Tuần 1: Bài 1: Văn bản: CON RỒNG CHÁU TIÊN Ngày soạn: 2/9/2006 (Truyền thuyết) * MỤC TIÊU: - Kiến thức: Bước đầu nắm được đònh nghóa truyền thuyết, hiểu được nội dung ý nghóa và những chi tiết tưởng tượng, kỳ ảo của truyện "Con Rồng Cháu Tiên". - Kỹ năng: Rèn kỹ năng đọc diễn cảm, tóm tắt, kể chuyện. - Thái độ: Giáo dục HS lòng yêu nước và tinh thần tự hào dân tộc. * TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY & HỌC: A/ Chuẩn bò: - GV: Sách giáo viên, sách thiết kế bài dạy - HS: Sách giáo khoa, vở soạn bài. B/ Kiểm tra sự chuẩn bò bài: (GV kiểm tra vở soạn & sự chuẩn bò sách vở của HS) C/ Bài mới: NỘI DUNG PHƯƠNG PHÁP (Hoạt động của GV) HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH I- Truyền thuyết là gì ? (SGK) II- Đọc kể và giải nghóa từ khó: (SGK) ? Em hiểu thế nào là truyền thuyết ? - GV nhấn mạnh khái niệm → mở rộng: - Hướng dẫn cách đọc cho HS - Đọc mẫu một đoạn - Nhận xét cách đọc - Kể - Đọc phần chú thú SGK - Đọc văn bản - Đọc các chú thích (1), (2), (3), (5), (7) III- Tìm hiểu văn bản: 1. Hình ảnh Lạc Long Quân và Âu Cơ: - Lạc Long Quân thuộc nòi rồng, khỏe mạnh, tài giỏi và lập nhiều công tích cho người cho loài người. - Âu cơ thuộc dòng dõi thần nông, xinh đẹp tuyệt trần, phong cách thanh cao, lòch lãm. Rồng tiên gặp nhau, kết duyên thành vợ chồng, sinh ra bọc trăm trứng nở trăm con hồng hào, đẹp đẽ, lớn nhanh như thổi. ? Những chi tiết nào trong truyện thể hiện tính chất kỳ lạ, lớn lao, đẹp đẽ về nguồn gốc và hình dạng của Lạc Long Quân và Âu Cơ ? ? Chuyện sinh nở của Âu Cơ có gì kỳ lạ ? ? Điều gì xảy ra với gia đình Lạc Long Quân và Âu Cơ. ? Tình thế ấy được giải quyết như thế nào ? kết quả ? - Lạc Long Quân có nguồn gốc cao quý, có sức khỏe vô đòch, có nhiều phép lạ và giàu lòng yêu thương nhân dân . - Sinh ra trăm trứng nở trăm con. * Đọc "Thế rồi một hôm . hết". - Lạc Long Quân trở về thủy cung - 50 con theo cha xuống biển, 50 con theo mẹ lên núi. Người con trưởng theo mẹ lên làm vua → Hùng Vương. 2. Sự nghiệp mở nước của cha Rồng, mẹ Tiên: ? Theo em Lạc Long Quân và Âu Cơ có công gì đối với người xưa? Năm mươi con theo cha xuống biển, năm mươi con theo mẹ lên núi, sinh ra các vua Hùng và dòng giống Tiên Rồng của dân tộc ta. ? Theo em, người Việt Nam ta là con cháu của ai ? ? Em hiểu như thế nào về chi tiết tưởng tượng kỳ ảo ? Vai trò của chi tiết này trong truyện ? - Con rồng cháu tiên. -Tô đậm tính chất lớn lao, kỳ lạ, đẹp đẽ của nhân dân, thần kỳ hóa, linh thiêng hóa nguồn gốc giống nòi dân tộc và tăng sức hấp dẫn cho TP. 3. Ý nghóa của truyện: (Học ghi nhớ SGV/8) IV- Luyện tập: 1. Người Mường "Quả trứng to nở ra con người". Khơ Mú "Quả bầu mẹ" → Giống nhau: khẳng đònh sự gần gũi về cội nguồn và sự giao lưu văn hóa giữa các dân tộc trên đất nước ta. * Thảo luận ý nghóa của truyện. - Giải thích suy tôn nguồn gốc giống nòi. - Thể hiện ý nguyện đoàn kết dân tộc. D/ Hướng dẫn tự học: 1. Bài vừa học: - Kể lại truyện - Nắm vững nội dung các phần đã tìm hiểu và ý nghóa. 2. Bài sắp học: "Bánh chưng, bánh giầy" - Đọc kể VB - Trả lời các câu hỏi./. Tiết 2: Văn bản: BÁNH CHƯNG, BÁNH GIẦY Ngày soạn: 2/9/2006 Truyền thuyết * MỤC TIÊU: - Kiến thức: Hiểu được nội dung và ý nghóa những chi tiết tưởng tượng của truyện "Bánh chưng bánh giầy". - Kỹ năng: Rèn kỹ năng đọc, kể diễn cảm. - Thái độ: Giáo dục HS lòng yêu lao động, tự hào về truyền thống tốt đẹp của dân tộc. * TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY & HỌC: A/ Chuẩn bò: - Giáo viên: - Học sinh: B/ Kiểm tra sự chuẩn bò bài: - Kể tóm tắt truyền thuyết "Con Rồng Cháu Tiên" và nêu ý nghóa của truyện ? C/ Bài mới: NỘI DUNG PHƯƠNG PHÁP (Hoạt động của GV) HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH I- Đọc, kể và giải thích từ khó: * Hướng dẫn HS đọc truyện theo 3 đoạn: + "Từ đầu . chứng giám" + "Các lang .hình tròn" + Đoạn