TRƯỜNG ĐẠI HỌC s PHẠM HÀ NỘI KHOA GIÁO DỤC CHÍNH TRỊ NGUYỄN THỊ NGỌC GIÁO DỤC KỸ NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG CAO BÁ QUÁT, HÀ NỘI THÔNG QUA DẠY HQC PHẦN “CÔNG DÂN VỚI ĐẠO ĐỨC” MÔN GIÁO DỤC CÔNG DÂN LỚP 10 HIỆN NAY KHÓA LUÂN TỐT NGHIÊP ĐAI HOC • • • • Chuyên ngành: Phương pháp dạy học m ôn Giáo dục công dân trường Trung học phổ thông Ngưòi hướng dẫn khoa học: ThS Nguyễn Quang Thuận HÀ NỘI, 2016 LỜI CẢM ƠN Trong trình triển khai đề tài khóa luận, em nhận giúp đỡ tận tình thầy cô bạn bè Với tình cảm chân thành, em xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới thầy cô giáo khoa Giáo dục Chính trị, trường Đại học Sư phạm Hà Nội giảng dạy bảo em suốt trình học tập nghiên cứu Em xin gửi lời cảm ơn chân thành tói thầy giáo ThS Nguyễn Quang Thuận, người định hướng cho em nghiên cứu đề tài, cung cấp cho em kiến thức lý luận, thực tiễn với kinh nghiệm quý báu, nhiệt tình hướng dẫn, động viên khích lệ suốt trình nghiên cứu để em hoàn thành khóa luận Tôi xin gửi lòi cảm ơn đến thầy cô giáo, em học sinh Trường THPT Cao Bá Quát, Hà Nội tất bạn sinh viên tạo điều kiện thuận lợi để hoàn thành khóa học khóa luận Với điều kiện hạn chế thời gian kiến thức thân nên khóa luận khó tránh khỏi thiếu sót, em kính mong nhận đóng góp thầy cô bạn Em xin chân thành cảm ơn! Hà Nội, ngày tháng năm 2016 Tác giả khóa luận Nguyễn Thị Ngọc LỜI CAM ĐOAN Khóa luận tốt nghiệp hoàn thảnh hướng dẫn thầy Nguyễn Quang Thuận, xin cam đoan rằng: Đây kết nghiên cứu riêng tôi, không trùng với công trình nghiên cứu tác giả khác Hà Nội, ngày tháng năm 2016 Tác giả khóa luận Nguyễn Thị Ngọc DANH MỤC CÁC CHỮ VIÉT TẮT GDCD : Giáo dục công dân GDKNS : Giáo dục kỹ sống HS : Học sinh KNS : Kỹ sống SGK : Sách giáo khoa THPT : Trung học phổ thông MỤC LỤC MỞ ĐẦU Chương Cơ SỞ KHOA HỌC CỦA GIÁO DỤC KỸ NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TRONG DẠY HỌC PHẦN “CÔNG DẦN VỚI ĐẠO ĐỨC” MÔN GIÁO DỤC CÔNG DÂN LỚP 10 1.1 Cơ sở lý luận giáo dục kỹ sống cho học sinh THPT 1.2 Cơ sở thực tiễn giáo dục kĩ sống cho học sinh THPT 24 TIỂU KẾT CHƯƠNG 32 Chương QUY TRÌNH VÀ ĐIỀU KIỆN THựC HIỆN GIÁO DỤC KỸ NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH THPT TRONG DẠY HỌC PHẦN “CÔNG DÂN VỚI ĐẠO ĐỨC” MÔN GDCD LỚP 10 Ở TRƯỜNG THPT 33 2.1 Quy trình thực giáo dục kỹ sống cho học sinh THPT dạy học phần “Công dân với đạo đức” môn GDCD lớp 10 33 2.2 Điều kiện để thực tốt quy trình thực giáo dục kĩ sống cho học sinh IHPT dạy học phần “Công dân với đạo đức” môn GDCD 41 TIỂU KẾT CHƯƠNG 44 Chương THựC NGHIỆM GIÁO DỤC KỸ NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH THPT TRONG DẠY HỌC PHẦN “CÔNG DÂN VỚI ĐẠO ĐỨC” TRONG CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC CÔNG DÂN 10 Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG CAO BÁ QUÁT, HÀ N Ộ I 45 3.1 Lập kế hoạch thực nghiệm 45 3.2 Tiến hành thực nghiệm 46 3.3 Kết thực nghiệm 62 3.4 Một số đề xuất nhằm tăng cường hiệu giáo dục kĩ sống cho HS THPT qua dạy học phần “Công dân với đạo đức” chương trình Giáo dục công dân lớp 10 65 TIÊU KẾT CHƯƠNG 73 KẾT LUẬN 75 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 77 PHỤ LỤC MỞ ĐẦU Lý chọn đề tài Ý nghĩa sống đem đến cho ta điều gì, mà chỗ ta có thái độ với sao; Không phải chỗ điều xảy với ta mà chỗ ta phản ứng với điều Nếu người có kiến thức, có thái độ tích cực đảm bảo 50% thành công, 50% lại kỹ cần cho sống mà ta thường gọi kỹ sống Không thể phủ nhận kỹ sống đóng vai trò quan trọng thời đại ngày Thời đại hội nhập toàn cầu hóa giới kéo theo phát triển tiến vượt bậc nhiều lĩnh vực kinh tế, trị, văn