LuËn v¨n tèt nghiÖp  NguyÔn V¨n Vinh LỜI NÓI ĐẦU Kinh doanh cà phê hoạt động kinh tế có vị trí quan trọng phạm vi toàn giới Theo tổ chức cà phê giới (ICO) trung tâm thương mại quốc tế (ICA), giá trị xuất cà phê toàn giới vượt lên so với chè, ca cao, cao su, gạo,… Đối với nước phát triển cà phê mặt hàng có giá trị thương mại lớn, tạo nhiều việc làm ngoại tệ Ngày nay, với xu hướng mở cửa hội nhập kinh tế giới trình khu vực hóa, toàn cầu hoá trở thành xu tất yếu quốc gia với Điều tạo nên hội cho phát triển đồng thời đặt thách thức cho tất quốc gia đặc biệt nước phát triển có Việt Nam Trong bối cảnh đó, mặt hàng xuất Việt Nam nói chung cà phê nói riêng ngày phải chịu sức ép cạnh tranh gay gắt Với đặc điểm kinh tế nước nông nghiệp với 70% dân số sống làm việc nông thôn, Việt Nam xác định nông sản mặt hàng quan trọng chiến lược phát triển kinh tế, tạo nguồn thu cho ngân sách thúc đẩy nghiệp CNH – HĐH đất nước Đại hội VIII Đảng khẳng định: “đẩy mạnh CNH- HĐH mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, văn minh” “CNH-HĐH nông nghiệp nông thôn” đuợc coi nhiệm vụ quan trọng hàng đầu “Đặc biệt coi trọng CNH-HĐH nông nghiệp nông thôn; phát triển toàn diện nông, lâm, ngư nghiệp gắn với công nghiệp chế biến nông lâm, thuỷ sản; phát triển nông nghiệp sản xuất hàng tiêu dùng hàng xuất khẩu.”1 Trong năm qua, ngành cà phê đạt nhiều thành tích quan trọng Với lợi như: điều kiện khí hậu, đất đai phù hợp cho cà phê phát triển tốt, có nguồn nhân lực dồi dào,… cà phê trở thành mặt hàng nông sản xuất chủ lực đứng thứ hai sau gạo, năm đem lại kim ngạch 500 triệu USD Hiện nay, Việt Nam nước xuất cà phê đứng thứ (sau Braxin) nước xuất cà phê Robusta lớn giới (vượt Indonesia) Văn kiện Đại hội VIII, 1996 trang 86,87 Khoa kinh tÕ ph¸t triÓn LuËn v¨n tèt nghiÖp  NguyÔn V¨n Vinh Tuy nhiên, ngành cà phê phải đối mặt với nhiều khó khăn hoạt động sản xuất xuất Trước tìng hình cung vượt cầu cạnh tranh gay gắt nước xuất cà phê đẩy giá cà phê xuống thấp kỷ lục, đặt cho ngành cà phê phải làm để khắc phục hạn chế khó khăn nhằm thúc đẩy lợi sản xuất xuất cà phê Với kiến thức kinh tế tích luỹ qua trình học tập trường Đại học KTQD kết hợp với kết nghiên cứu thực tế quan thực tập, em định chọn đề tài: “Một số giải pháp nhằm đẩy mạnh sản xuất xuất cà phê Việt Nam giai đoạn 2001-2005” làm chuyên đề thực tập tốt nghiệp *MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI - Hệ thống cách khái quát số lý luận hoạt động thương mại quốc tế - Tìm hiểu hoạt động sản xuất, chế biến xuất cà phê Việt Nam thời gian qua - Đề phương hướng giải pháp chủ yếu để đẩy mạnh sản xuất xuất cà phê Việt Nam giai đoạn 2001-2005 *ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU - Đối tượng nghiên cứu hoạt động sản xuất xuất cà phê giới Việt Nam giác độ toàn kinh tế - Phạm vi: Những vấn đề liên quan đến giải pháp đẩy mạnh sản xuất xuất cà phê Việt Nam *PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU: - Phương pháp vật biện chứng vật lịch sử - Phương pháp phân tích tổng hợp - Phương pháp logic * NỘI DUNG VÀ KẾT CẤU CỦA CHUYÊN ĐỀ: Ngoài phần mở đầu, kết luận, phụ lục tài liệu tham khảo chuyên đề chia