còn lại - Nhận xét cách đọc của HS - Gọi 1 HS kể lại truyện - Hướng dẫn HS tìm hiểu chú thích phần từ khó. - Đọc các đoạn văn. - Kể lại truyện - Đọc các chú thích (1), (2), (4) (8), (12), (13). II- Tìm hiểu văn bản: 1. Hùng Vương - Chọn người nối ngôi. - Hoàn cảnh giặc ngoài đã yên, vua đã già. ? Vua Hùng chọn người nối ngôi trong hoàn cảnh nào với ý đònh ra sao và bằng hình thức nào ? - Đất nước thanh bình, vua cha đã già, muốn có người nối dõi. - Ý đònh: Người nối ngôi ta phải nối được chí ta, không nhất thiết là con trưởng. - Hình thức: Lễ tiên vương là (cuộc đua tài giữa hai mươi con trai: Điều vua đòi hỏi mang tính chất câu đố), hình thức vua đưa ra để các con đua tài. 2. Lang Liêu được thần giúp đỡ và dạy "lấy gạo làm bánh". ? Lang Liêu được giới thiệu là người thế nào ? - Chăm lo việc đồng áng, cần cù, sống gần dân, biết quý trọng nghề. - Lang Liêu là người chòu nhiều thiệt thòi nhất, là con vua. - Nghe lời thần mách bảo, Lang Liêu lấy gạo làm nên bánh chưng, bánh giầy. Điều đó thể hiện ông là người tài trí, sáng tạo trong lao động. Chỉ chăm việc đồng áng và rất gần gũi dân thường. ? Theo em vì sao trong các con của vua, chỉ có Lang Liêu được thần giúp đỡ ? - Là người thiệt thòi, hiểu được ý thần. 3. Lang Liêu được vua truyền ngôi. Hai thứ bánh do Lang Liêu làm có ý nghóa thực tế, có ý tưởng sâu xa và chứng tỏ được tài đức của con người. Lang Liêu được chọn nối ngôi. ? Thần đã mách bảo Lang Liêu như thế nào ? ? Lang liêu đã thực hiện lời của thần mách bảo như thế nào ? ? Em có nhận xét gì về Lang Liêu - "Trong trời đất không gì quý bằng lúa gạo . hãy lấy gạo làm bánh mà lễ tiên vương" - Tài trí, lao động sáng tạo 4. Ý nghóa của truyện: (ghi nhớ SGK/12) III- Luyện tập: 1. Ý nghóa của phong tục làm bánh chưng, bánh giầy trong ngày tết. ? Vì sao hai thứ bánh của Lang Liêu được vua cha chọn để tế trời, đất, tiên vương và Lang Liêu được chọn nối ngôi vua ? ? Hãy nêu ý nghóa của truyền thuyết "bánh chưng bánh giầy" ? - Có ý nghóa thực tế (quý trọng nghề nông, quý hạt gạo .) - Có ý tưởng sâu xa, tượng trời, tượng đất, tượng muôn loài). - Chứng tỏ tài đức của con người có thể nối chí vua . - Giải thích tục làm bánh chưng . - Đề cao nghề nông, lao động và sự thờ kính trời đất, tổ tiên. D/ Hướng dẫn tự học: 1. Bài vừa học: - Kể tóm tắt truyện - Nắm được ý nghóa 2. Bài sắp học: "Từ và cấu tạo từ" - Từ là gì ? Có mấy loại từ ? - Từ và tiếng khác nhau như thế nào ? - Đònh hướng phần bài tập./. Tiết 3: Ngày soạn: 3/9/2006 TỪ - CẤU TẠO CỦA TỪ TIẾNG VIỆT * MỤC TIÊU: - Kiến thức: Hiểu được thế nào là từ và đặc điểm cấu tạo từ tiếng Việt. Cụ thể là nắm được đònh nghóa về từ, về đơn vò cấu tạo từ và các kiểu cấu tạo từ. - Kỹ năng: Rèn luyện kỹ năng phân loại và sử dụng hợp lý các loại từ đơn, từ phức. - Thái độ: yêu quý Tiếng Việt * NỘI DUNG - PHƯƠNG PHÁP: A. Chuẩn bò: - Giáo viên: Bài soạn, sách bài tập nâng cao, bài tập trắc nghiệm. - Học sinh: Sách giáo khoa, vở bài soạn + bài tập. B. Kiểm tra sự chuẩn bò bài: C. Bài mới: NỘI DUNG PHƯƠNG PHÁP (Hoạt động của GV) HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH I- Từ là gì ? 1. Trong câu gồm có 9 từ tạo thành. ? Trong truyện "Con rồng cháu tiên" em thấy Lạc Long Quân có công gì đối với người xưa ? ? Mỗi từ trong câu được phân cách bằng dấu gạch chéo. Em hãy cho biết có bao nhiêu tiếng trong câu ? Có bao nhiêu từ trong câu? - Đọc câu văn. - 12 tiếng, 9 từ. 2. - Tiếng dùng để tạo từ, từ dùng để tạo câu. - Một tiếng được coi là một từ khi tiếng ấy có nghóa. Ghi nhớ: (SGK/13) II- Từ đơn và từ phức: ? Cho biết từ dùng để làm gì ? ? Từ "Thần, dạy, dân, cách, và" và các từ "trồng trọt, chăn nuôi, ăn ở" có cấu tạo khác nhau như thế nào ? ? Vậy từ và tiếng có gì khác nhau ? ? Khi nào một tiếng được coi là 1 từ. * Treo bảng phụ có chứa BT1 phần II. - Đặt câu - Trả lời các câu hỏi - Khi