hóa - xã hội đặt đòi hỏi cao đội ngũ người lao động Họ không cần có kiến thức chuyên môn vững vàng mà phải có kỹ sống cần thiết kỹ giao tiếp, kỹ làm việc nhóm, kỹ định Những kỹ không giúp công việc hiệu mà giúp họ có sống lành mạnh hạnh phúc Thực tế hệ tiêu cực việc thiếu kỹ sống học sinh, sinh viên Nhiều bạn cảm thấy lúng túng mối quan hệ với gia đình, bạn bè, với xã hội, ứng phó với áp lực sống hay dễ bị lôi kéo, kích động vào tệ nạn xã hội Nhiều người có sống khép kín với thực tại, sống chìm giới ảo, tham gia vào hoạt động tập thể, khám phá thể khả tiềm ẩn mình, khó khăn việc hòa nhập với cộng đồng xã hội Do đó, việc giáo dục kỹ sống điều cần thiết, đặc biệt với hệ trẻ, học sinh, sinh viên ngồi ghế nhà trường Chính vậy, giáo dục kỹ sống giới quan tâm bàn luận Trong diễn đàn giới giáo dục cho ngưòi họp Senegal (2000), Chương trình hành động Dakar đề mục tiêu, mục tiêu nói rằng: “Mỗi quốc gia phải đảm bảo cho người học tiếp cận chương trình giáo dục kỹ sổng phù hợp”, mục tiêu yêu cầu “Khi đánh giá chất lượng giáo dục cần phải đánh giá kỹ sống người học” Giáo dục kỹ sống cho người học nhiệm vụ quan ttọng giáo dục nước Ở nước ta thòi gian gàn đây, giáo dục phổ thông đổi mói mạnh mẽ theo hướng tiếp cận kỹ sống với bốn trụ cột là: “Học để biết, Học để làm, Học để khẳng định Học để chung sống” Việc giáo dục kỹ sống cho học sinh phổ thông thực thông qua nhiều chương trình, dự án như: giáo dục bảo vệ môi trường, giáo dục phòng chống ma túy, giáo dục phòng chống HIV/AIDS, giáo dục phòng chống tai nạn thương tích Ngoài ra, nội dung giáo dục kỹ sống tích hợp số môn học hoạt động giáo dục có tiềm Môn GDCD môn quan trọng trường THPT có khả tích họp kỹ cần thiết để em bước vào sống Nội dung môn GDCD đa dạng, phong phú nhiều lĩnh vực đồng thời mang tính thực tiễn cao, đặc biệt phàn “Công dân với đạo đức” Phần cung cấp kiến thức đạo đức, mối quan hệ công dân với tình yêu, hôn nhân, gia đình, mối quan hệ với cộng đồng, với nghiệp xây dựng bảo vệ tổ quốc, với vấn đề cấp thiết nhân loại tự hoàn thiện thân Đây nội dung gần gũi với em sống hàng ngày Nó không dạy cho em kiến thức đắn mối quan hệ sống mà giảng phàn “Công dân với đạo đức” giúp em phát triển kỹ sống quan trọng kỹ giao tiếp, kỹ tự nhận thức, kỹ họp tác, kỹ giải xung đột Từ giúp em giải đáp nhiều câu hỏi mà em thắc mắc tự nhận thức khả nhu cầu thân, đồng thời có suy nghĩ hành động tích cực sống Tuy nhiên, việc giảng dạy môn GDCD nói chung phần “Công dân với đạo đức” nói riêng chưa quan tâm đứng mức, chưa khai thác hết tiềm năng, mạnh môn học Nhiều trường phổ thông dù áp dụng phương pháp dạy học tích cực song đơn cung cấp tri thức, có tách rời lý luận với thực tiễn HS dù học đạo đức có thực hành đạo đức, xa rời sống thực; mối quan hệ với gia đình, thầy cô, bạn bè, mái trường quê hương đất nước chưa thể sinh động sâu sắc Chính hạn chế nội dung phương pháp dạy học kìm hãm, gây khó khăn cho việc GDKNS cho HS Bằng việc sử dụng phương pháp kỹ thuật dạy học thích hợp giảng dạy phàn “Công dân với đạo đức” chương trình GDCD, GV giáo dục KNS cần thiết cho em hiệu Xuất phát từ ý tưởng trên, lựa chọn đề tài: ‘Giáo dục kỹ sắng cho học sinh trường trung học phổ thông Cao Bá Quát, Hà Nội thông qua dạy học phần “Công dân với đạo đức”môn Giáo dục công dân lớp 10 nay” Lịch sử nghiên cứu đề tài Có nhiều công trình nghiên cứu, tài liệu tổ chức, học giả giới nước trình bày cách khoa học sở lý luận vấn đề KNS, GDKNS biện pháp, hoạt động GDKNS cụ thể sau: Trên giới Trong năm cuối kỷ XX - đầu kỷ XXI, quan niệm GDKNS nhiều chuyên gia, nhà nghiên cứu, tổ chức quốc