TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ KHOA SƯ PHẠM BỘ MÔN SƯ PHẠM VẬT LÝ LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC Chuyên ngành Sư phạm Vật Lý GIÁO DỤC TƯ TƯỞNG HỌC SINH KHI GIẢNG DẠY CHƯƠNG HẠT NHÂN NGUYÊN TỬ, VẬT LÝ 12 NC THEO PHƯƠNG PHÁP THỰC NGHIỆM Giảng viên hướng dẫn: ThS-GVC TRẦN QUỐC TUẤN Sinh viên thực hiện: NGUYỄN VĂN THANH MSSV: 1100255 Lớp: SP Vật Lý K36 Cần Thơ, 5/2014 Luận văn tốt nghiệp ĐH GVHD: ThS-GVC Trần Quốc Tuấn SVTH: Nguyễn Văn Thanh Lời cảm ơn Sau thời gian dài nghiên cứu em hồn thành luận văn Đó kết cố gắng thân; Sự hướng dẫn tận tình q thầy năm vừa qua Để ghi nhớ công ơn em xin chân thành cảm ơn tất thầy cô trường Đại Học Cần Thơ, Khoa Sư Phạm Bộ Môn Vật lý Đặc biệt, em xin thành thật cảm ơn ThS-GVC Trần Quốc Tuấn tận tình dẫn cho em suốt trình thực luận văn Cuối lời, xin kính chúc q thầy bạn dồi sức khỏe công tác tốt Mặc dù cố gắng nhiều không tránh khỏi hạn chế thiếu sót Em mong nhận ý kiến quý báu quý thầy cô bạn Em xin chân thành cảm ơn ! Trân trọng Sinh viên thực Nguyễn Văn Thanh Luận văn tốt nghiệp ĐH GVHD: ThS-GVC Trần Quốc Tuấn SVTH: Nguyễn Văn Thanh Nhận xét giảng viên hướng dẫn Cần Thơ, ngày 15 tháng năm 2014 ThS-GVC Trần Quốc Tuấn Luận văn tốt nghiệp ĐH GVHD: ThS-GVC Trần Quốc Tuấn SVTH: Nguyễn Văn Thanh MỤC LỤC MỞ ĐẦU 1 Lí chọn đề tài Mục đích nghiên cứu Giả thuyết khoa học Nhiệm vụ nghiên cứu Phương pháp nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu Các giai đoạn thực đề tài Các chữ viết tắt luận văn Chương ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌCVẬT LÝ Ở THPT 1.1 Những vấn đề chung đổi giáo dục trung học phổ thông 1.1.1 Mục tiêu giáo dục nước ta 1.1.2 Đổi phương pháp dạy học 1.2 Phương hướng chiến lược đổi phương pháp dạy học 1.2.1 Khắc phục lối truyền thụ chiều 1.2.2 Đảm bảo thời gian tự học, tự nghiên cứu HS 1.2.3 Rèn luyện thành nếp tư sáng tạo người học 1.2.4 Áp dụng phương pháp tiên tiến, phương tiện dạy học đại vào trình dạy học 1.3 Mục tiêu chương trình Vật lý phổ thơng 1.3.1 Đạt hệ thống kiến thức vật lý bản, phù hợp với quan điểm đại 1.3.2 Rèn luyện phát triển kỹ 1.3.3 Hình thành rèn luyện thái độ, tình cảm 1.4 Những định hướng đổi PP dạy học Vật lý theo chương trìnhTHPT 1.4.1 Giảm đến tối thiểu việc giảng giải, minh họa giáo viên, tăng cường việc tổ chức cho học sinh tự lực, tham gia vào giải vấn đề học tập 1.4.2 Áp dụng rộng rãi kiểu dạy học nêu giải vấn đề 10 1.4.3 Rèn luyện cho học sinh phương pháp nhận thức Vật lý 11 1.4.4 Tận dụng phương tiện DH mới, trang thiết bị thí nghiệm mới, phát huy tính sáng tạo giáo viên việc làm, sử dụng đồ dùng dạy học 11 1.5 Đổi việc thiết kế học 13 Luận văn tốt nghiệp ĐH GVHD: ThS-GVC Trần Quốc Tuấn SVTH: Nguyễn Văn Thanh 1.5.1 Một số hoạt động học tập phổ biến tiết học 13 1.5.2 Cấu trúc giáo án soạn theo hoạt động học tập 14 1.6 Đổi việc kiểm tra, đánh giá 15 1.6.1 Quan điểm đánh giá 15 1.6.2 Các hình thức kiểm tra 17 1.6.3 Đổi kiểm tra, đánh giá 18 1.6.4 Xác định mức độ nhận thức đề kiểm tra 19 Chương GIÁO DỤC TƯ TƯỞNG CHO HS TRONG DẠY HỌC VẬT LÝ Ở TRƯỜNG PHỔ THÔNG 20 2.1 Tầm quan trọng 20 2.2 Khái niệm giáo dục tư tưởng 21 2.3 Đặc điểm giáo dục tư tưởng dạy học vật lý 21 2.4 Giáo dục giới quan khoa học 22 2.4.1 Nội dung giới quan khoa học giáo trình vật lý 22 2.4.2 Phương pháp thực nội dung giáo dục giới quan khoa học 26 2.5 Giáo dục nhân sinh quan 27 2.5.1 Giáo dục lòng yêu nước, yêu