/ Mục tiêu bài học : Giúp HS hiểu : - Những nét cơ bản về con người và các sáng tác của nhà văn Xô Viết M.. - Truyện ngắn “ SPCN” là tác phẩm đầu tiên trong VH Nga tập trung và
Trang 1GIÁO ÁN NGỮ VĂN LỚP 12
SỐ PHẬN CON NGƯỜI (M Sôlôkhốp)
A/ Mục tiêu bài học : Giúp HS hiểu :
- Những nét cơ bản về con người và các sáng tác của nhà văn Xô Viết M Sôlôkhốp
- Truyện ngắn “ SPCN” là tác phẩm đầu tiên trong VH Nga tập trung vào hình tương con người bất hạnh trong chiến tranh Tuy viết về những đau thong mất mát trong chiến tranh khốc liệt nhưng tác giả vẫn giữ được một cái nhìn nay nhân bản :lòng tin ở tính cách Nga kiên cường , ở cuộc sống bao dung …
B/ Phương tiện lên lớp : SGK, SGV, Tài liệu tham khảo, Giáo án…
C/ Tiến trình dạy học :
1 Kiểm tra bài cũ :
2 Bài mới :
Cho HS đọc tiểu dẫn SGK
- Nêu những nét chính về cuộc
đời và sự nghiệp sáng tác của
M.Sôlôkhốp
- Những đặc đỉêm nào ảnh
hưởng đến sự nghiệp sáng tác
của ông?
I/ Tìm hiểu chung : 1/ Tác giả : M Sôlôkhốp (1905-1984)
- Là nhà văn XV lỗi lạc , sinh ra và gắn bó máu thịt với vùng thảo nguyên sông Đông, trong gia đình nông dân
- Thời nội chiến : nghỉ học, sớm tham gia CM và bắt đầu viết văn Lên Matxcơva làm nhiều nghề để có điều kiện học hỏi cho sự nghiệp viết văn
Trang 2- Tác phẩm tiêu biểu ?
- Nêu nội dung tiêu biểu trong
những sáng tác của ông ?
- Ông có ảnh huởng như thế
nào đối với nền văn học Nga
thế kỉ XX ?
- Nêu xuất xứ tác phẩm “Số
phận con người” + đoạn trích
- Đọc và tóm tắt đoạn trích
- 1925 trở về sông Đông và sáng tác “Sông Đông êm đềm”
- Chiến tranh Vệ Quốc (1941-1945) làm phóng viên chiến trường , sáng tác nhiều bài kí , truyện ngắn…
- 1939 được bầu vào Viện Hàn Lâm KH Liên Xô
- 1965 được giải NoBel
* Tác phẩm tiêu biểu : bộ tiểu thuyết “Sông Đông êm
đềm” và một số tác phẩm khác : Đất vỡ hoang, số phận con người” Nội dung viết về cuộc sống và con người vùng sông Đông sau CMT10 và thời kì nội chiến , toát lên tư tưởng nhân đạo sâu sắc
=> Tên tuổi và tác phẩm của M.Sôlôkhốp làm rạng rỡ nên văn học Nga TK XX
2/ Tác phẩm:
a/ Xuất xứ: Sáng tác 1957 Trích chương 3 và một phần kết của TP “ số phận con nguời”
b/ Tóm tắt :
Tác giả gặp anh lái xe Xôcôlốp và anh kể lại đời mình cho tác giả nghe :
“Từ những năm nội chiến Xôcôlốp tham gia Hồng Quân Cả nhà anh chết trong nạn đói 1922, anh làm thuê cho Culắc nên sống sót, anh làm thợ mộc có vợ và 3 đứa con ngoan Thế chiến II bùng nổ, Xocôlốp nhập ngũ, ra trận, bị thương, bị Đức bắt làm tù binh Anh chạy trốn
Trang 3- Nêu chủ đề của đọan trích
khỏi tù, trở về với Hồng Quân, ít lâu sau nghe tin vợ và 2 con gái bị chết trong trận càn của Đức Niềm hi vọng cuối cùng là đứa con trai, nhưng chiến tranh gần kết thúc, tiến gần Berlin, đứa con của anh đã tử thương đúng ngày chiến thắng 9/5, anh chỉ kịp nhìn con trai lần cuối Chiến tranh kết thúc, Xôcôlốp trải qua nhiều đau khổ, mất mát
to lớn Giải ngũ, không gia đình, người thân, anh cũng không trở lại quê hương, sống trơ trọi tại nhà người bạn
và làm nghề lái xe Tình cờ gặp và nhận Vania, một đứa trẻ bơ vơ, bố mẹ đều chết trong chiến tranh làm con nuôi Tình cảm với Vania làm tim anh ấm lại, hai tâm hồn sưởi ấm cho nhau Sau đó anh gây ra tai nạn lái xe, đụng phải con bò, bị tước bằng lái Xôcôlốp phải lang bạt kiếm sống, đổi chỗ ở để kiếm việc làm và để quên người thân nhưng đêm đêm họ vẫn hiện về trong giấc mơ… Mặc dù cuộc sống nhiều bất hạnh nhưng anh vẫn kiên cường vượt qua và có niềm tin hướng về tương lai, nhất
là sự trưởng thành của đứa trẻ.”