tế nhà sư phạm quan tâm nghiên cứu GDKNS cho HS thông qua giáo dục đào tạo ngày nghiên cứu cách đày đủ có hệ thống Diane TillMan, “Những giá trị sống cho tuổi trẻ” (Nxb Tổng hợp TP Hồ Chí Minh): “Giáo dục giá trị sống để có kỹ sổng ngày nhìn nhận có sức mạnh vượt lên khỏi lời răn dạy đạo đức chi tiết đến mức hạn chế cách nhìn vấn đề thuộc tư cách công dân Nó xem trung tâm tất thành mà giảo viên nhà trường tâm huyết hy vọng đạt thông qua việc dạy giá trị, kỹ sổng”\ỵ i ,8] Tổ chức Văn hóa, Khoa học Giáo dục Liên họp quốc (UNESCO) đưa nguyên tắc để định hướng giáo dục kỹ sống thực tiễn: “Tất thể hệ trẻ người lớn có quyền hưởng lợi từ giáo dục chứa đựng hợp phần học để biết, học để làm, học để chung sống với người học để khẳng định Giáo dục hướng vào yêu cầu bồi dưỡng khiếu tiềm phát triển cá tính người học cần quan tâm kết hợp kỹ thực hành khả tâm lí xã hội, đánh giá chất lượng giáo dục phải bao hàm đánh giá mức độ đạt kỹ sổng tác dụng KNS đổi với xã hội cá nhân ” [7, 7] Trong nước Có nhiều chuyên gia nhà nghiên cứu quan tâm nghiên cứu từ nhiều góc độ: Nguyễn Thanh Bình giáo trình “Giáo dục kỹ sống” việc trình bày số vấn đề chung KNS GDKNS đề cập đến thực trạng GDKNS Việt Nam giúp cung cấp cho người đọc “cái nhìn tổng quan trình nhận thức kỹ sống Việt Nam thực giáo dục kỹ sống bậc học qua đổi giáo dục chương trình, dự án hàm chứa kỹ sổng tổ chức nước tiến hành Qua nhận thấy việc giáo dục kỹ sống hạn chế cần phải quán triệt tiếp cận kỹ sổng trình đào tạo ”[3,63] Qua phần thực trạng mà tác giả trinh bày, người đọc hình dung cách tổng quát GDKNS Việt Nam thấy hạn chế, thiếu sót trình tiếp cận Nguyễn Dục Quang “Hướng dẫn giáo dục kỹ sống cho học sinh phổ thông” cho rằng: “Cách thức giáo dục kỹ sống hiểu bao gồm phương pháp tiếp cận, phương pháp dạy học tích cực hình thức tổ chức hoạt động giáo dục kỹ sống cần quan tâm đến vai trò người học” [13, 26] Có thể thấy rằng, GDKNS cho HS vấn đề Đảng, Nhà nước bộ, ban ngành quan tâm nhiều góc độ khác nhau, đặc biệt Bộ Giáo dục đào tạo đạo thực từ năm học 2010 trường phổ thông Thông qua công văn đạo như: “Nghị hội nghị Trung ương khóa XI đổi toàn diện giáo dục đào tạo” Như thấy tác giả nước kế thừa có chọn lọc sáng tạo thành tựu giói phù họp với điều kiện, hoàn cảnh nước để từ GDKNS tiếp cận phương diện, khía cạnh khác từ hoạt động lên lớp môn học trường, lớp có môn GDCD Tuy nhiên, nghiên cứu cách hệ thống khả lồng ghép nội dung GDKNS vào môn GDCD đặc biệt phàn “Công dân với đạo đức” Trên sở kế thừa, tham khảo công trình nhà nghiên cứu trước Tôi với tư cách người bước đầu nghiên cứu khoa học muốn góp công sức vào làm rõ thêm sở khoa học vấn đề GDKNS cho HS THPT qua phần “Công dân với đạo đức” ừong chương trình GDCD lớp 10 Mục đích nhiệm vụ nghiên cứu đề tài 3.1 Mục đích nghiên cứu Khóa luận đưa số đề xuất nhằm nâng cao hiệu GDKNS cho HS THPT qua dạy học phần “Công dân với đạo đức” môn GDCD lớp 10 3.2 Nhiệm vụ nghiên cứu - Nghiên cứu vấn đề lý luận thực tiễn KNS, GDKNS cho học sinh THPT qua dạy học môn GDCD địa phương việc rèn luyện KNS thực qua dạy học môn GDCD thông qua hoạt động dạy học GV tiết học, học Nghiên cứu hoạt động tổ chức trường, địa phương hoạt động ngoại khóa, thực tế, sinh hoạt giờ, tổ chức trò chơi dân gian để tìm giải pháp tác động vào HS giúp em hình thành nhóm nhận thức Việc nghiên cứu sở lý luận thực tiễn giúp GV nắm bắt chắn nội dung liên quan tới rèn luyện KNS cho HS, từ nâng cao nhận thức cho HS rèn luyện KNS biện pháp thích họp Đẩy mạnh công tác phổ biến, quán triệt sâu rộng chủ trương Bộ Giáo dục - Đào tạo vị trí tầm quan trọng