VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI LÊ NGỌC DIỆN BẢO ĐẢM QUYỀN CON NGƯỜI CỦA NGƯỜI BỊ BẮT THEO PHÁP LUẬT TỐ TỤNG HÌNH SỰ VIỆT NAM TỪ THỰC TIỄN TỈNH QUẢNG BÌNH LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC HÀ NỘI, năm 2017 VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI LÊ NGỌC DIỆN BẢO ĐẢM QUYỀN CON NGƯỜI CỦA NGƯỜI BỊ BẮT THEO PHÁP LUẬT TỐ TỤNG HÌNH SỰ VIỆT NAM TỪ THỰC TIỄN TỈNH QUẢNG BÌNH Chun ngành : Luật Hình Tố tụng hình Mã số : 60.38.01.04 LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS ĐINH THỊ MAI HÀ NỘI, năm 2017 LỜI CAM ĐOAN Tơi xin cam đoan cơng trình nghiên cứu riêng Các số liệu nêu Luận văn trung thực Kết nghiên cứu nêu Luận văn chưa công bố cơng trình khác TÁC GIẢ LUẬN VĂN Lê Ngọc Diện MỤC LỤC MỞ ĐẦU CHƯƠNG MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ BẢO ĐẢM QUYỀN CON NGƯỜI CỦA NGƯỜI BỊ BẮT 1.1 Một số khái niệm liên quan đến bảo đảm quyền người người bị bắt 1.2 Bảo đảm quyền người người bị bắt theo pháp luật Tố tụng hình Việt Nam 16 CHƯƠNG THỰC TRẠNG BẢO ĐẢM QUYỀN CON NGƯỜI CỦA NGƯỜI BỊ BẮT TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH QUẢNG BÌNH 41 2.1 Tổng quan thực trạng bảo đảm quyền người người bị bắt tố tụng hình địa bàn tỉnh Quảng Bình 41 2.2 Thực trạng yếu tố bảo đảm thực quyền người người bị bắt địa bàn tỉnh Quảng Bình 44 2.3 Những kết quả, vi phạm, sai lầm nguyên nhân 47 CHƯƠNG CÁC GIẢI PHÁP BẢO ĐẢM QUYỀN CON NGƯỜI CỦA NGƯỜI BỊ BẮT 64 3.1 Giải pháp hoàn thiện pháp luật Tố tụng hình bảo đảm quyền người người bị bắt 64 3.2 Giải pháp nâng cao hiệu thực pháp luật tố tụng hình vềbảo đảm quyền người người bị bắt 70 3.3 Một số giải pháp khác 76 KẾT LUẬN 79 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT BLHS : Bộ luật hình BLTTHS : Bộ luật tố tụng hình BPNC : Biện pháp ngăn chặn CQĐT : Cơ quan điều tra CQTHTT : Cơ quan tiến hành tố tụng NTHTT : Người tiến hành tố tụng QCN : Quyền người THA : Thi hành án TNHS : Trách nhiệm hình TTHS : Tố tụng hình VKS/VKSND : Viện kiểm sát nhân dân DANH MỤC CÁC BẢNG Số hiệu Tên bảng bảng 2.1: 2.2: Bảng thống kê trường hợp bắt tạm giữ từ năm 2012 – 2016 Bảng thống kê trường hợp bắt tạm giam từ năm 2012 – 2016 Trang 51 54 MỞ ĐẦU Tính cấp thiết đề tài Bảo vệ quyền người nhân tố quan trọng cho phát triển bền vững quốc gia Mỗi quốc gia xây dựng hệ thống pháp luật riêng cho quốc gia dựa điều kiện trị, kinh tế - xã hội giá trị truyền thống văn hóa quốc gia để bảo đảm quyền người thực cách tốt đầy đủ Trong q trình xây dựng hồn thiện hệ thống pháp luật, Nhà nước ta không ngừng thể chế hóa nội dung quyền người quy định pháp luật, tham gia ký kết, gia nhập nhiều điều ước quốc tế bảo đảm quyền người Các quan, cá nhân bảo vệ pháp luật khơng ngừng tạo cho người có mơi trường tự do, bình đẳng để thực quyền, nghĩa vụ mình, đồng thời bảo vệ người khỏi hành vi xâm hại Bảo đảm quyền người khơng dừng lại việc ghi nhận mà phải thực thi nhiều biện pháp đồng bộ, cấp, ngành, người tham gia Hoạt động áp dụng BPNC bắt người hoạt động phức tạp, nhạy cảm, hoạt động mà quyền người dễ bị xâm phạm Bắt người chế định pháp lý luật tố tụng hình Việt Nam Đây thực chất biện pháp ngăn chặn nhằm hạn chế số quyền công dân, quyền người Mục đích BPNC để đảm bảo cho CQTHTT thực tốt chức năng, nhiệm vụ cơng tác đấu tranh chống phòng ngừa tội phạm, đảm bảo trật tự pháp luật pháp chế xã hội chủ nghĩa Các biện pháp ngăn chặn nhằm bảo vệ quyền người, quyền lợi ích hợp pháp công dân Nhưng mặt khác, BPNC hoạt động CQTHTT, NTHTT dễ ảnh hưởng đến quyền lợi ích cơng dân, đến quyền người Cho nên vấn đề đặt CQTHTT, NTHTT cần có nhận thức đầy đủ quyền người tầm quan trọng việc bảo đảm Đồng thời cần phải hiểu rõ quy định pháp luật việc đảm bảo quyền