3/ Chủ đề tác phẩm :
Lên án chiến tranh gây đau khổ cho nhiều số phận con người; ca ngợi phẩm chất nhân hậu, kiên cường của con người Nga sau chiến tranh
II/ Đọc hiểu tác phẩm : 1/ Chú bé Vania - Số phận bất hạnh :
- Cha mất ở mặt trận, mẹ chết trên tàu
- Dơ bẩn, lang thang, đói khát, sớm biết đau khổ (lặng thinh, tư lự, thở dài…)
Trang 4- Hình ảnh chú bé bất hạnh
Vania
- Nêu những nét tương đồng
giữa Xôcôlốp và Vania
- Hai vợ chồng người bạn của
Xôcôlốp là người như thế nào?
- Khi anh nhận Vania làm con
nuôi, thái độ của họ ntnào?
- Nêu những nét tiêu biểu về
nhânâ vật Xocôlốp
- Trong quá khứ anh đã gặp
phải những bất hạnh gì ? hiện
tại thì như thế nào?
- Mặc dù gặp nhiều bất hạnh
nhưng anh có đầu hàng số
phận không ? Vì sao?
- Khao khát yêu thương : nhận Xocôlốp làm cha,
có tình cảm yêu thương chân thật, bồng bột với Xocôlốp
- Có những hồi ức về cha mẹ …
=> Nỗi bất hạnh khó quên, ám ảnh chú bé suốt đời
2/ Vợ chồng người bạn :
- Không con cái , cũng khao khát có 1 đứa con
- Đồng cảm với cảnh ngộ của Xôcôlốp
- Đồng tình quyết định nhận con nuôi của bạn, xúc động đến rơi nước mắt
3/ Nhân vật Xôcôlốp :
- Qúa khứ bất hạnh : gia đình chết hết trong trận đói 1922, vợ con chết do Phát xít Đức
- Hiện tại đã tìm thầy nguồn an ủi từ chú bé Vania
- Qúa khứ đau thương tiếp tục ám ảnh, dày vò anh
- Kiên cường chịu đựng, vượt qua hướng về tương lai tươi sáng bằng tấm lòng nhân hậu
Tính cách Nga kiên cường
Những vết thương do chiến tranh gây ra mãi mãi không bao giờ có thể lành được
III/ Tổng kết : 1/ Nghệ thuật :
Trang 5- Nghệ thuật và nội dung tiêu
biểu của đoạn trích ?