CNXH hợp tác quốc tế 27 2.5.2 Giáo dục thái độ lao động môi trường 29 Chương PHƯƠNG PHÁP THỰC NGHIỆM TRONG DẠY HỌC VẬT LÝ 32 3.1 Tầm quan trọng PPTN chương trình THPT 32 3.2 Phương pháp thực nghiệm nghiên cứu khoa học vật lý 33 3.2.1 Vai trò PPTN trình nhận thức sáng tạo khoa học vật lý 33 3.2.2 Phương pháp thực nghiệm 34 3.3 Phương pháp thực nghiệm dạy học vật lý 35 3.3.1 Phương pháp thực nghiệm dạy học vật lý 35 3.3.2 Các giai đoạn phương pháp thực nghiệm dạy học vật lý 35 3.3.3 Hướng dẫn HS hoạt động giai đoạn PPTN 36 3.3.4 Phối hợp PPTN PP nhận thức khác dạy học vật lý 39 3.4 Áp dụng PPTN dạy học số THPT 40 3.5 Tổ chức dạy học VL theo PPTN THPT 42 3.5.1 Các dạng hoạt động HS áp dụng PPTN 42 3.5.2 Rèn luyện cho HS kĩ cần thiết áp dụng PPTN 42 3.5.3 Quan hệ bồi dưỡng lực sáng tạo cho HS rèn luyện áp dụng PPTN 43 3.5.4 Các mức độ áp dụng PPTN dạy học vật lý TPT 44 3.6 Những chuẩn bị cần thiết để áp dụng PPTN 44 Luận văn tốt nghiệp ĐH GVHD: ThS-GVC Trần Quốc Tuấn SVTH: Nguyễn Văn Thanh Chương THIẾT KẾ MỘT SỐ BÀI HỌC TRONGCHƯƠNG HẠT NHÂN NGUYÊN TỬ, VẬT LÝ 12 NC 45 4.1 Đại cương chương Hạt nhân nguyên tử 45 4.1.1 Mục đích 45 4.1.2 Kiến thức kỹ 45 4.1.3 Sơ đồ cấu trúc nội dung 46 4.2 Thiết kế số giáo án học: 47 4.2.1 Bài 53 Phóng xạ 47 4.2.2 Bài 54 Phản ứng hạt nhân 55 4.2.3 Bài 56 Phản ứng phân hạch 62 4.2.4 Bài 57 Phản ứng nhiệt hạch 70 Chương THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM 74 5.1 Mục đích thực nghiệm sư phạm 74 5.2 Nội dung thực nghiệm sư phạm 74 5.3 Đối tượng thực nghiệm sư phạm 74 5.4 Kế hoạch giảng dạy 74 5.5 Tiến trình thực dạy 74 5.5.1 Bài 53 Phóng xạ 74 5.5.2 Bài 54 Phản ứng hạt nhân 74 5.5.3 Bài 56 Phản ứng phân hạch 74 5.5.4 Bài 57 Phản ứng nhiệt hạch 74 5.6 Kết thực nghiệm 74 5.6.1 Đề kiểm tra 74 5.6.2 Kết kiểm tra 80 5.6.3 Nhận xét đánh giá 80 PHẦN KẾT 81 TÀI LIỆU THAM KHẢO 82 Luận văn tốt nghiệp ĐH GVHD: ThS-GVC Trần Quốc Tuấn SVTH: Nguyễn Văn Thanh MỞ ĐẦU Lí chọn đề tài Trong giai đoạn nay, nước ta hội nhập với cộng đồng quốc tế kéo theo phát triển mạnh mẽ mặt: kinh tế, khoa học kỹ thuật, công nghệ thông tin,…Bên cạnh thuận lợi to lớn cạnh tranh khóc liệt, phải đầy đủ lĩnh để làm chủ đất nước tình hình Có thể khẳng định rằng: khơng có giáo dục khơng có phát triển người, kinh tế, văn hóa Ý thức điều đó, Đảng ta thực coi “ Giáo dục quốc sách hàng đầu” Hội nghị TW4 khóa VII khẳng định “Giáo dục – Đào tạo chìa khóa để mở cửa tiến vào tương lai” Nghị TW2 khóa VIII tiếp tục khẳng định “ Muốn tiến hành cơng nghiệp hóa, đại hóa thắng lợi phải phát triển mạnh bền vững” Đại hội đảng lần X (2006) tiếp tục nhấn mạnh Đảng ta coi người vừa động lực vừa mục tiêu phát triển Bên cạnh đó, xuất phát từ nhiệm vụ dạy học vật lý THPT hình thành giới quan vật biện chứng Làm cho HS hiểu rõ giới quan tự nhiên vật chất, vật chất trạng thái vận động vận động theo quy luật Củng cố lòng tin khoa học, khả nhận biết ngày xác khoa học đầy đủ quy luật tự nhiên người Góp phần giáo dục lịng u nước, yêu chủ nghĩa xã hội, tinh thần hợp tác quốc tế thái độ lao động, với môi trường học sinh Bồi dưỡng cho họ phẩm chất, nhân cách người lao động có tri thức, có đạo đức Mục tiêu nội dung đổi phương pháp dạy học khẳng định rõ nghị TW 2, khóa VIII Đảng CSVN: “ Đổi mạnh mẽ phương pháp giáo dục đào tạo, khắc phục lối truyền thụ chiều rèn luyện thành nếp tư sáng tạo người học Từng bước áp dụng phương pháp tiên tiến, phương pháp đại vào trình dạy, đảm bảo điều kiện thời gian tự học, tự nghiên cứu HS, sinh viên đại học, phát triển mạnh mẽ vào phong trào tự học, tự đào tạo”.