giáo dục KNS cho HS thông qua dạy học môn GDCD trường THPT phát triển toàn diện HS Trên sở đó, tiếp tục tạo chuyển biến mạnh mẽ nhận thức, trách nhiệm hành động Đảng ủy, Ban Giám hiệu Nhà trường, cán bộ, GV, HS nhiệm vụ phát triển giáo dục - đào tạo GDKNS thông qua dạy học môn GDCD tình hình Phát huy vai trò đoàn thể; ban đại diện cha, mẹ học sinh; hội Khuyến học, hội Cựu giáo chức phối hợp kiểm tra, giám sát việc thực quy định, quy chế dạy học, học tập, quản lý Nâng cao ý thức trách nhiệm em HS việc học tập tham gia hoạt động ngoại khóa Nhà trường để góp phàn nâng cao chất lượng hiệu công tác giáo dục KNS; để tạo chuyển biến sâu sắc thái độ, hành vi, đạo đức, lối sống HS thực nhiệm vụ học tập sinh hoạt hàng ngày 3.4.2 Tăng cường đổi phương pháp dạy học môn Giáo dục công dân, đa dạng hóa hình thức tổ chức dạy học ngoại khóa theo hướng phát huy tính tích cực học sinh Trong trình dạy học môn GDCD, GV cần phải nghiêm túc rà soát lại mục tiêu dạy học môn GDCD để từ xác định khả GDKNS 66 cho HS Đưa nội dung GDKNS vào mục tiêu học nói chung đơn vị kiến thức cụ thể Nội dung chương trình môn GDCD phải thực theo hướng giảm tải nội dung hàn lâm, giảm lý thuyết, tăng cường thực hành, trải nghiệm; cập nhật học hỏi chương trinh đào tạo tiên tiến nước giói Từ mục tiêu, nội dung môn học, GV GDCD thực tăng cường đổi PPDH theo quan điểm “lấy học sinh làm trung tâm” Muốn thực đổi PPDH, trước hết, GV GDCD phải quan tâm đến vấn đề thiết kế giáo án để có tiết học thành công lớp Trong khâu soạn bài, GV phải đàu tư nhiều công sức để không nâng cao chất lượng truyền đạt kiến thức mà giáo dục KNS cần thiết cho HS Khi soạn giáo án theo hướng sử dụng phương pháp tích cực nhằm giáo dục KNS cho HS, GV không dự kiến hoạt động mà quan trọng phải tập trung chủ yếu vào hoạt động HS Hay nói hoạt động nhận thức HS Do vậy, giáo án phải thể hoạt động mà GVdự kiến tổ chức để HS lĩnh hội KNS cho thân trình học tập Đặc biệt, GV phải suy nghĩ cách công phu khả diễn biến hoạt động đề cho HS, dự kiến giải pháp điều chỉnh để không bị “cháy” giáo án, qua giúp em lĩnh hội nhiều KNS phù họp GV nên vận dụng cách linh hoạt PPDH đại PPDH truyền thống dạy học môn GDCD Việc lựa chọn phối họp PPDH phụ thuộc vào nhiều yếu tố nội dung học, đối tượng học sinh, sở vật chất nhà trường, sở trường GV GV lựa chọn vận dụng phương pháp dạy học để người học hoạt động tích cực mặt nhận thức mặt thực hành để họ tự khám phá tri thức mới, tiếp thu nội dung dạy cách tốt qua hình thành KNS càn thiết 67 Đổi phương pháp dạy học theo hướng tích cực hoá hoạt động nhận thức HS để nâng cao chất lượng hiệu giáo dục KNS nghĩa hạ thấp hay giảm nhẹ vai trò GV Muốn vận dụng PPDH tích cực đạt hiệu cao, người GV phải thực trở thành người thiết kế, tổ chức, hướng dẫn hoạt động học tập độc lập theo nhóm để HS chiếm lĩnh tri thức mới, hình thành kỹ năng, thái độ, tình cảm niềm tin theo yêu càu nội dung, chương trình môn GDCD; từ đó, hình thành phát triển KNS cần thiết Vì vậy, GV GDCD phải có chuyên môn, có kinh nghiệm sư phạm, có đầu óc sáng tạo nhạy cảm để ứng xử trước diễn biến tầm dự kiến Đối với môn GDCD, niềm tin, lòng nhiệt tình Bởi có niềm tin, có lòng nhiệt tình, GV môn GDCD thật say mê để sáng tạo đổi không ngừng trình dạy học mình, góp phàn vào nghiệp giáo dục người nói chung giáo dục KNS nói riêng Ngoài ra, GV thực đổi hình thức dạy học cách thường xuyên tổ chức cho HS có điều kiện quan sát thực tế, tham quan tìm hiểu, tạo tình - vấn đề liên quan đến thực tế để HS có điều kiện cọ xát vận dụng kiến thức học vào thực tiễn, vấn đề trang thiết bị, phương tiện phục