- Tính chân thật trong mọi chi tiết mặc dù đó là những sự thật nghiệt ngã, đắng cay
- Lời kể, lời dẫn dắt truyện tự nhiên
- Giọng điệu đằm thắm, trữ tình gây sự xúc động mạnh, giàu kịch tính
2/ Nội dung :
- Tác phẩm phơi bày sự nghiệt ngã của chiến tranh đã gây biết bao đau thương, mất mát cho con người
- Ca ngợi người Nga với ý chí kiên cường, nhân hậu, có thể vượt lên tất cả
- Thể hiện niềm tin và lòng nhân đạo của tác giả đối với cuộc sống và con người
3/ Củng cố - Dặn dò :
- Đọc Ghi nhớ (SGK)
- Đọc lại đoạn trích và phân tích “Số phận con người” qua Sôcôlốp và Vania
- Soạn “ Ông già và biển cả”
Trang 6
Tuần : XXVIII Ngày dạy : …
… …
Tiết : 82,83
ÔNG GIÀ VÀ BIỂN CẢ
E HÊ-MINH-UÊ
A/ Mục tiêu bài học : Giúp HS hiểu :
- Cảm nhận được vẻ đẹp không những của lão ngư phủ đơn độc và dũng cảm mà
cả vẻ đẹp của nhân vật cá kiếm –kì phùng địch thủ của ông
- Làm quen vớimột nét độc đáo trong nghệ thuật văn xuôi của Hê-minh-uê : từ những chi tiết giản dị , chân thực của cuộc săn bắt cá gợi mở những tầng ý nghĩa rộng lớn , khiến cho 2 nhân vật chính mang ý nghĩa biểu tượng Tứ đó có thể rút ra bài học về lối viết : chống lối viết hoa mĩ mà rỗng tuếch , vố thường được HS ưa thích hiện nay
B/ Phương tiện lên lớp : SGK, SGV, Tài liệu tham khảo, Giáo án…
C/ Tiến trình dạy học :
1 Kiểm tra bài cũ :
2 Bài mới :
Trang 7Hoạt động của GV và HS Nội dung
Cho HS đọc tiểu dẫn SGK
- Nêu những nét tiêu biểu về
nhà văn E.heminguê
GV nên nói sơ nét về nguyên lí
“tảng băng trôi”
- Nội dung tiêu biểu trong
những sáng tác của ông
- Nêu những tác phẩm ti6eu
biểu của E Heminguê
- Nêu xuất xứ , hòan cảnh sáng
tác , nội dung của tác phẩm
“ông già và biển cả”
Cho HS đọc đoạn trích và nêu
chủ đề
I/ Tìm hiểu chung : 1/ Tác giả : E Hê-minh-uê (1899-1961)
- Là nhà văn Mĩ để lại ấn tượng sâu sắc trong nền văn xuôi hiện đại phương Tây, góp phần đổi mới lối viết truyện, tiểu thuyết của TG
- Là nhà báo nhà văn xông xáo với nhiều cuộc chiến tranh, quen sống giản dị của người dân chất phác
- Dù viết về đề tài nào, đều thể hiện ý đồ “viết một áng văn xuôi đơn giản và trung thực về con người”
- Sau chiến tranh không hòa nhập được với cuộc sống mới , cùng 1 số trí thức tự xưng “Thế hệ vứt đi”
- Đề xướng nguyên lí sáng tác “Tảng băng trôi”
- Ông sống chủ yếu ở CuBa , mất vì tự sát
Tác phẩm tiêu biểu: Mặt trời vẫn mọc , giã từ vũ khí ,
chuông nguyện hồn ai, ông già và biển cả …
2/ Tác phẩm “ ông già và biển cả” : a/ Xuất xứ : Sáng tác 1952 trước khi được tặng giải
Nobel văn học 1954 Là kết tinh tiêu biểu của những nét mới mẻ trong lối kể chuyện của Hê-minh-uê
b/ Tóm tắt :
“ Ông lão Xan-ti-a-gô 74 tuổi thường xuyên đánh cá trên vùng biển ấm ngoài khơi LaHa-ba-na cùng cậu bé Ma-nô-lin Ông ra biển 84 ngày liền không bắt được con cá lớn nào Ngày kia , một mình đi biển ,ông câu
Trang 8Cho HS đọc đoạn trích SGK
vaØ nhận xét chân dung lão ngư
phủ Xan-ti-a-gơ
- Cuộc chiến đấu của lão và con
cá diễn ra trong khơng gian như
thế nào ?