người, bên cạnh cần nắm bắt trình tự thủ tục điều kiện áp dụng BPNC bắt người Đây vấn đề quan trọng để chủ thể thực thi pháp luật tránh vi phạm quyền người, quyền lợi ích hợp pháp cơng dân mà Hiến pháp quy định Ngồi cịn nâng cao nhận thức công dân tự bảo vệ quyền hồn cảnh bị áp dụng BPNC bắt người, từ có phản hồi tích cực giúp quan tiến hành tố tụng đảm bảm quyền người hoạt động tố tụng Thực tiễn tỉnh Quảng Bình năm qua cho thấy có nhiều trường hợp vi phạm QCN người bị bắt trình tiến hành tố tụng Những vi phạm xuất phát từ nhiều nguyên nhân, có bất cập, hạn chế pháp luật, chế, nhận thức, thái độ người tiến hành tố tụng, quy định chế độ trách nhiệm quan, người tiến hành tố tụng người bị bắt Vì sở thực tiễn, quy định pháp luật tố tụng việc áp dụng BPNC bắt người việc bảo đảm quyền người hoạt động này, nhận thấy vấn đề cấp thiết vô quan trọng cho phát triển bền vững Đặc biệt trình xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa yếu tố cần ý quan tâm Với lý nêu tác giả chọn nghiên cứu đề tài: “Bảo đảm quyền người người bị bắt theo pháp luật tố tụng hình Việt nam từ thực tiễn tỉnh Quảng Bình” làm luận văn tốt nghiệp Tình hình nghiên cứu đề tài Trong khoa học pháp lý nước ta vấn đề quyền người bảo đảm quyền người hoạt động tư pháp nói chung hoạt động tố tụng nói riêng nhiều tác giả nghiên cứu từ mức độ góc độ khác Đối với người bị buộc tội nói chung, người bị bắt tố tụng hình nói riêng có nhiều cơng trình đề cập nghiên cứu Ở phạm vi nghiên cứu quyền người bảo đảm quyền người nói chung tố tụng hình sự, cụ thể có nhiều cơng trình cơng bố như: Sách chuyên khảo: “Quyền người”, năm 2015 GS,TS Võ Khánh Vinh chủ biên, NXB Khoa học xã hội Sách chuyên khảo: “Cơ chế bảo đảm bảo vệ quyền người”, năm 2011 GS, TSVõ Khánh Vinh chủ biên, Nxb Khoa học xã hội Sách:“Bảo đảm quyền người tư pháp hình Việt Nam”, năm 2010, NXB Đại học quốc gia TP Hồ Chí Minh Sách: “Bảo vệ quyền người luật hình sự, luật tố tụng hình Việt Nam”, tác giả Trần Quang Tiệp (2004), NXB trị quốc gia Hà Nội Sách: “Một số vấn đề bảo vệ quyền người tố tụng hình Việt Nam”, tác giả Vũ Văn Nhiêm (2010), NXB Đại học quốc gia TP Hồ Chí Minh Ngồi cịn có cơng trình tiêu biểu khác như: Luận án tiến sĩ luật học tác giả Đặng Công Cường (2013), “Vai trò Tòa án việc bảo đảm quyền người Việt Nam nay”,của tác giả Lại Văn Trình (2011), Bảo đảm quyền người bị tạm giữ, bị can, bị cáo tố tụng hình Việt Nam Ở cấp độ báo, tạp chí khoa học kể đến: Bài viết tác giả Nguyễn Tiến Đạt (2006), Bảo đảm quyền người việc bắt, tạm giữ, tạm giam, Tạp chí khoa học pháp lý số (34); Bài viết tác giả Đắc Minh (2014), Cơng dân có quyền im lặng bị bắt, TANDTC - Công lý số 86, thứ ngày 24/10; Bài viết tác giả Bình Sơn (2014), Sơi động quyền im lặng, Tạp chí dân chủ pháp luật-BTP, số 11 (272); Các cơng trình tác giả nghiên cứu vấn đề bảo đảm quyền người tư pháp hình nói chung tố tụng hình nói riêng Bước đầu đặt móng cho việc đặt quyền người lên hàng đầu Tuy nhiên, đến chưa có cơng trình khoa học tiếp cận cách trọn v n, toàn diện, hệ thống, đồng vấn đề bảo đảm quyền người người bị bắt theo pháp luật tố tụng hình từ thực tiễn địa bàn nghiên cứu, cụ thể tỉnh Quảng Bình Trên sở kế thừa tri thức lý luận tảng, cơng trình nghiên cứu mà tiếp cận được, tác giả vận dụng sâu nghiên cứu việc bảo đảm quyền người người bị bắt theo pháp luật tố tụng hình Việt Nam từ thực tiễn tỉnh Quảng Bình Mục đích nhiệm vụ nghiên cứu 3.1 Mục đích nghi n c u Mục đích luận văn nhằm đưa giải pháp tăng cường bảo đảm quyền người người bị bắt theo pháp luật tố tụng hình Việt Nam từ thực tiễn tỉnh Quảng Bình 3.2 Nhiệm vụ nghi n c u Một làm sáng tỏ số sở lý luận quy định bảo đảm quyền người hoạt động tố tụng nói chung việc áp dụng biện