ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC NGUYỄN MAI QUỲNH TÍCH HỢP GIÁO DỤC VĂN HĨA GIAO TIẾP CHO HỌC SINH QUA DẠY HỌC MỘT SỐ TÁC PHẨM VĂN HỌC VIỆT NAM LỚP 12 LUẬN VĂN THẠC SĨ SƯ PHẠM NGỮ VĂN HÀ NỘI - 2014 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC NGUYỄN MAI QUỲNH TÍCH HỢP GIÁO DỤC VĂN HÓA GIAO TIẾP CHO HỌC SINH QUA DẠY HỌC MỘT SỐ TÁC PHẨM VĂN HỌC VIỆT NAM LỚP 12 LUẬN VĂN THẠC SĨ SƯ PHẠM NGỮ VĂN CHUYÊN NGÀNH: LÝ LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC (BỘ MÔN NGỮ VĂN) Mã số: 60 14 01 11 Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS.Trần Khánh Thành HÀ NỘI - 2014 LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành luận văn, nỗ lực học hỏi, tìm tịi, nghiên cứu thân tận tình giảng dạy, hướng dẫn thầy cô giáo trường Đại học Giáo dục - Đại học Quốc gia Hà Nội Tác giả xin trân trọng cảm ơn thầy giáo, cô giáo giúp đỡ, tạo điều kiện cho tác giả suốt trình học tập nghiên cứu Đặc biệt tác giả xin bày tỏ lịng kính trọng biết ơn sâu sắc đến thầy giáo PGS.TS Trần Khánh Thành, người đã tận tình hướng dẫn khoa học, giúp đỡ tác giả hoàn thành luận văn Tác giả xin trân trọng cảm ơn trường Đại học Giáo dục - Đại học Quốc gia Hà Nội, tạo điều kiện thuận lợi cho thân học tập, nghiên cứu hồn thành khóa học Tác giả xin chân thành cảm ơn bạn đồng nghiệp Sở Giáo dục Đào tạo Lạng Sơn, thầy cô giáo trường trung học phổ thông Hữu Lũng động viên, cộng tác nhiệt tình giúp đỡ tác giả trình điều tra, nghiên cứu, kiểm chứng kết nghiên cứu để hoàn thành luận văn Hà Nội, tháng 11 năm 2014 Tác giả Nguyễn Mai Quỳnh i DANH MỤC CÁC KÍ HIỆU VIẾT TẮT ĐHGD Đại học Giáo dục GV Giáo viên Học HS sinh KNS Kĩ sống NM Nguyễn Minh Châu C Sách giáo khoa SGK Trung học sở THCS Trung học phổ thông THPT Tác phẩm TP Tổ chức Văn hoá, Khoa học Giáo dục Liên hợp Quốc UNESCO i i MỤC LỤC Trang Lời cảm ơn i Danh mục viết tắt ii Mục lục .iii Danh mục bảng .v MỞ ĐẦU Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU 1.1 Tích hợp dạy học theo hướng tích hợp .9 1.1.1 Khái niệm tích hợp 1.1.2 Mục đích việc tích hợp .10 1.1.3 Tổng quan dạy học tích hợp 11 1.2 Văn hóa giáo dục văn hóa nhà trường 14 1.2.1 Khái niệm văn hóa 14 1.2.2 Khái niệm giao tiếp 15 1.2.3 Văn hóa ứng xử 17 1.2.4 Văn hóa giao tiếp .18 1.2.5 Văn hóa giao tiếp nhà trường 20 1.3 Dạy học văn hình thức giao tiếp văn hóa đặc thù .25 Chương 2: THỰC TRẠNG VÀ ĐỊNH HƯỚNG TÍCH HỢP GIÁO DỤC VĂN HÓA GIAO TIẾP TRONG DẠY HỌC VĂN HỌC VIỆT NAM LỚP 12 29 2.1 Thực trạng văn hóa giao tiếp nhà trường .29 2.1.1 Giao tiếp giáo viên với học sinh .29 2.1.2 Giao tiếp học sinh với học sinh .32 2.1.3 Giao tiếp giáo viên với giáo viên 34 2.1.4 Giao tiếp giáo viên với