ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI KHOA LUẬT BÙI BẢO TUẤN ÁP DỤNG PHÁP LUẬT TRONG GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI VỀ ĐẤT ĐAI TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC HÀ NỘI - 2012 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI KHOA LUẬT BÙI BẢO TUẤN ÁP DỤNG PHÁP LUẬT TRONG GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI VỀ ĐẤT ĐAI TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI Chuyên ngành : Luật kinh tế Mã số : 60 38 50 LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS Lê Thiên Hương HÀ NỘI - 2012 MỤC LỤC Trang Trang phụ bìa Lời cam đoan Mục lục Danh mục chữ viết tắt Danh mục bảng MỞ ĐẦU Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ ÁP DỤNG PHÁP LUẬT TRONG GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI VỀ ĐẤT ĐAI 1.1 Quan niệm chung khiếu nại giải khiếu nại đất đai 1.1.1 Quan niệm khiếu nại giải khiếu nại 1.1.2 Quan niệm giải khiếu nại đất đai 19 1.2 23 Áp dụng pháp luật giải khiếu nại đất đai 1.2.1 Khái niệm đặc điểm áp dụng pháp luật 23 1.2.2 Khái niệm đặc điểm áp dụng pháp luật giải 27 khiếu nại đất đai 1.2.3 Những yếu tố ảnh hưởng đến áp dụng pháp luật giải 30 khiếu nại đất đai 1.3 Áp dụng pháp luật giải khiếu nại đất đai 37 số địa phương - kinh nghiệm thành phố Hà Nội 1.3.1 Kinh nghiệm áp dụng pháp luật giải khiếu nại 37 đất đai số địa phương 1.3.2 Bài học kinh nghiệm thành phố Hà Nội 46 Chương 2: THỰC TRẠNG ÁP DỤNG PHÁP LUẬT TRONG GIẢI 48 QUYẾT KHIẾU NẠI VỀ ĐẤT ĐAI TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI 2.1 Tình hình khiếu nại giải khiếu nại đất đai địa bàn thành phố Hà Nội 48 2.1.1 Tình hình khiếu nại nguyên nhân khiếu nại đất đai địa bàn thành phố Hà Nội 48 2.1.2 Giải khiếu nại đất đai địa bàn thành phố Hà Nội 57 2.2 60 Những kết đạt hạn chế hoạt động áp dụng pháp luật giải khiếu nại đất đai địa bàn thành phố Hà Nội 2.2.1 Những kết đạt 60 2.2.2 Những hạn chế 63 2.3 66 Nguyên nhân kết đạt hạn chế hoạt động áp dụng pháp luật giải khiếu nại đất đai địa bàn thành phố Hà Nội 2.3.1 Nguyên nhân kết đạt 66 2.3.2 Nguyên nhân hạn chế 67 Chương 3: GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ ÁP DỤNG PHÁP 76 LUẬT TRONG GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI VỀ ĐẤT ĐAI TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI 3.1 Hoàn thiện quy định pháp luật giải khiếu nại, đất đai quy định khác có liên quan 76 3.1.1 Hoàn thiện quy định pháp luật giải khiếu nại 76 3.1.2 Hoàn thiện quy định pháp luật đất đai 85 3.1.3 Hoàn thiện quy định pháp luật khác có liên quan 87 3.2 91 Nâng cao lực, trình độ, ý thức trách nhiệm người có thẩm quyền áp dụng pháp luật giải khiếu nại đất đai 3.2.1 Đổi mới, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức làm cơng tác giải khiếu nại, tố cáo nói chung, giải khiếu nại đất đai nói riêng 91 3.2.2 Nâng cao ý thức trách nhiệm người có thẩm quyền áp dụng pháp luật giải khiếu nại đất đai 93 3.3 Nâng cao hiểu biết pháp luật ý thức chấp hành pháp luật cá nhân, tổ chức thực khiếu nại đất đai 98 3.4 Xử lý nghiêm minh vi phạm pháp luật đất đai giải khiếu nại đất đai 101 3.4.1 Xử lý nghiêm minh vi phạm pháp luật đất đai 101 3.4.2 Xử lý nghiêm minh vi phạm pháp luật giải khiếu nại đất đai 102 KẾT LUẬN 105 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 108 DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT CQHCNN : Cơ quan hành nhà nước GQKN : Giải khiếu nại GQKNTC : Giải khiếu nại, tố cáo UBND : Ủy ban nhân dân XHCN : Xã hội chủ nghĩa DANH MỤC CÁC BẢNG Số hiệu bảng Tên bảng Trang 2.1 Tổng hợp số vụ khiếu nại, tố cáo liên quan đến đất đai UBND thành phố giao Thanh tra thành phố Hà Nội xem xét, kết luận từ năm 2003 đến năm 2010 61 MỞ ĐẦU Tính cấp thiết đề tài Khiếu nại núi chung, khiếu nại đất đai nói riêng quyền công dân, thực quyền khiếu nại đất đai hình thức dân chủ trực tiếp để nhân dân tham gia hoạt động quản lý nhà nước, quản lý xã hội, giám sát hoạt động quan nhà nước, công chức nhà nước lĩnh vực đất đai Giải khiếu nại hành đất đai (sau gọi khiếu nại đất đai) trách nhiệm, nghĩa vụ quan hành nhà nước (CQHCNN) Giải tốt khiếu nại đất đai công dân nhằm phát