B Ộ GIÁO DỤC V À ĐÀO T ẠO B Ộ NÔNG NGHIỆP V À PTNT HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM  TRẦN MINH HOÀNG ĐÁNH GIÁ CÔNG TÁC THU HỒI ĐẤT DỰ ÁN ĐƯỜNG GIAO THÔNG LIÊN TỈNH HÀ NỘI – HƯNG YÊN VÀ DỰ ÁN ĐẤT LÀNG NGHỀ TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN GIA LÂM – THÀNH PHỐ HÀ NỘI CHUYÊN NGÀNH : QUẢN LÝ ĐẤT ĐAI MÃ SỐ : 60.85.01.03 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGUYỄN QUANG HỌC HÀ NỘI – 2014 Page i Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Nông nghiệp LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan, đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu trung thực, kết quả nghiên cứu trong luận văn chưa được công bố trong bất kỳ công trình khoa học nào khác. Các thông tin trích dẫn đều được chỉ rõ nguồn gốc. Hà Nội, ngày 10 tháng 9 năm2014 Tác giả luận văn Trần Minh Hoàng Page ii Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Nông nghiệp LỜI CẢM ƠN Để hoàn thiện luận văn tôi đã nhận được sự giúp đỡ tận tình, sự đóng góp quý báu của nhiều tập thể, cá nhân. Trước hết tôi xin bày tỏ sự cảm ơn trân trọng tới giáo viên hướng dẫn khoa học TS. Nguyễn Quang Học đã tận tình hướng dẫn giúp đỡ tôi trong suốt quá trình hoàn thành luận văn. Tôi xin trân trọng cảm ơn sự góp ý chân thành của các thầy, cô giáo Khoa Tài nguyên và Môi trường – Học Viện Nông Nghiệp Việt Nam. Tập thể Ban bồi thường giải phóng mặt bằng huyện Gia Lâm, Ban Quản lý dự án huyện Gia Lâm, các phòng, ban, cán bộ và nhân dân xã Kiêu Kỵ, xã Đa tốn, xã Đông Dư, huyện Gia Lâm. Xin chân thành cảm ơn tới gia đình, những người thân, cán bộ đồng nghiệp và bạn bè đã tạo điều kiện về mọi mặt cho tôi trong quá trình thực hiện đề tài này. Một lần nữa tôi xin trân trọng cảm ơn! Hà Nội, ngày 10 tháng 9 năm 2014 Tác giả luận văn Trần Minh Hoàng Page iii Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Nông nghiệp MỤC LỤC Lời cam đoan i Lời cảm ơn ii Mục lục iii Danh mục bảng vi Danh mục chữ viết tắt vii MỞ ĐẦU 1 1 Tính cấp thiết của đề tài 1 1.2 Mục đích, yêu cầu 2 1.2.1 Mục đích 2 1.2.2 Yêu cầu 3 Chương 1 TỔNG QUAN CÁC VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU 4 1.1 Dự án trong phát triển kinh tế xã hội 4 1.2 Tổng quan về chính sách bồi thường, hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất 5 1.2.1 Một số vấn đề lý thuyết về công tác BTHT khi nhà nước thu hồi đất: 5 1.2.2 Các yếu tố ảnh hưởng đến công tác bồi thường giải phóng mặt bằng 6 1.3 Chính sách bồi thường, hỗ trợ phục vụ công tác GPMB của một số nước châu á: 10 1.3.1 Trung Quốc 10 1.3.2 Thái Lan 11 1.3.3 Hàn Quốc 12 1.3.4 Những kinh nghiệm cho Việt Nam 14 1.4 Chính sách BTHT khi Nhà nước thu hồi đất trên địa bàn cả nước. 15 1.4.1 Thời kỳ trước 1987 15 1.4.2 Thời kỳ 1987 đến 1993 16 1.4.3 Thời kỳ 1993 đến 2003 17 1.4.4 Thời kỳ từ 2003 đến nay 23 1.4.5 Tình hình thực hiện chính sách BTHT khi Nhà nước thu hồi đất trên địa bàn cả nước. 26 Page iv Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Nông nghiệp 1.5 Tình hình thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất của Thành phố Hà Nội 32 1.5.1 Một số văn bản hướng dẫn thực hiện chính sách pháp luật bồi thường, hỗ trợ. 32 1.5.2 Kết quả thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ, trên