ĐẤU THẦU CẠNH TRANH Có nhiều hình thức lựa chọn nhà thầu: – Chỉ định thầu – Đấu thầu hạn chế – Đấu thầu rộng rãi – Chào hàng cạnh tranh – Tự thực hiện Quyền điều chỉnh giá thầu của nhà thầu Quyền của nhà thầu để rút lại HS thầu
CHUYÊN ĐỀ ĐẤU THẦU CẠNH TRANH Tác giả: Lương Đức Long (Ph.D, Japan) luongduclong@hcmut.edu.vn TS LUONG DUC LONG Đấu thầu • Đấu thầu việc chọn lựa nhà thầu phù hợp để thực dự án, nhà thầu tốt => Thành cơng dự án • Có nhiều hình thức lựa chọn nhà thầu: – Chỉ định thầu – Đấu thầu hạn chế – Đấu thầu rộng rãi – Chào hàng cạnh tranh – Tự thực TS LUONG DUC LONG Khái niệm đấu thầu cạnh tranh •Đấu thầu cạnh tranh u cầu luật cho tất hợp đồng xây dựng có liên quan đến cơng quỹ u cầu đấu thầu cạnh tranh phục vụ hai mục đích chính: a Tiết kiệm tiền thuế nhân dân b Thúc đẩy cơng •Nếu dự án xây dựng với ngân quỹ cơng, nhà chức trách cơng quyền có nghĩa vụ hồn thành cơng việc cách kinh tế Giả định giá đánh giá thấp nhận hợp đồng sở cạnh tranh mở rộng TS LUONG DUC LONG Khái niệm đấu thầu cạnh tranh • Sự ước mong để tối thiểu chi phí việc tối đa canh tranh => Các CDT hủy bỏ đấu thầu khơng nhận đủ số lượng hồ sơ dự thầu (bids) •Quan trọng cần thiết việc tiết kiệm Tiền nhân dân, cơng chí mục đích cấp bách hệ thống đấu thầu cạnh tranh •Có trí rộng rãi xã hội mà hợp đồng cơng ký kết sở lực sẵn sàng đưa giá thấp nhà thầu Sự hối lộ thiên vị khơng thể vai trò chọn lựa nhà thầu TS LUONG DUC LONG Khái niệm đấu thầu cạnh tranh •Cấu trúc cứng rắn hệ thống thiết kế để ngăn ngừa hội khơng thích hợp •Để trì lòng tin cậy cơng chúng hệ thống, hình thức (Cach thuc, thu tuc chon nha thau) quan trọng Tòa án thường xun tham khảo dựa vào “Việc trì tồn vẹn (integrity) hệ thống đấu thầu cạnh tranh.” •Integrity is a concept of consistency of actions, values, methods, measures, principles, expectations, and outcomes In ethics, integrity is regarded as the honesty and truthfulness or accuracy of one's actions TS LUONG DUC LONG • Rất quan trọng cho sử dụng tốt nguồn vốn nhà nước (vốn cơng), chủ đầu tư cơng từ chối giá đấu thầu thấp sai phạm “kỹ thuật” thủ tục đấu thầu ký kết hợp đồng cho nhà đấu thầu giá thấp thứ hai khác • Đây khơng phải điều khơng thực xảy ra, thất bại khơng thực theo quy tắc cạnh tranh giống hệt làm vi phạm tồn vẹn (integrity) hệ thống đấu thầu cạnh tranh Ngay nhiều kinh phí cơng phải sử dụng nhiều để hồn thành cơng việc, tồn vẹn q trình ưu tiên hàng đầu TS LUONG DUC LONG Case study in US • • • Chủ đầu tư cơng thương lượng hợp đồng với cơng ty cung cấp dịch vụ quản lý xây dựng " Những dịch vụ bao gồm phối hợp đấu thầu phối hợp số nhà thầu thi cơng xây dựng cơng trình Nhà thầu lập luận nguồn nhất, thương lượng ký kết cho nhà thầu quản lý xây dựng, vi phạm quy chế đấu thầu cạnh tranh Hợp đồng cần phải đưa đấu thầu Tòa án phúc thẩm Indiana bác bỏ lập luận Hợp đồng chủ yếu cho dịch vụ chun nghiệp, khơng phải cho xây dựng cơng trình Cơng ty nhận hợp đồng khơng thực cơng việc xây dựng đảm bảo mức giá Các quy chế đấu thầu cạnh tranh khơng áp dụng cho hợp đồng dịch vụ chun nghiệp dịch vụ đánh giá theo tiêu chí chủ quan, khơng giống hồ sơ dự thầu hợp đồng xây dựng, đánh giá khách quan TS LUONG DUC LONG Đấu thầu cơng Đấu thầu tư nhân • Được phổ biến cho nhà phát triển tư nhân để tham khảo "đặt hợp đồng trả giá" Các CDT tư nhân tất nhiên khơng phải chịu u cầu pháp luật đấu thầu cơng khai cạnh tranh Vì vậy, q trình theo sau dự án tư nhân mang giống so với dự án cơng • Khi CDT tư nhân mời thầu, thúc đẩy mục đích tiết kiệm tài Muốn cơng việc thực mức giá thấp Sự thể cơng khơng phải xem xét Các quỹ tư nhân tham gia, chủ đầu tư tự ký kết hợp đồng cho cơng ty nào, lựa chọn tự để theo thủ tục TS LUONG DUC LONG • Đấu thầu HĐ tư nhân thực bao gồm đàm phán cạnh tranh.Thường CDT lựa chọn hai ba cơng ty quen thuộc dựa kinh nghiệm dự án trước dựa danh tiếng Mỗi cơng ty mời đến để đưa giá cho cơng việc CDT thường xun có thay đổi nội dung cơng việc để hạ giá xuống • Đơi khi, nhà thầu thắng đối thủ nổ lực giảm giá • Đơi cần thiết, nhà thầu u cầu để đầu tư vào dự án họ muốn nhận HĐ xây dựng • Tất thủ tục thực tế hồn tồn hợp pháp Điều quan trọng cần nhớ việc đấu thầu tư nhân hợp đồng khơng mang tương đồng với “Hệ thống thức cứng nhắc” đấu thầu cạnh tranh hợp đồng cơng TS LUONG DUC LONG Case study • Chủ đầu tư cơng khơng ký kết hợp đồng cho nhà thầu thấp, mà cho người trả giá thấp thứ hai • Khi thách thức tòa án Chủ đầu tư nói ủng hộ nhà thầu thứ hai thấp cơng ty nằm thị, nộp thuế cho thành phố tạo việc làm cho cư dân địa phương • Tòa án Tối cao Chio phán điều khơng phải lý hợp lệ để khơng trao hợp đồng cho người trả giá thấp Nhà thầu địa phương khơng thể ưu tiên, trừ (1) ưu tiên ban hành theo quy định pháp luật, (2) lợi cho nhà thầu địa phương phải nêu rõ mời thầu • Chủ đầu tư khơng thể áp dụng tiêu chuẩn đánh khơng ghi mời thầu TS LUONG DUC LONG 10 • • • Tất tiêu chuẩn responsibility nên mang quan hệ hợp lý CDT cần Chẳng hạn, điều khác biệt tạo với chủ đầu tư nhà thầu th,thay sở hữu dụng cụ cần thiết chính? Bidder responsibility xác định thời điểm đấu thầu Chắc chắn cơng ty có nhiều vấn đề q khứ khơng thích hợp với responsibility CDT khơng thể dựa vào q khứ để đánh dấu nonresponsibility Phải có thể vấn đề tồn tại, hay có khả tồn Nhà thầu trình bày, đưa báo cáo tài hay hồ sơ thực gần đây, cải thiện trờ thành responsible bidder Lịch sử chắn có liên quan đến xác định responsibility, nhà thầu thành cơng hợp đồng gần nhất, chủ đầu tư hành động mạo hiểm dựa vào thất bại trước mà cho nhà thầu nonresponbility TS LUONG DUC LONG 21 TS LUONG DUC LONG 22 Case study • • • CDT cơng cộng từ chối trao hợp đồng cho nhà thầu có giá đ/giá thấp, việc cho nhà thầu khơng có khả đáp ứng trách nhiệm Sự xác định khơng có khả đáp ứng CDT dựa vào thực tế nhà thầu khơng CDT biết đến, CDT nghe nhà thầu vừa hồn thành trễ tiến độ hợp đồng nơi khác Tòa án tối cao Georgia phán khơng đủ để tìm nhà thầu nonresponsible CDT có xem xét rộng việc xác định responsibility, họ phải tiến hành độc lập, điều tra khách quan tới tài nhà thầu, lực quản lý kỹ thuật, thực q khứ Tin đồn thiếu quen thuộc cá nhân chưa đủ TS LUONG DUC LONG 23 Gói thầu khơng cân đối (Unbalanced Bids) • Một gói thầu khơng cân đối gói thầu mà phần cơng việc khơng mang chia hợp lý chi phí trực tiếp, overhead cost lợi nhuận Chi phí lợi nhuận cho mang vào hạng mục khác cơng việc HĐ, nhà thầu giá cách chủ đích cho gói thầu chịu mát • In business, overhead or overhead expense refers to an ongoing expense of operating a business (also known as Operating Expenses - rent, gas/electricity, wages etc.) The term overhead is usually used to group expenses that are necessary to the continued functioning of the