tiếng ấy có nghóa Kếu cấu từ Ví dụ Từ đơn Từ,đấy,nước,ta,chăm, nghề,và,có,tục,ngày,tết . Từ phức Từ ghép Chăn nuôi, bánh chưng, bánh giầy Từ láy trồng trọt * Ghi nhớ: (SGK/14) - Gọi HS lên bảng làm BT. - Nhận xét bài làm của HS. ? Qua bảng phân loại em cho biết từ gồm có mấy loại ? - Làm bài tập. - Nhận xét bài làm của bạn. ? Thế nào là từ đơn ? Thế nào là từ phức? ? Hãy phân biệt từ ghép và từ láy ? * Cho BT bổ trợ. ? Phân biệt từ đơn, từ ghép và từ láy trong câu sau: Đất nước ta đã sản sinh ra Hồ Chủ tòch và chính Người đã làm rạng rỡ non sông đất nước ta. - Từ 1 tiếng là từ đơn, từ có 2 tiếng hoặc nhiều tiếng là từ phức. - Đọc phần ghi nhớ. - Từ ghép: đất nước, sản sinh, Hồ Chủ Tòch, non sông. - Từ láy: Rạng rỡ. III- Luyện tập: BT1/14 a) nguồn gốc, con cháu: từ ghép. b) Đồng nghóa 'nguồn gốc": cội nguồn,gốc gác, tổ tiên, quê quán, xuất xứ c) Con cháu, anh chò, ông bà, cha mẹ . BT4/15: thút thít, tiếng khóc nhỏ, thầm, ấm ức. BT5/14: - Cách chế biến: rán, hấp, nướng, tráng. - Chất liệu: nếp, khoai, đậu xanh. - Tính chất: dẻo, phồng - Hình dáng: gối, tai voi. - Nêu yêu cầu - Chỉ đònh HS làm bài tập - Nhận xét bài làm của HS. * Treo bảng phụ có ghi bài tập. - Nêu yêu cầu bài tập. - Nhận xét bài làm của HS. ⇒ ghi điểm * Cho bài tập trắc nghiệm. (bảng phụ) - Xác đònh yêu cầu và làm bài tập. - Nhận xét bài làm của bạn - Đọc bài tập. - Lên bảng làm BT - Nhận xét bài làm của bạn D/ Hướng dẫn tự học: 1. Bài vừa học: - Nắm vững các kiến thức trọng tâm - Làm BT 2,5/14,15 2. Bài sắp học: "Giao tiếp, văn bản ." - Thế nào là giao tiếp, là VB ? - Nêu những kiểu văn bản thường gặp. Tiết 4: Ngày soạn: 3/9/2006 GIAO TIẾP, VĂN BẢN VÀ PHƯƠNG THỨC BIỂU ĐẠT * MỤC TIÊU: - Kiến thức: Huy động kiến thức của HS về các loại văn bản mà học sinh đã biết. Hình thành sơ bộ các khái niệm: văn bản, mục đích giao tiếp, phương thức biểu đạt. - Kỹ năng: Rèn kỹ năng nhận biết các loại văn bản. * TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY - HỌC: A. Chuẩn bò: - Giáo viên: Bài soạn, sách giáo khoa và giáo viên, tư liệu Tiếng Việt và tập làm văn. - Học sinh: Vở bài soạn, SGK. B. Kiểm tra sự chuẩn bò bài: C. Bài mới: NỘI DUNG PHƯƠNG PHÁP (Hoạt động của GV) HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH I- Tìm hiểu chung về văn bản và phương thức biểu đạt: 1. Văn bản và mục đích giao tiếp. a) Sẽ nói hoặc viết cho người ta biết. b) Lập văn bản: Văn bản nói hoặc viết. c) Câu ca dao "Ai ơi .mặc ai" là một văn bản. ? Trong đời sống, khi có một tư tưởng tình cảm, nguyện vọng mà cần biểu đạt cho mọi người hay ai đó biết thì em làm thế nào ? ? Ta gọi đó là giao tiếp. Vậy giao tiếp là gì ? ? Khi muốn biểu đạt tư tưởng, tình cảm ấy một cách đầy đủ, trọn vẹn cho người khác hiểu thì em phải làm gì ? ? Câu ca dao này sáng tác ra dùng để làm gì ? ? Chủ đề của câu ca dao này là gì ? ? "Giữ chí cho bền" nghóa là gì ? - Nói cho họ biết, nếu ở xa thì phải viết thư. - Trả lời câu hỏi. - Tạo lập văn bản. - Đọc bài ca dao. - Để nêu ra một lời khuyên - Giữ chí cho bền. - Trả lời câu hỏi theo cách hiểu. d) Lời phát biểu của thầy hiệu trưởng nhân lễ khai giảng là văn bản nói. đ) Bức thư là văn bản viết. e) Đơn xin học, bài thơ, câu đố, thiếp mời đều là văn bản. ? Theo em, lời phát biểu ý kiến của thầy hiệu trưởng nhân ngày khai giảng có phải là văn bản không ? Vì sao ? Bức thư em viết cho bạn bè hay người thân có phải là văn bản không ? - Là văn bản nói vì đó là chuỗi lời có chủ đề, mạch lạc, hình thức liên kết với nhau. - Trả lời câu hỏi. - Là VB có thể thức, có chủ đề xuyên suốt là thông báo tình hình và quan tâm tới người nhận thư. 2. Kiểu văn bản và phương thức biểu đạt của VB. ? Những đơn xin học, bài thơ, truyện cổ tích,câu đối, thiếp mời . có phải đều là văn bản không ? Hãy kể thêm những văn bản mà em biết ? TT Kiểu VB, PT biểu đạt Mục đích giao tiếp Ví dụ 1 Tự