làm phần: Khoa kinh tÕ ph¸t triÓn LuËn v¨n tèt nghiÖp  NguyÔn V¨n Vinh Phần thứ Một số lý luận thương mại quốc tế vai trò việc đẩy mạnh xuất cà phê trình phát triển kinh tế Việt Nam Phần thứ hai Tình hình sản xuất, chế biến xuất cà phê Việt Nam giới thời gian qua Phần thứ ba Một số giải pháp nhằm đẩy mạnh sản xuất xuất cà phê Việt Nam giai đoạn 2001-2005 Khoa kinh tÕ ph¸t triÓn LuËn v¨n tèt nghiÖp  NguyÔn V¨n Vinh PHẦN THỨ NHẤT MỘT SỐ LÍ LUẬN CƠ BẢN VỀ THƯƠNG MẠI QUỐC TẾ VÀ VAI TRÒ CỦA VIỆC ĐẨY MẠNH XUẤT KHẨU CÀ PHÊ TRONG QUÁ TRÌNH PHÁT TRIỂN KINH TẾ VIỆT NAM I THƯƠNG MẠI QUỐC TẾ VỚI SỰ TĂNG TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN KINH TẾ Tính tất yếu khách quan thương mại quốc tế(TMQT) Thương mại quốc tế trao đổi hàng hoá dịch vụ (hàng hoá hữu hình hàng hoá vô hình) quốc gia, thông qua mua bán, lấy tiền tệ làm môi giới, tuân theo nguyên tắc trao đổi hàng hoá ngang giá TMQT có từ hàng ngàn năm nay, phát triển gắn liền với phát triển văn minh loài người giữ vị trí trọng tâm quan hệ kinh tế quốc tế Lợi ích TMQT trường phái kinh tế nhìn nhận với nhiều thái độ khác tựu chung lại làm bật tầm quan trọng tăng trưởng phát triển kinh tế * Quan điểm học giả trọng thương Nội dung học thuyết đề cao vai trò tiền tệ, coi tiền tệ tiêu chuẩn của cải, thước đo giàu có quốc gia Vì vậy, muốn đạt thịnh vượng phát triển kinh tế phải gia tăng lượng tiền tệ việc phát triển ngoại thương quốc gia thu lợi ích cán cân thương mại quốc tế dương Họ cho rằng: nội thương hệ thống ông dẫn, ngoại thương máy bơm Muốn tăng cải phải có ngoại thương nhập dẫn cải qua nội thương Sở dĩ quốc gia thu lợi ích thực xuất siêu thặng dư xuất so với nhập toán vàng, bạc, mà vàng bạc tiền tệ biểu giàu có * Quan điểm lợi tuyệt đối Khoa kinh tÕ ph¸t triÓn LuËn v¨n tèt nghiÖp  NguyÔn V¨n Vinh Theo Adam Smith ( 1723- 1790) thương mại hai quốc gia dựa lợi tuyệt đối Nếu quốc gia sản xuất hàng hoá có hiệu so với quốc gia khác lại hiệu việc sản xuất hàng hoá thứ hai, hai quốc gia thu lợi ích cách quốc gia chuyên môn hoá sản xuất xuất hàng hoá mà họ có lợi tuyệt đối, nhập hàng hoá lợi Ông cho sức mạnh làm cho kinh tế tăng trưởng tự trao đổi quốc gia Chính chênh lệch giá mức cầu tăng lên quốc gia khác làm cho kinh tế nước nhà tăng trưởng Do vậy, quốc gia không thiết phải sản xuất tất hàng hoá cho mình, mà nên tập trung sản xuất hàng hoá có sở trường đem trao đổi phần sản phẩm lấy sản phẩm khác cần dùng Thực chất lợi tuyệt đối miêu tả qua ví dụ sau: Bảng 1: Quốc gia Việt Nam Đài Loan Gạo (kg/1giờ lao động) Thịt bò (kg/1giờ lao động) Sản phẩm Như vậy, Việt Nam có lợi tuyệt đối sản xuất gạo chi phí thấp hơn, Đài Loan có lợi tuyệt đối sản xuất thịt bò Việt Nam chuyên môn hoá trồng lúa Đài Loan chuyên môn hoá nuôi bò sau quốc gia trao đổi phần sản phẩm Nếu tỉ lệ trao đổi 6kg gạo Việt Nam lấy kg thịt bò Đài Loan Việt Nam lãi kg thịt bò hay tiết kiệm 1/2 công lao động Tương tự bên Đài Loan lợi 24 kg thịt bò tiết kiệm công lao động Như quốc gia có lợi tham gia trao đổi hàng hoá *Lợi tương đối Lý thuyết lợi so sánh David Ricardo ( 1772-1823) giải thích cách tổng quát xác chế xuất lợi ích ngoại thương ông lập