vụ cho việc dạy học, đồ dùng dạy học (tranh ảnh, mô hình, máy chiếu đa phương tiện, máy tính xách tay, thư viện Internet ) phải trọng trang bị đặc biệt, tạo điều kiện cho việc dạy học môn GDCD đạt chất lượng cao Có thể khẳng định, dạy học tích cực mục tiêu chung tiêu chuẩn giáo dục hiệu quả, hướng dẫn cho việc đổi phương pháp đào tạo GV việc dạy học trường phổ thông, có môn GDCD Cũng môn học khác, theo chúng tôi, để đổi PPDH môn GDCD có hiệu phải đặt trong mối quan hệ biện chứng với đổi mục tiêu, nội dung dạy học, đổi sở vật chất thiết 68 bị dạy học; đổi hình thức tổ chức dạy học; đổi môi trường giáo dục để học tập gắn với thực hành vận dụng; đổi phương pháp kiểm tra, đánh giá Trên sở vậy, dạy học môn GDCD thực góp phàn đắc lực ừong việc thực giáo dục KNS cho học sinh bậc THPT 3.4.3 Giáo đục kỹ sắng cho học sinh thông qua việc k ầ hợp dạy học môn Giáo dục công dân với môn học khác trường THPT Nội dung giáo dục KNS cho HS thực thông qua việc kết họp dạy học môn GDCD với môn khác nhà trường phổ thông Giáo dục KNS cho HS thông qua việc kết họp dạy học môn GDCD với môn Lịch sử, Địa lý, Toán học, - Giáo dục KNS cho HS thông qua việc kết họp dạy học môn GDCD với môn Lịch sử: trình dạy học môn GDCD, GV nêu dẫn chứng, ví dụ minh họa lịch sử phong trào yêu nước, anh hùng dân tộc, lãnh tụ cách mạng để góp phần hình thành phát triển kỹ sống cho học sinh, là: kỹ tìm kiếm xử lý thông tin; kỹ trình bày suy nghĩ, ý tưởng trách nhiệm công dân vói nghiệp xây dựng bảo vệ Tổ quốc; kỹ tư phê phán hành vi gây ảnh hưởng xấu đến an ninh đất nước; kỹ giải vấn đề tình xây dựng bảo vệ Tổ quốc - Giáo dục KNS cho HS thông qua việc kết họp dạy học môn GDCD với môn Địa lý: trình dạy học môn GDCD, GV nêu điều kiện tự nhiên, điều kiện kinh tế - xã hội, nguồn lực quốc gia, mối quan hệ quốc gia vùng lãnh thổ từ giáo dục kỹ kỹ tìm kiếm xử lý thông tin địa lý, kỹ giải vấn đề liên quan nguồn lực quốc gia, kỹ phê phán hành vi tiêu cực, kỹ họp tác tìm hiểu thông tin kinh tế - xã hội 69 - Giáo dục KNS cho HS thông qua việc kết hợp giảng dạy môn GDCD với môn Toán học: trình dạy học môn GDCD, GV nêu định lý, công thức toán học, phương pháp giải toán để giáo dục cho HS kỹ kỹ tư lôgic, kỹ quản lý thời gian cách khoa học, kỹ xác định giá trị, kỹ tìm kiếm xử lý thông tin Giáo dục KNS cho HS cần thiết nhiệm vụ tất môn học Bản thân môn học đưa vào dạy nhà trường phải có nội dung giáo dục KNS cho học sinh phương châm giáo dục “vừa dạy chữ, vừa dạy người”, có nội dung quan trọng giáo dục KNS 3.4.4 Giáo viên Guio dục công dân kết họp với Đoàn trường, Câu lạc đội, nhóm để tổ chúc phong trào, thi, chương trình để nâng cao kỹ sống cho học sinh Những hoạt động ngoại khoá tổ chức hội thi vẽ tranh theo chủ đề, thi thể tài năng, đố vui, trò chơi dân gian, hội trại, hoạt động dã ngoại, nguồn hút đông đảo HS nhà trường tham gia Do đó, GV GDCD phải biết kết họp với tổ chức nhà trường để góp phần giáo dục KNS cho HS Với ý nghĩa vừa chơi vừa học, vui nhộn bổ ích, không tạo cho em niềm hứng thú, say mê học tập, tìm hiểu vấn đề xã hội mà rèn luyện sức khoẻ, phát triển nhân cách, tri thức, khiếu cách toàn diện Thông qua hoạt động ngoại khoá, Phòng giáo dục đào tạo huyện phối họp tổ chức hoạt động giáo dục truyền thống, đặc biệt lồng ghép thêm KNS thực tế đưa dân ca vào trường học, liên hoan tiếng hát tuổi học trò, tìm hiểu biển đảo quê hương, tìm hiểu Đảng, đoàn, tư vấn, chăm sóc sức khoẻ giáo dục giới tính, ứng xử với văn hoá giao thông 70 Ngoài ra, tổ chức chưcmg trình gameshow mang tính trí tuệ; tổ chức thi Olympic qua mạng Internet nhằm tạo sân