sự Trình bày diễn biến Tường thuật diễn biến trận đấu bóng đá 2 Miêu tả Tái hiện trạng thái sự vật, con người Tả lại những pha bóng đẹp trong trận đấu 3 Biểu cảm Bày tỏ tình cảm Bày tỏ lòng yêu môn bóng đá 4 Nghò luận Nêu ý kiến đánh giá, bàn luận Bác bỏ ý kiến cho rằng .nhiều người - Tùy theo mục đích giao tiếp cụ thể mà người ta sử dụng các kiểu văn bản với các phương thức biểu đạt phù hợp Có 6 kiểu VD: Tự sự, miêu tả, biểu cảm, nghò luận, thuyết minh, hành chính công vụ. - HS kẽ bảng vào vở. 5 Thuyết minh Giới thiệu đặc điểm, tính chất, pp. Giới thiệu quá trình thi đấu của 2 đội. 6 Hành chính công vụ Trình bày ý muốn, quyết đònh nào đó, thể hiện quyền hạn, trách nhiệm giữa con người với con người. * Ghi chú: (SGK/17) II- Luyện tập: 1. a) Tự sự b) Miêu tả c) Nghò luận d) Biểu cảm đ) Thuyết minh - Nêu yêu cầu của bài tập - Nhận xét → ghi điểm - Xác đònh yêu cầu và làm BT. - Nhận xét bài làm của bạn. D/ Hướng dẫn tự học: 1. Bài vừa học: - Phân biệt giao tiếp - văn bản - Các kiểu VB và phương thức biểu đạt. 2. Bài sắp học: "Thánh Gióng" - Tóm tắt văn bản - Đọc và trả lời các câu hỏi phần đọc, hiểu VB./. Tuần 2 - Bài 2: Ngày soạn: 3/9/2006 Văn bản: THÁNH GIÓNG (Truyền thuyết) * MỤC TIÊU: - Kiến thức: Nắm được nội dung, ý nghóa và một số nét nghệ thuật tiêu biểu của truyện "Thánh Gióng" - Kỹ năng: Rèn kỹ năng và chọn chi tiết, hình ảnh tiêu biểu để phân tích. - Thái độ: Giáo dục HS lòng yêu nước, tự hào về truyền thống đấu tranh chống giặc ngoại xâm của dân tộc. * TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY - HỌC: A. Chuẩn bò: - Giáo viên: Bài soạn, sách thiết kế bài giảng, nâng cao ngữ văn 6, truyện cổ dân gian Việt Nam. - Học sinh: Vở soạn, SGK, hướng dẫn tự học ngữ văn 6. B. Kiểm tra bài cũ: C. Bài mới: NỘI DUNG PHƯƠNG PHÁP (Hoạt động của GV) HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH I- Đọc kỹ và giải thích từ khó: (SGK) * Đọc mẫu 1 đoạn - Nhận xét cách đọc của HS - HD HS tìm hiểu các chú thích. - Đọc văn bản - Kể lại chuyện (1),(2),(4),(6),(11), (17), (19). II- Tìm hiểu văn bản: ? Truyện ngắn với thời đại nào trong lòch sử ? ? Truyện có những nhân vật nào ? Ai là nhân vật chính ? ? Thánh Gióng có công gì đối với đất nước? ? Nhân vật chính được xây dựng bằng nhiều chi tiết tưởng tượng kỳ ảo và giàu ý nghóa. Em hãy tìm và liệt kê ra những chi tiết đó ? - Vua Hùng thứ 6 - Thánh Gióng - Diệt giặc Ân - HS liệt kê những chi tiết kỳ lạ, hoang đường. 1. Sự ra đời kỳ lạ của Thánh Gióng. Bà mẹ dẫm vào vết chân to về thụ thai 12 tháng mới sinh, lên ba tuổi chẳng nói chẳng cười, đặt đâu nằm đấy. ? Theo dõi VB, em thấy những chi tiết nào kể về sự ra đời kỳ lạ của Tháng Gióng? ? Vì sao nhân dân muốn sự ra đời của Gióng kỳ lạ như thế ? - Ướm thử vết chân to → thụ thai 12 tháng → sinh ra Thánh Gióng . lên ba chẳng biết nói cười. - Trong quan niệm dân gian đã là anh hùng thì phải phi thường . 2. Thánh Gióng đòi đi đánh giặc: Nghe tin có giặc, Thánh Gióng nói được và đòi đi đánh giặc, lớn nhanh như thổi. Cậu ta nói sẽ phá tan lũ giặc này "thể hiện lòng yêu nước, ý chí quyết tâm và niềm tin chiến thắng ? ? Tiếng nói đầu tiên của Gióng là đòi đi đánh giặc. Điều đó có ý nghóa gì ? ? Gióng đòi ngựa sắt, roi sắt, áo giáp sắt để đánh giặc - Lòng yêu nước, ý thức về vận mệnh dân tộc của TG cũng chính là của nhân dân ta. - Lòng yêu nước chưa đủ để thắng giặc, cần có vũ khí sắc bén. 3. Hình ảnh Thánh Gióng trong lòng nhân dân làng Gióng: Chi tiết "nhân dân góp gạo nuôi chú bé" thể hiện tinh thần yêu nước, tình cảm thương yêu đùm bọc của nhân dân đối với vò anh hùng cứu nước. ? Từ khi gặp sứ giả, chú bé làng Gióng có những biểu hiện gì kỳ lạ ? ? Hãy nêu ý nghóa của chi tiết: "Bà con làng xóm vui lòng góp gạo nuôi chú bé"? - Cơm ăn không no, áo vừa may sứt chỉ, lớn nhanh như thổi. - Trả lời theo suy nghóa. 