pháp ngăn chặn bắt người nói riêng Hai đánh giá thực tiễn bảo đảm quyền người hoạt động áp dụng biện pháp ngăn chặn bắt người quan tiến hành tố tụng tỉnh Quảng Bình qua điểm cịn thiếu sót, chưa hợp lý quy định pháp luật áp dụng biện pháp ngăn chặn bắt người với việc bảo đảm quyền người Ba đề xuất giải pháp hoàn thiện quy định luật tố tụng hình giải pháp nhằm nâng cao hiệu bảo đảm quyền người việc áp dụng biện pháp ngăn chặn bắt người Đối t ng ph m vi nghiên cứu 4.1 ối tư ng nghi n c u Đối tượng nghiên cứu đề tài bảo đảm quyền người người bị bắt theo pháp luật tố tụng hình Việt Nam từ thực tiễn tỉnh Quảng Bình 4.2 hạm vi nghi n c u Đề tài mà tác giả chọn để nghiên cứu bao quát phạm vi liên quan đến vấn đề bảo đảm quyền người người bị bắt việc áp dụng biện pháp ngăn chặn bắt người theo pháp luật tố tụng hình Việt Nam từ thực tiễn tỉnh Quảng Bình giai đoạn từ năm 2012 đến năm 2016 Do giới hạn hình trình hỏi cung sở giam giữ trụ sở Cơ quan điều tra, quan giao nhiệm vụ tiến hành số hoạt động điều tra Việc quy định khơng đầy đủ q trình đảm bảo quyền người pháp luật tố tụng hình theo khoản điều 183 lấy cung nơi người bị bắt khơng thấy quy định việc ghi âm ghi hình lại mà có thơng báo cho VKS người bào chữa, th đặt câu hỏi VKS người bào chữa biết mà khơng tham gia người bị bắt liệu có đảm bảo quyền người q trình khơng Bộ luật TTHS nên quy định chặt chẽ việc lấy lời khai người bị bắt Tại khoản điều 421 BLTTHS có quy định “Việc lấy lời khai người bị giữ trường h p khẩn cấp, người bị bắt, bị tạm giữ, hỏi cung bị can phải có mặt người bào chữa người đại diện họ.” Mặc dù quy định có tính đảm bảo quyền người người bị bắt cao, nhiên th đặt vào trường hợp người bị bắt sống độc thân khơng có người đại diện khơng có người bào chữa quy định pháp luật bỏ lọt trường hợp Vì theo tơi cần phải có thêm quy định trường hợp nên có đại diện VKS tham gia vào việc lấy lời khai hỏi cung người bị bắt Trên thực tế đại diện VKS tham gia lấy lời khai hỏi cung bị can quy định pháp luật TTHS phải chặt chẽ việc Vì có quy định “ Đại diện VKS tham gia vào việc lấy lời khai hỏi cung bị can thấy cần thiết” việc quy định khiến cho người tiến hành tố tụng xem nh việc lấy lời khai, cung bị can 3.2 Giải ph p nâng cao hiệu thực ph p uật tố tụng hình vềbảo đảm quyền ng ời ng ời bị bắt 3.2.1 Nâng cao thức pháp luật, trình độ nhận thức, chuyên môn nghiệp vụ chủ thể tiến hành tố tụng Việc nâng cao ý thức pháp luật, trình độ nhận thức, chuyên môn nghiệp vụ chủ thể tiến hành tố tụng việc cấp thiết Vì phận 70 tiến hành tố tụng phận quan trọng TTHS Việc không bỏ lọt tội phạm hay oan sai có xảy hay không việc nâng cao ý thức pháp luật, trình độ nhận thức, chun mơn nghiệp vụ chủ thể kể có tốt hay khơng Vì giải pháp việc nâng cao ý thức pháp luật trình độ nhận thức, chun mơn nghiệp vụ chủ thể tiến hành tố tụng trải qua bước sau: Th nhất, Nâng cao chất lượng kiểm sát, phối hợp việc giải tố giác, tin báo tội phạm kiến nghị khởi tố Trên sở quy định Bộ Luật TTHS văn hướng dẫn thi hành, VKS nhân dân cấp phải chủ động, linh hoạt áp dụng biện pháp kiểm sát hiệu quả, triệt để, pháp luật; thực nghiêm túc chế độ trực nghiệp vụ 24/24 giờ; đặt hòm thư tố giác tội phạm nơi thuận tiện, tích cực nắm bắt thơng tin; tăng cường kiểm tra, khắc phục tồn tại, vướng mắc giải tố giác, tin báo tội phạm Lãnh đạo VKS cấp cần trọng phân cơng KSV có lực theo dõi, phối hợp với quan điều tra để kịp thời đề yêu cầu xác minh tố giác, tin báo tội phạm Đối với tố giác, tin báo tội phạm phức tạp, nhạy cảm, lãnh đạo Viện cần chủ động phối hợp với thủ trưởng quan điều tra xây dựng kế hoạch giải quy định pháp luật Th hai, Nâng cao chất lượng công tác kiểm sát trình khởi tố, điều tra, x lý án hình Tăng cường