chơi lành mạnh tạo điều kiện cho học sinh có hội phát huy khả cá nhân Tại buổi sinh hoạt này, HS giao lưu, học hỏi, phát huy tính động, sáng tạo Từ đó, tạo không khí sôi nổi, trẻ trung trường học, góp phàn tích cực vào phong trào “xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”, đồng thời nâng cao chất lượng giáo dục KNS cho HS Tổ chức câu lạc KNS ừong nhà trường thông qua: diễn đàn niên kỹ sống; lớp tập huấn nhằm giới thiệu nâng cao nhận thức hiểu biết ý thức rèn luyện KNS cho học sinh; buổi nói chuyện chuyên đề - tư vấn trực tiếp chuyên gia tâm lí giáo dục; buổi sinh hoạt đoàn; tổ chức nhóm công tác xã hội; tổ chức hội thi đóng vai tình cụ thể gắn vói kỹ càn hình thành; thi tiểu phẩm theo chủ đề Hoạt động ngoại khoá góp phần không nhỏ rèn luyện KNS, nhân cách HS, giúp em tự tin, trưởng thành ngày Đặc biệt, việc hướng em tham gia hoạt động giáo dục truyền thống giúp em tự hào lịch sử dân tộc, quê hương, đất nước, người Việt Nam Các trường địa bàn liên kết, phối họp đảm nhận chăm sóc, tu dưỡng khu di tích lịch sử, văn hóa, chăm sóc tặng quà gia đình có công vói cách mạng, tham gia phong trào tình nguyện nhân hoạt động giáo dục KNS hiệu quả, thiết thực 3.4.5 Kết hợp tốt vai trò Nhà trường, gia đình địa phương giáo dục kỹ sống cho học sinh trường trung học phổ thông * Đổi với nhà trường: cần xác định trách nhiệm giáo dục đạo đức, giáo dục KNS cho HS trách nhiệm toàn thể hội đồng sư phạm bao gồm đội ngũ cán quản lý, GV, công nhân viên nhà trường trách nhiệm cá nhân, phận Vì thế, tập thể sư phạm phải nêu gương tốt cho HS 71 phẩm chất đạo đức, tác phong mẫu mực nhà giáo Việc giáo dục đạo đức, giáo dục KNS cho HS phải thống nội dung, tiến hành thường xuyên, liên tục tiết dạy, lúc, nơi có phối kết họp chặt chẽ lực lượng nhà trường Nhà trường nên quan tâm nhiều vấn đề dạy học KNS HS, đàu tư trang thiết bị phục vụ cho công tác dạy học Phối hợp tổ chức hoạt động ngoại khóa đa dạng, hấp dẫn, hoạt động trải nghiệm góp phàn giáo dục KNS cho HS Nhà trường nên tăng cường vai trò GV chủ nhiệm việc lấy thông tin nhiều chiều gia đình với nhà trường nhà trường với gia đình để phối hợp với việc giáo dục KNS cho HS Nhà trường gia đình tạo mối liên lạc với để quản lý HS Nhà trường kịp thòi nhắc nhở, góp ý bậc phụ huynh có suy nghĩ lệch lạc cách quan tâm, giáo dục cái, phản ánh tình trạng HS, thái độ, tâm tư nguyện vọng HS tới gia đình ngược lại Tuyên truyền chủ trương, quy định ngành giáo dục, nội dung giáo dục nhà trường đến phụ huynh HS Thiết lập mối quan hệ chặt chẽ, phối họp thường xuyên với phụ huynh, địa phương tổ chức xã hội để tạo đồng thuận, chung sức trình giáo dục HS * Đối với gia đình: Gia đình tế bào xã hội, nôi thân yêu nuôi dưỡng đời người, môi trường quan trọng giáo dục nếp sống hình thành nhân cách Vai trò đặc biệt nhà trường nuôi dưỡng, chăm sóc giáo dục theo truyền thống, nề nếp gia đình; theo định hướng đáp ứng yêu cầu xã hội Trẻ vị thành niên người phát triển mạnh mẽ óc phê phán nhận xét, vậy, định hướng gia đình, kết họp vói truyền thống đạo đức gia đình, tác động tích cực tới đời sống hành vi đạo đức em Gia đình quan trọng việc hình thành nề nếp đạo đức, lối sống cho Vì vậy, vai trò gia đình quan trọng việc giáo dục đạo đức, hình thành kỹ cho 72 Phụ huynh HS phải thường xuyên quan tâm đến việc giáo dục đạo đức em mình, thường xuyên phối kết hợp chặt chẽ với nhà trường giáo viên để công tác giáo dục KNS cho học sinh thông qua dạy học môn GDCD ngày tốt * Đổi với địa phương: Trong công tác giáo dục cho ttẻ có tác động, ảnh hưởng không nhỏ điều kiện, hoàn cảnh xã hội Chính thế, càn