phụ huynh học sinh 35 2.2 Thực trạng việc tích hợp giáo dục văn hóa giao tiếp cho học sinh qua dạy học tác phẩm văn học Việt Nam lớp 12 38 2.2.1 Thực trạng áp dụng dạy học tích hợp môn Ngữ văn 38 2.2.2 Thực trạng việc tích hợp giáo dục văn hóa giao tiếp cho học sinh THPT qua dạy học tác phẩm văn học Việt Nam lớp 12 41 2.2.3 Khảo sát việc áp dụng dạy học tích hợp giáo dục văn hóa giao tiếp cho học sinh 42 iii 2.3 Các kĩ giao tiếp cần giáo dục cho học sinh 46 2.3.1 Các kĩ giao tiếp cần giáo dục cho HS 46 2.3.2 Phương pháp giao tiếp hiệu 47 2.4 Những tác phẩm, đoạn trích tích hợp giáo dục văn hóa giao tiếp 48 2.4.1 Những tác phẩm, đoạn trích đưa vào giảng dạy chương trình văn học lớp 12 tích hợp giáo dục văn hóa giao tiếp 48 2.4.2 Xác định địa tích hợp gắn với nội dung tích hợp cụ thể 49 2.5 Các phương pháp thực để tích hợp giáo dục văn hóa giao tiếp cho học sinh 59 2.5.1 Những nguyên tắc đề xuất phương pháp 59 2.5.2 Những phương pháp dạy học áp dụng trình tích hợp giáo dục văn hóa giao tiếp 62 2.5.3 Ứng dụng số tác phẩm, đoạn trích cụ thể 71 Chương 3: THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM 82 3.1 Mục đích thực nghiệm .82 3.2 Nguyên tắc thực nghiệm 82 3.3 Yêu cầu thực nghiệm 82 3.4 Đối tượng, không gian thời gian thực nghiệm 83 3.5 Nội dung phương pháp thực nghiệm .83 3.5.1 Chuẩn bị thực nghiệm .83 3.5.2 Tiến hành thực nghiệm 84 3.6 Giáo án thực nghiệm 86 3.7 Tiến trình thực nghiệm .1.02 3.8 Phương pháp xử lý kết thực nghiệm 1.02 3.9 Kết thực nghiệm 1.02 3.9.1 Đánh giá qua quan sát học 1.02 3.9.2 Đánh giá qua phiếu điều tra .1.03 3.9.3 Đánh giá qua làm học sinh 1.05 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ 1.07 Kết luận 107 Khuyến nghị 1.08 TÀI LIỆU THAM KHẢO .1.10 PHỤ LỤC 113 iv DANH MỤC CÁC BẢNG Trang Bảng 3.1: Tổng kết bảng điểm 105 Bảng 3.2: Phân loại kết 05 v MỞ ĐẦU Lí chọn đề tài Trên giới, mục tiêu giáo dục quốc gia đào tạo nên người có đủ phẩm chất, lực, đáp ứng tốt yêu cầu xã hội Để nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài sở giáo dục phải thực tốt việc phát triển hài hoà tri thức với thái độ kĩ hành động Có đáp ứng việc đào tạo người trí tuệ cao mà cịn có tâm hồn sáng thể chất cường tráng Nhất xã hội đại ngày cách mạng khoa học công nghệ phát triển, lợi thuộc quốc gia có nhân lực trí tuệ cao, kĩ tốt khả sáng tạo lớn Vì vậy, việc nâng cao chất lượng giáo dục ngày trọng Việt Nam đất nước phát triển, hội nhập kinh tế quốc tế diễn mạnh mẽ Trong trình hội nhập đó, bên cạnh việc sàng lọc để tiếp thu tinh hoa văn hóa nước khác giới việc pha tạp, lai căng văn hóa làm phong mĩ tục, vấn đề nan giải nhà quản lí giáo dục gây nhức nhối dư luận Điều có tác động