4. Gióng đánh tan giặc Ân: Gióng vươn vai Thánh Gióng tráng só oai phong lẫm liệt, phi ngựa xông vào lũ giặc đánh giết, giặc tan vỡ. Thắng giặc, Gióng cùng ngựa bay về trời ? Truyện kể cậu bé Gióng trở thành tráng só đánh giặc như thế nào ? ? Hãy nêu ý nghóa của chi tiết "Đánh giặc xong, Gióng bay về trời". - Quan sát, theo dõi diễn biến để trả lời câu hỏi. - Sự ra đi kỳ lạ, phi thường. 5. Ý nghóa của hình tượng Thánh Gióng: (Học ghi nhớ SGK/23) D/ Hướng dẫn tự học: 1. Bài vừa học: - Tóm tắt VB - Nắm các nội dung - Làm BT 1,2/24 2. Bài sắp học: "Từ mượn" - Đọc và trả lời câu hỏi phần I, II/24, 25. - Đònh hướng phần bài tập. Qua câu chuyện, em hãy nêu ý nghóa của hình tượng Thánh Gióng ? ? Truyền thuyết thường liên quan đến sự thật lòch sử. Theo em truyện Thánh Gióng có liên quan sự thật lòch sử nào ? - Nêu ý nghóa + Thời Hùng Vương, chiến tranh tự vệ ác liệt → huy động sức mạnh cộng đồng. + Số lượng, kiểu loại vũ khí của người Việt có tăng lên từ giai đoạn Phùng Nguyên →Đông Sơn. + Cư dân Việt cổ tuy nhỏ, kiên quyết chống mọi đạo quân xâm lược. Tiết 6: Ngày soạn: 5/9/2006 TỪ MƯN * MỤC TIÊU: - Kiến thức: Hiểu được thế nào là từ mượn, biết được một số từ mượn tồn tại trong Tiếng Việt. - Kỹ năng: Bước đầu sử dụng từ mượn một cách hợp lý khi nói và viết. - Thái độ: Có thái độ đúng khi dùng từ mượn. * TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY - HỌC: A. Chuẩn bò: - Giáo viên: Bài soạn, từ điển Tiếng Việt, SGV. - Học sinh: Vở bài tập, sách tham khảo. B. Kiểm tra sự chuẩn bò bài: - Từ là gì ? Có mấy kiểu cấu tạo từ ? Cho ví dụ ? - Thế nào là từ đơn ? Từ phức ? Cho ví dụ minh họa ? C. Bài mới: NỘI DUNG PHƯƠNG PHÁP (Hoạt động của GV) HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH I- Từ thuần Việt và từ mượn 1. Tráng só: + Tráng: khỏe mạnh, to lớn. + Só: Người tri thức đời xưa, được tôn trọng → Là người có sức lực cường tráng, chí khí mạnh mẽ, hay làm việc lớn. + Trượng: đơn vò đo độ dài = 10 thước cổ Trung Quốc tức (3,33m). 2. Tráng só, trượng: Từ mượn gốc Hán. 3. Từ mượn tiếng Hán: Sứ giả, giang sơn, gan. - Từ mượn ngôn ngữ: Ấn - Âu: Tivi, xà phòng, buồm, mit tinh, ra đi ô, điện, ga, bom, xô viết, in tơ nét. * Ghi nhớ: (SGK/25) ? Trong văn bản "Tháng Gióng", sau khi sứ giả đem các vật mà chú bé cần thì chú bé như thế nào ? ? Dựa vào chú thích ở văn bản "Thánh Gióng" Hãy giải thích nghóa các từ "Tráng só, tượng"? ? Theo em, các từ được chú thích có nguồn gốc từ đâu ? * Treo bảng phụ ghi các từ mượn sứ giả, tivi, xà phòng, buồm, mit tinh, ra đi ô, gan . ? Trong các từ trên những từ nào được mượn từ tiếng Hán ? Những từ nào được mượn từ ngôn ngữ khác ? ? Qua tìm hiểu, em hiểu thế nào là từ thuần việt ? là từ mượn ? ? Bộ phận từ mượn quan trọng nhất trong TV là mượn tiếng nước nào ? ? Hãy nhận xét về cách viết các từ mượn nói trên ? - Thành tráng só, mình cao hơn trượng. - Giải thích nghóa các từ tráng só, trượng. - HS phân biệt theo hai phần - Mượn từ tiếng Hán là nhiều nhất. + Từ mượn được Việt Hóa thì viết như từ thuần Việt. Nếu chưa được Việt hóa hoàn toàn dùng dấu gạch nối. - Đọc phần ghi nhớ. II- Nguyên tắc mượn từ: ? Em hiểu ý kiến của Hồ Chí Minh như thế nào ? - Đọc ý kiến của Hồ Chí Minh - Không được mượn từ và sử dụng từ một cách thái hóa, tùy tiện. *Ghi nhớ: (SGK/25) - Đọc phần ghi nhớ SGK III- Luyện tập: 1. a) Hán Việt: vô cùng, ngạc nhiên, tự nhiên, sính lễ. a) Gia nhân b) Anh: Pốp, Mai-Cơn-Giắc- Xơn, in-tơ-nét. 2. Giả: người - yếu: quan trọng - Khán: xem - điểm: điểm - Thính: nghe - lược: tóm tắt - Độc: đọc - nhân: người ? Ghi lại các từ mượn có trong những câu dưới đây. Cho biết các từ ấy được mượn của tiếng (ngôn ngữ) nào ? - Nhận xét bài làm của HS ? Hãy xác đònh nghóa của từng tiếng tạo thành các từ Hán Việt dưới đây ? - Chỉ đònh HS làm bài tập và nhận xét. - HS đọc bài tập. - Xác đònh từ mượn trong từng phần. - HS: lên bảng làm bài tập - Nhận xét bài làm của bạn. - Gọi 1 HS lên bảng viết. * - Đọc qua đoạn văn - Đọc cho HS viết - Lên bảng viết. - Chấm vở và nhận xét D/ Hướng dẫn tự học: 1. Bài vừa học: - Phân biệt từ thuần Việt và từ mượn - Nguyên tắc từ mượn - Làm bài tập 4/26. 