huy dân chủ xã hội chủ nghĩa; góp phần đấu tranh chống quan liêu, tham nhũng, tiêu cực quan nhà nước lĩnh vực đất đai; góp phần ổn định tình hình trị, thúc đẩy kinh tế phát triển Nghị số 15/2008/QH12 Quốc hội việc điều chỉnh địa giới hành thành phố Hà Nội, ký ngày 29-5-2008 có hiệu lực từ 01-8-2008 mang lại tầm vóc chưa có cho Thủ Hà Nội, trở thành thành phố lớn thứ giới, với diện tích 3344,6 km2 (tăng lần, chiếm khoảng gần diện tích nước); dân số gần triệu người (tăng lần, chiếm dân số nước) 555 đơn vị hành chính, có 29 quận, huyện thị xã Đây kiện đặc biệt có tác động tồn diện đến đời sống trị phát triển kinh tế xã hội Thủ đô Thành phố tập trung đạo triển khai thực nghiêm túc nghị Quốc hội, tạo tiền đề cho phát triển tạo khơng khí đồn kết phấn khởi tầng lớp nhân dân Thủ Bên cạnh đó, Hà Nội đứng trước thách thức phát triển hạ tầng đô thị nông thơn, hạ tầng văn hóa xã hội… Thủ mở rộng thiếu đồng nhiều phương diện, hạn chế lực, trình độ quản lý kinh tế - xã hội số phận cán bộ, công chức cấp, ngành, khác hệ thống văn quy phạm pháp luật để thực chế, sách Chính lý nên tình hình cơng dân khiếu kiện, đặc biệt khiếu kiện đất đai tăng số lượng lẫn tính chất phức tạp vụ việc so với năm trước Một nguyên nhân dẫn đến khiếu nại đất đai ngày tăng phức tạp địa bàn thành phố Hà Nội hoạt động giải khiếu nại (GQKN) có việc áp dụng pháp luật GQKN đất đai nhiều bất cập, tình trạng: Một số nơi, cấp ủy, quyền địa phương chưa tập trung đạo giải Sự đạo điều hành quyền cấp sở cịn yếu chưa chặt chẽ, có nơi chưa làm theo trình tự, thủ tục quy định pháp luật Nội dung giải cấp chưa thống Sự phối hợp quan chưa chặt chẽ Việc tổ chức thi hành định giải có hiệu lực pháp luật cịn yếu Sự kiểm tra, đơn đốc thủ trưởng cấp với cấp chưa tích cực, cịn nể nang, thiếu phê bình nghiêm khắc cấp chưa thực tốt Đội ngũ cán địa cấp phường, xã cịn yếu chun mơn, nghiệp vụ, thiếu số lượng nguyên nhân không nhỏ gây khó khăn thực nhiệm vụ Cơng tác xử lý sau tiếp dân theo dõi kết thực chưa kịp thời đầy đủ, nhiều trường hợp xử lý đơn thư công dân không chuyển đơn hướng dẫn khơng quan có thẩm quyền giải quyết, dẫn đến tình trạng cơng dân xúc phải lại nhiều nơi, nhiều lần Các quan chuyển đơn thường quan tâm đến kết giải đơn thư chuyển quan nhận đơn thư chuyển đến chưa báo cáo, thông tin đầy đủ kết giải đến quan chuyển đơn Về phương diện lý luận, áp dụng pháp luật nói chung giới khoa học pháp lý làm sáng tỏ Song áp dụng pháp luật GQKN đất đai vấn đề cần tiếp tục nghiên cứu cụ thể từ khái niệm 10 đến đặc điểm thực Nghiên cứu vấn đề đáp ứng yêu cầu đòi hỏi từ thực tiễn đặt vấn đề áp dụng pháp luật trong GQKN đất đai địa bàn thành phố Hà Nội giai đoạn Với lý trên, chọn đề tài "Áp dụng pháp luật giải khiếu nại đất đai địa bàn thành phố Hà Nội" làm luận văn thạc sĩ Luật học Tình hình nghiên cứu đề tài Áp dụng pháp luật nói chung áp dụng pháp luật GQKN đề tài thu hút quan tâm nhiều nhà khoa học pháp lý Đặc biệt tình hình nay, số lượng viết, cơng trình nghiên cứu áp dụng pháp luật GQKN, GQKN đất đai tăng lên rõ rệt, phải kể đến cơng trình tiêu biểu sau: - Một số cơng trình nghiên cứu đưa giải pháp liên quan đến thẩm quyền, trình tự thủ tục GQKNTC hành đề cập đến cơng tác GQKNTC hành số lĩnh vực cụ thể, ví dụ: Việc thực thẩm quyền giải thủ trưởng quan nhà nước trách nhiệm quan tra nhà nước giải khiếu nại hành (Phạm Văn Long, đề tài khoa học cấp Bộ Thanh tra Chính phủ năm 2005); Xây dựng quy trình giải khiếu nại hành (Ngơ Mạnh Toan, đề tài khoa học cấp Cơ sở Thanh tra Chính phủ năm 2005); Vấn đề đối thoại giải khiếu nại hành (Nguyễn Tiến Bình, đề tài khoa học cấp Cơ sở Thanh tra Chính phủ năm 2005); Tiền tố tụng hành - Thủ tục bắt buộc trước khởi kiện hành (ThS Nguyễn Thị Thủy, Tạp chí Luật học, số 10/200 ); Việc thụ lý để giải khiếu nại hành - từ lý luận đến thực tiễn (Nguyễn Quốc Tuấn, Tạp chí Thanh tra, số 6/2005); Thẩm quyền giải khiếu nại, tố cáo quan hành nhà nước (Nguyễn Thị Minh Hà, Luận văn Thạc sĩ Luật học, Trường Đại học Luật Hà Nội); Thực tiễn công tác giải khiếu nại hành đất đai, nhà - 11 - Hội đồng nhân dân, đại biểu Hội đồng nhân dân cấp cần tăng cường giám sát việc thực pháp luật