[5, tr 50] Định hướng đổi PPDH Vật lý THPT bên cạnh việc truyền thụ kiến thức cần coi trọng việc giáo dục tư tưởng cho học sinh Đòi hỏi GV hướng dẫn hành động để HS trường có lực tiếp thu tự học, tự nghiên cứu sáng tạo giải vấn đề thực tiễn Bác dạy hệ niên: “ có tài mà khơng có đức người vơ dụng, có đức mà khơng có tài làm việc khó” Chúng ta thấy Bác coi trọng cơng tác giáo dục tư tưởng, đạo đức cho hệ trẻ Trang Luận văn tốt nghiệp ĐH GVHD: ThS-GVC Trần Quốc Tuấn SVTH: Nguyễn Văn Thanh Vì vậy, người GV vật lý tương lai, em nhận thức rõ tầm quan trọng vấn đề nên em chọn đề tài: “ Giáo dục tư tưởng học sinh giảng dạy chương Hạt nhân nguyên tử, vật lý 12 nâng cao, theo phương pháp thực nghiệm.” Mục đích nghiên cứu Nghiên cứu việc giáo dục tư tưởng cho HS giảng dạy chương Hạt nhân nguyên tử, vật lý 12 nâng cao, theo phương pháp thực nghiệm Giả thuyết khoa học Vận dụng LLDH đại, áp dụng giáo dục tư tưởng cho HS giảng dạy chương Hạt nhân nguyên tử, vật lý 12 nâng cao, theo phương pháp thực nghiệm Nhiệm vụ nghiên cứu Nghiên cứu sở lí luận đổi PPDH Vật lý trườngTHPT Nghiên cứu sở lí luận ý nghĩa tầm quan trọng việc GD tư tưởng cho HS Vận dụng soạn giảng thử nghiệm số chương Hạt nhân nguyên tử, Vật lý 12NC :  Bài 53: Phóng xạ  Bài 54: Phản ứng hạt nhân  Bài 56: Phản ứng phân hạch  Bài 57: Phản ứng nhiệt hạch Phương pháp nghiên cứu Phương pháp nghiên cứu:  Nghiên cứu phương pháp tài liệu PPDH vật lý  Nghiên cứu sở lý luận lý luận dạy học vật lý  Thực nghiệm sư phạm Đối tượng nghiên cứu: Các hoạt động dạy học GV HS thể biện pháp thực việc giáo dục tư tưởng HS DHVL THPT Các giai đoạn thực đề tài:  GĐ 1: Tìm hiểu thực trạng, trao đổi với thầy HD nhận đề tài nghiên cứu  GĐ 2: Nghiên cứu tài liệu, viết đề cương chi tiết  GĐ 3: Hoàn thành sở lí luận đề tài Trang Luận văn tốt nghiệp ĐH GVHD: ThS-GVC Trần Quốc Tuấn SVTH: Nguyễn Văn Thanh  GĐ 4: Nghiên cứu nội dung PP xây dựng chương Hạt nhân nguyên tử, VL 12NC  GĐ 5: Tiến hành Thực nghiệm SP THPT  GĐ 6: Hoàn chỉnh đề tài chuẩn bị báo cáo Power Point  GĐ 7: Bảo vệ luận văn tốt nghiệp 8.Các chữ viết tắt luận văn  Học sinh: HS  Tự sáng tạo: TDST  Giáo viên: GV  Thực nghiệm sư phạm: TNSP  Phương pháp dạy học vật lý: PDHVL  Cơng nghiệp hố: CNH  Phương pháp dạy học: PPDH  Hiện đại hoá: HĐH  Dụng cụ thí nghiệm: DCTN  Trường phổ thơng: TPT  Hoạt động học tập: HĐHT  Công nhệ thông tin: CNTN  Trung học phổ thông: THPT  Vật lý:  Phương pháp thực nghiệm: PPTN VL  Kinh tế xã hội: Trang KT - XH Luận văn tốt nghiệp ĐH GVHD: ThS-GVC Trần Quốc Tuấn SVTH: Nguyễn Văn Thanh Chương ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC VẬT LÝ Ở TRUNG HỌC PHỔ THÔNG 1.1 Những vấn đề chung đổi giáo dục trung học phổ thông 1.1.1 Mục tiêu giáo dục nước ta Mục tiêu việc đổi PPDH trường phổ thông thay đổi lối dạy truyền thụ chiều sang dạy học theo “Phương pháp dạy học tích cực” nhằm giúp học sinh phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo, rèn luyện thói quen khả tự học, tinh thần hợp tác, kỹ vận dụng kiến thức vào tình khác học tập… Do đất nước địi hỏi phải đổi mục tiêu giáo dục nhằm đào tạo người có phẩm chất Nền giáo dục khơng dừng lại chỗ trang bị cho HS kiến thức mà cơng nghệ nhân loại tích lũy mà cịn phải bồi dưỡng cho họ tính động cá nhân phải có tư sáng tạo lực