luận rằng: trí quốc gia sản xuất hai hàng hoá hiệu Khoa kinh tÕ ph¸t triÓn LuËn v¨n tèt nghiÖp  NguyÔn V¨n Vinh quốc gia họ thu lợi ích từ thương mại Quốc gia tập trung sản xuất xuất hàng hoá lợi hơn, nhập hàng hoá lợi nhiều Ví dụ: Chúng ta xem xét khả trao đổi sản phẩm Việt Nam Đài Loan sản phẩm thép quần áo Bảng 2: Chi phí sản xuất Quốc gia Việt Nam Đài Loan Thép (giờ lao động/1 đơn vị sản phẩm) 25 16 Quần áo (giờ lao động/1 đơn vị sản phẩm) Sản phẩm Nếu xét chi phí sản xuất Việt Nam sản xuất thép quần áo có chi phí cao Đài Loan Lợi tuyệt đối Việt Nam khả xuất sản phẩm sang Đài Loan Bảng 3: Chi phí so sánh Quốc gia Việt Nam Đài Loan 1/5 1/4 Sản phẩm Thép (giờ lao động/1 đơn vị sản phẩm) Quần áo (giờ lao động/1 đơn vị sản phẩm) Nếu xét theo chi phí so sánh thấy chi phí sản xuất thép Việt Nam cao Đai Loan Nhưng ngược lại chi phí sản xuất quần áo Việt Nam lại thấp Đài Loan (để sản xuất đơn vị quần áo Việt Nam cần 1/5 đơn vị thép Đài Loan cần 1/4 đơn vị thép) Điều Việt Nam có lợi so sánh việc sản xuất quần áo Đài loan có lợi sản xuất thép Khoa kinh tÕ ph¸t triÓn  LuËn v¨n tèt nghiÖp NguyÔn V¨n Vinh Có thể mô tả lợi ích Việt Nam trường hợp qua sơ đồ sau: Q Áo Độ dốc (-4,5) B Qb C Qb-9 A Qa Độ dốc (-5) Tb Tb+2 Ta Thép PPF: Đưòng giới hạn khả sản xuất Thép gạo Việt Nam - Khi chưa có ngoại thương: điểm A(Ta, Qa) phản ánh đồng thời khả sản xuất tiêu dùng Việt Nam - Khi có ngoại thương Việt Nam bán quần áo sang Đài Loan mua thép từ Đài Loan, Việt Nam nhập thép với giá trao đổi quốc tế Pf(4[...]... thị trường cà phê Việt Nam 2.1 Cung cà phê thế giới Sự giao động về cung trước hết là ở Brazil, nước sản xuất và xuất khẩu cà phê lớn nhất thế giới, có vai trò cực kỳ quan trọng ảnh hưởng lớn đến xuất khẩu cà phê thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng Sản lương cà phê thế giới phụ thuộc chủ yếu vào các nước sản xuất cà phê lớn là Braxin, Việt Nam, Colombia, Indonexia Khi có sự biến động về sản lượng... cà phê sẽ quyết định mức cung cà phê sản xuất và xuất khẩu (cả về chất lượng, chủng loại, cũng như mẫu mã cà phê) Hiện nay nhu cầu cà phê thế giới đối với cà phê Việt Nam ngày càng tăng lên Đây là một yếu tố quan trọng làm tăng mức sản xuất và xuất khẩu cà phê của Việt Nam trong những năm vừa qua Tóm lại: Hiện nay cung - cầu cà phê tiêu thụ trên thị trường thế giới luôn biến động rất phức tạp Cầu cà. .. thiết nhằm thúc đẩy ngành cà phê phát triển hơn nữa Bởi vì, cà phê của Việt Nam sản xuất chủ yếu để phục vụ cho xuất khẩu, khả năng tiêu thụ trong nước là rất ít Khoa kinh tÕ ph¸t triÓn LuËn v¨n tèt nghiÖp  NguyÔn V¨n Vinh PHẦN THỨ HAI TÌNH HÌNH SẢN XUẤT, CHẾ BIẾN VÀ XUẤT KHẨU CÀ PHÊ VIỆT NAM VÀ THẾ GIỚI TRONG THỜI GIAN QUA I TÌNH HÌNH SẢN XUẤT VÀ XUẤT KHẨU CÀ PHÊ THẾ GIỚI 1 Tình hình sản xuất *... hết sản phẩm cà phê lại được tiêu thụ ở các nước phát triển Cà phê được tiêu thụ trong thị trường nội địa của các nước sản xuất cà phê chỉ chiếm một tỉ lệ rất nhỏ và mức tiêu thụ tăng chậm Như vậy, một đặc điểm quan trọng của cà phê là mặt hàng nông sản làm ra để xuất khẩu và nhu cầu tiêu dùng cà phê tại các nước phát triển có ý nghĩa quyết định tới sản lượng và giá cả của cà phê Cà phê arabica (cà phê. .. của Việt Nam đã giảm xuống rất thấp khiến cho kim ngạch xuất khẩu giảm mặc dù khối lượng xuất khẩu tăng lên 2.2 Cầu cà phê thế giới Chúng ta đã biết rằng 90% sản lượng cà phê Việt Nam sản xuất để xuất khẩu Do vậy cầu cà phê thế giới chính là nhân tố quan trọng ảnh hưởng đến Khoa kinh tÕ ph¸t triÓn LuËn v¨n tèt nghiÖp  NguyÔn V¨n Vinh quyết định lượng cà phê sản xuất và xuất khẩu của Việt Nam Xu hướng... 