khiếu nại, tố cáo hành địa phương mình, đặc biệt giám sát cơng tác GQKNTC hành thủ trưởng CQHCNN địa phương việc giải vụ việc khiếu nại, tố cáo hành cụ thể nhằm bảo đảm quyền khiếu nại, quyền tố cáo chủ thể địa phương - Các quan nhà nước có thẩm quyền cần đẩy mạnh việc tổ chức triển khai tổng kết thực tiễn thi hành pháp luật khiếu nại, tố cáo thuộc thẩm quyền CQHCNN Thực tốt pháp luật khiếu nại, tố cáo hành cần nâng cao trách nhiệm đạo, điều hành tổ chức thực quyền cấp công tác tiếp công dân, xử lý đơn thư GQKNTC; tập trung rà soát vụ việc tồn đọng, kéo dài, phân định rõ thẩm quyền, có kế hoạch phân công cụ thể tổ chức, cá nhân chịu trách nhiệm tham mưu, định giải - Thủ trưởng CQHCNN, trước hết Chủ tịch UBND cấp thống kê, phân loại nắm tình hình khiếu nại, tố cáo thuộc phạm vi quản lý mình, từ có kế hoạch giải cụ thể, đạo, phân công ngành chức tập trung rà soát, phối hợp để giải dứt điểm vụ khiếu kiện đông người, phức tạp vụ việc cịn tồn đọng, khơng để khiếu kiện vượt cấp Qua nắm tình hình khiếu nại, tố cáo, đa số công dân khiếu kiện cần vận động, thuyết phục, giải thích, cảm hóa để họ chấp hành quy định pháp luật khiếu nại, tố cáo quy định bảo đảm trật tự công cộng, đồng thời phải xem xét đầy đủ nội dung khiếu nại, tố cáo dân để có biện pháp giải Khi công dân khiếu kiện tập trung thành tụ điểm trụ sở quan nhà riêng lãnh đạo, nơi công cộng, tuần hành đường phố, có băng rơn, hiệu cần huy động lực lượng, tổ chức quần chúng tham gia vận động, thuyết phục, giải thích, thu hồi băng rơn, hiệu đưa công dân địa phương để giải quyết, công an hỗ trợ xử lý số cực đoan Việc 106 giải phải kiềm chế, chưa áp dụng biện pháp cưỡng chế chưa có dấu hiệu gây rối, biểu tình trái pháp luật Đối với người cầm đầu kích động, xúi giục khiếu kiện cần áp dụng biện pháp ngăn chặn, cưỡng chế, phân hóa, tách số với quần chúng, khơng để tiếp xúc với nhân dân đấu tranh khai thác làm rõ âm mưu, cấu kết để vạch mặt chúng trước quần chúng nhân dân, đối tượng nguy hiểm áp dụng biện pháp xử lý pháp luật Đối với đối tượng phản động, hội trị, lợi dụng tơn giáo, số đầu đơn nhận tiền, tiếp tay cho bọ phản động lưu vong tái phạm nhiều lần phải thu thập tài liệu chứng cứ, cần thiết bắt giữ số tên ngoan cố để ngăn chặn hoạt động chống phá răn đe số đối tượng khác Đối với lực thù địch lợi dụng tình hình khiếu nại, tố cáo để chống phá Việt Nam thu thập, củng cố tài liệu, chứng để thông tin rộng rãi phương tiện truyền thông thông qua đường ngoại giao để đấu tranh lên án - Chủ tịch UBND tỉnh, thành phố nơi có cơng dân khiếu kiện đông người, phức tạp lên Trung ương cần chủ động, tích cực phối hợp với quan chức Trung ương vận động công dân trở địa phương để xem xét, giải quyết; phải tổ chức đối thoại với người khiếu nại, tố cáo cách công khai, dân chủ, làm rõ nội dung vụ việc, xem xét đầy đủ khía cạnh pháp lý thực tế vụ việc để có biện pháp giải dứt điểm, kịp thời báo cáo xin ý kiến đạo quan chức vấn đề vướng mắc, không né tránh, đùn đẩy trách nhiệm Đối với vụ việc khiếu kiện đơng người cịn tồn đọng (đã giải hết thẩm quyền chưa chấm dứt giải theo thẩm quyền), địa phương phải chủ động rà soát, xem xét, đề biện pháp giải dứt điểm theo tinh thần đạo Bộ Chính trị (tại Thơng báo 130-TB/TW) Kế hoạch rà sốt vụ việc phức tạp, tồn đọng, kéo dài Thanh tra Chính phủ (Kế hoạch 319/KH-TTCP, 1130/KH-TTCP) Trong trình xem xét, giải quyết, địa phương cần phối hợp chặt chẽ với cục, vụ Thanh tra Chính phủ Thanh tra 107 bộ, ngành trao đổi, tháo gỡ vướng mắc thống biện pháp giải Đối với vụ việc khiếu nại, tố cáo liên quan đến tơn giáo, dân tộc nhạy cảm trị cần xem xét kỹ lưỡng, đầy đủ, thận trọng để vừa bảo đảm giải dứt điểm, pháp luật vừa ngăn chặn, xử lý nghiêm đối tượng, phần tử xấu lợi dụng - Khẩn trương kiện toàn, củng cố tổ chức, máy làm công tác tiếp công dân, xử lý đơn thư GQKNTC; phân định rõ chức năng, nhiệm vụ, chế phối hợp, gắn tiếp công dân, xử lý đơn thư với GQKNTC Trong công tác tiếp công dân, thủ trưởng quan nhà nước phải bố trí thời gian để tiếp dân định kỳ; thực nghiêm túc quy định đối thoại với công dân khiếu nại trước định giải quyết; tăng cường kiểm tra, tra trách nhiệm, giám sát, đôn