không nhỏ đến suy nghĩ, hành động học sinh, đặc biệt đối tượng học sinh THPT Một nhiệm vụ hàng đầu giáo dục dạy chữ phải đôi với dạy người để em học sinh phát triển cách toàn diện, phát huy tối đa lực Tuy nhiên, thực tế công tác giáo dục nhà trường nhiều bất cập Đa phần, thiên dạy chữ chưa thực trọng đến việc dạy người Thể nội dung giáo dục cịn nặng lý thuyết, có tính thực tiễn Điều dẫn đến nhiều hậu khác nhau, có hậu mặt phát triển đạo đức, lối sống em có phần thiên lệch Biểu rõ việc nhiều học sinh có lối sống thờ ơ, vơ cảm, quan tâm tới người xung quanh Nhiều em sống khơng có ước mơ, hồi bão chí khơng em có lối sống bng thả, suy đồi đạo đức dẫn tới vi phạm pháp luật Thực tế cho thấy, khoảng cách lớn kiến thức hành vi người định hướng giáo dục chung Nếu ý tới kiến thức người nhận thơng tin lại tác động đến hành vi Ngược lại, có kỹ sống có tác động tích cực lên sống Khi kỹ người phát triển nâng cao tự tin, tự trọng tăng theo Điều quan trọng lịng tự trọng nhân tố định hành vi người, trì lối sống lành mạnh có trách nhiệm trước thân cộng đồng Do đó, việc giáo dục kĩ sống cho học sinh nhà trường việc làm quan trọng cấp thiết, giai đoạn Theo nhà tâm lý học, có 10 nhóm kĩ sống cần thiết học sinh là: Kĩ tự phục vụ thân; Kĩ xác lập mục tiêu cho đời; Kĩ quản lý thời gian hiệu quả; Kĩ điều chỉnh quản lý cảm xúc; Kĩ nhận thức đánh giá thân; Kĩ hợp tác, chia sẻ; Kĩ thể tự tin trước đám đơng; Kĩ đối diện ứng phó khó khăn sống; Kĩ đánh giá người khác; Kĩ giao tiếp ứng xử Trong Kĩ giao tiếp ứng xử trường học vấn đề mang tính thời nhiều người quan tâm Vậy thực trạng văn hóa giao tiếp học đường nào? Phần lớn bạn trẻ ngày có kiến thức rộng, nhanh nhạy nắm bắt thông tin, có tinh thần cầu thị học tập có khả ứng dụng kiến thức học vào thực tiễn cao, q trọng thầy đồn kết với bạn bè sống có kỷ cương khơng ngừng phấn đấu vươn lên học tập sống Nhưng có phận không nhỏ hệ trẻ ứng xử cách vơ văn hóa nói tục, chửi bậy, giao tiếp lời nói cử khơng lành mạnh, nhiều em không phân biệt đúng, sai Hiện tượng dùng bạo lực để giải mâu thuẫn bình thường em học sinh diễn nhiều cấp học, nhiều địa phương; tượng học sinh có thái độ, hành động vô lễ với thầy cô giáo phổ biến Nhà tư vấn tâm lý Phạm Thị Thúy cho rằng: "Văn hóa ứng xử, giao tiếp học đường Việt Nam báo động cấp độ đỏ" Trong "Đôi điều suy nghĩ giáo dục văn hóa giao tiếp nhà trường" Trần Đình Thích chia sẻ "Khơng gian văn hóa nhà trường vốn lành mạnh, đẹp đẽ, bị ô nhiễm, vẩn đục số phần tử thối hóa phát sinh nhà trường Nỗi đau khơng riêng ai, người công tác ngành giáo dục đào tạo vấn đề nhức nhối hơn" Chúng thiết nghĩ, giáo dục kĩ sống, có giáo dục văn hóa giao tiếp cho học sinh THPT việc