địa bàn thành phố Hà Nội một số năm gần đây: 34 1.5.3 Đánh giá việc thực hiện các chính sách và công tác bồi thường, hỗ trợ khi nhà nước thu hồi đất trên địa bàn thành phố Hà Nội 35 1.5.4 Những tồn tại trong công tác quản lý Nhà nước về đất đai liên quan đến chính sách bồi thường thiệt hại khi thu hồi đất trên địa bàn huyện Gia Lâm – Thành phố Hà Nội. 40 Chương 2 ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 43 2.1 Đối tượng, phạm vi, địa điểm nghiên cứu 43 2.1.1 Đối tượng, phạm vi nghiên cứu 43 2.1.2 Địa điểm nghiên cứu 43 2.2 Nội dung nghiên cứu 43 2.3 Phương pháp nghiên cứu 44 2.3.1 Phương pháp tiếp cận hệ thống 44 2.3.2 Phương pháp điều tra thu thập số liệu thứ cấp 44 2.3.3 Phương pháp chọn điểm, mẫu điều tra 44 2.3.4 Phương pháp thống kê, tổng hợp, xử lý số liệu. 44 2.3.5 Phương pháp phân tích, so sánh 44 Chương 3 ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 45 3.1 Đánh giá điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội ảnh hưởng đến công tác giải phóng mặt bằng tại huyện Gia Lâm 45 3.1.1 Điều kiện tự nhiên 45 3.1.2 Thực trạng phát triển kinh tế - xã hội 47 3.1.3 Văn hóa xã hội 50 3.1.4 Đánh giá chung về điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội và môi trường của huyện Gia Lâm 51 3.2 Thực trạng quản lý đất đai trên địa bàn huyện Gia Lâm, thành phố Hà Nội 53 3.2.1 Hiện trạng sử dụng đất trên địa bàn huyện Gia Lâm, thành phố Hà Nội 53 3.2.2 Thực trạng quản lý Nhà nước về đất đai trên địa bàn huyện Gia lâm 55 Page v Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Nông nghiệp 3.2.3 Kết quả thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ trên địa bàn huyện Gia Lâm, thành phố Hà Nội một số năm gần đây 57 3.2.5 Tình hình thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất trên địa bàn huyện Gia Lâm, thành phố Hà Nội 61 3.2.4 Đánh giá công tác bồi thường, hỗ trợ khi nhà nước thu hồi đất trên địa bàn huyện Gia Lâm, thành phố Hà Nội 67 3.3 Đánh giá việc thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất đối với 2 dự án nghiên cứu 70 3.3.1 Khái quát về 02 dự án nghiên cứu: 70 3.3.2 Đối tượng và điều kiện được bồi thường 72 3.3.3 Bồi thường thiệt hại về đất và Bồi thường chi phí hợp lý đầu tư vào đất còn lại 80 3.3.4 Bồi thường, hỗ trợ về tài sản 87 3.3.5 Chính sách hỗ trợ 91 3.3.6 Tiến độ và kết quả việc thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất tại 02 dự án trên địa bàn huyện Gia Lâm 100 3.3.7 Đánh giá chung 103 3.4 Một số giải pháp đẩy nhanh tiến độ bồi thường, giải phóng mặt bằng 106 3.4.1 Về chính sách bồi thường, hỗ trợ tái định cư 108 3.4.2 Về tổ chức thực hiện 109 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 110 1 Kết luận 110 2 Kiến nghị: 110 TÀI LIỆU THAM KHẢO 112 Page vi Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Nông nghiệp DANH MỤC BẢNG STT Tên b ảng Trang 3.1 Hiện trạng sử dụng đất huyện Gia Lâm 54 3.2 Xác định đối tượng được bồi thường và không được bồi thường 76 3.3 Ý kiến của người bị thu hồi đất về đối tượng, loại đất được bồi thường và không được bồi thường 78 3.4 Tổng hợp đơn giá bồi thường về đất tại 2 dự án 83 3.5 So sánh mức độ chênh lệch giữa giá bồi thường thu hồi đất của 2 dự án