được con cá rất to Trận chiến giữa người và cá bắt đầu Bằng ý chí và nghị lực phi thường cộng sức chịu đựng
kì diệu cuối cùng ơng hạ được con cá và buộc nĩ vào mạn thuyền ,nhưng sau đĩ gặp sự tấn cơng của đàn cá mập , ơng lại chiến đấu tiếp để giữ chiến lợi phẩm nhưng cuối cùng con cá kiếm chỉ cịn lại bộ xương …”
c/ Chủ đề :
Đoạn trích miêu tả cuộc chiến đấu của ơng lão Xan-ti-a-gơ với con cá kiếm khổng lồ , bằng ý chí và nghị lực phi thường, chiến đấu gần kiệt sức để thực hiện ước
mơ “bắt được con cá lớn nhất đời mình”
II/ Đọc hiểu tác phẩm : 1/ Chân dung lão ngư phủ Xan-ti-a-gơ :
- Nhân vật trung tâm, người anh hùng của cuộc chiến đấu
- Lai lịch : lão ngư phủ 74 tuổi lành nghề, mưu trí, đơn độc mà dũng cảm
- Từng cĩ mơ ước bắt được con cá kiếm lớn nhất đời mình
2/ H/ ảnh cuộc chiến đấu của lão Xan-ti-a-gơ :
- Diễn ra trong đơn độc trên chiếc thuyền nhỏ bé , giữa đại dương mênh mơng , trong đêm tối , tay khơng vũ khí
- Cảm kích , chiêm ngưỡng vẻ đẹp rực rỡ,kiêu hùng của con cá kiếm khổng lồ lúc chưa bị bắt Biểu tượng
Trang 9- Em có nhận xét gì về sự lặp đi
lặp lại của những vòng lượn của
con cá kiếm?
Cho Hs thảo luận
- Nêu ý nghĩa biểu tượng của
con cá kiếm
cho ước mơ
- Hình ảnh những “ vòng lượn” của con cá được nhắc
đi nhắc lại nhiều lần
gợi cuộc đấu tranh giữa ông lão và con cá kiếm ,
gợi hình ảnh một ngư phủ lành nghề ước đoán được khoảng cách rộng hẹp , xa gần của con cá kiếm
- Những vòng lượn thể hiện những cố gắng sau cùng của con cá muốn thoát khỏi sự săn đuổi của ông lão
- Những vòng lượn biểu thị sự cảm nhận của
Xan-ti-a-gô về con cá song chỉ là gián tiếp
Qua lời đối thoại của ông lão và con cá không chỉ là
sự cảm thông, đồng thời bộc lộ rõ vẻ đẹp tâm hồn của ông lão: ông hiểu rõ và đang chiêm ngưỡng đối thủ của mình
3/ Ýù nghĩa biểu tượng của con cá kiếm :
- Đại diện cho hình ảnh thiên nhiên, tiêu biểu cho vẻ đẹp, tính chất kiêu hùng , vĩ đại …của tự nhiên
- Tiêu biểu cho quan hệ phức tạp với con người: thiên nhiên vừa là bạn , vừa là đối thủ của con người
- Vừa là biểu tương ước mơ vừa bình thường , giản dị nhưng đồng thời cũng rất khác thường , cao cả mà con người đeo đuổi ít nhất 1 lần trong đời
4/ Nghệ thuật :
- Đọan trích mang tầng nghĩa hàm ẩn tượng trưng cho ước mơ của con người ; Văn giản dị , chân thật , nhiều
Trang 10- Nêu một vài hình tượng nghệ
thuật sử dụng trong đoạn trích
đoạn đầy kịch tính ; Thể hiện nguyên lí “Tảng băng trôi”
III/ Tổng kết :
Hình ảnh ông lão đánh cá đơn độc dũng cảm săn đuổi con cá lớn nhất đời mình là biểu tương về vẻ đẹp của ước mơ và hành trình gian khổ của con người để biến ước mơ thành hiện thực Đồng thời đoạn trích thể hiện phong cách của tác giả : như một “tảng băng trôi”
3/ Củng cố - Dặn dò :
- Đọc Ghi nhớ (SGK)
- Đọc lại đoạn trích và phân tích nguyên lí “Tảng băng trôi” trong tác phẩm
- Soạn “ Diễn đạt trong văn nghị luận”