cần làm Điều khơng góp phần giúp em có nhận thức đắn mà cịn có hành động đúng, biết lắng nghe, chia sẻ, biết thuyết phục ứng xử có hiệu giao tiếp, đem lại lợi ích cho thân xã hội Với mục tiêu đó, Bộ GD&ĐT đạo Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam tổ chức biên soạn tài liệu "Giáo dục kĩ sống cho học sinh qua số mơn học hoạt động giáo dục ngồi lên lớp" Trong mơn Ngữ văn có nhiều lợi cơng việc tích hợp Việc dạy tác phẩm văn học không giúp em hiểu giá trị nội dung nghệ thuật mà cịn bồi dưỡng tâm hồn, tình cảm, khả giao tiếp, ứng xử sống, góp phần hình thành phát triển nhân cách tồn diện cho học sinh Xuất phát từ thực tế yêu cầu đổi giáo dục, tơi lựa chọn đề tài "Tích hợp giáo dục văn hóa giao tiếp cho học sinh qua dạy học số tác phẩm văn học Việt Nam lớp 12" Lịch sử vấn đề 2.1 Vấn đề tích hợp Dạy học tích hợp số nước giới có nhiều tài liệu cơng trình nghiên cứu cơng bố như: Hội nghị tích hợp việc giảng dạy TÀI LIỆU THAM KHẢO Lê Kim Anh (2011), Luận văn thạc sĩ sư phạm Ngữ văn - Tích hợp rèn kĩ sống cho học sinh dạy học thơ trữ tình đại Việt Nam trường trung học sở Đại học Quốc gia Hà Nội - Trường Đại Học Giáo Dục Bộ Giáo dục Đào tạo (2007), Hoạt động lên lớp sách giáo viên 12 Nhà xuất Giáo dục Bộ Giáo dục Đào tạo (2007), Những vấn đề chung đổi giáo dục trung học phổ thông môn Ngữ văn Nhà xuất Giáo dục Bộ Giáo dục Đào tạo (2010), Giáo dục kĩ sống môn Ngữ văn trường trung học phổ thông Nhà xuất Giáo dục Bộ Giáo dục Đào tạo (2011), Hướng dẫn thực chuẩn kiến thức, kĩ môn Ngữ văn lớp 12 Nhà xuất Giáo dục Bộ Giáo dục Đào tạo (2014), Tài liệu tập huấn dạy học kiểm tra, đánh giá kết học tập theo định hướng phát triển lực cho học sinh môn Ngữ văn cấp trung học phổ thông Bộ Giáo dục Đào tạo (2014), Tài liệu tập huấn tích hợp giáo dục kĩ sống chương trình giáo dục thường xuyên cấp trung học phổ thơng Nguyễn Thanh Bình (2013), Giáo dục kĩ sống cho học sinh phổ thông Nhà xuất Đại học Sư Phạm Nguyễn Viết Chữ (2005), Phương pháp dạy học tác phẩm văn chương (theo loại thể) Nhà xuất Đại học Sư phạm, Hà Nội 10 Bùi Hiển (2001), Từ điển Giáo dục học Nhà xuất Từ điển Bách khoa, Hà Nội 11 Nguyễn Trọng Hoàn (2002), Tiếp cận văn học Nhà xuất Khoa h ọc X ã h ội , Hà Nội 12 Trần Bá Hồnh (2006), "Dạy học tích hợp" Tạp chí Giáo dục (9), tr 11 - 14 13 Đỗ Kim Hồi, Trần Đăng Xuyền (1994), Giảng văn văn học Việt Nam 19451975 Nhà xuất Giáo dục, Hà Nội 110 14 Lê Thị Hường (2008), Chuyên đề dạy - học Ngữ văn lớp 12 "Chiếc thuyền xa " ( Nguyễn Minh Châu ) Nhà xuất Giáo dục 15 Nguyễn Công Khanh (2012), Phương pháp Giáo dục giá trị sống, kĩ sống Nhà xuất Đại học Sư phạm 16 Nguyễn Công Khanh (2012), Xây dựng mơ hình câu lạc giáo