2. Bài sắp học: "Tìm hiểu chung về văn TS" - Đọc và trả lời câu hỏi phần I/27,28 - Đònh hướng phần bài tập Tiết 7,8 Ngày soạn: 6/9/2006 TÌM HIỂU CHUNG VỀ VĂN TỰ SỰ * MỤC TIÊU: - Kiến thức: + Nắm được mục đích giao tiếp của tự sự + Có khái niệm sơ bộ về phương thức tự sự trên cơ sở hiểu được mục đích giao tiếp của tự sự và bước đầu biết phân tích các sự việc trong văn tự sự - Kỹ năng: Nhận biết văn bản tự sự, phân tích các sự việc trong văn tự sự. * TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY & HỌC: A/ Chuẩn bò: - GV: Bài soạn, sách giáo viên, nâng cao ngữ văn 6. - HS: Sách giáo khoa, vở soạn, sách hướng dẫn tự học ngữ văn 6. B/ Kiểm tra bài cũ: - Giao tiếp là gì ? Văn bản là gì ? - Có những kiểu văn bản nào thường gặp ? Cho ví dụ minh họa. C/ Bài mới: NỘI DUNG PHƯƠNG PHÁP (Hoạt động của GV) HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH I- Ý nghóa và đặc điểm chung của phương thức tự sự: 1. Kể chuyện là để biết, để nhận thức về người, sự vật, sự việc để giải thích, để hạn chế . - Đối với người kể là thông báo cho biết, giải thích . - Đối với người nghe là tìm hiểu, biết . ? Trong đời sống hàng ngày, ta thường nghe những yêu cầu và câu hỏi như sau: - Bà ơi ! Bà kể chuyện kể tích cho cháu nghe đi ! - Cậu kể cho mình nghe Lan là người thế nào ? - Bạn An gặp chuyện gì mà lại thôi việc nhỉ ? ? Gặp trường hợp như thế theo em người nghe muốn biết điều gì ? và người kể phải làm gì ? - Người kể là thông báo giải thích. - Người nghe là tìm hiểu. 2. Truyện "Thánh Gióng" là một VB tự sự * Diễn biến các sự việc. a) Sự ra đời của Thánh Gióng. b) Gióng nói được và nhận trách nhiệm đánh giặc. c) Gióng lớn nhanh như thổi d) Gióng thành tráng só. e) Gióng đánh tan giặc Ân. f) Thánh Gióng lên núi Sóc, cởi áo giáp bay về trời. g) Vua lập đền thờ và phong danh hiệu. h) Những dấu tích còn lại của Thánh Gióng. * Ghi nhớ: (SGK/28) ? Vì sao có thể nói truyện "Thánh Gióng" là truyện ca ngợi công đức của vò anh hùng làng Gióng ? ? Hãy liệt kê các sự việc theo thứ tự trước sau của truyện: Truyện bắt đầu từ đâu ? Diễn biến như thế nào? kết thúc ra sao ? - Nhận xét và nêu đáp án đúng ? Từ thứ tự các sự việc em vừa liệt kê, hãy nêu đặc điểm của phương thức (cách thức) tự sự ? - Trả lời câu hỏi. - Thảo luận theo tổ. - Đại diện tổ trình bày. - Nhận xét câu trả lời từng nhóm. II- Luyện tập: * BT1/28: "Ông già và thần chết" - PT tự sự thể hiện ở chuỗi sự việc: ông già đốn xong củi mang về → kiệt sức → muốn thần chết mang đi → thần chết đến → ông già sợ - nhờ nhấc bó củi. - Ý nghóa: Truyện mang sắc thái hóm hỉnh, thể hiện tư tưởng yêu cuộc sống, dù kiệt sức thì sống cũng hơn chết. BT2/29: "Sa bẫy". Bài thơ là thơ tự sự, kể chuyện bé Mây và mèo con rủ nhau bẫy chuột nhưng mèo tham ? Hãy cho biết trong truyện này, phương thức tự sự thể hiện như thế nào? ? Câu chuyện này thể hiện ý nghóa gì? ? Hãy cho biết bài thơ này có phải là tự sự không? Vì sao ? * Đọc truyện "ông già và thần chết". - Xác đònh các chuỗi sự việc chính và phát biểu. - Nêu ý nghóa câu chuyện. * HS đọc bài thơ - Trả lời câu hỏi và giải ăn nên đã mắc vào bẫy. Hoặc đúng hơn là mèo thèm quá đã chui vào bẫy ăn tranh phần chuột và ngủ trong bẩy. * BT3/29,30: a) Đây là một bản tin. Nội dung là kể lại cuộc khai mạc trại điêu khắc quốc tế lần thứ ba tại thành phố Huế chiều ngày 3/4/02. ? Hãy kể câu chuyện bằng miệng ? ? Văn bản này có nội dung tự sự không ? Vì sao ? Tự sự ở đây có vai trò gì ? thích. - Nhận xét, bổ sung cho hoàn chỉnh. * HS tự giác kể câu chuyện - Đọc "Huế . lần thứ ba". D/ Hướng dẫn tự học: 1. Bài vừa học: - Đặc điểm của phương thức tự sự ? - Làm bài tập 3b, 4, 5/30. 