thực hành giỏi Phương pháp dạy học tích cực dùng với nghĩa hoạt động, chủ động, trái với không hoạt động, thụ động PPDHTC hướng tới việc tích cực hóa hoạt động học tập HS, nghĩa hướng vào phát huy tính tích cực người dạy Muốn đổi cách học, phải đổi cách dạy Cách dạy định cách học, nhiên, thói quen học tập thụ động HS ảnh hưởng đến cách dạy thầy Mặt khác, có trường hợp HS mong muốn học theo PPDH tích cực giáo viên chưa đáp ứng Do vậy, GV cần phải bồi dưỡng, phải kiên trì cách dạy theo PPDH tích cực, tổ chức hoạt động nhận thức từ đơn giản đến phức tạp, từ thấp đến cao, hình thành thói quen cho học sinh Trong đổi phương pháp phải có hợp tác thầy trò, phối hợp hoạt động dạy với hoạt động học có kết PPDH tích cực hàm chứa phương pháp dạy phương pháp học 1.1.2 Đổi phương pháp dạy học Phương pháp dạy học truyền thống thời gian dài đạt thành tựu quan trọng Tuy nhiên phương pháp nặng nề truyền thụ chiều, thầy giảng giải minh họa học trò lắng nghe, ghi nhớ bắt chước làm theo, khơng thể đào tạo người có tính tích cực cá nhân, tư sáng tạo khả thực hành giỏi Cùng với xu phát triển chung giới giáo dục nước ta chuyển từ trang bị cho học sinh kiến thức sang rèn luyện cho họ lực mà trước hết lực sáng tạo Cần phải xây dựng phương pháp dạy học có khả thực mục tiêu nói Nghị TW2, Trang Luận văn tốt nghiệp ĐH GVHD: ThS-GVC Trần Quốc Tuấn Hoạt động HS SVTH: Nguyễn Văn Thanh Hoạt động GV - Bộ phận nhà máy điện hạt nhân - Quan sát hình 56.4 sơ đồ đơn giản hóa lị phản ứng hạt nhân Chất tải sơ cấp, nhà máy điện hạt nhân Hãy cho sau chạy qua vùng tâm lò, chảy qua biết phận nhà máy điện hạt trao đổi nhiệt, cung cấp nhiệt cho lò sinh nhân nguyên tắc hoạt động nó? Hơi nước làm chạy tua bin phát điện giống nhà máy điện thông thường - HS nắm vững phân bố lượng - GV phân tích cho HS thấy phân bố giải phóng sau phản ứng phân lượng giải phóng sau phản hạch hạt nhân urani Bao gồm: Động ứng phân hạch hạt nhân urani Năng lượng mảnh: 168 MeV, tia γ: 11 MeV, giải phóng 200 MeV hạt β: MeV Nơtrinô phân rã β: 11 MeV - Chúng ta phải thật cân nhắc rủi - Thảm họa kép động đất sóng thần năm ro xảy nhà máy điện hạt 2011 gây thiệt hại nặng nề cho Nhật nhân, phải đảm bảo tuyệt đối an toàn sử Bản người Đặc biệt rò rỉ dụng lượng hạt nhân thời gian phóng xạ nhà máy điện hạt nhân tới cho nghiệp cơng nghiệp hóa – Fukoshima số Điều rút học đại hóa đất nước cho đất nước chúng ta? Hoạt động 3: ( 8phút) Vận dụng, củng cố Hoạt động HS Hoạt động GV - Bài học quý báu cho - Bài học cho quốc gia gới Mỹ sử dụng thả hai bom nguyên tử sử dụng lượng hạt nhân? xuống thành phố Nhật Bản mà hệ lụy hang triệu triệu người chết đến nỗi đau khơng thể ngi ngoai Địi hỏi tất quốc gia giới phải sử dụng lượng hạt nhân mục đích hịa bình - Lắng nghe ý kiến GV, làm tập - Củng cố lại kiến thức quan trọng Trang 68 Luận văn tốt nghiệp ĐH GVHD: ThS-GVC Trần Quốc Tuấn SGK trả lời phiếu học tập SVTH: Nguyễn Văn Thanh để HS ghi nhớ, yêu cầu HS trả lời câu hỏi sau học trả lời phiếu học tập -Học sinh lắng nghe ghi nhớ - Đọc phần bạn có biết Hoạt động 4: (2 phút) Hướng dẫn nhà Hoạt động HS - Ghi nhớ lời dặn giáo viên Hoạt động GV - Đưa hướng giải tập lại SGK đọc trước 57 V Rút kinh nghiệm Trang 69 Luận văn tốt nghiệp ĐH GVHD: ThS-GVC Trần Quốc Tuấn SVTH: Nguyễn Văn Thanh 4.2.4 Bài 57: Phản ứng nhiệt hạch BÀI 57 : PHẢN ỨNG NHIỆT HẠCH I Mục tiêu: Kiến thức: - Nắm phản ứng nhiệt hạch - Biết phản ứng nhiệt hạch vũ trụ - Nêu ưu điểm phản ứng nhiệt hạch đời sống người Kỹ năng: - Viết phương trình phản ứng phân hạch số chất - Giải thích nguồn gốc lượng Mặt Trời II Chuẩn bị: Giáo viên: Chuẩn bị kiến thức liên quan đến Học sinh: Học sinh ôn lại kiến thức phản ứng tỏa lượng  Phiếu học tập: Câu 1: Điểm chung phản ứng nhiệt hạch tượng phóng xạ? A Đều phản ứng tỏa lượng B Điều trình tự phát C Đều phản ứng thu lượng D Đều phụ thuộc vào điều kiện ngồi Câu 2: Điều kiện để có phản ứng nhiệt hạch? A Nhiệt độ cao B Mật độ hạt nhân đủ lớn C.Thời gian trì nhiệt độ cao phả đủ dài D Cả đáp án Câu 3:Nguồn gốc lượng Mặt Trời là? A Phản ứng nhiệt hạch B Phản ứng phân hạch C Hiện tượng phóng xạ D Cả đáp án Câu 4: Tìm phát biểu sai? Trang 70 Luận văn tốt nghiệp ĐH GVHD: ThS-GVC Trần Quốc Tuấn SVTH: Nguyễn Văn Thanh A Phản ứng nhiệt hạch tỏa lượng lớn phản ứng phân hạch B Phản ứng phân hạch tỏa lượng lớn phản ứng nhiệt hạch C Phản ứng nhiệt hạch phải thực nhiệt độ cao hàng trục triệu độ D Khi hai hạt nhân nhẹ hợp lại thành hạt nhân nặng xảy nhiệt độ cao nên gọi phản ứng nhiệt hạch Đáp án: Câu A, D, A, B III Thiết kế tiến trình xây dựng kiến thức học: Để phản ứng nhiệt hạch xảy cần phải có điều kiện gì? Chúng ta thực phản ứng nhiệt hạch đâu? Ví dụ 1:Phản ứng tỏa lượng 4MeV + + Ví dụ 2:Phản ứng tỏa lượng 17,5MeV  Định nghĩa phản ứng nhiệt hạch  Điều kiện để xảy phản ứng nhiệt hạch  Phản ứng nhiệt hạch vũ trụ  Thực phản ứng nhiệt hạch trái đất  Các hội giáo dục tư tưởng cho học sinh: Cơ hội 1: Hãy cho biết điều kiện xảy phản ứng nhiệt hạch? Trả lời: Cần phải cung cấp nhiệt độ cao, mật độ hạt nhân phải đủ lớn, thời gian trì nhiệt độ cao phải đủ dài Cơ hội 2: Hãy cho biết nguồn gốc lượng Mặt Trời sao? Trả lời: Phản ứng nhiệt hạch lịng Mặt Trời ngơi nguồn gốc lượng chúng Trang 71 Luận văn tốt nghiệp ĐH GVHD: ThS-GVC Trần Quốc Tuấn SVTH: Nguyễn Văn Thanh Cơ hội 3: Để cung cấp lượng lâu dài cho nhân loại cần phải làm để sử dụng lượng nhiệt hạch cung cấp cho người? Trả lời: Ta biết nhiên liệu nhiệt hạch coi vơ tận thiên nhiên, nên vấn đề quan trọng đặt làm thực phản ứng nhiệt hạch dạng kiểm soát được, để đảm bảo cung cấp lượng lâu dài cho nhân loại Hoạt động 1:(5 phút) ổn định lớp, kiểm tra cũ Hoạt động 2: (10 phút) Tìm hiểu phản ứng nhiệt hạch Hoạt động HS Hoạt động GV - Khi hai hạt nhân nhẹ hợp thành hạt nhân - Hãy nhắc lại phản ứng nhiệt nặng có lượng tỏa Ví dụ phản ứng: hạch cho ví dụ? + + Phản ứng tỏa lượng MeV - Hãy cho biết sản phẩm tạo thành có - Bền vững khơng có tính phóng xạ đặc điểm gì? - Phản ứng nhiệt hạch xảy nhiệt độ - Ở nhiệt độ cao từ 50 đến 100 triệu độ bao nhiêu? - Ngoài điều kiện nhiệt độ cao, phải thỏa - Hãy cho biết điều kiện để xảy phản mãn hai điều kiện để phản ứng tổng hợp ứng nhiệt hạch? hạt nhân xảy Đó là: mật độ hạt nhân n phải đủ lớn, đồng thời thời gian trì nhiệt độ cao ( cỡ 10 K) phải đủ dài Hoạt động 3: (7 phút) Tìm hiểu phản ứng nhiệt hạch vũ trụ Hoạt động HS Hoạt động GV - Phản ứng nhiệt hạch long Mặt Trời - Nguồn gốc lượng Mặt Trời và nguồn gốc lượng ngơi gì? chúng - Khoảng vài chục triệu độ - Giảm không đáng kể - Hãy cho biết nhiệt độ lòng Mặt Trời bao nhiêu? - Khối lượng Mặt Trời chúng xạ? Hoạt động 4: (18 phút) Tìm hiểu thực phản ứng nhiệt hạch Trái Đất Trang 72 Luận văn tốt nghiệp ĐH GVHD: ThS-GVC Trần Quốc Tuấn Hoạt động HS SVTH: Nguyễn Văn Thanh Hoạt động GV - Trên Trái Đất, người thực - Các em cho biết người thực phản ứng nhiệt hạch