đốc việc tiếp công dân, GQKNTC Việc đổi công tác tiếp công dân phải gắn với việc nâng cao trách nhiệm quan, tổ chức, cá nhân, người đứng đầu đơn vị việc tiếp công dân, gắn với GQKNTC, gắn với tiếp nhận xem xét kiến nghị, phản ánh Khẩn trương xây dựng hệ thống liệu tiếp công dân, xử lý đơn thư, GQKNTC nhằm chuẩn hóa, nâng cao chất lượng thông tin, báo cáo, đáp ứng yêu cầu đạo, điều hành công tác quản lý nhà nước lĩnh vực giải khiếu nại, tố cáo 3.3 NÂNG CAO SỰ HIỂU BIẾT PHÁP LUẬT VÀ Ý THỨC CHẤP HÀNH PHÁP LUẬT CỦA CÁ NHÂN, TỔ CHỨC THỰC HIỆN KHIẾU NẠI VỀ ĐẤT ĐAI Qua thực tế GQKN đất đai cho thấy, ý thức chấp hành pháp luật đất đai pháp luật khiếu nại tổ chức, nhiều người dân hạn chế nên việc chấp hành pháp luật thực nghĩa vụ tổ chức sử dụng đất chưa tự giác Nhiều trường hợp, công dân cố ý vi phạm pháp luật đất đai như: Lấn chiếm đất công, chuyển nhượng đất trái pháp luật, xây dựng nhà kiên cố đất nông nghiệp Một số công dân lợi dụng quyền khiếu nại, tố cáo để gây trật tự cơng cộng Vì vậy, cần phải thực giải pháp nâng cao hiểu biết pháp luật ý thức chấp hành pháp luật cá nhân, tổ chức thực khiếu nại đất đai 108 Thứ nhất, tuyên truyền phổ biến sâu rộng pháp luật khiếu nại, tố cáo văn pháp luật khác có liên quan cho nhân dân nhiều hình thức phong phú, linh hoạt, phù hợp để người dân nhận thức rõ quyền nghĩa vụ thực quyền khiếu nại, quyền tố cáo Vì khiếu nại, tố cáo liên quan trực tiếp đến hoạt động quản lý nhà nước nên việc tuyên truyền, phổ biến pháp luật khiếu nại, tố cáo cần coi trách nhiệm cấp, ngành từ Trung ương đến địa phương, không giới hạn phạm vi cán bộ, công chức liên quan trực tiếp đến cơng tác GQKNTC mà phải mở rộng tồn xã hội Chú trọng tăng cường công tác phổ biến, giáo dục pháp luật khiếu nại, tố cáo để nâng cao hiểu biết pháp luật khiếu nại, tố cáo cán bộ, nhân dân (tập trung khu vực xã, phường, thị trấn), điểm theo tinh thần Luật khiếu nại, Luật tố cáo năm 2011 Luật tố tụng hành năm 2010 Theo Quyết định số 212/2004/QĐ-TTg ngày 16/12/2004 Thủ tướng Chính phủ Chương trình hành động quốc gia phổ biến pháp luật nâng cao ý thức chấp hành pháp luật cho cán bộ, nhân dân xã, phường, thị trấn từ năm 2005 đến năm 2010 Quyết định số 28/2004/QĐ-TTg ngày 28/1/2006 Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án chi tiết thuộc Chương trình hành động quốc gia phổ biến, giáo dục pháp luật nâng cao ý thức chấp hành pháp luật cho cán bộ, nhân dân xã, phường, thị trấn từ năm 2005 đến 2010, Thanh tra Chính phủ giao chủ trì, phối hợp với quan có liên quan thực Đề án thứ "Tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật khiếu nại, tố cáo cho cán bộ, nhân dân xã, phường, thị trấn" Thời gian qua, việc thực đề án triển khai thực địa phương nước cho đối tượng cán làm công tác tiếp công dân, GQKNTC xã, phường thị trấn nhân dân xã, phường, thị trấn, nhằm tạo chuyển biến nhận thức, nâng cao ý thức chấp hành pháp luật khiếu nại, tố cáo cho cán bộ, nhân dân xã, phường, thị trấn, góp phần ngăn chặn hạn chế vi 109 phạm pháp luật khiếu nại, tố cáo, giữ gìn an ninh trật tự an tồn xã hội; khai thác có hiệu việc tuyên truyền, phổ biến pháp luật khiếu nại, tố cáo thông qua hoạt động nghề nghiệp cán làm công tác tiếp công dân, GQKNTC sở Cho nên, cần tiếp tục thực ý kiến đạo Thủ tướng Chính phủ Đề án "Tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật khiếu nại, tố cáo cho cán bộ, nhân dân xã, phường, thị trấn" Hệ thống quan tra quan tư pháp (Bộ Tư pháp, sở tư pháp, phòng tư pháp) cần phối hợp chặt chẽ với hội đồng tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật xây dựng kế hoạch cụ thể tổ chức tuyên truyền, phổ biến pháp luật khiếu nại, tố cáo pháp luật lĩnh vực phát sinh nhiều khiếu nại, tố cáo cho tầng lớp nhân dân nhiều hình thức khác để người dân hiểu thực tốt quyền khiếu nại, quyền tố cáo, cụ thể là: - Giúp cho người dân hiểu thực quyền, nghĩa vụ, trách nhiệm khiếu nại, tố cáo, thi hành định GQKN, định xử lý tố cáo có hiệu lực pháp luật; - Góp phần nâng cao lực, trình độ nghiệp vụ đề cao trách nhiệm cán xã, phường, thị trấn việc tiếp công dân, GQKNTC Trong thời gian tới, cần tiếp tục tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật khiếu nại, tố cáo trước hết phải tiếp tục phát huy kết đạt trình thực Đề án 3-212/2004/QĐ-TTg đồng thời, tổ chức tập huấn tuyên truyền sâu rộng pháp luật khiếu nại, tố cáo cho cấp, ngành từ Trung ương đến địa phương, đặc biệt giúp đối tượng liên quan hiểu trình tự, thủ tục khiếu nại, tố cáo để chủ thể thực quyền khiếu nại, tố cáo pháp luật, tạo thuận lợi cho quan nhà nước có thẩm quyền trình giải Thứ hai, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tổ chức thành viên, hiệp hội doanh nghiệp, quan báo chí, tổ chức trị - xã hội, tổ chức 110 xã hội - nghề nghiệp, ban tra nhân dân chủ động phối hợp với quan nhà nước tham gia vào công tác tuyên truyền, vận động tổ chức cá nhân thực pháp luật khiếu nại, tố cáo hành chính; kịp thời nắm bắt tình hình khiếu nại, tố cáo vấn đề nảy sinh giải khiếu nại, tố cáo CQHCNN để kiến nghị, phản ánh tới quan có thẩm quyền xem xét, xử lý Thứ ba, quan báo, đài phát thanh, truyền hình phối hợp với quan hữu quan thường xuyên tuyên truyền pháp luật khiếu nại, tố cáo hình thức phong phú, thiết thực, đảm bảo khách quan, trung thực; tăng thời lượng, viết, chuyên đề, biểu dương kịp thời điển hình tốt, kinh nghiệm, sáng kiến hay; phê phán hành vi vi phạm pháp luật khiếu nại, tố cáo, đặc biệt hành vi lợi dụng khiếu nại để gây rối trật tự xã hội Thứ tư, Chính phủ nghiên cứu, có sách hỗ trợ tổ hòa giải sở để động viên phát huy vai trò cơng tác hịa giải Làm tốt cơng tác hịa giải sở góp phần hạn chế số lượng vụ khiếu nại địa bàn 3.4 XỬ LÝ NGHIÊM MINH NHỮNG VI PHẠM PHÁP LUẬT VỀ ĐẤT ĐAI VÀ GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI VỀ ĐẤT ĐAI Xử lý nghiêm minh vi phạm pháp luật đất đai GQKN đất đai giải pháp quan trọng góp phần nâng cao hiệu áp dụng pháp luật GQKN đất đai 3.4.1 Xử lý nghiêm minh vi phạm pháp luật đất đai Từ thực trạng khiếu nại GQKN liên quan đến đất đai cho thấy cần phải xử lý nghiêm minh hành vi vi phạm pháp luật đảm bảo tính pháp chế tính răn đe, cụ thể: Thứ nhất, kiên xử lý nghiêm minh cán lợi dụng chức vụ, quyền hạn lợi dụng chương trình, dự án Nhà nước để bao chiếm 111 ruộng đất, chia chác đất đai, chương trình trồng rừng, dự án phát triển khu dân cư, dự án tái định cư Thứ hai, kiên xử lý nghiêm minh cán cửa quyền, nhũng nhiễu việc thực thủ tục hành đất đai, như: Giao đất; cho thuê đất; cho phép chuyển nhượng quyền sử dụng đất; cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất; không thực trình tự, thủ tục thu hồi đất, đền bù, hỗ trợ Thứ ba, kiên xử lý nghiêm minh UBND giao đất trái thẩm quyền; giao đất, cho thuê đất không đối tượng, không quy hoạch; sử dụng tiền thu từ quỹ đất cơng ích (5 ) trái quy định pháp luật Thứ tư, kiên xử lý nghiêm minh hành vi gian lận việc lập phương án bồi thường đất đai để tham ô, lập hai phương án bồi thường (cho người có đất bị thu hồi riêng, để tốn với Nhà nước riêng) Thứ năm, kiên xử lý nghiêm minh hành vi trục lợi đất đai thông qua việc lập phương án điều chỉnh phương án quy hoạch xây dựng đô thị, quy hoạch điểm dân cư nông thôn không phù hợp với thực tế, gây xáo trộn không cần thiết đời sống nhân dân 3.4.2 Xử lý nghiêm minh vi phạm pháp luật giải khiếu nại đất đai Một là, cấp ủy đảng, quyền phải trực tiếp đạo công tác giải đơn thư khiếu nại đất đai tiếp cơng dân khơng phải "khốn trắng" cho quan chuyên môn Vụ việc xảy cấp cấp phải giải dứt điểm Xử lý nghiêm trường hợp vi phạm Đặc biệt, để tăng tính hiệu áp dụng pháp luật GQKN đất đai, quan Trung ương cần tăng cường kiểm tra, tra, tra trách nhiệm công vụ việc GQKN công dân đất đai nhằm phát hiện, chấn chỉnh yếu cách kịp thời, pháp luật 112 Thanh tra, kiểm tra khâu quan trọng công tác quản lý Thông qua tra, kiểm tra chủ thể quản lý nắm tình hình thực chủ trương, sách, pháp luật, định, thị, mệnh lệnh quan cấp quan cấp với đối tượng quản lý Để nâng cao hiệu cơng tác GQKN, ngồi việc hoàn thiện hệ thống quy định pháp luật, cần tăng cường công tác tra, kiểm tra, giám sát công tác GQKN CQHCNN giám sát hoạt động giải khiếu kiện hành tịa án Thanh tra, kiểm tra, giám sát công tác GQKN việc thực pháp luật khiếu nại, tố cáo hành quan nhà nước nhằm nâng cao trách nhiệm Thủ trưởng quan nhà