dục giá trị sống Nhà xuất Hà Nội 17 Phạm Văn Lập (2007), Bài giảng phương pháp dạy học sinh trường THPT Đại học Quốc gia Hà Nội 18 Ngọc Linh (2003), Kĩ sống dành cho học sinh học cách " cho nhận " Nhà xuất Văn học 19 Nguyễn Văn Long (2009), Phân tích tác phẩm văn học đại Việt Nam từ góc nhìn thể loại Nhà xuất Giáo dục 20 Nguyễn Thị Mỹ Lộc, Đinh Thi Kim Thoa (2012), Giáo dục giá trị sống kĩ sống Tài liệu lưu hành nội 21 Phan Trọng Luận (1999), Phương pháp dạy học Văn Nhà xuất Đại học Quốc gia Hà Nội 22 Phan Trọng Luận (chủ biên), Bùi Minh Đức, Nguyễn Thị Ngân Hoa, Phạm Thị Thu Hương, Bùi Minh Toán (2008), Thiết kế học Ngữ văn 12 tập Nhà xuất Giáo dục 23 Phan Trọng Luận, Trần Đình Sử (2008), Hướng dẫn thực chương trình sách giáo khoa lớp 12 môn Ngữ văn Nhà xuất Giáo dục 24 Phương Lựu, Trần Đình Sử, Nguyễn Xuân Nam, Lê Ngọc Trà, La Khắc Hòa, Thành Thế Thái Bình (2004), Lí luận văn học Nhà xuất Giáo dục 25 Nguyễn Thị Kim Ngân (Tập hợp giới thiệu), Văn hóa giao tiếp nhà trường Nhà xuất Đại học Sư phạm thành phố Hồ Chí Minh 26 Nguyễn Dục Quang (2010), Hướng dẫn thực giáo dục kĩ sống cho học sinh phổ thông Nhà xuất Đại học Quốc gia Hà Nội 111 27 Roegirs, X (1996), Khoa sư phạm tích hợp hay làm để phát triển lực nhà trường, Nhà xuất Giáo dục, (biên dịch: Đào Ngọc Quang, Nguyễn Ngọc Nhị) 28 Trần Đình Sử (chủ biên) (2008), Sách giáo khoa nâng cao tập lớp 12 Nhà xuất Giáo dục 29 Trần Đình Sử (chủ biên) (2008), Sách giáo khoa nâng cao tập lớp 12 Nhà xuất Giáo dục 30 Trần Đình Sử (chủ biên) (2008), Sách giáo viên nâng cao tập lớp 12 Nhà xuất Giáo dục 31 Trần Đình Sử (chủ biên) (2008), Sách giáo viên nâng cao tập lớp 12 Nhà xuất Giáo dục 32 Nguyễn Thành Thi (chủ biên), Phạm Thị Phương, Hoàng Phong Tuấn (2008), Tư liệu Ngữ văn phần Văn học 12 Nhà xuất Giáo dục 33 Đỗ Ngọc Thống (chủ biên), Phạm Thị Thu Hiền, Nguyễn Thành Thi, Nguyễn Thị Hồng Vân (2008), Bài tập trắc nghiệm Ngữ văn 12 Nhà xuất Giáo dục 34 Đỗ Ngọc Thống (2006), Tìm hiểu chương trình sách giáo khoa Ngữ văn THPT Nhà xuất Giáo dục 35 Xavier Roegiers (1996), Khoa sư phạm tích hợp hay làm để phát triển lực nhà trường Nhà xuất Giáo dục 36 Viện ngôn ngữ học (tái 2010), Từ điển tiếng Việt Nhà xuất Từ điển Bách khoa 112 PHỤ LỤC PHIẾU 3.1 (Dành cho giáo viên đánh giá kết dạy thực nghiệm) Dạy học tích hợp giáo dục văn hóa giao tiếp cho học sinh qua số tác phẩm văn học Việt Nam lớp 12 phát huy tính chủ động, tích cực học sinh Việc dạy học theo hướng tích hợp nhằm nâng cao hiệu chất lượng dạy học Xin thầy cô cho biết ý kiến dạy thực nghiệm: Phiếu 3.1: Đánh giá kết dạy thực nghiệm Nội dung Xếp loại Tốt Khá Trung bình Nội dung kiến thức giảng Phương pháp phương tiện