dạng không kiểm phản ứng nhiệt hạch sốt Đó nổ bom nhiệt hạch dạng khơng kiểm sốt được? hay bom H cịn gọi bom hiđrơ hay bom khinh khí - Vì nhiên liệu nhiệt hạch coi vô tận - Muốn cung cấp nguồn lượng lâu thiên nhiên, nên vấn đề quan trọng dài cho nhân loại cần phải phải đặt là: làm thực phản làm gì? ứng nhiệt hạch dạng kiểm sốt được, để đảm bảo lượng cung cấp lâu dài cho nhân loại - Đó phải thực nhiệt độ cao, - Để đảm bảo điều khiển phản ứng hàng trục triệu độ, thể tích giới nhiệt hạch cần phải giải hạn chứa đầu đơteri, đơteri-liti vấn đề gì? trì nhiệt độ khoảng thời gian cần thiết Hoạt động 5: (5 phút) Củng cố học hướng dẫn nhà Hoạt động HS Hoạt động GV - Lắng nghe ý kiến GV, làm tập - Củng cố lại kiến thức quan trọng SGK để HS ghi nhớ, yêu cầu HS trả lời câu hỏi làm tập SGK - Ghi tập vào - Cho tập nhà yêu cầu em chuẩn bị kiến thức lại chương V Rút kinh nghiệm Trang 73 Luận văn tốt nghiệp ĐH GVHD: ThS-GVC Trần Quốc Tuấn SVTH: Nguyễn Văn Thanh Chương THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM 5.1 Mục đích thực nghiệm sư phạm Tiến hành giảng dạy theo giáo án soạn kiểm tra giả thuyết đề tài đưa kết luận Thử khả tiếp thu HS giảng dạy theo giáo dục tư tưởng Thấy hạn chế thiếu sót thực nhiệm vụ giáo dục tư tưởng cho HS 5.2 Nội dung thực nghiệm sư phạm Giảng dạy chương theo giáo án soạn đối tượng sau thực kiểm tra đối chứng 5.3 Đối tượng thực nghiệm sư phạm Chọn lớp khoảng 35 HS 5.4 Kế hoạch giảng dạy Thực tiết dạy theo phân bố chương trình 5.5 Tiến trình thực dạy 5.5.1 Bài 53: Phóng xạ 5.5.2 Bài 54: Phản ứng hạt nhân 5.5.3 Bài 56: Phản ứng phân hạch 5.5.4 Bài 57: Phản ứng nhiệt hạch 5.6 Kết thực nghiệm: 5.6.1 Đề kiểm tra ĐỀ KIỂM TRA TIẾT CHƯƠNG IX I Mục tiêu: - Kiểm tra, đánh giá chất lượng học tập học sinh sau chương - Tạo điều kiện thuận lợi đẩy mạnh việc học tập, hạn chế việc học tiêu cực học sinh - Cải thiện tính hợp thức, trung thực nhạy cảm học tập học sinh - Giúp giáo viên rút kinh nghiệm để nâng cao hiệu giảng dạy II Chuẩn bị: - Giáo viên: Soạn đề kiểm tra - Học sinh: Ôn tập nội dung chương Trang 74 Luận văn tốt nghiệp ĐH GVHD: ThS-GVC Trần Quốc Tuấn SVTH: Nguyễn Văn Thanh III Tổ chức kiểm tra: Hoạt động GV Hoạt động HS - Kiểm tra sỉ số nêu yêu cầu kỉ luật đối - HĐ 1: Ổn định lớp với kiểm tra - Phát đề kiểm tra cho học sinh Quản lí học - HĐ 2: Làm kiểm tra sinh làm bài, đảm bảo trung thực học sinh - Thu nhận xét kỉ luật kiểm tra - HĐ 3: Nộp kiểm tra ghi nhận kiến thức kiểm tra IV Nội dung kiểm tra Nội dung: Chương Hạt nhân nguyên tử Hình thức kiểm tra: - Trắc nghiệm khách quan tự luận - Số câu hỏi: + 22 câu trắc nghiệm khách quan, câu có lựa chọn + câu tự luận - Thời gian: 45 phút A Ma trận đề kiểm tra Mức độ Nhận biết Thông hiểu Vận dụng Phân tích TN TL TN 1 Tổng Nội dung TN Phóng xạ 2 (0,72đ) (0,72đ) 1 (0,36đ) (0,36đ) (0,36đ) (1,08đ) Phản ứng hạt nhân Phản ứng phân hạch Phản ứng nhiệt hạch Tổng TL TN TL (1,08đ) (2đ) (0,36đ) TL (4,88đ) (1,08đ) (0,72đ) (1,8đ) (0,72đ) (0,36đ) (1,08đ) (2,16đ) 8 (2,9đ) (1,44đ) (2,9đ) Trang 75 (2đ) (0,72đ) 23 (10đ) Luận văn tốt nghiệp ĐH GVHD: ThS-GVC Trần Quốc Tuấn 29% 14,4% SVTH: Nguyễn Văn Thanh 49,4% 7,2% B Nội dung đề kiểm tra: I Trắc nghiệm Câu 1: Chọn câu Quá trình phân rã phóng xạ q trình dẫn đến A Sự biến đổi hạt nhân B Sự biến đổi nguyên tử C Sự biến đổi chất tự nhiên D A C Câu 2: Phát biểu sau sai nói chất tia phóng xạ? A Tia γ sóng điện từ có bước sóng ngắn( 10-11m) B