nước cơng tác GQKNTC hành Qua tra, kiểm tra, giám sát, quan, tổ chức, cá nhân kết hợp với rà sốt, đạo, đơn đốc, hướng dẫn giải dứt điểm vụ việc phức tạp, tồn đọng, kéo dài Trước hết, cần hoàn thiện quy định pháp luật xây dựng chế phối hợp để chủ thể có thẩm quyền tra, kiểm tra, giám sát thực tốt nhiệm vụ Đồng thời, cần có chế tài xử lý vi phạm GQKNTC hành phát qua công tác tra, kiểm tra, giám sát Hai là, Chính phủ sớm xây dựng ban hành quy định cụ thể xử lý vi phạm hành lĩnh vực khiếu nại theo hướng xử lý nghiêm khắc, công khai người định GQKN sai trái, người có thẩm quyền GQKN thiếu trách nhiệm dẫn đến khiếu nại kéo dài trường hợp lợi dụng khiếu nại để gây rối - Các quan nhà nước có thẩm quyền cần đẩy mạnh việc tổ chức triển khai tổng kết thực tiễn thi hành pháp luật khiếu nại thuộc thẩm quyền CQHCNN Muốn thực tốt pháp luật khiếu nại, tố cáo hành cần phải nâng cao trách nhiệm đạo, điều hành tổ chức thực quyền cấp công tác tiếp công dân, xử lý đơn thư GQKNTC; tập trung rà soát vụ việc tồn đọng, kéo dài, phân định rõ thẩm 113 quyền, có kế hoạch phân công cụ thể tổ chức, cá nhân chịu trách nhiệm tham mưu, định giải - Tăng cường tra công vụ tra trách nhiệm GQKNTC Thủ trưởng CQHCNN cán bộ, cơng chức có trách nhiệm, tập trung vào ngành, địa phương, quan, đơn vị xảy nhiều vụ việc khiếu nại, tố cáo, chất lượng, hiệu GQKNTC thấp, người, quan, đơn vị không chấp hành đạo cấp Kết luận tra phải làm rõ mặt tích cực, hạn chế, tồn tại, xác định nguyên nhân, kết luận cụ thể trách nhiệm tập thể, cá nhân, kiến nghị biện pháp chấn chỉnh, xử lý tồn tại, có biện pháp xử lý nghiêm người thiếu trách nhiệm, vi phạm pháp luật để thiết lập trật tự, kỷ cương, tăng cường trách nhiệm Thủ trưởng CQHCNN công tác GQKNTC Các quan tra nhà nước với chức quản lý nhà nước công tác GQKNTC hành cần đưa nội dung tra, kiểm tra việc thực pháp luật khiếu nại, tố cáo hành vào chương trình, kế hoạch cơng tác thức quan tra đạo thực chương trình, kế hoạch đặt Thơng qua công tác tra, kiểm tra trách nhiệm thực pháp luật khiếu nại, tố cáo phát ưu điểm khuyết điểm, tồn tại, hạn chế để kịp thời đề giải pháp hoàn thiện xử lý nghiêm minh hành vi vi phạm pháp luật khiếu nại, tố cáo hành - Bộ Cơng an đạo bố trí lực lượng công an phối hợp với quan chức có liên quan nắm tình hình khiếu nại, tố cáo, chủ động phát dấu hiệu dẫn đến khiếu kiện phức tạp an ninh trật tự để tham mưu kịp thời cho cấp ủy quyền đạo, giải dứt điểm sở, không để phát sinh thành "điểm nóng" gây phức tạp an ninh trật tự, dễ bị lực thù địch phần tử xấu lợi dụng để kích động chống phá 114 KẾT LUẬN Qua nghiên cứu áp dụng pháp luật GQKN đất đai địa bàn thành phố Hà Nội rút số kết luận chủ yếu sau: Thứ nhất, khiếu nại nói chung, khiếu nại đất đai nói riêng quyền công dân quy định Hiến pháp, pháp luật, công cụ pháp lý để công dân bảo vệ quyền lợi ích bị xâm phạm, biểu dân chủ XHCN Khiếu nại đất đai việc công dân, quan, tổ chức theo thủ tục Luật khiếu nại quy định đề nghị quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền xem xét lại định hành chính, hành vi hành quản lý sử dụng đất đai có cho định hành vi hành đất đai trái pháp luật, xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp Khiếu nại đất đai kênh thơng tin khách quan phản ánh việc thực thi quyền lực máy nhà nước, phản ánh tình hình thực công vụ cán bộ, công chức lĩnh vực quản lý đất đai Do đó, cơng tác GQKN đất đai khơng có vai trị quan trọng quản lý nhà nước, mà thể mối quan hệ máu thịt, gắn bó Đảng, Nhà nước nhân dân Thông qua GQKN đất đai, Đảng Nhà nước kiểm tra tính đắn, phù hợp đường lối, sách, pháp luật khiếu nại đất đai ban hành, từ có sở thực tiễn để hồn thiện lãnh đạo Đảng hiệu lực, hiệu quản lý nhà nước đất đai Vì vậy, nhận thức phải coi công tác GQKN đất đai nhiệm vụ trị quan trọng, thường xuyên hệ thống trị Thứ hai, GQKN đất đai hiểu trình quan nhà nước có thẩm quyền xem xét, đánh giá định hành chính, hành vi hành đất đai có pháp luật hay khơng, từ đưa giải pháp xử lý phù hợp GQKN đất đai bao gồm công việc: Xác minh để làm rõ tình tiết việc; kết luận nội dung khiếu nại, xác định rõ khiếu nại 115 quan, tổ chức, cá nhân đúng, phần sai toàn bộ; vào