trách nhiệm cơng tố KSV hoạt động điều tra theo phương châm gắn cơng tố với hoạt động điều tra, phát huy có hiệu quyền hạn VKS vai trò KSV TTHS chủ trương chung toàn ngành Để thực tốt nhiệm vụ này, cần: nâng cao trách nhiệm KSV việc kiểm tra tính hợp pháp định khởi tố khơng khởi tố vụ án hình sự; kiểm sát chặt chẽ định khơng khởi tố vụ án hình quan điều tra quan khác có thẩm quyền; KSV phải phối hợp với Điều tra viên, giám sát chặt chẽ từ khởi tố vụ án suốt trình điều tra, chủ động bám sát tiến độ điều tra để đề yêu cầu 71 điều tra kịp thời, sát với thực tế khách quan vụ án Th ba, Hồn thiện hệ thống quy chế nghiệp vụ cơng tác kiểm sát VKS nhân dân tỉnh đạo việc nghiên cứu tổng hợp, đề xuất VKSNDTC bước hoàn thiện quy chế công tác thực hành quyền công tố kiểm sát việc tuân theo pháp luật kiểm sát điều tra, kiểm sát xét x vụ án hình sự; chủ trì phối hợp với quan hữu quan tiến hành rà soát, s a đổi, bổ sung quy chế phối hợp có; thống ban hành tổ chức thực tốt quy chế phối hợp Công an tỉnh, VKS nhân dân tỉnh, Tòa án nhân dân tỉnh giải vụ án hình 3.2.2 Tăng cường giải thích, hướng dẫn áp dụng pháp luật TTHS Th nhất, tăng cường hướng dẫn áp dụng BLTTHS: Để bảo đảm quyền người với việc hoàn thiện BLTTHS 2015 bổ sung nguyên tắc, quy định nhằm bảo đảm cho hoạt động tố tụng xác, khách quan thực nhiệm vụ bảo vệ quyền lợi ích hợp pháp công dân, cần tăng cường hướng dẫn áp dụng thống quy định BLTTHS cho CQTHTT, NTHTT Cần hướng dẫn tập trung số vấn đề sau: Hướng dẫn chi tiết, cụ thể biện pháp ngăn chặn không giam giữ bảo lĩnh, cấm khỏi nơi cư trú, đặt tiền tài sản có giá trị để bảo đảm nhằm giúp cho CQTHTT nên tăng cường áp dụng biện pháp Cần hướng dẫn thống áp dụng Điều 122 BLTTHS 2015 mức tiền phải đặt, thẩm quyền thủ tục cụ thể việc sung quỹ Nhà nước số tiền đặt để CQTHTT không gặp vướng mắc hay lúng túng thực áp dụng biện pháp ngăn chặn Các quan tiến hành tố tụng cần hướng dẫn cụ thể thủ tục cấp giấy chứng nhận bào chữa; tham gia người bào chữa vào trình tố tụng giai đoạn điều tra Những khó khăn cản ngại q trình tham gia TTHS Luật sư thời gian qua tập trung thể trước hết pháp luật thực định số biểu cản trở gây khó khăn cho Luật sư tham gia tố 72 tụng Địa vị pháp lý người bào chữa BLTTHS 2003 chưa coi trọng, mang nặng tính hình thức, quyền tiếp cận người bị tình nghi phạm tội với dịch vụ pháp lý chưa thật bảo đảm, Luật sư chưa thật giúp ích hiệu cho họ giai đoạn điều tra Tại Điều 58 BLTTHS 2003 quy định quyền nghĩa vụ người bào chữa tư cách tham gia tố tụng người bào chữa thực tế chưa thật bình đẳng với NTHTT, quyền phát sinh người bị tạm giữ dường hoàn toàn phụ thuộc vào chấp thuận hay không CQTHTT Người bào chữa chưa bình đẳng việc thu thập, đánh giá chứng nhằm bảo vệ quyền lợi hợp pháp cho người bị tình nghi phạm tội Việc tiếp cận quyền bào chữa cách hiệu địi hỏi phải có hợp tác hỗ trợ từ phía CQTHTT nhiều hình thức giải thích rõ cho người bị bắt quyền tự bào chữa nhờ người khác bào chữa So với quy định quyền bào chữa Điều 11 BLTTHS 2003 quyền bào chữa BLTTHS 2015 có nhiều điểm mới, tiến người bị tạm giữ, bị can bị cáo có quyền bào chữa hành người bị bắt bảo đảm quyền bào chữa; mở rộng việc người bào chữa có quyền thu thập chứng thay có quyền thu thập tài liệu, đồ vật nay; Rút ngắn thời hạn cấp giấy đăng ký bào chữa xuống 12 trường hợp bào chữa cho người bị bắt để người bào chữa có điều kiện nhanh chóng tiếp cận với trình giải vụ án (Điều 78 BLTTHS 2015) Có thể thấy BLTTHS 2015 quy định cụ thể, minh bạch thủ tục bào chữa giai đoạn điều tra, tạo sở pháp lý để quan tố tụng người bào chữa làm tròn phận theo quy định pháp luật Th hai, cần trọng công tác nâng cao nhận thức, trình độ Điều tra viên, Kiểm sát viên Để bảo đảm quyền