Tia γ có khả xuyên thấy nhiều so với tia α β C Tia β ion hóa mơi trường yếu tia γ D Tia α làm ion hóa mạnh nguyên tử đường lượng nhanh Câu 3: Ban đầu có g radon chất phóng xạ với chu kì bán rã T=5 ngày Hãy xác định độ phóng xạ ban đầu lượng chất trên? A 1,31.1016 (Bq) B 1,13.1016 (Bq) C 11,3.1016 (Bq) D 1,31.1018 (Bq) Câu 4: Tính khối lượng 210 Po có độ phóng xạ Ci? A 0,44 mg B 0,24 mg C 0,22 mg D 0,16 mg Câu 5: Trong phản ứng hạt nhân đại lượng bảo toàn? A Khối lượng, lượng, động lượng, số khối B Điện tích, khối lượng, số khối , lượng C Số khối, lượng, động lượng, điện tích D Số khối, lượng, khối lượng, điện tích Câu 6: Khi phản ứng dây chuyền không xảy được? A k >1 B k=0 C k m B mp + mn > m C mp + mn< m D mp + mn m Câu 19: Giả sử hai hạt nhân X Y có độ hụt khối số nuclôn hạt nhân X lớn số nuclôn hạt nhân Y A hạt nhân X bền vững hạt nhân Y B lượng liên kết hạt nhân X lớn lượng liên kết hạt nhân Y C lượng riêng kết riêng hai hạt nhân D hạt nhân Y bền vững hạt nhân X Câu 20: Phát biểu sau sai? A Nhà máy điện nguyên tử chuyển lượng phản ứng hạt nhân thành lượng điện B Phản ứng nhiệt học khơng thải chất phóng xạ làm ô nhiễm môi trường C Trong nhà máy điện nguyên tử, phản ứng dây chuyền xảy mước độ tới hạn Trang 78 Luận văn tốt nghiệp ĐH GVHD: ThS-GVC Trần Quốc Tuấn SVTH: Nguyễn Văn Thanh D Trong lị phản ứng hạt nhân Urani phải có khối lượng nhỏ khối lượng tới hạn Câu 21: So sánh giống khác phản ứng phân hạch phản ứng nhiệt hạch: A phản ứng hạt nhân tỏa lượng B điều kiện xảy phản ứng nhiệt độ cao C trinh tự phát D phản ứng hạt nhân thu lượng Câu 22: Một chất phóng xạ ban đầu có N0 hạt nhân Sau năm, lại phần ba số hạt nhân ban đầu chưa phân rã Sau năm nữa, số hạt nhân cịn lại chưa phân rã chất phóng xạ A NO/9 B N0/4 C N0/6 D N0/16 II Tự luận Đồng vị chất phóng xạ β- tạo thành đồng vị magiê Mẫu có khối lượng ban đầu m0 = 0,24g Sau 105 giờ, độ phóng xạ giảm 128 lần Cho N A = 6,02.1023 (mol-1) a.Viết phương trình phản ứng (0,5đ) b.Tìm chu kì bán rã độ phóng xạ ban đầu.(0,75đ) c.Tìm khối lượng magiê tạo thành sau thời gian 45 giờ.(0,75đ) ĐÁP ÁN ĐỀ KIỂM TRA I Trắc nghiệm Câu 10 11 Đáp án A B A C C C B D B B A Câu 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 Đáp án D D C C D A A D D A A II Tự luận a Phương trình phản ứng hạt nhân: b Số hạt nhân có m0 = 0,24g natri ban đầu ( t=0): Độ phóng xạ vào thời điểm t: Trang 79 Luận văn tốt nghiệp ĐH GVHD: ThS-GVC Trần Quốc Tuấn SVTH: Nguyễn Văn Thanh Độ phóng xạ ban đầu: c Số hạt nhân magiê sinh thời gian t, = 45 = 3T Khối lượng Magiê tạo thành: 5.6.2 Kết kiểm tra Em chưa có điều kiện áp dụng đề tài vào thực tiễn giảng dạy, sau trường THPT em hoàn thiện thêm 5.6.3 Nhận xét đánh giá  Nghiên cứu đổi PPDH  Nghiên cứu lí thuyết phương pháp thực nghiệm giáo dục tư tưởng học tập vật lý cho HS  Thiết kế tiến trình xây dựng kiến thức học chương Hạt nhân nguyên tử, Vật lý 12 NC Chỉ nghiên cứu lí thuyết, chưa áp dụng vào TNSP  Tiếp tục hoàn chỉnh đề tài, tiến hành thực nghiệm sư phạm để kiểm tra hiệu đề tài Trang 80 Luận văn tốt nghiệp ĐH GVHD: ThS-GVC Trần Quốc Tuấn SVTH: Nguyễn Văn Thanh PHẦN KẾT Trong cơng vận động phát triển tồn diện xã hội khoa học kĩ thuật cách mạng đổi giáo dục phổ thông bước tiến tất yếu Định hướng đổi phương pháp dạy học trường phổ thông phát huy tính tích cực, tự lực, chủ động sáng tạo HS; Bồi dưỡng phương pháp tự học; rèn luyện kĩ vận dụng kiến thức vào thực tiễn tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho HS Giữa nhiều định hướng thiết thực phương pháp dạy học tích cực em chọn cho hướng nghiên cứu góp phần giáo dục tư tưởng cho HS, để hoàn thiện hiểu biết thân vấn đề giáo dục tư tưởng cho HS, tạo tảng sơ khai PPDH tích cực theo đường lối đổi giáo dục đại, hành trang quan trọng cho người giáo viên sư phạm Vật lý tương lai Trong trình thực đề tài luận văn này, em tự thấy làm điều sau đây: Nhận thức rõ ràng đường lối đổi PPDH THPT nói chung đổi PPDH mơn Vật lý nói riêng Đặc biệt sở lí thuyết giáo dục tư tưởng HS Kết hợp tảng sở lí luận em vận dụng để tiến hành soạn giáo án trong chương Hạt nhân nguyên tử, Vật lý 12 NC Bên cạnh việc soạn giáo án theo quy trình nghiên cứu lí thuyết em nêu hội đạt đề tài, để người đọc dễ hình dung việc vận dụng lí thuyết vào giáo án Có thể nhìn nhận ưu điểm bậc đề tài: Hướng học sinh theo phương pháp học tập tích cực, tự lực, chủ động, sáng tạo, phải tự suy nghĩ tìm tịi, phát vấn đề giải vấn đề, giúp HS tự rèn luyện giáo dục tư tưởng Bên cạnh thành cơng đề tài cịn nhiều hạn chế cụ thể như: đề tài luận văn thực sở lí thuyết, chưa áp dụng, kiểm tra, đánh giá thực tiễn dạy học trường THPT Trang 81 Luận văn tốt nghiệp ĐH GVHD: ThS-GVC Trần Quốc Tuấn SVTH: Nguyễn Văn Thanh TÀI LIỆU THAM KHẢO [1] Lê Phước Lộc, Trần Quốc Tuấn, Bùi Đức Thắng, Bùi Quốc Bảo.Giáo trình lí luận dạy học Vật lý [2] Lê Phước Lộc Giáo trình phương pháp nghiên cứu khoa học [3] Nguyễn Đức Thâm…Phương pháp dạy Vật lý trường phổ thông NXB Đại Học Sư Phạm 2002 [4] Nguyễn Đức Thâm- Nguyễn Ngọc Hưng Tổ chức hoạt động nhận thức cho HS DHVL trường phổ thông NXB Đại Học Quốc Gia Hà Nội 1999 [5] Nguyễn Trọng Sửu, Nguyễn Hải Châu,…Hướng dẫn thực chương trình, SGK Vật lý 12 Bộ GD – ĐT 2008 [6] Phạm Hữu Tịng Lí luận dạy học Vật lí trường trung học.NXB giáo dục 2001 [7] Phạm Hữu Tòng Dạy học Vật lý trường phổ thông theo định hướng phát triển hoạt động học tích cực, tự chủ, sáng tạo tư khoa học NXB Đại Học Sư Phạm 2004 [8] Phạm Quý Tư (chủ biên) … Tài liệu bồ dưỡng GV thực chương trình SGK Vật lý 10 nâng cao.NXBGD 2006 [9] Trần Quốc Tuấn Bài giảng chuyên đề PPDH Vật lí nâng cao.Đại Học Cần Thơ [10] Trần Quốc Tuấn Bài giảng phân tích chương trình Vật lý phổ thông.Đại Học Cần Thơ [11] Trần Quốc Tuấn Bài giảng lí luận DH Vật lí THPT [12] Trần Quốc Tuấn Bồi dưỡng PPTN cho HS DHVL THPT Tài liệu bồi dưỡng GV Vật lý THPT chu kì Đại Học Cần Thơ 2004 [13] Trần Quốc Tuấn Đổi PPDH Vật lý lớp 12 Tài liệu BDGV cốt cán Vật lý lớp 12 số tỉnh ĐBSCL [14] Phạm Quý Tư Tài liệu BDGV lớp 12 Ban Khoa Học Tự Nhiên Hà Nội 2002 [15] Bộ Giáo Dục Đào Tạo SGK Vật lý 12 CB.NXBGD [16] Bộ Giáo Dục Đào Tạo SGK Vật lý 12 NC.NXBGD [17] Bộ Giáo Dục Đào Tạo Hướng dẫn thực chương trình thay sách giáo khoa lớp 12 môn Vật lý.NXBGD Trang 82 ... việc giáo dục tư tưởng cho HS giảng dạy chương Hạt nhân nguyên tử, vật lý 12 nâng cao, theo phương pháp thực nghiệm Giả thuyết khoa học Vận dụng LLDH đại, áp dụng giáo dục tư tưởng cho HS giảng dạy. .. GV vật lý tư? ?ng lai, em nhận thức rõ tầm quan trọng vấn đề nên em chọn đề tài: “ Giáo dục tư tưởng học sinh giảng dạy chương Hạt nhân nguyên tử, vật lý 12 nâng cao, theo phương pháp thực nghiệm. ”... 3.3 Phương pháp thực nghiệm dạy học vật lý 3.3.1 Phương pháp thực nghiệm dạy học vật lý Ở ta muốn đề cập phương pháp dạy học (PPDH), PPTN trình sáng tạo khoa học vận dụng vào trình dạy học vật lý