HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM TRẦN VĂN TRUNG ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ SỬ DỤNG ĐẤT NÔNG NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN GIA BÌNH, TỈNH BẮC NINH Chuyên ngành : Quản lý đất đai Mã số: 60.85.01.03 Người hướng dẫn khoa học: GS.TS Nguyễn Hữu Thành NHÀ XUẤT BẢN ĐẠI HỌC NÔNG NGHIỆP - 2016 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan công trình nghiên cứu riêng Các số liệu, kết nêu luận văn trung thực chưa công bố công trình khác Tôi cam đoan thông tin trích dẫn luận văn rõ nguồn gốc giúp đỡ cho việc thực luận văn cảm ơn Hà Nội, ngày tháng năm 2016 Tác giả luận văn Trần Văn Trung i LỜI CẢM ƠN Trong trình học tập nghiên cứu đề tài, cố gắng nỗ lực thân, nhận giúp đỡ tận tình lời bảo chân tình thầy cô giáo Học viện Nông nghiệp Việt Nam, từ đơn vị cá nhân ngành nông nghiệp Tôi xin ghi nhận bày tỏ lòng biết ơn tới tập thể, cá nhân dành cho giúp đỡ quý báu Trước tiên, xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc kính trọng giúp đỡ nhiệt tình Thầy giáo – GS.TS Nguyễn Hữu Thành người trực tiếp hướng dẫn giúp đỡ mặt để hoàn thành đề tài Tôi xin chân thành cảm ơn ý kiến đóng góp quý báu thầy, cô Khoa Quản lý đất đai Tôi xin trân thành cảm ơn giúp đỡ tận tình UBND huyện Gia Bình, phòng Tài nguyên & Môi trường, phòng Nông nghiệp & Phát triển nông thôn huyện Gia Bình Uỷ ban nhân dân xã tạo điều kiện thời gian cung cấp số liệu cho đề tài Tôi xin trân thành cảm ơn bạn đồng nghiệp giúp đỡ trình học tập thực luận văn Hà Nội, ngày tháng năm 2016 Tác giả luận văn Trần Văn Trung ii MỤC LỤC Lời cam đoan i Lời cảm ơn ii Mục lục iii Danh mục chữ viết tắt vi Danh mục bảng vii Danh mục hình ix Trích yếu luận văn x Thesis abstract .xii Phần Mở đầu 1.1 Tính cấp thiết đề tài 1.2 Mục tiêu đề tài 1.3 Phạm vi nghiên cứu 1.4 Những đóng góp mới, ý nghĩa khoa học thực tiễn đề tài Phần Tổng quan tài liệu 2.1 Đất vai trò đất sản xuất nông nghiệp 2.1.1 Khái niệm đất đất sản xuất nông nghiệp 2.1.2 Vai trò ý nghĩa đất đai sản xuất nông nghiệp 2.2 Hiệu sử dụng đất 2.2.1 Khái quát hiệu sử dụng đất 2.2.2 Phân loại hiệu sử dụng đất 2.2.3 Sự cần thiết phải đánh giá hiệu sử dụng đất .10 2.3 Một số quan điểm sử dụng đất 11 2.3.1 Vấn đề suy thoái đất nông nghiệp 11 2.3.2 Quan điểm sử dụng đất bền vững 12 2.3.3 Sử dụng đất nông nghiệp giới Việt Nam .14 2.4 Những nghiên cứu nâng cao hiệu sử dụng đất nông nghiệp giới Việt Nam 17 2.4.1 Những nghiên cứu nâng cao hiệu sử dụng đất giới 17 2.4.2 Những nghiên cứu nâng cao hiệu sử dụng đất nước 19 2.4.3 Những nghiên cứu hiệu sử dụng đất tỉnh Bắc Ninh huyện Gia Bình 22 iii Phần Nội dung phương pháp nghiên cứu 24 3.1 Địa điểm nghiên cứu 24 3.2 Thời gian nghiên cứu 24 3.3 Đối tượng nghiên cứu 24 3.4 Nội dung nghiên cứu 24 3.4.1 Điều tra đánh giá điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội có ảnh hưởng tới sử dụng đất nông nghiệp huyện Gia Bình 24 3.4.2 Hiện trạng sử dụng đất nông nghiệp huyện 24 3.4.3 Đánh giá hiệu loại sử dụng đất nông nghiệp 24 3.4.4 Đề xuất giải pháp nâng cao hiệu sử dụng đất nông nghiệp huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh .25 3.5 Phương pháp nghiên cứu 25 3.5.1 Phương pháp chọn điểm nghiên cứu 25 3.5.2 Phương pháp thu thập tài liệu, số liệu thứ cấp 26 3.5.3 Phương pháp thu thập tài liệu, số liệu sơ cấp 26 3.5.4 Phương pháp tổng hợp phân tích số liệu, tài liệu 26 3.5.5 Phương pháp đánh giá hiệu sử dụng đất nông nghiệp 26 Phần Kết thảo luận 30 4.1 Đánh giá điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội huyện 30 4.1.1 Điều kiện tự nhiên 30 4.1.2 Thực trạng phát triển kinh tế - xã hội .37 4.2 Hiện trạng sử dụng đất huyện Gia Bình 43 4.2.1 Hiện trạng sử dụng đất đai .43 4.2.2 Hiện trạng sử dụng đất nông nghiệp năm 2015 .43 4.2.3 Biến động sử dụng đất nông nghiệp giai đoạn 2011-2015 45 4.3 Đánh giá hiệu sử dụng đất nông nghiệp 46 4.3.1 Hiện trạng loại hình sử dụng đất địa bàn huyện Gia Bình 46 4.3.2 Đánh giá hiệu loại hình sử dụng đất 48 4.3.3 Đánh giá hiệu chung LUT 77 4.4 Lựa chọn lut có hiệu đề xuất giải pháp nâng cao hiệu sử dụng đất 78 iv 4.4.1 Lựa chọn loại hình sử dụng đất nông nghiệp có hiệu 78 4.4.2 Đề xuất sử dụng đất nông nghiệp theo tiểu vùng 79 4.4.3 Các giải pháp nâng cao hiệu sử dụng đất nông nghiệp địa bàn huyện Gia Bình 81 Phần Kết luận kiến nghị 84 5.1 Kết luận 84 5.2 Kiến nghị 86 Tài liệu tham khảo 87 Phụ lục 91 v DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Nghĩa tiếng Việt BVTV Bảo vệ thực vật CLĐ Công lao động CNH-HĐH Công nghiệp hóa – đại hóa CPTG Chi phí trung gian GTSX Giá trị sản xuất GTNC Giá trị ngày công HQĐV Hiệu đồng vốn LUT Loại hình sử dụng đất NTTS Nuôi trồng thủy sản PTNT Phát triển nông thôn SXKD Sản xuất kinh doanh TB Trung bình THCS Trung học sở THPT Trung học phổ thông TNHH Thu nhập hỗn hợp TNT Thu nhập UBND Ủy ban nhân dân XD Xây dựng vi DANH MỤC BẢNG Bảng 3.1 Phân cấp tiêu đánh giá hiệu kinh tế .27 Bảng 3.2 Phân cấp tiêu đánh giá hiệu xã hội (tính cho ha) 28 Bảng 3.3 Phân cấp tiêu đánh giá hiệu môi trường 28 Bảng 4.1 Phân loại đất huyện Gia Bình 36 Bảng 4.2 Diện tích cấu sử dụng đất nông nghiệp năm 2015 44 Bảng 4.3 Biến động diện tích đất nông nghiệp giai đoạn 2011 - 2015 .45 Bảng 4.4 Hiện trạng loại hình sử dụng đất nông nghiệp địa bàn huyện Gia Bình 46 Bảng 4.4 Hiện trạng loại hình sử dụng đất nông nghiệp địa bàn huyện Gia Bình (tiếp theo) 47 Bảng 4.5 Hiệu kinh tế LUT tiểu vùng ( tính ha) 48 Bảng 4.6 Hiệu kinh tế LUT tiểu vùng (tính ha) .50 Bảng 4.7 Hiệu kinh tế LUT tiểu vùng (tính ha) .52 Bảng 4.8 Tổng hợp hiệu kinh tế LUT huyện Gia Bình 54 Bảng 4.9 Hiệu xã hội lọai hình sử dụng đất tiểu vùng 56 Bảng 4.10 Đánh giá hiệu xã hội lọai hình sử dụng đất tiểu vùng (tính cho ha) 58 Bảng 4.11 Đánh giá hiệu xã hội lọai hình sử dụng đất tiểu vùng (tính cho ha) 59 Bảng 4.12 Tổng hợp hiệu xã hội loại hình sử dụng đất huyện Gia Bình (tính cho ha) 60 Bảng 4.13 So sánh mức đầu tư phân bón thực tế tiểu vùng với hướng dẫn Sở NN PTNN .63 Bảng 4.14 So sánh mức đầu tư phân bón thực tế tiểu vùng với hướng dẫn Sở NN PTNN .64 Bảng 4.15 So sánh mức đầu tư phân bón thực tế tiểu vùng với hướng dẫn Sở NN PTNN .65 Bảng 4.16 Bảng so sánh tình hình sử dụng thuốc BVTV thực tế tiểu vùng với khuyến cáo Sở NN PTNN .69 vii Bảng 4.17: Bảng so sánh tình hình sử dụng thuốc BVTV thực tế tiểu vùng với khuyến cáo Sở NN PTNN .70 Bảng 4.18 Bảng so sánh tình hình sử dụng thuốc BVTV thực tế tiểu vùng với khuyến cáo Sở NN PTNN .71 Bảng 4.19 Tổng hợp hiệu môi trường loại hình sử dụng đất tiểu vùng (điểm) 73 Bảng 4.20 Tổng hợp hiệu môi trường loại hình sử dụng đất tiểu vùng (điểm) 74 Bảng 4.21 Tổng hợp hiệu môi trường loại hình sử dụng đất tiểu vùng (điểm) 75 Bảng 4.22 Tổng hợp hiệu môi trường LUT huyện Gia Bình (điểm) 76 Bảng 4.23 Tổng hợp hiệu loại hình sử dụng đất huyện Gia Bình 77 viii DANH MỤC HÌNH Hình 4.1 Sơ đồ vị trí huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh 31 Hình 4.2 Biểu đồ cấu kinh tế huyện Gia Bình tỉnh Bắc Ninh năm 2015 .38 Hình 4.3 Biểu