business but cannot be immediately associated with the products/services being offered [1] (e.g., not directly generate profits) Closely related accounting concepts are fixed costs versus variable costs and indirect costs versus direct costs Overhead expenses are all costs on the income statement except for direct labor, direct materials & direct expenses Overhead expenses include accounting fees, advertising, depreciation, insurance, interest, legal fees, rent, repairs, supplies, taxes, telephone bills, travel and utilities costs.[2] • TS LUONG DUC LONG 24 • • • • Unbalanced bid xảy thường cho gói thầu có đơn giá đơn vị cố định UB tạo căng thẳng chủ đầu tư nhà thầu, tạo gia tăng câu hỏi bid responsiveness Nhà thầu đưa UB hai lý sau Đó nhà thầu mang phần khơng tỷ lệ giá HĐ vào hạng mục cơng việc mà thực sớm Điều cho phép nhà thầu thu tiền sớm giảm mạo hiểm nhà thầu gánh nặng chi phí Unbalanced Bids để tận dụng dự đốn khối lượng vượt q khối lượng mời HĐ đơn giá VD: Nếu nhà thầu nghĩ Kh.l A giảm Kh.l B tăng lên (so với Kh.l mời) => đặt giá thấp thực tế cho A giá cao thực tế cho B => Giá dự thầu cạnh tranh tính tốn sử dụng ước lượng số lượng mờiCDT Nếu nhà thầu trúng thầu linh cảm họ => thu số tiền lời việc thực khối lượng lớn hạng mục B với giá cao TS LUONG DUC LONG 25 • • Rất khó để từ chối UB nonresponsive, CDT từ chối Chứng minh việc chấp nhận gói thầu đưa đến kết tổng chi phí cao so với chủ đầu tư chấp nhận nhà thầu thấp thứ hai Điều thường khơng thể chứng minh CDT CDT làm vài thứ để ngăn chặn dự thầu UB, bao gồm: điều khoản thay đổi khối lượng TS LUONG DUC LONG 26 Case study • • • CDT cơng cộng tổ đấu thầu cho cơng trình đường cống nước Nhà thầu có giá đ/giá thấp giá cent foot vng cho sàn lót tạm thời CDT từ chối HSDT cho khơng cân chi phí cơng việc phân bố Ko thích hợp Trả lời bảng khai, nhà thầu trình bày họ để chi phí “sàn lót” vào cơng việc khác Tòa án tối cao Massachusetts phán nhà thầu khơng nhầm lẫn phân bổ chi phí Quan trọng hơn, tồn án nói rằng, gói thầu có giá thấp khơng có việc khơng cân thiết yếu, khơng tạo rủi ro để CDT khơng nhận giá thấp nhất, hay tốn kỳ vượt q giá trị cơng việc hồn thành Gói thầu khơng đưa q nhiều chi phí lên phía trước (front-loaded) làm cho nhà thầu có khả lấy khoản tốn vượt giá trị cơng việc TS LUONG DUC LONG 27 Quyền chủ đầu tư hủy đấu thầu (Owner’s Right to Reject Bids) • • • CDT cơng cộng có quyền từ chối tất HS dự thầu khơng định kí kết hợp đồng Tòa án cho phép chủ đầu tư tự thực điều cho lí khác Ràng buộc mặt pháp lí hạn chế quyền CDT từ chối tất gói thầu CDT phải thực định tinh thần thiện ý Khi tổ chức đấu thầu => có nghĩa vụ hàm ý phải xem xét tất gói thầu cách trung thực có thiện ý Việc hủy thầu sau mở thầu => Thời gian tiền bạc cho việc chuẩn bị bị lãng phí Giá đấu thầu họ cơng khai đến tất đối thủ cạnh tranh Nếu CDT khơng thích nhà thầu giá đ/giá thấp, từ chối tất gói thầu tổ chức mời thầu lại theo phạm vi cơng việc, điều xem tiêu cực quyền từ chối đấu thầu Những nhà thầu giá thấp đáng quyền đòi lại chi phí chuẩn bị từ phía CDT TS LUONG DUC LONG 28 Case study • CDT cơng mời thầu cho dự án Cau Duong HS mời thầu tun bố CDT có quyền từ chối tất Ho so du thầu Chủ đầu tư thật từ chối tất HS dự thầu Một nhà thầu u cầu cung cấp lí từ chối CDT bảo khơng có nghĩa vụ lời giải thích với nhà thầu trường hợp • Tòa