và giá thị trường đất tại thời điểm thu hồi đất 85 3.6 Ý kiến của người bị thu hồi đất về giá đất bồi thường tại 2 dự án 86 3.7 Tổng hợp đơn giá bồi thường loại cây tại 02 dự án 89 3.8 Ý kiến của người bị thu hồi đất trong việc bồi thường về tài sản, loại cây gắn liền với đất 91 3.9 Tổng hợp các khoản hỗ trợ tại 02 dự án nghiên cứu 94 3.10 Tổng hợp số hộ gia đình, cá nhân đã được hưởng chính sách hỗ trợ của 02 dự án bị thu hồi đất 95 3.11 Ý kiến của người có đất bị thu hồi trong việc thực hiện các chính sách hỗ trợ 96 3.12 So sánh giá đất bồi thường và giá đất dịch vụ đối với đất ở tại 2 dự án. 99 3.13 Tổng hợp kết quả đạt được của các dự án 101 Page vii Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Nông nghiệp DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Viết đầy đủ BT- HT Bồi thường, hỗ trợ XHCN Xã hội chủ nghĩa GCN Giấy chứng nhận GPMB Giải phóng mặt bằng TTLB Thông tư liên bộ HSĐC Hồ sơ địa chính CNH - HĐH Công nghiệp hóa, hiện đại hóa BTNMT Bộ tài nguyên môi trường BĐS Bất động sản QSDĐ Quyền sử dụng đất TĐC- DV Tái định cư, dịch vụ UBND Ủy ban nhân dân Page 1 Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Nông nghiệp MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Đất đai là tài nguyên thiên nhiên, tài sản quốc gia quý báu, địa bàn để phân bố dân cư, các công trình xây dựng cơ bản và các hoạt động kinh tế, xã hội quốc phòng, an ninh; là nguồn nội lực để xây dựng và phát triển bền vững quốc gia. Trong quá trình đổi mới, đặc biệt những năm gần đây việc xây dựng cơ sở hạ tầng, khu công nghiệp, khu đô thị mới, khu làng nghề tập chung đã phát triển nhanh, đáp ứng yêu cầu CNH-HĐH đất nước với mục tiêu đưa nước ta trở thành một nước công nghiệp vào năm 2020. Thu hồi đất, bồi thường giải phóng mặt bằng để thực hiện các công trình quốc phòng an ninh, lợi ích quốc gia công cộng, phát triển kinh tế là một khâu quan trọng, then chốt của quá trình phát triển. Bồi thường giải phóng mặt bằng là điều kiện ban đầu và tiên đề để triển khai thực hiện các dự án. Có thể nói: “Giải phóng mặt bằng nhanh là đã thực hiện được một nửa quá trình của dự án”. Bồi thường giải phóng mặt bằng cũng là một vấn đề hết sức nhạy cảm và phức tạp tác động tới mọi mặt đời sống kinh tế, xã hội và cộng đồng dân cư ảnh hưởng trực tiếp đến lợi ích của Nhà nước, của chủ đầu tư, đặc biệt với hộ gia đình, cá nhân có đất bị thu hồi trên phạm vi cả nước, đến từng địa phương, cơ sở. Nguyên nhân gây nên tình trạng này ngoài vấn đề về giá đất tính bồi thường chưa hợp lý, còn nguyên nhân quan trọng là do chính sách, thủ tục về thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ và tái định cư còn nhiều vướng mắc, bất cập hoặc do quá trình thực hiện chính sách pháp luật chưa khoa học gây chậm trễ trong công tác giải phóng mặt bằng. Gia Lâm là một huyện kinh tế trọng điểm của thành phố Hà Nội. Để thực hiện nhiệm vụ xây dựng Gia Lâm theo hướng hiện đại, văn minh, giàu Page 2 Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Nông nghiệp đẹp nhằm góp phần đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa Thủ đô đã được Nghị quyết Đại hội Đảng bộ huyện Gia Lâm lần thứ XX khẳng định. Trong thời gian qua trên địa bàn huyện đã và đang triển khai