2000 và cả những tháng đầu của năm 2001 Xuất khẩu cà phê thế giới niên vụ 1999/2000 ước đạt 87,98 triệu bao, tăng 4% so với vụ trước mặc dù xuất khẩu cà phê của Braxin và Colombia thời gian này đã giảm 2 triệu bao và 1 triệu bao so với vụ trước, còn 20,9 triệu bao và 9,04 triệu bao Tuy nhiên, một số nước sản xuất cà phê khác lại có khối lượng xuất khẩu tăng đáng kể, xuất khẩu cà phê của Việt Nam niên... thế, giá cà phê arabica thường cao hơn gấp 1,5-2 lần cà phê Robusta Mỹ là thị trường tiêu thụ cà phê arabica lớn nhất thế giới, còn EU là thị trường tiêu thụ cà phê Robusta nhiều nhất Khoa kinh tÕ ph¸t triÓn LuËn v¨n tèt nghiÖp  NguyÔn V¨n Vinh Cà phê xuất khẩu trên thị trường thế giới chủ yếu là cà phê nhân, chiếm tới gần 95% sản lượng cà phê xuất khẩu Giá cả cà phê xuất khẩu là một chỉ số quan trọng... việc chăm sóc và bảo quản tốt dẫn đến hiệu quả kinh tế thấp, việc phá rừng nguyên Khoa kinh tÕ ph¸t triÓn LuËn v¨n tèt nghiÖp  NguyÔn V¨n Vinh sinh để trồng cà phê gây ra sự suy thoái về môi trường sinh thái, nguồn nước phục vụ cho tưới tiêu và sinh hoạt bị cạn kiệt,… * Yêu cầu khách quan của việc đẩy mạnh sản xuất và xuất khẩu cà phê Việt nam - Đẩy mạnh sản xuất xuất khẩu cà phê là một cách, hướng... phải xuất khẩu cà phê gián tiếp thông qua một nước thứ ba Mặc dù là nước sản xuất cà phê đứng thứ hai thế giới nhưng khả năng ảnh hưởng đến thị trường quốc tế còn rất yếu Có thể nói, những nhà xuất khẩu cà phê Việt Nam là những người phải chấp nhận giá và hàng xuất khẩu của họ không có khả năng ảnh hưởng mạnh tới thị trường thế giới Việc hỗ trợ cho các nhà xuất khẩu, cơ cấu lại hệ thống tổ chức xuất khẩu. .. việc xuất nhập khẩu của các nước thành viên bằng việc cấp hạn ngạch xuất nhập khẩu cho các nước thành viên của mình Tuỳ vào đặc điểm sản xuất cà phê của các nước trên thế giới: chủng loại cà phê, diện tích, sản lượng, chất lượng sản phẩm mà ICO áp dụng phân phối cổ phiếu xuất nhập khẩu cà phê cho từng nước Nước nào có nhiều cổ phiếu sẽ có vai trò lớn trên thị trường cà phê thế giới Cà phê được sản xuất ... hiểu hoạt động sản xuất, chế biến xuất cà phê Việt Nam thời gian qua - Đề phương hướng giải pháp chủ yếu để đẩy mạnh sản xuất xuất cà phê Việt Nam giai đoạn 2001-2005 *ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN... XUẤT, CHẾ BIẾN VÀ XUẤT KHẨU CÀ PHÊ VIỆT NAM VÀ THẾ GIỚI TRONG THỜI GIAN QUA I TÌNH HÌNH SẢN XUẤT VÀ XUẤT KHẨU CÀ PHÊ THẾ GIỚI Tình hình sản xuất * Diện tích Cây cà phê trồng chủ yếu khu vực Nam. .. giá cà phê Cà phê arabica (cà phê chè) sản phẩm chủ yếu thị trương cà phê giới Diện tích cà phê arabica chiếm khoảng 67% diện tích cà phê giới, 70-80% sản lượng cà phê giới cà phê arabica Cà phê