đồ cấu sử dụng đất huyện Gia Bình tỉnh Bắc Ninh năm 2015 .43 ix mùa – Khoai tây, Lúa xuân – Lúa mùa – Ngô đông; Lúa xuân – Lúa mùa – Đỗ tương Do hiệu kiểu sử dụng đất tương đối cao so với kiểu sử dụng đất khác tiểu vùng đồng thời tạo nhiều việc làm cho người lao động Nguyên nhân chủ yếu trồng LUT trồng vụ đông đất hai lúa có điều kiện đất đai thuận lợi - LUT Chuyên rau, màu: Đề xuất lựa chọn kiểu sử dụng đất: Lạc xuân – Đỗ tương – Cải bắp, Ngô xuân – Đỗ tương – Ngô đông, Lạc xuân – Đỗ tương – Khoai tây Do kiểu sử dụng đất mang lại hiệu kinh tế xã hội - LUT Nuôi trồng thủy sản: Đây LUT có hiệu đồng vốn tương đối cao Tuy công lao động mức thấp sản phẩm thị trường chấp nhận, khả tiêu thụ tương đối dễ, giá trị ngày công cao - LUT Cây ăn quả: Lựa chọn kiểu sử dụng đất Ổi LUT đạt hiểu kinh tế, xã hội cao - LUT Cây lâm nghiệp: Lựa chọn kiểu sử dụng đất Keo Bạch đàn LUT gây ảnh hưởng đến môi trường, điều hòa, cải thiện khí hậu * Tiểu vùng - LUT Chuyên lúa: Đây LUT quan trọng đảm bảo vấn đề lương thực người dân, chiếm diện tích lớn Việc bảo quản, tiêu thụ sản phẩm dễ dàng - LUT Lúa – rau, màu: Đề xuất kiểu sử dụng đất Lúa xuân – Lúa mùa – Khoai tây, Lúa xuân – Lúa mùa – Đỗ tương, Lúa xuân – Lúa mùa – Cải bắp - LUT Chuyên rau, màu: Lựa chọn kiểu sử dụng đất: Lạc xuân – Đỗ tương – Cải bắp, Ngô xuân – Đỗ tương – Ngô đông - LUT Nuôi trồng thủy sản: LUT mang lại hiệu kinh tế cao, giá trị ngày công lớn LUT có khả điều tiết nguồn nước mặt, gây ảnh hưởng đến môi trường - LUT Cây ăn quả: Đề xuất kiểu sử dụng Ổi * Tiểu vùng 3: - LUT Chuyên lúa: LUT cho thu nhập ổn định, bị thất thu hoàn toàn có biến động thời tiết Bảo quản tiêu thụ sản phẩm dễ dàng 80 - LUT Lúa – rau, màu: Lựa chọn kiểu sử dụng Lúa xuân – Lúa mùa – Khoai tây, Lúa xuân – Lúa mùa – Cải bắp, Lúa xuân – Lúa mùa – Hành tỏi, Lúa xuân – Lúa mùa – Dưa chuột; Lúa xuân – Lúa mùa – Cà chua Các kiểu sử dụng đất có hiệu kinh tế, xã hội cao, có điều kiện đất tốt: Đất phù sa năm bồi đắp, đất đai màu mỡ, tưới tiêu chủ động - LUT Chuyên rau, màu: Các kiểu sử dụng đất lựa chọn Lạc xuân – Đỗ tương – Cải bắp, Ngô xuân – Đỗ tương – Ngô đông, Cà rốt – Cà rốt, Lạc xuân – Đỗ tương – Khoai tây Các kiểu sử dụng đất đạt hiệu kinh tế, xã hội cao - LUT Nuôi trồng thủy sản: Lựa chọn kiểu sử dụng đất Cá nước - LUT Cây ăn quả: Đề xuất kiểu sử dụng Ổi Kiểu sử dụng đất đem lại hiệu kinh tế, xã hội cao Có thị trường tiêu thụ rộng rãi 4.4.3 Các giải pháp nâng cao hiệu sử dụng đất nông nghiệp địa bàn huyện Gia Bình Từ thực trạng sản xuất địa bàn huyện Gia Bình địa phương khác địa bàn tỉnh Bắc Ninh nước, sản xuất hàng hóa mang tính tự phát quy mô nhỏ Xu hướng phát triển nông nghiệp năm tới phát triển nông nghiệp bền vững theo hướng sản xuất hàng hóa Chính vậy, Báo cáo Chính trị Đại hội Đảng Huyện lần thứ XXI (Phương hướng, nhiệm vụ chủ yếu nhiệm kỳ 2015-2020) đề chương trình liên kết nhà “nhà nông - nhà khoa học - nhà nước nhà doanh nghiệp” nhằm tạo mối liên hệ mật thiết, giúp nông dân tạo sản phẩm nông nghiệp đảm bảo chất lượng để phục vụ cho thị trường nước xuất Hơn nữa, chương trình thúc đẩy việc sản xuất tiêu thụ sản phẩm nông sản thông qua hợp đồng kinh tế, cam kết tiêu thụ hàng hóa nông sản nông dân doanh nghiệp - Đối với LUT Chuyên lúa: Cần tích cực hướng dẫn người nông dân đưa giống lúa lai cho suất hiệu cao vào sản xuất diện rộng Ngoài cần áp dụng tiến khoa học vào sản xuất, máy móc, công cụ lao động cải tiến để giảm lao động thủ công, nâng cao hiệu giá trị ngày công lao động - Đối với