nhiều dự án đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng, dự án đường giao thồng, các khu đô thị, khu công nghiệp, khu làng nghề tập trung, thương mại, dịch vụ … Song trong đó có nhiều dự án quá trình thu hồi đất, bồi thường, giải phóng mặt bằng kéo dài trên 3 năm. Những vướng mắc bất cập về chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư cần phải tiếp tục kiến nghị tháo gỡ là các câu hỏi cần phải được giải đáp qua thực tiễn để đề xuất giải pháp nhằm đẩy nhanh tiến độ giải phóng mặt bằng, góp phần hoàn thiện chính sách đất đai trong thời gian tới. Vì vậy việc điều tra xã hội học, khảo sát thực tế, phân tích, đánh giá có cơ sở khoa học, từ đó đề xuất để sửa đổi bổ sung, hoàn thiện chính sách bồi thường thiệt hại khi Nhà nước thu hồi đất nhằm đảm bảo lợi ích hợp pháp của tổ chức, hộ gia đình, cá nhân có đất bị thu hồi, góp phần thiết lập trật tự, kỷ cương pháp luật, hạn chế tranh chấp, khiếu kiện về đất đai trong việc bồi thường giải phóng mặt bằng khi Nhà nước thu hồi đất là cần thiết. Đề tài: “Đánh giá công tác thu hồi đất dự án đường giao thông liên tỉnh Hà Nội – Hưng Yên và dự án đất làng nghề trên địa bàn huyện Gia Lâm – thành phố Hà Nội” được thực hiện nhằm góp phần thực hiện mục tiêu trên với những mục đích, yêu cầu cụ thể dưới đây: 1.2. Mục đích, yêu cầu 1.2.1. Mục đích - Nghiên cứu cơ sở khoa học, thực tiễn về công tác bồi thường dự án khi nhà nước thu hồi đất. - Đánh giá công tác thu hồi đất dự án đường giao thông liên tỉnh Hà Nội – Hưng Yên và dự án đất làng nghề Kiêu Kỵ trên địa bàn huyện Gia Lâm – Thành phố Hà Nội. - Đề xuất các giải pháp thực hiện công tác thu hồi đất trên địa bàn [...]... thông thông liên tỉnh Hà Nội – Hưng Yên nối liền từ đầu cầu Thanh trì thu c địa bàn Phường cự Khối, Quận Long Biên, Thành phố Hà Nội đi qua địa phận 2 xã Đông Dư, Đa Tốn huyện Gia Lâm, đi qua khu đô thị sinh thái Ecopark lớn nhất miền bắc kéo dài đấu nối đường 39 đi Tỉnh Hưng Yên, Tỉnh Thái Bình - Dự án được hình thành mang lại nhiều lợi ích kinh tế trên địa bàn huyện Gia Lâm, vùng đồng bằng sông hồng... và ngoài vùng lúc nông nhàn sau khi sản xuất nông nghiệp theo mùa vụ, tăng thu nhập cho gia đình và xã hội 1.2 Tổng quan về chính sách bồi thường, hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất 1.2.1 Một số vấn đề lý thuyết về công tác BTHT khi nhà nước thu hồi đất: 1.2.1.1 Thu hồi đất Thu hồi đất: Là việc Nhà nước ra quyết định hành chính để thu lại quyền sử dụng đất hoặc thu lại đất đã giao cho cá nhân, tổ chức... định giá đất và khung giá đất do Chính phủ quy định) và được công bố công khai vào ngày 01 tháng 01 hàng năm - Do đấu giá quyền sử dụng đất hoặc đấu thầu dự án có sử dụng đất - Do người sử dụng đất thoả thu n về giá đất với những người có liên quan khi thực hiện các quyền chuyển nhượng, cho thu , cho thu lại quyền sử dụng đất; góp vốn bằng quyền sử dụng đất Để xác định được giá đất chính xác và đúng... có đất bị thu hồi; xử lý hài hòa mối quan hệ lợi ích giữa người sử dụng đất, Nhà nước và nhà đầu tư theo hướng có lợi cho người có đất bị thu hồi - Phạm vi đối tượng được bồi thường, hỗ trợ trong các dự án không chỉ giới hạn trong số người bị thu hồi đất mà phải mở rộng cho tới tất cả những