2. Bài sắp học: "Sơn Tinh, Thủy Tinh" - Đọc và tóm tắt truyện - Trả lời câu hỏi phần đọc, hiểu VB - Đònh hướng phần bài tập Tuần 3: Ngày soạn: 6/9/2006 Bài 3: SƠN TINH, THỦY TINH (Truyền thuyết) A/ MỤC TIÊU: - Kiến thức: Hiểu được truyền thuyết Sơn Tinh - Thủy Tinh đã giải thích hiện tượng lũ lụt xảy ra ở châu thổ Bắc Bộ thû các vua Hùng, dựng nước và khát vọng của người Việt cổ trong việc chế ngự thiên tai bảo vệ cuộc sống của mình. - Kỹ năng: Cảm nhận được các chi tiết kỳ ảo, bay bổng trong việc khắc họa hình tượng nhân vật anh hùng truyền thuyết, củng cố kiến thức về văn tự sự. - Thái độ: Tự hào về sự nghiệp dựng nước của cha ông ta trong lòch sử. B/ CHUẨN BỊ: - GV: Bài soạn, sách giáo viên, sách thiết kế, sách hệ thống câu hỏi. - HS: Vở soạn, sách giáo khoa. C/ KIỂM TRA BÀI CŨ: - Hãy nêu ý nghóa của hình tượng Thánh Gióng ? - Em thích chi tiết nào trong truyện ? Vì sao ? D/ TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY - HỌC: NỘI DUNG PHƯƠNG PHÁP (Hoạt động của GV) HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH I- Đọc, kể và giải thích từ khó: (Xem chú thích SGK) II- Tìm hiểu văn bản: * GV đọc mẫu một đoạn. - Gọi 2 HS đọc. - Nhận xét cách đọc. ? Qua việc chuẩn bò bài ở nhà, hãy cho biết truyện có thể chia thành mấy đoạn ? Mỗi đoạn có thể chia thành mấy đoạn ? Mỗi đoạn thể hiện nội dung gì ? - Đọc VB theo chỉ đònh. - Đọc các chú thích (1),(3),(4). - Ba đoạn: + Đ 1 : "Hùng Vương .một đôi". Vua Hùng kén rể. + Đ 2 : "Hôm nay .rút quân". Sơn Tinh, Thủy Tinh cầu hôn và chiến thắng của Sơn Tinh. ? Truyện ngắn với thời đại nào trong lòch sử ? ? Xác đònh nhiệm vụ chính của truyện? Vì sao đó là nhiệm vụ chính? (Cả hai đều xuất hiện ở mọi sự việc). - Vua Hùng Vương thứ 18. - Sơn Tinh, Thủy Tinh. 1. Vua Hùng kén rể: Sơn Tinh và Thủy Tinh đều có tài cao phép lạ nên bua Hùng băn khoăn. Vua đưa ra sính lễ "Một trăm . một đôi" để kén rể. ? Vì sao Vua Hùng băn khoăn khi kén rể ? ? Vậy vua Hùng đã dùng giải pháp gì để kén rể ? ? Theo em, giải pháp đó có lợi cho Sơn Tinh, hay Thủy Tinh ? Vì sao ? ? Vì sao thiện cảm của vua Hùng lại dành cho Sơn Tinh ? - Muốn chọn cho con người chồng xứng đáng, cả Sơn Tinh, Thủy Tinh đề ngang tài, ngang sức. - Thách cưới bằng lễ vật khó kiếm. - Có lợi cho Sơn Tinh vì các sản vật này đều có ở nơi miền núi, thuộc đất đai của Sơn Tinh. 2. Cuộc giao tranh giữa Sơn Tinh và Thủy Tinh: - Sơn Tinh đem lễ vật đến trước rước Mò Nương về núi. Thủy Tinh đến sau, không cưới được vợ hóa phép dâng nước đánh Sơn Tinh. - Cuộc giao tranh của hai vò thần thể hiện cuộc đấu tranh chống thiên tai gay go, bền bỉ của nhân dân, đồng thời thể hiện ước mơ có sức mạnh thần kỳ để chiến thắng lũ lụt, ? Theo em, cuộc giao tranh của 2 vò thần diễn ra như thế nào ? Em có nhận xét gì về những chi tiết trong - Biết được sức mạnh tàn phá của Thủy Tinh, tin vào sức mạnh của Sơn Tinh. - Đó là những chi tiết tưởng tượng kỳ ảo có tác dụng làm cho hình tượng 2 vò thần trở [...]... ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH I- Lời văn, đoạn văn tự sự: 1 Lời văn giới thiệu nhân vật: * HĐ1: HD tìm hiểu lời văn (giới thiệu nhân vật đoạn văn tự sự: * HS đọc đoạn văn 1 & (2) * Yêu cầu HS chú ý 2 đoạn văn (SGK) ? Đoạn văn (1) & (2) giới thiệu nhân vật - Hùng vương thứ 18, Sơn - (1): Vua Hùng kén rể Tinh, Thủy Tinh với sự việc - Đ(2): Sơn Tinh, Thủy Tinh đến cầu nào ? ? Các câu văn đó... các câu trong đoạn văn và vận dụng để xây dựng đoạn văn giới thiệu nhân vật - Thái độ: Yêu quý, giữ gìn sự phong phú, đa dạng của Tiếng Việt * CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH: - Giáo viên: Bài soạn, sách giáo viên, sổ tay kiến thức ngữ văn 6 - Học sinh: Vở bài soạn, sách giáo khoa * TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY - HỌC: A/ Kiểm