sử dụng Cấu trúc học Khả tổ chức bao quát lớp Hiệu việc tích hợp văn hóa giao tiếp Thái độ học tập học sinh Những đóng góp khác thầy cơ: …………………………………… Xin chân thành cảm ơn thầy cô! 113 PHIẾU 3.2 (Dành cho học sinh lớp 12A1, 12A7 12A2, 12A6) Sau học xong Chiếc thuyền xa, em vui lịng cho biết, có nội dung học mà em nhận thức theo ý sau (đánh dấu x vào ô tương ứng mà em lựa chọn) Phiếu 3.2: Hiệu dạy có tích hợp giáo dục văn hóa giao tiếp STT Các nội dung nhận thức Đồng ý Khơng đồng ý Cái nhìn đa chiều sống Vẻ đẹp người phụ nữ quan hệ gia đình Mối quan hệ nghệ thuật sống Biết lắng nghe, chia sẻ với người thân gia đình Sự khoan dung, độ lượng Biết hy sinh người khác Biết kiềm chế cảm xúc Có khát vọng vươn lên Xin em vui lịng cho biết số thơng tin thân: Họ tên:………………………………….tuổi…………………………… Học sinh lớp:………………………………… Xin chân thành cảm ơn em, chúc em học tốt 114 LỄ TRI ÂN VÀ TRƯỞNG THÀNH "Những lời muốn nói" Em Hoàng Anh lớp 12A1: Tháng - mùa xà cừ đổ lá, tháng màu tím đỏ vỡ oà, tháng mùa chia tay…dường tháng để lại nhiều cảm xúc với học sinh Chúng ta sống tiết trời tháng nắng vàng rực rỡ, phượng đỏ lửa cháy, dịu dàng sắc tím lăng Đã bao tháng trơi qua đời tôi, không chút bận tâm, không chút nuối tiếc Nhưng tháng thật khác, chất chứa tơi bao nỗi niềm, có buồn, có vui, có dâng lên nghẹn ngào Có lẽ tháng cuối tuổi học trị, tháng ngày vui vẻ nhất, vơ tư nhất, bình n Ba năm, thời gian khơng phải dài so với đời người năm đủ để ghi dấu bao kỉ niệm, bao gương mặt thầy cô, bạn bè Em xin nói lời tri ân với thầy cơ, người tận tụy sớm hơm tương lai chúng em, dạy cho em biết cách sống biết ước mơ, bao dung cho lỗi lầm em Tạm biệt tất cả, em bước đường đến với ước mơ Để ngày nhìn lại, em mỉm cười hạnh phúc điều ngào qua Em Trịnh Hồng Phương lớp 12A1: Bốn mùa trơi qua, vịng tuần hồn thời gian chảy Nói nhanh khơng hẳn, chậm, khơng Thấm mà qng đời học sinh ngắn ngủi kết thúc Khóa học năm trường THPT Hữu Lũng khép lại Nắng hè nhanh bước nối gót kéo tiếng ve thêm rạo rực Lớp 12, thi cử, trưởng thành tri ân… Con lạc câu hỏi, biết nói cho hết lời tri ân 12 năm học, gần 18 năm sống đời, mang ơn người Cha mẹ, thầy cô, gia đình người vơ danh khơng quen biết Có lẽ, chẳng lời cảm ơn đủ để thể hết bao tâm tư lâu 115 Nhưng muốn nói lời cảm ơn tất Con cảm ơn mẹ, người mẹ tuyệt vời con, cho sinh đời, cho sống tình yêu thương gia đình Con cảm ơn bố, đấng sinh thành yêu dấu, người bố mà ngưỡng mộ, yêu thương Con cảm ơn gia đình ln cho mái ấm để trở về, bữa cơm ấm áp, thân mật, yêu thương vô bờ bến dành cho Con cảm ơn đời cho sinh ra… Em Nguyễn Nhật Ánh lớp 12A6: Con biết mẹ vất vả nhiều hứa khơng cịn bé ích kỉ làm mẹ phải buồn Con hạnh phúc