người người bị bắt phụ thuộc nhiều vào hoàn thiện quy định pháp luật việc hướng dẫn áp dụng thống pháp luật Tuy nhiên, dù pháp luật có quy định cụ thể đến đâu hiệu phụ thuộc nhiều vào quan điểm, nhận thức người áp 73 dụng pháp luật trường hợp cụ thể Việc áp dụng quy định pháp luật mang tính cưỡng chế phụ thuộc vào nhiều quan điểm, cách nhìn nhận người có thẩm quyền áp dụng Ví dụ người phạm tội nghiêm trọng hay nghiêm trọng có để tạm giam, nhiên việc có áp dụng biện pháp tạm giam hay không trường hợp cụ thể phụ thuộc vào quan điểm người có thẩm quyền Trong hoạt động tố tụng, nhiều hành vi tố tụng (kỹ điều tra, kỹ kiểm sát ) chưa BLTTHS quy định; hành vi tố tụng thực tốt hay khơng, bảo đảm tơn trọng quyền người hay không phụ thuộc vào khả năng, kinh nghiệm chủ thể tiến hành tố tụng Chính vậy, cần tăng cường nhận thức, trình độ chun mơn nghiệp vụ, trình độ văn hóa ứng x CQTHTT, NTHTT giải pháp quan trọng bảo đảm cho hoạt động điều tra, truy tố đáp ứng yêu cầu tơn trọng bảo đảm quyền người nói chung quyền người người bị bắt nói riêng Th ba, trọng tăng cường đào tạo, bồi dưỡng, tập huấn chuyên môn, nghiệp vụ kỹ tố tụng cho đội ngũ ĐTV, KSV Những NTHTT phải nhận thức đắn, đầy đủ quy định pháp luật liên quan đến việc bảo đảm quyền người mà đặc biệt quyền người người bị bắt Cần tăng cường giáo dục trị, tư tưởng, sách pháp luật, sách nhân đạo Nhà nước người phạm tội, quan điểm bảo đảm quyền người Nhà nước pháp quyền XHCN cho NTHTT cấp Mở lớp học bồi dưỡng nghiệp vụ người tiến hành tố tụng buổi họp trực tuyến Bộ công an, VKSNDTC, TANDTC thực cấp tố tụng để tuyên truyền áp dụng pháp luật cách xác nhằm đảm bảo đầy đủ quyền nghĩa vụ người bị bắt, đồng thời cần giải thích pháp luật cho nhân dân hình thức họp thơn, xóm, phường, xã để nhân dân tiếp cận với quy định pháp luật 74 thay có hiệu lực pháp luật đồng thời nắm bắt quyền nghĩa vụ bị bắt Tăng cường hoạt động kiểm sát, giám sát hoạt động TTHS nhằm phát sớm vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng, xâm phạm đến quyền người người bị bắt Cùng với việc nâng cao trình độ, lực NTHTT, Nhà nước cần có biện pháp tăng cường đội ngũ luật sư tổ chức, số lượng chất lượng, nâng cao vị luật sư TTHS bảo đảm vai trò quan trọng luật sư việc bảo vệ quyền người người bị bắt Tóm lại, Việc tăng cường ý thức pháp luật đội ngũ tiến hành tố tụng có tầm ý nghĩa quan trọng việc nhận thức thực quy định pháp luật Để thực điều cơng tác phổ biến, giáo dục pháp luật khâu q trình thi hành pháp luật có ý nghĩa, vai trò quan trọng việc tăng cường pháp chế, xây dựng Nhà nước pháp quyền Việt Nam XHCN nhân dân, nhân dân nhân dân Xuất phát từ vai trò, ý nghĩa quan trọng Đảng Nhà nước ta ln quan tâm đến cơng tác Nghị số 08 Bộ Chính trị rõ: " ẩy mạnh công tác n truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật với nhiều hình th c phong phú, sinh động, đặc biệt thông qua phi n xét xử lưu động phán công minh để n truyền, nâng cao ý th c pháp luật cho cán nhân dân” Chỉ thị số 32-CT/TW ngày 09/12/2003 Ban Bí thư Trung ương Đảng tăng cường lãnh đạo Đảng công tác phổ biến giáo dục pháp luật, nâng cao ý thức chấp hành pháp luật cán bộ, nhân dân khẳng định: " hổ biến, giáo dục pháp luật phận cơng tác giáo dục trị, tư tưởng, nhiệm vụ tồn hệ thống trị đặt lãnh đạo ảng” [7] 3.2.3 Hoàn thiện chế độ trách nhiệm người tiến hành tố tụng Đẩy mạnh hoàn thiện chế độ trách nhiệm NTHTT Nâng cao trách nhiệm Nhà nước trước công dân giải pháp quan trọng việc bảo đảm 75 thực quyền công dân Nhà nước khơng có trách nhiệm việc ban hành pháp luật trì để pháp luật quyền cơng dân thực thực tế mà x lý vi phạm pháp luật chế độ trách nhiệm khác nhau.Vì vậy, việc hồn thiện chế độ trách nhiệm NTHTT giải pháp cần thiết để bảo đảm quyền người TTHS Trước hết cần hồn thiện quy định trách nhiệm hình hành vi xâm phạm quyền người hoạt động tư pháp nói chung Đồng thời cần mạnh tay truy cứu trách nhiệm hình trường hợp thiếu trách nhiệm truy cứu trách nhiệm hình oan, người khơng có tội gây hậu nghiêm trọng nâng cao trách nhiệm NTHTT việc bảo đảm quyền người bước hoàn thiện pháp luật bồi thường thiệt hại trường hợp oan, sai tố tụng hình Hồn thiện chế độ kỷ luật hành vi xâm phạm quyền người TTHS Những hành vi người có thẩm quyền tiến hành tố tụng xâm phạm quyền người chưa đến mức độ truy cứu trách nhiệm hình tùy tính chất, mức độ phải x lý kỷ luật cách hợp lý; phải đánh giá để bãi miễn không tái bổ nhiệm chức danh chuyên môn Thủ trưởng, Phó thủ trưởng Cơ quan điều tra, Viện trưởng, Phó Viện trưởng Viện kiểm sát, Điều tra viên, Kiểm sát viên Đặc biệt người không đủ lực đáp ứng yêu cầu ngày cao hoạt động tư pháp, có vi phạm nghiêm trọng quyền người khơng nên giao tiếp tục thực trách nhiệm, quyền hạn tố tụng hình đặt 3.3 Một số giải ph p kh c Tăng cường công tác phối hợp liên ngành thực nghiêm túc quy định BLTTHS Quy chế phối hợp ký kết CQĐT-VKS-TA đảm bảo nguyên tắc phối kết hợp chế ước sở tôn trọng chức năng, nhiệm vụ ngành theo quy định pháp luật Tăng cường Công tác đạo, điều hành lãnh đạo đơn vị phải sâu sát, 76 đạo kịp thời vụ án phức tạp, tùy theo tính chất vụ án để phân công Kiểm sát viên cho phù hợp, tăng cường cơng tác kiểm tra phát sai sót để chấn chỉnh kịp thời Đề cao trách nhiệm cá nhân, trách nhiệm tập thể vụ việc oan, sai X lý nghiêm minh người mắc sai phạm, trường hợp xảy oan, sai nghiêm trọng Đơn vị để xảy oan, sai thủ trưởng đơn vị chịu trách nhiệm; kiên không xét danh hiệu thi đua cá nhân, đơn vị có án oan Các Cơ quan tố tụng cấp thường xuyên kiểm tra, uốn nắn chấn chỉnh kịp thời, tăng cường việc hướng dẫn nghiệp vụ, thơng báo rút kinh nghiệm, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho cấp Kiện toàn bổ sung số lượng Điều tra viên, Kiểm sát viên, Thẩm phán Xây dựng đội ngũ cán có chức danh tư pháp “vừa hồng, vừa chuyên” đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp tình hình Điều chuyển biên chế phù hợp cho địa phương xảy nhiều án, tránh áp lực nhiều công việc dẫn đến oan, sai, bỏ lọt tội phạm Có sách đãi ngộ, tăng cường kinh phí, sở vật chất, trang thiết bị, phương tiện làm việc cho Cơ quan tư pháp Đề nghị Các quan Trung ương sớm hoàn thiện hệ thống pháp luật, văn hướng dẫn kịp thời, tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục, nâng cao trình độ nhận thức pháp luật cho nhân dân Thường xuyên mở lớp tập huấn, đào tạo bồi dưỡng cho cán làm công tác pháp luật Kết uận Ch ng Với vấn đề lý luận nghiên cứu phân tích đánh giá thực trạng địa phương, tác giả đưa nhóm giải pháp, gồm: Nhóm giải pháp nhằm hồn thiện nguyên tắc tố tụng hình bảo đảm quyền người người bắt theo pháp luật tố tụng hình Trong khuyến nghị đề xuất góp ý hồn thiện cụ thể ngun tắc bất khả xâm phạm thân thể; nguyên tắc bảo đảm quyền bào chữa, quyền có người bào 77 chữa người bị bắt; chế định quyền im lặng người bị bắt; chế định biện pháp ngăn chặn; chế định liên quan đến biện pháp thủ tục đảm bảo quyền người người bị bắt Nhóm giải pháp nâng cao hiệu thực pháp luật tố tụng hình vềbảo đảm quyền người người bị bắt đưa đề xuất cụ thể về: giải pháp nâng cao ý thức pháp luật, trình độ nhận thức, chun mơn nghiệp vụ chủ thể tiến hành tố tụng; giải pháp tăng cường giải thích, hướng dẫn áp dụng pháp luật TTHS; giải pháp hoàn thiện chế độ trách nhiệm người tiến hành tố tụng Và số giải pháp khác gồm: Tăng cường công tác phối hợp liên ngành thực nghiêm túc quy định BLTTHS, Tăng cường Công tác đạo, điều hành lãnh đạo đơn vị phải sâu sát, đạo kịp thời