quy định pháp luật xử lý vấn đề cụ thể nội dung khiếu nại từ định giữ nguyên, sửa đổi hủy bỏ phần hay tồn định hành bị khiếu nại, chấm dứt định hành bị khiếu nại; định việc bồi thường thiệt hại cho người khiếu nại (nếu có) giải vấn đề cụ thể khác nội dung khiếu nại liên quan đến đất đai Thứ ba, áp dụng pháp luật GQKN đất đai hình thức thực pháp luật mang tính tổ chức, tính quyền lực nhà nước thực thơng qua quan có thẩm quyền theo luật định nhằm kiểm tra, xác minh làm rõ thật khách quan, phân tích, đánh giá đúng, sai, xác định tính hợp pháp hay khơng hợp pháp để ban hành định GQKN đất đai nhằm bảo đảm quyền lợi ích hợp pháp người khiếu nại góp phần bảo đảm tính nghiêm minh pháp luật ổn định trật tự, xã hội Áp dụng pháp luật GQKN đất đai có vai trị quan trọng việc xây dựng bảo vệ pháp chế XHCN, bảo vệ quyền lợi ích đáng cá nhân tổ chức, góp phần to lớn vào việc xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam dân, dân, dân Thứ tư, áp dụng pháp luật GQKN đất đai chịu ảnh hưởng số yếu tố bao gồm: Quy định pháp luật GQKN, Quy định pháp luật đất đai, quy định pháp luật khác có liên quan; lực, trình độ, ý thức trách nhiệm người có thẩm quyền GQKN đất đai hiểu biết pháp luật ý thức chấp hành pháp luật cá nhân, tổ chức thực khiếu nại đất đai Trong trình GQKN đất đai, UBND thành phố Hà Nội cần nghiên cứu kinh nghiệm áp dụng pháp luật GQKN đất đai số địa phương để rút học kinh nghiệm bổ ích Thứ năm, tình hình khiếu nại đất đai địa bàn thành phố Hà Nội ngày diễn biến phức tạp, nhiên, lãnh đạo Thành ủy 116 UBND thành phố Hà Nội, quan có thẩm quyền GQKN đất đai địa bàn TP Hà Nội đạt nhiều kết đáng ghi nhận: UBND thành phố ban hành nhiều văn để quy định (50 văn bản), đạo việc GQKNTC cấp, ngành địa bàn thành phố Hà Nội Thành ủy, UBND thành phố thường xuyên đạo Thanh tra Thành phố, Sở Tài nguyên Môi trường UBND quận, huyện trọng đến công tác GQKNTC bao gồm lĩnh vực GQKNTC liên quan đến đất đai Tuy nhiên, áp dụng pháp luật GQKN đất đai thành phố Hà Nội số hạn chế, đáng lưu ý tồn vụ khiếu nại đông người, đó, đa số vụ việc liên quan đến vấn đề đền bù, bố trí tái định cư Nhà nước thu hồi, giải phóng mặt bằng, tranh chấp quyền sử dụng đất Có hạn chế nguyên nhân chủ quan nguyên nhân khách quan, quan trọng do: Hệ thống pháp luật khiếu nại, GQKN đất đai nhiều bất cập; ý thức trách nhiệm, trình độ chun mơn lực công tác đội ngũ cán bộ, công chức GQKN đất đai thiếu yếu; chưa có chế để thu hút người tài tham gia công tác GQKN; ý thức pháp luật ý thức tuân thủ pháp luật người khiếu nại nhiều yếu kém; thực việc xử lý hành vi vi phạm pháp luật đất đai GQKN đất đai chưa nghiêm minh nên tính răn đe chưa cao Thứ sáu, muốn nâng cao hiệu áp dụng pháp luật GQKN đất đai địa bàn thành phố Hà Nội cần phải thực đồng giải pháp, bao gồm: Hoàn thiện quy định pháp luật GQKN, quy định pháp luật đất đai quy định pháp luật khác có liên quan Bên cạnh phải nâng cao lực, trình độ, ý thức trách nhiệm người có thẩm quyền GQKN đất đai; nâng cao hiểu biết pháp luật ý thức chấp hành pháp luật cá nhân, tổ chức thực khiếu nại đất đai Đồng thời phải xử lý nghiêm minh vi phạm pháp luật đất đai vi phạm pháp luật GQKN đất đai 117 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO Nguyễn Tiến Bình (Chủ nhiệm đề tài) (2005), Vấn đề đối thoại giải khiếu nại hành chính, Đề tài khoa học cấp Cơ sở, Thanh tra Chính phủ, Hà Nội Chính phủ (1945), Sắc lệnh số 64/SL ngày 23/11 thành lập Ban Thanh tra đặc biệt, Hà Nội Chính phủ (1999), Nghị định số 67/1999/NĐ-CP ngày 07/8 quy định chi tiết hướng dẫn thi hành Luật khiếu nại, tố cáo, Hà Nội Chính phủ (2004), Nghị định số 181/2004/NĐ-CP ngày 29/10 hướng dẫn thi hành luật đất đai, Hà Nội Chính phủ (200 ), Nghị định số 84/2007/NĐ-CP ngày 25/5 quy định bổ sung việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, thu hồi đất, thực quyền sử dụng đất, trình tự, thủ tục bồi thường, hỗ trợ, tái định cư nhà nước thu hồi đất giải khiếu nại đất đai, Hà Nội Chính phủ (2009), Nghị định số 69/2009/NĐ-CP ngày 13/8 Quy định bổ sung quy hoạch sử dụng đất, giá đất, thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ tái định cư, Hà Nội Nguyễn Văn Cường (2005), "Những vấn đề cần trao đổi áp dụng Điều 136 Luật đất đai năm 2003", Tòa án nhân dân, (8) Đảng Cộng sản Việt Nam (2001), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội Đảng Cộng sản Việt Nam (2003), Văn kiện Hội nghị lần thứ bảy Ban Chấp hành Trung ương khóa IX, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội 10 Bùi Xuân Đức (2008), "Đổi chế giải khiếu nại, khiếu kiện hành nước ta nay", Dân chủ pháp luật, (5) 11 Phạm Thanh Hải (2005), "Trao đổi thêm việc áp dụng Điều 136 Luật đất đai năm 2003", Tòa án nhân dân, (5) 118 12 Ngô Đăng Huynh (Chủ nhiệm đề tài) (2003), Thực tiễn cơng tác giải khiếu nại hành đất đai, nhà - Những vấn đề đặt giải pháp, Đề tài khoa học cấp Bộ, Thanh tra Chính phủ, Hà Nội 13 Phạm Văn Khanh (Chủ nhiệm đề tài) (2004), Thanh tra, kiểm tra trách nhiệm quan hành nhà nước giải khiếu nại, tố cáo chống tham nhũng - thực trạng kiến nghị, Đề tài khoa học cấp Bộ, Thanh tra Chính phủ, Hà Nội 14 Nguyễn Tuấn Khanh (2008), "Việc áp dụng pháp luật để giải khiếu nại đất đai", Thanh tra, (5) 15 Nguyễn Văn Kim (2004), Vai trò quan tra Nhà nước giải khiếu nại hành Việt Nam, Luận văn thạc sĩ Luật, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh 16 V.I Lênin (19 8), Toàn tập, Tập 44, Nxb Tiến bộ, Mátxcơva 17 Phạm Văn Long (Chủ nhiệm đề tài) (2005), Việc thực thẩm quyền giải thủ trưởng quan nhà nước trách nhiệm quan tra nhà nước giải khiếu nại hành chính, Đề tài khoa học cấp Bộ, Thanh tra Chính phủ, Hà Nội 18 C.Mác - Ph.Ăngghen (19 9), Tuyển tập, tập 23, Nxb Sự thật, Hà Nội 19 Phạm Duy Nghĩa (2004), Chuyên khảo Luật Kinh tế, Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội 20 Quốc hội (1992), Hiến pháp, Hà Nội 21 Quốc hội (1993), Luật đất đai, Hà Nội 22 Quốc hội (1998), Luật khiếu nại, tố cáo, Hà Nội 23 Quốc hội (1998), Luật quốc tịch, Hà Nội 24 Quốc hội (2003), Luật đất đai, Hà Nội 25 Quốc hội (2008), Luật Cán bộ, công chức, Hà Nội 26 Quốc hội (2011), Luật Khiếu nại, Hà Nội 119 27 Bùi Nguyên Súy (Chủ nhiệm đề tài), Nâng cao hiệu lực, hiệu tra trách nhiệm quan hành nhà nước việc giải khiếu nại, tố cáo, Đề tài khoa học cấp Bộ, Thanh tra Chính phủ, Hà Nội 28 Nguyễn Văn Thanh (Chủ nhiệm đề tài), Hoàn thiện chế giải khiếu kiện hành chính, Đề tài khoa học cấp Bộ, Thanh tra Chính phủ, Hà Nội 29 Thanh tra Chính phủ (2010), Báo cáo đánh giá tác động Dự thảo Luật Khiếu nại, Hà Nội 30 Thanh tra Chính phủ (2012), Báo cáo tình hình, kết cơng tác tiếp cơng dân, giải khiếu nại, tố cáo từ năm 2008 đến năm 2011 giải pháp thời gian tới, Hà Nội 31 Thuật ngữ pháp lý phổ thông (1986), Nxb Pháp lý, Hà Nội 32 Ngô Mạnh Toan (Chủ nhiệm đề tài) (2005), Xây dựng quy trình giải khiếu nại hành chính, Đề tài khoa học cấp sở, Thanh tra Chính phủ, Hà Nội 33 Trường Đại học Luật Hà Nội (2010), Giáo trình Lý luận nhà nước pháp luật, Nxb Công an nhân dân, Hà Nội 34 Tử điển Anh - Việt (1990), Nxb Đồng Nai, Đồng Nai 35 Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội (2012), Báo cáo công tác tiếp công dân, giải khiếu nại, tố cáo 04 năm (2008-2011), Hà Nội 36 Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội (2012), Báo cáo việc thực sách, pháp luật giải khiếu nại, tố cáo công dân định hành đất đai, Hà Nội 37 Ủy ban Thường vụ Quốc hội (2006), Pháp lệnh Thủ tục giải vụ án hành chính, Hà Nội 38 Viện Nghiên cứu Nhà nước Pháp luật (1995), Những vấn đề lý luận Nhà nước pháp luật, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội 39 Nguyễn Như Ý (Chủ biên) (1998), Đại từ điển Tiếng Việt, Nxb Văn hóa thơng tin, Hà Nội 120 ... TRẠNG ÁP DỤNG PHÁP LUẬT TRONG GIẢI 48 QUYẾT KHIẾU NẠI VỀ ĐẤT ĐAI TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI 2.1 Tình hình khiếu nại giải khiếu nại đất đai địa bàn thành phố Hà Nội 48 2.1.1 Tình hình khiếu nại. .. luận áp dụng pháp luật giải khiếu nại đất đai Chương 2: Thực trạng áp dụng pháp luật giải khiếu nại đất đai địa bàn thành phố Hà Nội Chương 3: Giải pháp nâng cao hiệu áp dụng pháp luật giải khiếu. .. áp dụng pháp luật giải khiếu nại đất đai Áp dụng pháp luật giải khiếu nại đất đai biểu 36 cụ thể việc áp dụng pháp luật nói chung, pháp luật khiếu nại pháp luật đất đai nói riêng Vì vậy, áp dụng