gắn chặt bước việc học tập, sinh hoạt, giáo dục rèn luyện KNS cho trẻ với thực tiễn cải tạo xã hội, xây dụng môi trường, cần phải có phối họp chặt chẽ với quyền địa phương, tổ chức, đoàn thể như: Công an phường, Hội Phụ nữ, Ban Thanh niên để chung tay xây dựng môi trường văn hóa, giáo dục lành mạnh, hạn chế tối đa hiểm họa xấu tác động trực tiếp đến việc học tập, sinh hoạt em để việc giáo dục, phát triển nhân cách cho HS đạt hiệu cao Cộng đồng xã hội nơi em sống, sinh hoạt, học tập, vui chơi môi trường gàn gũi, quen thuộc em Chính cần quan tâm thường xuyên đến tình hình an ninh trật tự, an toàn, mỹ quan khu vực quanh trường THPT Chủ động phối họp nhà trường để giáo dục học sinh HS cá biệt; giúp nhà trường GV giải khó khăn thẩm quyền nhà trường TIỂU KẾT CHƯƠNG Trong chương 3, tác giả tiến hành thực nghiệm đối chứng việc giáo dục KNS cho HS lớp 10 trường THPT thông qua tiết dạy: Bài 13: “Công dân với cộng đồng ịtiểt 1) Kết thực nghiệm cho thấy việc đưa nội dung GDKNS vào môn GDCD hoàn toàn họp lý cần thiết So với việc xem môn GDCD môn học phụ HS trọng hơn, hứng thú hơn, say mê xem môn GDCD môn học tạo tiền đề cho để ứng phó với khó khăn sống 73 Từ kết thực nghiệm cho thấy, muốn dạy học tốt môn GDCD đưa nội dung GDKNS hiệu GV GDCD càn phải đầu tư kỹ từ giáo án đến cách truyền tải kiến thức cho HS GV cần ttọng lựa chọn phương pháp nội dung để GDKNS, tạo hứng thú giúp em lĩnh hội, vận dụng KNS vào sống thực tiễn Để phát huy ưu điểm khắc phục nhược điểm việc đưa nội dung giáo dục KNS vào trình dạy học môn GDCD trường THPT cần thực đồng giải pháp với tham gia toàn xã hội, nhà trường gia đình để đạt kết cao Đồng thòi cần có vào thực thân HS ttong việc nhận thức tầm quan trọng KNS hình thành phát triển kỹ thân để áp dụng vào sống thực tiễn 74 KÉT LUẬN KNS số nhân cách, mặt biểu hành vi nhân cách, đồng thòi yếu tố khẳng định chất lượng giáo dục theo tiêu chuẩn trưởng thành phát triển nhân cách người tác động môi trường sống hoạt động giáo dục Đối với nhiều nước giới, KNS mục tiêu, nội dung quan trọng chương trình giáo dục bậc trung học Do thiếu hụt KNS, tình trạng HS vi phạm pháp luật, đạo đức ngày có chiều hướng phức tạp hơn, tích chất mức độ lẫn nghiêm trọng Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên, lại môi trường giáo dục chưa trọng phát triển hình thành KNS cho em Chính vậy, năm gần KNS quan tâm đầu tư việc đưa nội dung GDKNS vào môn học có môn GDCD Qua trình khảo sát trường THPT Cao Bá Quát, thấy nhận thức tầm quan trọng việc GDKNS cho HS Nhà trường, GV trọng đầu tư quan tâm cho việc GDKNS cho HS Qua đó, nhận thức HS nâng cao hơn, tư tưởng xem môn GDCD môn học phụ giảm xuống, em ngày quan tâm, hứng thú môn học Đặc biệt, GV GDCD HS tin tưởng, mạnh dạn trao đổi khó khăn vướng mắc sống Thực người thầy, người cô em tin yêu GDKNS cho HS nội dung tương đối nên chưa có thống nội dung, hình thức GDKNS chưa sinh động, phong phú, việc thu hút em HS vào hoạt động nhiều hạn chế nên việc tiếp thu, áp dụng KNS vào thực tiễn chưa đạt kết cao Giáo dục KNS thông qua dạy học môn GDCD trình thiết kế, vận hành đồng thành tố hoạt động giáo dục theo quan điểm tích họp vào 75 môn học Nguyên tắc xác định dựa ưu nội dung, chương trình giáo dục để GDKNS cho HS lứa tuổi THPT, đảm bảo cung cấp đầy đủ kiến thức tảng phù họp với điều kiện cá thể Trong trình tìm tòi nghiên cứu, khóa luận nội dung khoa học cần làm sáng tỏ như: KNS, giáo dục KNS,thực trạng giáo dục KNS tàm quan trọng giáo dục KNS cho HS THPT thông qua dạy học môn GDCD Từ đó, đề tài khái quát sở lý luận, thực nghiệm sư phạm, khảo sát thực tiễn, đề