vụ án phức tạp, Kiện toàn bổ sung số lượng Điều tra viên, Kiểm sát viên, Thẩm phán 78 KẾT LUẬN Khi người sinh quyền người bảo đảm thực lẽ tự nhiên Do đó, quyền người khơng vấn đề trọng yếu luật pháp quốc tế mà chế định pháp lý pháp luật quốc gia, nhà nước ta xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa bảo đảm quyền người nội dung mục đích công xây dựng nhà nước Bảo đảm quyền người bảo đảm dân chủ, bảo đảm hiệu quả, hiệu lực Nhà nước quyền lợi ích hợp pháp cơng dân Để đánh giá chất lượng sống, trình độ văn minh quốc gia thể dân chủ, thoả mãn bảo đảm quyền tự cá nhân công dân quốc gia đó, hoạt động khác, hoạt động tố tụng hình mà đặc biệt việc áp dụng BPNC quyền người ln phải đặt lên hàng đầu theo hoạt động áp dụng BPNC bắt người hoạt động đầu tiên, làm sở tảng cho hoạt động tố tụng tiếp theo, với tầm quan trọng địi hỏi hoạt động cần phải khách quan, xác, nhạy bén đặc biệt quyền người người bị bắt phải bảo đảm Việc bảo đảm quyền người nhân tố cho phát triển bền vững quốc gia Luận văn đạt số kết quả, là: Đã góp phần làm rõ thêm số vấn đề lý luận chung bảo đảm QCN TTHS; Đã phân tích quy định BLTTHS hành điểm BLTTHS 2015 bảo đảm quyền người bắt, sở đánh giá thực tiễn đưa kết đạt được,đồng thời nêu lên hạn chế, bất cập tồn tại, nguyên nhân tồn bất cập; Những ý kiến góp phần hồn thiện quy định pháp luật TTHS Việt Nam giải pháp khác nhằm nâng cao hiệu việc bảo đảm quyền người người bị bắt Luận văn cơng trình khoa học nghiên cứu bảo đảm quyền người người bị bắt thực tiễn tỉnh Quảng Bình, tác 79 giả có nhiều cố gắng q trình nghiên cứu thực luận văn tránh khỏi hạn chế khiếm khuyết Tác giả mong nhận ý kiến đóng góp quý Thầy, Cơ, đồng nghiệp để luận văn hồn thiện hơn, tác giả xin chân thành cảm ơn 80 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO Trần Văn Bảy (2011), Người bào chữa vấn đề bảo đảm quyền người bào chữa tố tụng hình Việt Nam, Tài liệu hội thảo đề tài nghiên cứu khoa học cấp Bộ “ ảm bảo quyền người Tố tụng hình Việt Nam”, trường Đại học Luật TP.HCM tháng 06/2006; Nguyễn Hịa Bình (2016), Những nội dung Bộ luật Tố tụng Hình 2015, Nxb Chính trị Quốc Gia Hà Nội; Bộ luật hình 2015, Nxb Tư pháp, Hà Nội; Lê Văn Cảm (2010), Những vấn đề chung bảo vệ quyền người pháp luật lĩnh vực tư pháp hình sự; Chính phủ (2002), Nghị định 98/2002/N -CP; Chính phủ (1998), Nghị định 89/1998/N -CP; Chỉ thị số 32 – CT/TW ngày 09/12/2003 Ban bí thư Trung ương Đảng tăng cường lãnh đạo Đảng công tác PBGDPL, nâng cao ý thức chấp hành pháp luật cán bộ, nhân dân; Đặng Cơng Cường (2013), Vai trị Tịa án việc bảo vệ quyền người Việt Nam nay, Luận án tiến sỹ luật học; Nguyễn Ngọc Chí (2013), Bảo đảm thực quyền bất khả xâm phạm thân thể, danh dự, nhân phẩm theo Hiến pháp 2013, NXB Lao động xã hội, Hà Nội; 10 Nguyễn Đăng Dung - Vũ Công Giao - Lã Khánh Tùng (Đồng chủ biên) (2011), Giáo trình lý luận pháp luật quyền người, Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội 11 Nguyễn Tiến Đạt (2006), Bảo đảm quyền người việc bắt, tạm giữ, tạm giam, Tạp chí khoa học pháp lý số 3; 12 Đại học Quốc gia Hà Nội, Khoa luật (2016), Bảo vệ quyền người pháp luật hình pháp luật tố tụng hình giai đoạn xậy dựng Nhà nước pháp quyền Việt Nam, Đề tài khoa học cấp Đại học quốc gia, Hà Nội; 13 Đảng cộng sản Việt Nam (2011), Văn kiện đại hội đại biểu tồn quốc lần th XI, Nxb Chính trị quốc gia – Sự thật, Hà Nội; 14 Nguyễn Văn Động (2005), Quyền người, quyền công dân Hiến pháp Việt Nam, Nxb Khoa học Hà Nội; 15 Đoàn Thị Ngọc Hai (2015), Bảo vệ quyền người tố tụng hình - Một số vấn đề cần trao đổi, Cổng thông tin điện t Bộ tư pháp 16 Phạm Hồng Hải (2012), Bàn tham gia người bào chữa giai đoạn điều tra, Tạp chí luật học; 17 Phan Trung Hoài (2016), Những điểm