tra bài cũ: Hãy cho biết cách làm một bài văn tự sự ? B/ Nội dung... Kỹ năng: Rèn kỹ năng đọc, kê, phân tích truyện cổ tích - Thái độ: Giáo dục lòng nhân ái, yêu thương, cách đánh giá con người * CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH: - Giáo viên: Bài soạn, sách giáo viên, sách truyện cổ dân gian Việt Nam, sách hệ thống câu hỏi đọc, hiểu văn bản - Học sinh: Vở soạn, sách giáo khoa, sách hướng dẫn tự học ngữ văn 6 * TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY - HỌC: A/ Kiểm tra... viên, sổ tay kiến thức ngữ văn 6 - Học sinh: Vở soạn, sách giáo khoa * TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY - HỌC: A/ Kiểm tra bài cũ: Thế nào là sự việc và nhân vật trong văn tự sự ? B/ Nội dung bài học: NỘI DUNG - KIẾN THỨC HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH I- Tìm hiểu đề và dàn bài của bài văn tự * HĐ1: HD tìm hiểu đề và dàn bài sự: của bài văn tự sự - Đọc bài văn 1 Tuệ Tónh ưu tiên... - Thái độ: Giáo dục lòng yêu chuộng hòa bình * CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH: - Giáo viên: Bài soạn, sách giáo viên, sách kho tàng truyện cổ tích Việt Nam, sách hệ thống câu hỏi đọc hiểu ngữ văn 6 - Học sinh: Vở bài soạn, sách giáo khoa * TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY - HỌC: A/ Kiểm tra bài cũ: - Kể tóm tắt truyện "Sọ Dừa" và cho biết tài năng của Sọ Dừa ? - Nêu ý nghóa của văn bản "Sọ... từ nhiều nghóa ? - Hiện tượng CNCT ? làm BT4/57 2 Bài sắp học: "lời văn, đoạn văn TS" - Trả lời các câu hỏi phần I/ 58, 59 - Đònh hướng phần bài tập Tiết 20 Ngày soạn: 23/9/2006 LỜI VĂN, ĐOẠN VĂN TỰ SỰ * MỤC TIÊU: - Kiến thức: Nắm được hình thức, lời văn kể người, kể việc, chủ đề và liên kết trong đoạn văn, xây dựng được đoạn văn giới thiệu và kể chuyện sinh hoạt hàng ngày - Kỹ năng: Nhận ra các hình... tên Hồ Gươm hay hồ Hoàn Kiếm - Kỹ năng: Rèn kỹ năng kể chuyện - Thái độ: Giáo dục lòng tự hào truyền thống đấu tranh chống ngoại xâm của dân tộc * CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH: - Giáo viên: Bài soạn, sách giáo viên, sách hệ thống câu hỏi đọc hiểu VB, truyện cổ dân gian - HS: Vở soạn, sách giáo khoa, sách hướng dẫn tự học ngữ văn * TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY - HỌC: A/ Kiểm tra bài cũ: -... là gì ? - Dàn bài chung của bài văn tự sự ? 2 Bài sắp học: "Tìm hiểu đề và cách làm bài văn tự sự" - Trả lời các câu hỏi phần I/47, 48 - Đònh hướng phần bài tập Tiết 15, 16 Ngày soạn: 14/9/2006 TÌM HIỂU ĐỀ & CÁCH LÀM BÀI VĂN TỰ SỰ * MỤC TIÊU: - Kiến thức: Biết tìm hiểu đề văn tự sự và cách làm bài văn tự sự - Kỹ năng: Rèn kỹ năng tìm hiểu đề và lập dàn ý - Thái độ: Giáo dục ý thức đạo đức qua các chủ... ? Qua tìm hiểu, em cho biết văn tự sự chủ yếu kể gì ? - Kể người và kể việc ? Khi kể người, em sẽ kể những gì ? - Tên, họ, lai lòch, tính tình ⇒ Nhấn mạnh kiến thức trọng tâm phần ghi nhớ (1) * HS đọc đoạn (3) 2 Lời văn kể việc: * HĐ2: HD tìm hiểu lời văn kể việc (3) Không lấy được vợ, Thủy Tinh dâng ? Trong đoạn văn đã dùng những từ gì - Đùng đùng, hô gọi, làm nước đánh Sơn Tinh để kể những hành... tìm hiểu đoạn văn: thành một câu gọi là câu chủ đề: ? Mỗi đoạn văn biểu đạt ý chính nào? * Đọc đoạn văn (1), (2), (3) - Câu chủ đề của các đoạn là: - Ý chính trong từng đoạn gạch dưới câu văn biểu đạt ý chính ấy? (1) "Vua cha xứng đáng" ? Tại sao người ta gọi đó là câu chủ đề ? - Vua Hùng kén rể, Sơn (2) Thủy Tinh Mò Nương" ? Người kể đã kể các ý phụ như thế Tinh - Thủy Tinh đến cầu (3) "Một cầu hôn" . soạn, sách giáo viên, nâng cao ngữ văn 6. - HS: Sách giáo khoa, vở soạn, sách hướng dẫn tự học ngữ văn 6. B/ Kiểm tra bài cũ: - Giao tiếp là gì ? Văn bản. người. * CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH: - Giáo viên: Bài soạn, sách giáo viên, sổ tay kiến thức ngữ văn 6. - Học sinh: Vở soạn, sách giáo khoa. * TIẾN