LUT Lúa – rau, màu: Đây LUT có hiệu kinh tế, xã hội cao, giải tốt vấn đề lao động việc làm cho nông dân, đảm bảo ổn định nguồn lương thực chỗ Các tổ chức xã hội cần ưu tiên hỗ trợ vay vốn để 81 bà sản xuất, đưa giống trồng đem lại hiệu kinh tế cao, trồng vụ đông; với giống trồng cần mở lớp tập huấn, hướng dẫn cho bà cách thức gieo trồng, chăm sóc Các loại rau đông nên hạn chế sử dụng phân bón hóa học thuốc BVTV vượt định mức, tăng cường sử dụng phân bón hữu chế phẩm sinh học để góp phần bảo vệ môi trường sinh thái nông nghiệp, tạo nguồn thực phẩm an toàn cho người sử dụng Bên cạnh đó, người nông dân có thói quen xấu vứt vỏ bao bì thuốc BVTV bừa bãi xuống kênh mương, gây ảnh hưởng xấu đến môi trường đất nước Trong thời gian tới cần tích cực tuyên truyền vận động, hướng dẫn người dân thu gom rác thải, vỏ bao bì, chai lọ thuốc BVTV Sau sử dụng tập kết vào điểm thu gom chung để xử lý, tránh vứt bừa bãi đồng ruộng xả thải vào nguồn nước gây ô nhiễm môi trường - Đối với LUT Chuyên màu: Cần đưa vào sử dụng loại giống trồng, giống rau màu có suất cao, khả chống chịu với sâu bệnh cao Đồng thời tổ chức lớp tập huấn để phổ biến, hướng dẫn cho nông dân nên bón phân theo hướng dẫn quan chuyên môn; hạn chế sử dụng phân bón hóa học, thuốc BVTV mà nên sử dụng chế phẩm sinh học góp phần tích cực bảo vệ môi trường Xây dựng sở hạ tầng thương mại, dịch vụ nông thôn gồm hệ thống quầy hàng, cửa hàng bán lẻ tập trung, xây dựng chợ trung tâm cho xã để phục vụ tốt việc việc trao đổi nông sản Tiếp tục củng cố nâng cao vai trò hệ thống thương mại, dịch vụ; hướng dẫn tạo điều kiện để hợp tác xã nông lâm nghiệp đảm nhận đầu cho sản phẩm hàng hóa Đồng thời, quyền địa phương quan chuyên ngành cần có kênh thông tin cung cấp cho người dân, dự báo trước thay đổi thị trường cung cấp đầy đủ nguồn thông tin thị trường tiêu thụ loại nông sản hàng hóa khác kinh tế nông thôn để người dân chủ động sản xuất - Đối với LUT Nuôi trồng thủy sản: Ở LUT đa số người dân chưa ý thức tầm quan trọng việc phòng, chữa bệnh cho cá dẫn đến hậu nghiêm trọng dịch bệnh xảy Trong thời gian tới cần tổ chức lớp tập huấn cho người dân cách phòng, chữa bệnh cho cá Khi có tượng cá chết cần tháo nước, đưa số lượng cá sống sang ao, đầm khác để tránh bị lây nhiễm 82 - Đối với LUT Cân ăn quả: Cần đưa loại giống mới, suất cao Mở lớp tập huấn hướng dẫn cho người dân sử dụng phân bón thuốc BVTV theo quan chuyên môn địa phương Tăng cường sử dụng phân hữu thay cho phân vô Tuy nhiên, LUT đòi hỏi mức độ đầu tư tương đối lớn phải áp dụng tiến khoa học kỹ thuật cao nên đòi hỏi phải có sách hỗ trợ cho người dân - LUT Cây lâm nghiệp: Trong thời gian tới, Sở Nông nghiệp PTNN cần có hướng dẫn cụ thể sử dụng phân bón thuốc BVTV Cây lâm nghiệp Đồng thời áp dụng tiến khoa học kỹ thuật vào sản xuất để nâng cao hiệu kinh tế, xã hội cho người dân 83 PHẦN KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 5.1 KẾT LUẬN Huyện Gia Bình có tổng diện tích đất tự nhiên 10.758,67 ha, diện tích đất nông nghiệp 6.586,23 chiếm 61,22 % tổng diện tích đất tự nhiên Dựa vào đặc điểm tự nhiên chia huyện thành tiểu vùng (vùng cao, vùng thấp trũng, vùng ven sông Đuống) Huyện Gia Bình có điều kiện khí hậu, đất đai, hệ thống thủy lợi mạng lưới giao thông thuận lợi cho việc đa dạng hóa trồng lưu thông hàng hóa Huyện Gia Bình có loại hình sử dụng đất là: Chuyên lúa; Lúa – rau, màu; chuyên Rau, màu; Cây ăn quả, NTTS Cây lâm nghiệp Tuy nhiên, diện tích LUT chuyên trồng lúa chủ yếu Kết nghiên cứu hiệu sử dụng đất