người không bị thu hồi đất nhưng bị tác động tiêu cực bởi các dự án thu hồi đất - Sự minh bạch hóa và sự tham gia. .. đất thu hồi thu c đất công ích của xã chưa giao cho ai sử dụng, khi giao đất người được Nhà nước giao đất, cho thu đất phải bồi thường thiệt hại về đất bằng tiền cho ngân sách xã Người đang sử dụng đất công ích của xã được UBND xã bồi thường thiệt hại chi phí đã đầu tư vào đất Diện tích đất ở bồi thường cho mỗi hộ gia đình theo hạn mức do UBND tỉnh, thành phố trực thu c trung ương quy định, nhưng không... hiện nay đó là giá bồi thường cho người có đất bị thu hồi Giá đất là số tiền tính trên một đơn vị diện tích đất do Nhà nước quy định hoặc được hình thành trong giao dịch về quyền sử dụng đất Theo quy định của pháp luật đất đai hiện hành thì giá đất được hình thành trong các trường hợp sau đây: - Do UBND các tỉnh, thành phố Trung ương (gọi chung là UBND cấp tỉnh) quy định (căn cứ vào nguyên tắc, phương... của địa phương ban hành theo quy định của Chính phủ nhân với hệ số K để đảm bảo giá đất tính bồi thường phù hợp với khả năng sinh lợi và giá chuyển nhượng quyền sử dụng đất ở địa phương Đối với đất bị thu hồi là do Nhà nước giao sử dụng tạm thời, đất cho thu , đất đấu thầu, thì người bị thu hồi đất không được bồi thường về đất nhưng được bồi thường thiệt hại chi phí đã đầu tư vào đất Trường hợp đất thu. .. đất để tính thu chuyển quyền sử dụng đất, thu tiền khi giao đất hoặc cho thu đất Tính giá trị tài sản khi giao đất, bồi thường thiệt hại về đất Chính phủ quy định khung giá các loại đất đối với từng vùng theo thời gian” - Điều 27 quy định: “Trong trường hợp thật cần thiết, Nhà nước thu hồi đất sử dụng vào mục đích quốc phòng, an ninh, lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng thì người thu hồi đất được đền... hiện việc giao đất, cho thu đất, chuyển mục đích sử dụng đất, mà theo quy định của Luật Đất đai năm 2003, việc giao đất, cho thu đất chỉ được thực hiện khi có quyết định thu hồi đất đó của người đang sử dụng; - Quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất là một trong những nhân tố ảnh hưởng tới giá chuyển nhượng quyền sử dụng đất; từ đó tác động tới giá đất tính bồi thường c Công tác đăng ký đất đai và cấp giấy... năm Hàn Quốc cho thi hành đánh giá đất trên 27 triệu địa điểm trên toàn quốc và chỉ định 470.000 địa điểm làm tiêu chuẩn và thông qua đánh giá của giám định để dựa theo đó hình thành giá quy định cho việc bồi thường Giá quy định không dựa vào lợi nhuận khai thác do đó có thể đảm bảo sự khách quan trong việc bồi thường Thứ hai: Pháp luật có quy định không gây thiệt hại nhiều cho người có quyền sở hữu đất . Nhà nước thu hồi đất là cần thiết. Đề tài: Đánh giá công tác thu hồi đất dự án đường giao thông liên tỉnh Hà Nội – Hưng Yên và dự án đất làng nghề trên địa bàn huyện Gia Lâm – thành phố Hà. công tác bồi thường dự án khi nhà nước thu hồi đất. - Đánh giá công tác thu hồi đất dự án đường giao thông liên tỉnh Hà Nội – Hưng Yên và dự án đất làng nghề Kiêu Kỵ trên địa bàn huyện Gia Lâm. hồi đất trên địa bàn huyện Gia Lâm, thành phố Hà Nội 61 3.2.4 Đánh giá công tác bồi thường, hỗ trợ khi nhà nước thu hồi đất trên địa bàn huyện Gia Lâm, thành phố Hà Nội 67 3.3 Đánh giá việc