Cơ sở lí luận và thực tiễn
Các bước chuẩn bị thảo luận
Trong hình thức thảo luận, lớp học có thể được chia thành 2, 3 hoặc 4 nhóm tùy thuộc vào từng bài học hoặc phần học cụ thể Mỗi nhóm học sinh sẽ được giao một hoặc một số vấn đề cụ thể, kèm theo yêu cầu về nội dung và thời gian thực hiện.
Cách thức thảo luận có thể tiến hành theo những bước sau:
Bước 1: Chuẩn bị nội dung thảo luận
Không phải tất cả các bài học đều phù hợp với phương pháp thảo luận, vì vậy giáo viên cần lựa chọn bài học thích hợp để tránh sự nhàm chán cho học sinh Những bài học phù hợp với phương pháp này thường có nội dung không quá khó khăn, đồng thời phải gây hứng thú và kích thích trí tò mò của học sinh Điều này sẽ giúp lôi cuốn các em tích cực tham gia cùng giáo viên trong việc giải quyết yêu cầu của bài học.
Bước 2: Giáo viên giao nhiệm vụ cho từng nhóm học sinh
Giáo viên cần xác định trước cho học sinh rõ về mục đích, yêu cầu và nội dung của bài học
Chia lớp thành 2,3,4 nhóm khác nhau Mỗi nhóm có 1 nhóm trưởng sẽ tìm hiểu về một nội dung nhất định
Bước 3: Tổ chức thảo luận:
Hoạt động của giáo viên:
Giáo viên phải chuẩn bị kĩ nội dung bài học đồng thời phải đọc nhiều nội dung liên quan đến bài học
Giáo viên phải sưu tầm các tài liệu, đồ dùng trực quan của bài học
Giáo viên cần theo dõi sát sao lớp học và khuyến khích học sinh thảo luận, đồng thời định hướng đúng lúc để tránh việc học sinh lạc đề Tuy nhiên, giáo viên cũng nên tạo điều kiện cho học sinh tự tin bày tỏ ý kiến cá nhân Trong quá trình thảo luận, giáo viên cần nhanh nhạy để giải đáp những câu hỏi và thắc mắc của học sinh, đặc biệt khi các nhóm khác không thể trả lời.
Hoạt động của học sinh:
Học sinh phải đọc bài và chuẩn bị bài trước ở nhà
Học sinh tham gia thảo luận nhóm để trả lời yêu cầu của giáo viên và bày tỏ chính kiến cá nhân Mỗi nhóm sẽ cử một nhóm trưởng trình bày trước lớp, đặt câu hỏi cho các nhóm khác và sẵn sàng phản biện những câu hỏi từ bạn bè.
Bước 4: Tổng kết thảo luận
Giáo viên ổn định lớp và cho từng nhóm trưởng lên trình bày, các nhóm khác sẽ có những câu hỏi phản biện (nếu có)
Sau khi học sinh trình bày và các nhóm hoàn tất tranh luận, giáo viên sẽ đưa ra kết luận cuối cùng, đảm bảo đáp ứng yêu cầu nội dung bài học và giải đáp những thắc mắc của học sinh.
Sử dụng phương pháp thảo luận nhóm kết hợp với các đồ dùng trực quan trong bài học lịch sử 10 chương trình chuẩn, đặc biệt trong chủ đề Xã hội cổ đại, sẽ giúp học sinh hiểu sâu hơn về các khía cạnh văn hóa, xã hội và kinh tế của thời kỳ này Việc áp dụng phương pháp này trong 4 tiết học không chỉ kích thích sự tham gia của học sinh mà còn nâng cao khả năng tư duy phản biện và phân tích thông tin.
Mục tiêu
Điều kiện tự nhiên của các quốc gia phương Đông và phương Tây có những đặc điểm riêng biệt, ảnh hưởng sâu sắc đến sự phát triển ban đầu của các ngành kinh tế Những yếu tố này không chỉ định hình nền tảng kinh tế mà còn tác động đến quá trình hình thành Nhà nước, cơ cấu xã hội và thể chế chính trị ở hai khu vực này Sự khác biệt trong điều kiện tự nhiên đã dẫn đến những mô hình phát triển kinh tế và xã hội đa dạng, phản ánh sự tương tác giữa môi trường và con người trong việc xây dựng nền văn minh.
- Những đặc điểm của quá trình hình thành xã hội có giai cấp và Nhà nước, cơ cấu xã hội của xã hội cổ đại phương Đông, phương Tây
- So sánh được sự khác nhau về thể chế chính trị của các quốc gia cổ đại phương Đông và phương Tây
Những thành tựu lớn về văn hoá của các quốc gia cổ đại phương Đông, phương Tây về: Lịch, chữ viết, khoa học, văn học, kiến trúc, điêu khắc
- Thông qua bài học bồi dưỡng lòng tự hào về truyền thống lịch sử lâu đời của các dân tộc phương Đông, trong đó có Việt Nam
- Giáo dục cho học sinh thái độ trân trọng và ý thức gìn giữ, bảo tồn các di sản văn hóa nhân loại
- Rèn luyện kĩ năng xác định vị trí của các quốc gia cổ đại trên lược đồ
- Rèn luyện kĩ năng phân tích, so sánh, đánh giá các sự kiện lịch sử
Sử dụng bản đồ là một công cụ quan trọng để phân tích những lợi thế và thách thức của điều kiện địa lý ở các quốc gia cổ đại phương Đông và phương Tây Việc hiểu rõ vị trí địa lý giúp nhận diện các nguồn tài nguyên, con đường giao thương và ảnh hưởng của thiên nhiên đến sự phát triển văn hóa và xã hội Các yếu tố địa lý không chỉ định hình các nền văn minh mà còn ảnh hưởng đến quan hệ giữa các quốc gia trong quá khứ.
4 Định hướng các năng lực hình thành
- Năng lực chung: Năng lực giao tiếp, hợp tác, năng lực tự học
+ Thực hành bộ môn lịch sử: khai thác kênh hình liên quan chuyên đề, vẽ sơ đồ, lập bảng so sánh
+ Phân tích mối liên hệ, ảnh hưởng, tác động giữa điều kiện tự nhiên- xã hội dẫn đến sự hình thành nhà nước phương Đông và phương tây
Chuẩn bị của giáo viên và học sinh
1 Chuẩn bị của giáo viên
- Bản đồ các quốc gia cổ đại
1 Chuẩn bị của học sinh
- Lược đồ thế giới (học sinh tự vẽ 4 cái)
Thiết kế tiến trình dạy học theo chủ đề
Hiệu quả đề tài
Trong năm học vừa qua, tôi đã áp dụng phương pháp thảo luận nhóm kết hợp với đồ dùng trực quan và kỹ thuật dạy học trong chương trình lịch sử 10 Kết quả cho thấy, so với phương pháp dạy học truyền thống, thảo luận nhóm mang lại hiệu quả cao hơn trong việc nâng cao khả năng tiếp thu bài học của học sinh.
Khi áp dụng phương pháp này, tôi đã thực hiện bài kiểm tra 5 phút để đánh giá khả năng nắm bài của học sinh, và kết quả thu được rất khả quan.
Lớp/ sĩ số Điểm 8,9,10 Điểm 6,7 Điểm 5 Điểm