nông nghiệp sau: - Về hiệu kinh tế: Các LUT có hiệu kinh tế cao LUT Lúa – rau, màu; LUT chuyên rau, màu; LUT Cây ăn quả; LUT NTTS LUT có hiệu kinh tế trung bình LUT Cây lâm nghiệp LUT có hiệu kinh tế thấp LUT chuyên Lúa LUT Chuyên lúa có GTSX trung bình 75,077 triệu đồng/ha, TNHH trung bình 41,508 triệu đồng/ha cho HQĐV trung bình 1,24 lần LUT Lúa – rau, màu có GTSX trung bình 146,731 triệu đồng/ha, TNHH trung bình 97,512 triệu đồng/ha cho HQĐV 1,97 lần LUT Chuyên rau, màu có GTSX trung bình 194,889 triệu đồng/ha, TNHH trung bình 138,167 triệu đồng/ha cho HQĐV trung bình 2,31 lần LUT NTTS có GTSX trung bình 261,230 triệu đồng/ha, TNHH trung bình 187,235 triệu đồng/ha cho HQĐV trung bình 2,523 lần LUT Cây ăn có GTSX trung bình 121,058 triệu đồng/ha, TNHH trung bình 86,003 triệu đồng/ha cho HQĐV trung bình 2,453 lần LUT Cây lâm nghiệp có GTSX trung bình 50,600 triệu đồng, TNHH trung bình 36,400 triệu đồng/ha cho HQĐV trung bình 2,56 lần - Về hiệu xã hội: Các LUT cho hiệu xã hội cao LUT chuyên rau, màu; LUT Lúa – rau, màu; LUT ăn Trong đó, LUT chuyên rau, màu cho hiệu xã hội cao LUT cho hiệu xã hội trung bình LUT chuyên lúa, LUT Cây lâm nghiệp, LUT NTTS LUT NTTS cho hiệu lao động cao số công lao động hạn chế đòi hỏi đầu tư vốn trình độ 84 sản xuất LUT chuyên Lúa cho hiệu xã hội thấp LUT chuyên Lúa có số công lao động trung bình 575,33 công/ha, GTNC trung bình 72,97 nghìn đồng/công LUT Lúa – Rau, màu có số công lao động 896,1 công/ha, GTNC trung bình 108,44 nghìn đồng/công LUT Chuyên rau, màu có số công lao động trung bình 837,7 công, GTNC trung bình 175,74 nghìn đồng/công LUT NTTS có số công lao động trung bình 463,67 công/ha, GTNC trung bình 403,90 ngìn đồng/công LUT Cây ăn có số công lao động 506,67 công/ha, GTNC trung bình 169,76 nghìn đồng/công LUT Cây lâm nghiệp có số công lao động trung bình 200 công/ha GTNC 177 nghìn đồng/công - Về môi trường: Tất cả LUT cho hiệu môi trường mức trung bình LUT Cây lâm nghiệp đánh giá gây ảnh hưởng đến môi trường Các LUT lại chưa thân thiện với môi trường người dân giữ thói quen sử dụng chưa liều lượng loại phân bón hóa học, thuốc BVTV mùa vụ Về đề xuất loại hình sử dụng đất có triển vọng địa bàn huyện thời gian tới: - Tiểu vùng 1: Đề xuất loại hình sử dụng đất LUT Chuyên lúa; LUT Chuyên lúa – rau, màu; LUT Chuyên rau, màu; LUT NTTS; LUT Cây ăn quả; LUT Cây lâm nghiệp - Tiểu vùng 2: Đề xuất loại hình sử dụng đất LUT Chuyên lúa; LUT Chuyên Lúa – rau, màu; LUT Chuyên rau, màu; LUT NTTS; LUT Cây ăn - Tiểu vùng 3: Đề xuất loại hình sử dụng đất LUT Chuyên lúa; LUT Chuyên Lúa – rau, màu; LUT Chuyên rau, màu; LUT NTTS; LUT Cây ăn - Để LUT đề xuất có hiệu cao, cần áp dụng giải pháp gồm: Với LUT Chuyên lúa trọng áp dụng tiến khoa học kỹ thuật vào sản xuất, với LUT Lúa – rau, màu, LUT Chuyên màu, LUT Cây ăn cần đưa nhiều giống có khả chống chịu sâu bệnh có suất cao vào sản xuất, với LUT Nuôi trồng thủy sản cần tăng cường tổ chức lớp tập huấn cho người dân kỹ thuật nuôi trồng, chăm sóc loại thủy sản Đối với LUT Cây lâm nghiệp, Sở NN PTNN cần có hướng dẫn cụ thể sử dụng phân bón thuốc BVTV, đồng thời áp dụng tiến khoa học kỹ thuật vào sản xuất 85 5.2 KIẾN NGHỊ - Cần đầu tư thâm canh tăng suất, chất lượng sản phẩm: trọng xây dựng sở hạ tầng kỹ thuật (hệ thống giao thông, thủy lợi ) áp dụng khoa học kỹ thuật tiên tiến để phục vụ sản xuất theo hướng hàng hóa, nghiên cứu đưa giống trồng, vật nuôi có ưu vào sản xuất Mở lớp tập huấn khoa học kỹ thuật kiến thức sản xuất cho người nông dân, từ ứng dụng thực tế vào sản xuất nâng cao hiệu - Đề tài cần tiếp tục nghiên cứu sâu để bổ sung thêm tiêu đánh giá hiệu môi trường xã hội để hướng tới nông nghiệp sản xuất hàng hóa bền vững 86 TÀI LIỆU THAM KHẢO Tài liệu tiếng Việt Cao Liêm, Đào Châu Thu, Trần Thị Tú Ngà (1990) Phân vùng sinh thái Nông nghiệp đồng sông Hồng Đề tài 52D.0202, Hà Nội Doãn Khánh (2000) Xuất hàng hóa Việt Nam 10 năm qua Tạp chí cộng sản, (17), trang 41 Dương Văn Ban (1999) Nghiên cứu cấu trúc số hệ thống canh tác huyện Tiên Sơn, tỉnh Bắc Ninh Luận văn thạc sỹ Đại học Nông nghiệp I, Hà Nội Đào Châu Thu (1999) Đánh giá đất, Nhà xuất Nông nghiệp, Hà Nội Đỗ Nguyên Hải (1999) Xác định tiêu đánh giá chất lượng môi trường quản lý sử dụng đất đai bền vững cho sản xuất nông nghiệp Tạp chí Khoa học đất, (11), trang 120 Đỗ Nguyên Hải (2001) Đánh giá đất hướng sử dụng bền vững sản xuất nông nghiệp huyện tiên Sơn tỉnh Bắc Ninh Luận án tiến sỹ nông nghiệp, trường Đại học Nông nghiệp I Hà Nội Đỗ Thị Tám (2001) Đánh giá hiệu sử dụng đất nông nghiệp theo hướng sản xuất hàng hóa huyện Văn Giang, tỉnh Hưng yên Luận văn thạc sỹ Trường Đại học Nông nghiệp I, Hà Nội Đường Hồng Dật cộng (1994) Lịch sử nông nghiệp Việt Nam Nhà xuất Nông nghiệp, Hà Nội Lê Văn Bá (2001) Tổ chức lại việc sử dụng ruộng đất, nhằm thúc đẩy sản xuất nông nghiệp hàng hóa Tạp chí kinh tế dự báo, (6), trang 8-10 10 Lê Hải Đường (2007) Chống thoái hóa, sử dụng hiệu tài nguyên đất nhằm phát triển bền vững Tạp chí Dân tộc 11 Lê Hội (1996) Một số phương pháp luận việc quản lý sử dụng đất đai Tạp chí nghiên cứu kinh tế đất, (193), Hà Nội 12 Nguyễn Văn Bộ, Bùi Huy Hiền (2001) Quy trình công nghệ bảo vệ đất dốc nông lâm nghiệp, tuyển tập hội nghị đào tạo, nghiên cứu chuyển giao khoa học công nghệ cho phát triển bền vững đất dốc Việt Nam Nhà xuất Nông nghiệp, Hà Nội 13 Nguyễn Đình Bồng (2002) Quỹ đất quốc gia – Hiện trạng dự báo sử dụng đất Tạp chí khoa học đất 87 14 Nguyễn Duy Bột (2001) Tiêu thụ nông sản thực trạng giải pháp Tạp chí kinh tế phát triển, (3), trang 28-30 15 Nguyễn Xuân Chinh (2014) Đánh giá hiệu sử dụng đất sản xuất nông nghiệp huyện Lương Tài tỉnh Bắc Ninh Luận văn thạc sỹ Học viện Nông nghiệp Việt Nam 16 Nguyễn Hoàng Đan, Đỗ Đình Đài (2003) Khả mở rộng đất nông nghiệp vùng Tây nguyên Tạp chí Nông nghiệp Phát triển Nông thôn, số 10, Hà Nội 17 Nguyễn Đình Hợi (1993) Kinh tế tổ chức quản lý sản xuất kinh doanh nông nghiệp Nhà xuất Thống kê, Hà Nội 18 Nguyễn Quang Minh (2009) Đánh giá hiệu sử dụng đất nông nghiệp huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh Luận văn thạc sỹ nông nghiệp, trường Đại học nông nghiệp Hà Nội 19 Nguyễn Như Nguyệt (2010) Đánh giá hiệu sử dụng đất sản xuất nông nghiệp địa bàn thị xã Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh Luận văn thạc sỹ nông nghiệp, trường Đại học nông nghiệp Hà Nội 20 Nguyễn Ích Tân (2000) Nghiên cứu tiềm đất đai, nguồn nước xây dựng mô hình sản xuất nông nghiệp nhằm khai thác có hiệu kinh tế cao vùng úng trũng xã Phụng Công, huyện Châu Giang, tỉnh Hưng Yên Luận án tiến sỹ nông nghiệp Trường Đại học Nông nghiệp I, Hà Nội 21 Nguyễn Hữu Thành (2001) Nghiên cứu cải tiến cấu trồng theo hướng sản xuất hàng hóa huyện Tiên Du tỉnh Bắc Ninh Luận án tiến sỹ, trường Đại học Nông nghiệp I Hà Nội 22 Nguyễn Văn Thông (2002) Xác định loại hình sử dụng đất thích hợp phục vụ định hướng sử dụng đất nông nghiệp huyện Nghĩa Hưng tỉnh Nam Định Luận văn thạc sỹ Nông Nghiệp Đại học Nông nghiệp I, Hà Nội 23 Nguyễn Duy Tính (1995) Nghiên cứu hệ thống trồng vùng đồng sông Hồng Bắc Trung Bộ Nhà xuất Nông nghiệp, Hà Nội 24 Nguyễn Văn Tuế (2003) Nghiên cứu thực trạng số giải pháp phát triển chăn nuôi bò sữa nông hộ tỉnh Bắc Ninh Luận văn thạc sỹ nông nghiệp Trường Đại học Nông nghiệp, Hà Nội 25 Nguyễn Thị Tươi (2013) Đánh giá hiệu định hướng sử dụng đất nông nghiệp địa bàn huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh Luận văn thạc sỹ nông nghiệp Trường Đại học Nông nghiệp, Hà Nội 26 Nguyễn Thị Vòng cộng (2001) Nghiên cứu xây dựng quy trình công nghệ đánh giá hiêu sử dụng đất thông qua chuyển đổi cấu trồng Đề tài nghiên cứu Khoa học cấp Bộ, Hà Nội 88 27 Nguyễn Thị Kim Yến, Đỗ Nguyên Hải (2015) Nghiên cứu loại hình sử dụng đất nông nghiệp phục vụ phát triển du lịch huyện Điện Biên, tỉnh Điện Biên Tạp chí Khoa học phát triển 2015 13 (1) tr 90-98 28 Phạm Văn Dư (2009) Một số giải pháp nâng cao hiệu sử dụng đất nông nghiệp vùng đồng sông Hồng Tạp chí Cộng Sản, số ngày 15/05/2009 29 Phạm Vân Đình, Đỗ Kim Chung cộng (1998) Kinh tế nông nghiệp Nhà xuất Nông nghiệp, Hà Nội 30 Phạm Anh Tuấn (2014) Đánh giá tiềm đất đai đề xuất giải pháp sử dụng đất nông nghiệp bền vững huyện Hải Hậu, tỉnh Nam Định Luận án tiến sỹ, trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội 31 Phạm Văn Vân, Nguyễn Thanh Trà (2010) Đánh giá hiệu sử dụng đất nông nghiệp huyện Chương Mỹ (Hà Nội) Tạp chí khoa học phát triển 2010 (5) tr 850-860 32 Phan Sỹ Mẫn, Nguyễn Việt Anh (2001) Định hướng tổ chức phát triển nông nghiệp hàng hóa Tạp chí nghiên cứu kinh tế, (273) tr 21-29 33 Phan Sĩ Mẫn, Nguyễn Việt Anh (2001) Những giải pháp cho sản xuất nông nghiệp hàng hoá Tạp chí Tia sáng 3/2001 tr.11-12 34 Phòng Tài nguyên Môi trường huyện Gia Bình (2015) Báo cáo Kế hoạch sử dụng đất huyện Gia Bình năm 2015 35 Phòng Tài nguyên Môi trường huyện Gia Bình (2015) Tài liệu kiểm kê đất đai huyện Gia Bình năm 2015 36 Sở Nông nghiệp Phát triển nông thôn tỉnh Bắc Ninh (2010) Kỹ thuật trồng trọt bảo vệ thực vật, Bắc Ninh 37 Tạ Tuyết Thái, Nguyễn Xuân Thành Nguyễn Đình Bồng (2014) Thực trạng chuyển đổi đất nông nghiệp sang đất công nghiệp hiệu sử dụng đất nông nghiệp sau chuyển đổi huyện Mỹ Hào, tỉnh Hưng Yên, Tạp chí Khoa học Phát triển 12(8) tr 1240 -1248 38 Tổng cục thống kê (2014) Niên giám thống kê Việt Nam (2013) Nhà xuất thống kê, Hà Nội 39 Trần Thị Minh Châu (2007) Về sách đất nông nghiệp nước ta Nhà xuất Chính trị Quốc gia, Hà Nội 40 Trần Văn Túy (2004) Thực trạng giải pháp chủ yếu nhằm phát triển sản xuất nông sản hàng hóa tỉnh Bắc Ninh Luận án tiến sỹ nông nghiệp, trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội 89 41 Ủy ban nhân dân huyện Gia Bình (2015) Báo cáo tình hình thực kế hoạch phát triển kinh tế xã hội năm 2011-2015, kế hoạch năm 2016-2020, Gia Bình 42 Viện quy hoạch tổng thể vùng đồng sông Hồng (1995) Nghiên cứu đa dạng hóa sản phẩm nông nghiệp phân vùng sinh thái nông nghiệp Nhà xuất Nông nghiệp, Hà Nội 43 Viện quy hoạch thiết kế nông nghiệp (1995) Đánh giá trạng đất theo quan điểm sinh thái phát triển lâu bền Nhà xuất Nông nghiệp, Hà Nội 44 Viện Tiêu chuẩn Chất lượng Việt Nam (2011) Quy trình đánh giá đất sản xuất nông nghiệp Tiêu chuẩn Việt Nam 8409, Hà Nội 45 Vũ Khắc Hòa (1996) Đánh giá hiệu kinh tế sử dụng đất canh tác địa bàn huyện Thuận Thành tỉnh Hà Bắc Luận án tiến sỹ nông nghiệp, trường Đại học Nông nghiệp I Hà Nội 46 Vũ Ngọc Hùng (2007) Khảo sát diễn biến loại hình sử dụng đất nghiên cứu sử dụng hợp lý tài nguyên đất đai vùng ven biển, khu