chế định bào chữa Bộ luật Tố tụng hình năm 2015, Nxb Chính trị Quốc Gia - Sự thật; 18 Nguyễn Như Hiển (2014), Một số vấn đề lý luận thực tiễn bảo vệ quyền người pháp luật Tố tụng Hình Việt Nam, Luận văn Thạc sỹ, trường đại học quốc gia Hà Nội; 19 Trần Quang Tiệp (2004), Bảo vệ quyền người Luật hình sự, Luật tố tụng hình Việt Nam, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội; 20 Khoa luật – Đại học quốc gia Hà Nội (2012), Hỏi đáp quyền người, NXb Đại học quốc gia Hà Nội; 21 Khoa luật – Đại học Quốc gia Hà Nội (2011), Giáo trình lý luận pháp luật quyền người, Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội; 22 Khoa Luật – Đại học quốc gia Hà Nội (2012), Hỏi đáp quyền người, Nxb Đại học quốc gia, Hà Nội; 23 Luật thi hành tạm giữ, tạm giam 2015; 24 Luật tương trợ tư pháp 2007; 25 C.Mác – Ph.Ăng ghen (1998), Về quyền người, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội; 26 C.Mác – Ph.Ăng ghen (1986), Toàn tập, tập III, Nxb Sự thật, Hà Nội; 27 Đắc Minh (2014), Công dân có quyền im lặng bị bắt, TANDTC-Cơng lý số 86, thứ ngày 24/10; 28 Nghị 08 - NQ/TW ngày 02/01/2002 Bộ trị “một số nhiệm vụ trọng tâm công tác tư pháp thời gian tới”; 29 Nghị 49 - NQ/TW ngày 02/6/2005 Bộ trị “Chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020”; 30 Vũ Văn Nhiêm (2010), Một số vấn đề bảo vệ quyền người tố tụng hình Việt Nam, Nxb Đại học quốc gia; 31 Phạm Hồng Phong (2014), Bảo vệ quyền người tố tụng hình sự, Tạp chí Lý luận trị số 10- 2014; 32 Đào Thị Mai Phương (2015), Bảo đảm quyền người tố tụng hình người bị tạm giữ, tạm giam, Luận văn thạc sĩ luật học, Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội; 33 Quốc hội (2013), Hiến pháp, Hà Nội; 34 Quốc hội (2013), Luật tổ ch c Hội đồng nhân dân Ủy ban nhân dân, Hà Nội; 35 Lê Văn Sua (2016), háp luật hình Việt nam với y u cầu bảo vệ quyền người, quyền công dân theo Công ước chống tra tấn, Cổng thông tin điện t Bộ tư pháp; 36 Thông tư số 70/2011/TT – BCA ngày 10/10/2011; 37 Lại Văn Trình (2011), Bảo đảm quyền người bị tạm giữ, bị can, bị cáo tố tụng hình Việt Nam, Luận án tiến sỹ Luật học; 38 Trường đại học luật Hà Nội (1995), Giáo trình luật tố tụng hình sự; 39 Tuyên ngôn nhân quyền giới năm 1948 (UHDR); 40 United Nations, Human Rights (1994), Questions and Answers, New York anh Geveva (Hỏi đáp nhân quyền Li n h p quốc); 41 Viện kiểm sát nhân dân tối cao (2011), Sổ tay kiểm sát vi n hình sự; 42 Viện ngôn ngữ học (1997), Từ điển tiếng Việt, Nxb Đà Nẵng; 43 Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Quảng Bình (2012 – 2016), Báo cáo tổng kết giam giữ năm 2012, 2013, 2014, 2015, 2016; 44 Võ Khánh Vinh (2004), Bình luận khoa học Bộ luật tố tụng hình sự; 45 Võ Khánh Vinh (chủ biên) (2010), Quyền người tiếp cận đa ngành li n ngành luật học tập I, Nxb Khoa học xã hội; 46 Võ Khánh Vinh (chủ biên) (2010), Quyền người tiếp cận đa ngành li n ngành luật học tập II, Nxb Khoa học xã hội; 47 Võ Khánh Vinh (chủ biên) (2011), Cơ chế bảo đảm bảo vệ quyền người, Nxb Khoa học xã hội; 48 Võ Khánh Vinh (Chủ biên) (2015), Quyền người, Nxb Khoa học xã hội; ... chung người bị bắt bảo đảm quyền tố tụng người bị bắt Các yếu tố bảo đảm thực quyền người bị bắt theo pháp luật TTHS Việt Nam gồm: bảo đảm mặt pháp lý, bảo đảm mặt tổ chức, chế thực hiện, bảo đảm. .. HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI LÊ NGỌC DIỆN BẢO ĐẢM QUYỀN CON NGƯỜI CỦA NGƯỜI BỊ BẮT THEO PHÁP LUẬT TỐ TỤNG HÌNH SỰ VIỆT NAM TỪ THỰC TIỄN TỈNH QUẢNG BÌNH Chun ngành : Luật Hình Tố tụng hình. .. tích theo tác giả, bảo đảm quyền người người bị bắt theo pháp luật tố tụng hình sau: ? ?Bảo đảm quyền người người bị bắt tố tụng hình việc quan tiến hành tố tụng phải thực nghĩa vụ theo quy định pháp