mẹ! Em Đặng văn Hải lớp 12A5: Con chưa nói với mẹ lời xin lỗi hay cảm ơn Có lời lẽ, giọt nước mắt hờn dỗi yêu cầu không đáp ứng… Đến nhận ra, để có mùa hè thứ 12 tuyệt đẹp mẹ phải khổ sở, vất vả nào… Mẹ yêu mẹ! Em Đinh Công Dương lớp 12A5: Mẹ làm xa để sống gia đình tốt hơn, nhà với bố Con hiểu cảnh người đàn ơng ni thật khó khăn, thương bố, tất bố làm, lời bố mắng lúc bố đánh nữa, tất bố muốn tốt cho phải không bố? Con xin lỗi bố thật nhiều muốn nói với bố lời tận đáy lòng: Con yêu bố nhiều! Em Mai Thuỷ Tiên lớp 12A7: Mẹ ạ, phải làm đền đáp lại công ơn mẹ Phải để hi sinh mẹ cho khơng lãng phí Thưa mẹ, không làm cho mẹ sung sướng cố gắng để mẹ nở nụ cười Con hiểu trái tim khuyết nửa khơng cịn mẹ, khơng cịn mẹ yêu thương! 116 "Lời tâm sự" Sinh gia đình nghèo thuộc xã Tân Thành huyện Hữu Lũng tỉnh Lạng Sơn Em Phạn Như Mai học sinh lớp 12A6 viết lời tâm buổi lễ Tri ân Trưởng thành trường THPT Hữu Lũng "Em sinh gia đình nghèo Nhà có chị em tồn gái, bố em vơ bất mãn điều nhiều lần bắt tất chị em em phải bỏ học, với lí "con gái học nhiều để làm gì" Bố em thường mượn rượu để giải tỏa bối lòng lần bố lại đánh mẹ Khơng lần chúng em chứng kiến cảnh mẹ bị bố hành hạ đuổi khơng có trai Vì thế, ấn tượng em bố người suốt ngày say sỉn tàn nhẫn Em nhớ vào buổi tối mùa đông buốt giá năm khoảng tuổi, em chị gái bị thức giấc tiếng chửi bới, đánh đập mẹ bố Khơng bố cịn vứt hết quần áo, đồ đạc cá nhân đuổi mẹ Mấy chị em em ơm khóc ngồi dúm lại góc tường sợ hãi Thấy bốn đứa gái khóc sợ hãi bố ngi giận cịn chạy lại bạt tai cho đứa làm em út ba tuổi khóc thét lên hoảng sợ Bố cịn bảo, mẹ khơng bố chém chết hết mẹ lẫn Khơng cịn cách khác, mẹ em phải chạy sang hàng xóm "lánh nạn" đợi bố ngủ vào nằm với bốn chị em Đối với gia đình em, bữa cơm yên lành hay giây phút nhà quây quần vui vẻ bên điều chưa có Vì thế, nhiều lần nhìn mẹ bị bố hành hạ, chúng em mong bố bỏ khơng có mặt ngơi nhà Nhưng dù chịu trăm nghìn cay đắng trước hành hạ bố, mẹ em im lặng tìm cách để che chở cho chúng em Mẹ em khóc đến khơ nước mắt, thân hình tiều tụy, tóc bạc nhiều buồn khổ, giữ nguyên suy nghĩ "dù đánh đổi mạng sống mẹ phải để ăn học khôn lớn trưởng thành bạn" Hơn nữa, có điều mẹ ln dăn dạy chúng em "khơng thù ghét bố " 117 Mẹ ơi! Hôm buổi lễ Tri ân thấy lịng biết cảm xúc Điều nhận thấy rõ lúc là, đời mẹ vất vả hy sinh để chúng trưởng thành Con muốn gửi tới mẹ lời biết ơn sâu sắc Con cảm ơn mẹ sinh con, bên có niềm hạnh phúc khơn lớn, trưởng thành ngày hôm Con hứa với mẹ cố gắng học tập nỗ lực sống để mẹ tự hào với người sinh đứa gái ngoan ngỗn mẹ nhé! 118 MỘT SỐ HÌNH ẢNH TƯ LIỆU VÀ LỄ TRI ÂN - TRƯỞNG THÀNH CỦA TRƯỜNG THPT HỮU LŨNG - LẠNG SƠN 119 120