vực huyện Hoà Bình huyện Vĩnh Lợi, tỉnh Bạc Liêu Nhà Xuất trị Quốc gia, Hà Nội 47 Vũ Hồng Thành (2012) Đánh giá hiệu sử dụng đất nông nghiệp đề xuất giải pháp theo hướng sản xuất nông nghiệp hàng hoá huyện Ân Thi, tỉnh Hưng Yên Luận văn thạc sỹ nông nghiệp, trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội 48 Vũ Thị Phương Thụy (2000) Thực trạng giải pháp chủ yếu nâng cao hiệu kinh tế sử dụng đất canh tác ngoại thành Hà Nội Luận án tiến sỹ kinh tế Đại học Nông nghiệp I, Hà Nội Tài liệu tiếng Anh 49 A.JSmyth, J.Dumanski (1993) FESLM An International framme - work for Evaluating sustainable land management”.World soil report No.World soil Repon 73, FAO –Rome, P.74 50 Brinkman R and Smyth A J Land (1973) Evaluation for Rural purpose, Wageningen 51 ESCAP/FAO/UNIDO (1993) Balanced fertilizer Use It practical Importance and Guidelines for Agriculture in Asia Pacific Region United Nation New York, page 11-13 52 FAO (1976) A Framework for Land Evaluation, Rome 53 Khonkaen University (1992) KKU - Food Copping Systems Project An Agroecossystem Analysis of Northeast Thailand, Khonkaen 90 PHỤ LỤC 91 PHỤ LỤC 1: Giá số vật tư sản xuất nông nghiệp hàng hóa nông sản địa bàn điều tra TT Tên hàng hóa Đơn vị tính Giá bán bình quân I Vật tư cho sản xuất nông nghiệp Phân đạm Ure đ/kg 10.000 Phân lân đ/kg 4.000 Phân Kali đ/kg 10.000 Phân NPK đ/kg 5.000 Thuốc trừ cỏ đ/chai 32.000 Vôi đ/kg 500 Thóc giống (Trung bình) đ/kg 40.000 Thóc đ/kg 6.500 Ngô đ/kg 10.000 Khoai lang đ/kg 7.000 Khoai tây đ/kg 10.000 Lạc đ/kg 22.000 Đậu tương đ/kg 13.000 Bí xanh đ/kg 9.000 Cà chua đ/kg 9.000 Dưa chuột đ/kg 9.000 10 Cải bắp đ/kg 6.000 11 Hành, tỏi đ/kg 10.000 12 Cá nước đ/kg 40.000 II Hàng hóa nông sản 92 PHỤ LỤC 2: Khuyến cáo sử dụng giá bán số thuốc BVTV STT Tên thuốc Trị bệnh Aivan 64SL Thối nhũn quả, sương mai Angun 5WDG Sâu đục Antracol 70WP Khuyến cáo Đơn giá (đồng) 0,8-1 lít/ha 10.000 0,2-0,25 kg/ha 13.000 Lở cổ rễ hành 1,5-2,5 kg/ha 8.000 Asitrin 50 EC Sâu lá, sâu cắn ré 0,2-0,4 lít/ha 11.000 Damycine 3SL Thối gốc, thối rễ, lở cổ rễ 0.8-1 lít/ha 10.000 Diboxylin 2SL Thối nhũn cà chua 0.14 lít/ha 35.000 Dual Gold Thuốc trừ cỏ 0,5-0,65 lít/ha 10.000 Fastac EC Bọ trĩ, bọ xít 0,4-0,6 lít/ha 5.000 IODIS Đặc trị vi khuẩn gây bệnh xuất huyết, đốm đỏ 0,1-0,15 lít/1000m3 350.000 10 Neretox 95WG Sâu đục thân, sâu 0,5-0,7 kg/ha 5.000 11 Ningnastar 30SL Vàng lá, đạo ôn, khô vằn 0,7-0,9 lít/ha 9.000 12 Padan 95SP Sâu lá, sâu đục thân 0,8 kg/ha 12.000 13 Regent 800 WG Sâu đục thân 0,5-0,6 lít/ha 10.000 14 Samole 700WG Ốc bươu vàng 0,4 kg/ha 15.000 15 Sattrungdan 95BTN Sâu ăn hại đậu 0,5-0,6 kg/ha 4.000 16 Shouthsher 10EC Sâu xanh, sâu ăn tạp 0,2-0,4 lít/ha 5.000 17 Valiydamycin Trừ nấm bệnh 0,8-1 lít/ha 10.000 18 Valivithaco Lở cổ rễ, khô vằn 1,2-1,4 kg/ha 8.000 19 Wamrin 800WP Trị cỏ ngô 0,8 lít/ha 6.000 ZOCO power Phòng trị tác nhân gây bệnh vi rút, vi khuẩn, nấm 0,2-0,3 lít/1000m3 300.000 20 93 PHỤ LỤC Một số hình ảnh khu vực điều tra Ảnh 1: Cảnh quan ruộng bắp cải Xã Bình Dương Ảnh 2: Cảnh quan ruộng cà rốt xã Vạn Ninh Ảnh 3: Cảnh ruộng lúa xã Đông Cứu 94 ... Bình 46 4.3.2 Đánh giá hiệu loại hình sử dụng đất 48 4.3.3 Đánh giá hiệu chung LUT 77 4.4 Lựa chọn lut có hiệu đề xuất giải pháp nâng cao hiệu sử dụng đất 78 iv 4.4.1... trường LUT huyện Gia Bình (điểm) 76 Bảng 4.23 Tổng hợp hiệu loại hình sử dụng đất huyện Gia Bình 77 viii DANH MỤC HÌNH Hình 4.1 Sơ đồ vị trí huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh 31 Hình 4.2 Biểu