quy trình giải pháp phát triển việc giáo dục KNS cho học sinh thông qua môn GDCD trường THPT Cao Bá Quát, Hà Nội 76 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam khóa XI (2013), Nghị số 29 - NQ/ TW “đổi bản, toàn diện Giáo dục Đào tạo” Nguyễn Thanh Bình (2007), Giáo trình Giáo dục kỹ sống, Nxb Đại học Sư phạm, Hà Nội Nguyễn Thanh Bình (2009), Giáo trình Chuyên đề giáo dục kỹ năng, Nxb Đại học Sư phạm, Hà Nội Phùng Văn Bộ (1999), Lý luận dạy học môn GDCD trường THPT, Nxb Đại học Quốc gia, Hà Nội Bộ Giáo dục Đào tạo, Viện Chiến lược Chương trình Giáo dục (2006), Giáo dục kỹ sổng Việt Nam, Nxb Giáo dục, Hà Nội Bộ Giáo dục Đào tạo (2012), Sách giáo khoa Giáo dục công dân lớp 10, Nxb Giáo dục, Hà Nội Bộ Giáo dục Đào tạo (2012), Giáo dục kỹ sổng môn GDCD trường THPT, Nxb Giáo dục, Hà Nội Đinh Văn Đức - Dương Thị Thúy Nga (2009), Phưomg pháp dạy học môn GDCD trường THPT, Nxb Đại học Sư phạm, Hà Nội Trần Bá Hoành (2006), Đổi phương pháp dạy học —chương trình sách giáo khoa, Nxb Đại học Sư phạm, Hà Nội 10 Chu Shiu Kee (2003), Understanding Life Skills, Báo cáo hội thảo: “Chất lượng giáo dục kỹ sống”, Hà Nội 11 Nguyễn Công Khanh (2014), Phương pháp giáo dục giá trị sổng kỹ sống, Nxb Đại học Sư phạm, Hà Nội 12 Nguyễn Thị Oanh (2005), Kỹ sổng cho tuổi vị thành niên, Nxb Trẻ, Hà Nội 77 13 Nguyễn Dục Quang (2010), Hướng dẫn thực giáo dục kỹ sống cho học sinh phổ thông, Nxb Đại học Quốc gia, Hà Nội 14 Huỳnh Văn Sơn (2009), Nhập môn kỹ sổng, Nxb Giáo dục, Hà Nội 15 Phạm Văn Sơn (2011), Giáo dục kỹ song cho học sinh trường THPT Phả Lại —Chí Lỉnh - Hải Dưomg thông qua đổi phương pháp dạy học phần “Công dân với đạo đức” môn GDCD lớp 10, Luận văn thạc sĩ Khoa học giáo dục, Đại học Sư phạm Hà Nội 16 Lưu Thu Thủy (Chủ biên) (2006), Giáo dục kỹ sổng cho trẻ em có hoàn cảnh khó khăn, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội 17 Dianel TillMan (2000), Những giá trị sổng cho tuổi trẻ, Nxb Tổng họp thành phố Hồ Chí Minh 78 PHỤ LỤC Phu• luc • PHIẾU TRẮC NGHIỆM KỸ NĂNG SỐNG CỦA HỌC SINH Câu 1: Theo bạn, kỹ giao tiếp định thành công bạn công việc sổng? A: 20% C: 85% B: 50% D: 70% Câu 2: Cách tư sau giúp bạn thành công trình gừw tiếp? A: Hãy đơn giản hóa vấn đề B: Luôn nhìn người khác với mắt tích cực C: Xem người khác sai để trách D: Luôn xem học từ ngưòi khác giao tiếp để tốt Câu 3: Khi người khác nói với bạn bè điều bất hạnh chuyện buồn, em sẽ: A: Không bình luận thêm điều B: Cố gắng thay đổi chủ đề nói chuyện C: Cố gắng cảm thông vói cảm giác người chứng tỏ họ nhạy cảm với tình D: Đặt câu hỏi cố tìm hiểu kỹ điều bất hạnh Câu 4: B í sau giúp bạn thành công, người khác yêu mến sắng công việc? A: Góp ý thẳng thắn, lắng nghe tôn trọng B: Luôn tươi cười, học cách khen ngợi lắng nghe C: Đặt câu hỏi, giúp đỡ nhiệt tình phê bình có sai sót D: Ý kiến khác bạn: Câu 5: Tôi có khuynh hướng làm nghĩ làm được, nhũng tin đúng? A: Không C: Thỉnh thoảng B: Hiếm D: Thường xuyên E: Luôn Câu 6: Bạn kiểm soát tình cách thoải mái dễ dàng? A: Không C: Thỉnh thoảng B: Hiếm D: Thường xuyên E: Luôn Câu 7: Bạn rèn luyện kỹ sắng đâu? A: Nhà trường C: Bạn bè B: Gia đình D: Tất Câu 8: Bạn thường rèn luyện kỹ sống cửa cách nào? A: Trong hoạt động vui chơi với bạn bè B: Trong học tập nhà trường C: Trong mối quan hệ thành viên gia đình D: Trong công việc hàng ngày Câu 9: Bạn trường tổ chức giáo dục kỹ sắng lần? A: Thường xuyên C: Hiếm B: Thỉnh thoảng D: Không Câu 10: Trong tiấ học, giáo viên có kết hợp việc dạy kiến thức học với việc giáo dục kỹ sống cho học sinh hay không? A: Thường xuyên C: Hiếm B: Thỉnh thoảng D: Không