án Appeal of Louisiana phán CDT phải cung cấp lí cho việc từ chối tất HS dự thầu Chủ đầu tư phải thể thiện ý chào mời thầu khơng tùy tiện từ chối tất HS đấu thầu Nếu CDT khơng u cầu để giải thích cho việc từ chối HS dự thấu, khơng thể xác định có hay khơng CDT thể thiện ý TS LUONG DUC LONG 29 Nhầm lẫn HS dự thầu (Mistakes in Bids) Khơng phải bất thường nhà thầu để đưa lý lẽ, sau mở thầu, làm nhầm lẫn việc chuẩn bị dự thầu CDT cơng cộng sau phải đối mặt với định: • Cho phép nhà thầu để sửa HS dự thầu • Cho phép nhà thầu rút HS dự thầu mình, • Hoặc cố gắng giữ nhà thầu với HS dự thầu họ Các hậu tài định quan trọng cho hai bên TS LUONG DUC LONG 30 Nhầm lẫn gì? • Để làm rõ “Nhầm lẫn” khái niệm cạnh tranh đấu thầu, Nhầm lẫn thực tế tính tốn tự nhiên số liệu Một ví dụ việc thất bại tính tốn khơng xác tổng số cột subitems khơng áp dụng đơn giá cho số lượng ước tính • Một Nhầm lẫn (mistake) khơng thể liên quan đến lỗi lầm nhận định (error of judment) thất bại để ước tính chi phí thực cơng việc hiểu sai phận chi tiết kỹ thuật Tuy nhiên, thất bại khơng bao gồm chi phí loại nêu rõ thiết bị vật liệu thường xem thực tế, khơng phải lỗi lầm nhận định TS LUONG DUC LONG 31 Quyền nhà thầu để rút lại HS thầu Một ngun tắc chung, nhà thầu có quyền rút thầu thỏa mãn điều sau: – Nhầm lẫn yếu tố thực tế “material”; – Khơng có lỗi bất cẩn tổng thể nhà thầu; – Là q đáng cho CDT để giữ lại HS thầu – Nhà thầu kịp thời thơng báo cho chủ đầu tư Nhầm Lẫn chủ đầu tư quay lại vị trước * Nếu khơng có tổn hại cho CDT => khơng cơng chống lại nhà thầu bị phạm vấn đề “Nhầm Lẫn” nên tránh TS LUONG DUC LONG 32 Quyền điều chỉnh giá thầu nhà thầu • Đơi nhà thầu khơng muốn rút thầu HS dự thầu bị Nhầm Lẫn (VD; Sai so So Hoc, Khoi luong thua Thieu) Nhà thầu muốn điều chỉnh giá thầu để nhận hợp đồng với giá điều chỉnh • Ngun tắc chung nhà thầu điều chỉnh nhầm lẫn chất nhầm lẫn giá trị dự định minh chứng rõ ràng mặt cơng khai gói thầu (Vd: Các sai lầm số học) • CDT khơng phép khai thác HS thầu biết bị vấn đề “Nhầm lẫn” để có giá gói thầu thấp TS LUONG DUC LONG 33 Case sudy • Nhà thầu đưa giá thầu thấp hợp đồng xây dựng Sau mở thầu, nhà thầu phát có nhầm lẫn việc chuyển đổi giá nhà thầu phụ từ bảng tính đến bảng tính giá HS dự thầu Nhà thầu u cầu rút HS thầu Chủ đầu tư từ chối • Khi nhà thầu từ chối kí hợp đồng, chủ đầu tư kiện • Tòa án phúc thẩm bang Illinois nói giá thầu sai lầm rút lại, sai lầm xảy mặc dù có cố gắng thận trọng hợp lý nhà thầu Trong trường hợp này, thủ tục kiểm tra giá thầu nhà thầu q lỏng lẻo đến nhà thầu thất bại để thực với thận trọng hợp lý Nhà thầu khơng quyền rút thầu chịu trách nhiệm pháp lý với chủ đầu tư thất bại cho đảm bảo việc dự thầu TS LUONG DUC LONG 34 NĐ 85- Đấu thầu TS LUONG DUC LONG 35 ... Chào hàng cạnh tranh – Tự thực TS LUONG DUC LONG Khái niệm đấu thầu cạnh tranh Đấu thầu cạnh tranh yêu cầu luật cho tất hợp đồng xây dựng có liên quan đến công quỹ Yêu cầu đấu thầu cạnh tranh phục.. .Đấu thầu • Đấu thầu việc chọn lựa nhà thầu phù hợp để thực dự án, nhà thầu tốt => Thành công dự án • Có nhiều hình thức lựa chọn nhà thầu: – Chỉ định thầu – Đấu thầu hạn chế – Đấu thầu rộng... nộp thầu đáp ứng Một HS dự thầu mở, HS dự thầu không thay đổi Trong nguyên tắc khắc nghiệt, truy nguồn từ mục tiêu hệ thống đấu thầu cạnh tranh: Cạnh tranh công Cạnh tranh cởi mở Nếu nhà thầu