1 CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CHUNG VỀ KẾ TOÁN BÁN HÀNG VÀ XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ BÁN HÀNG TRONG CÁC DOANH NGHIỆP KINH DOANH THƢƠNG MẠI 1.1. Khái quát chung về kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng trong các doanh nghiệp kinh doanh thƣơng mại 1.1.1. Đặc điểm hoạt động kinh doanh trong doanh nghiệp kinh doanh thương mại Thương mại được hình thành và phát triển như một ngành kinh tế độc lập tương đối, là một bộ phận cấu thành của nền kinh tế, chuyên đảm nhận việc tổ chức, lưu thông hàng hóa. Với điều kiện là một nền kinh tế thị trường được xây dựng dựa trên cơ sở nền tảng là một nước nông nghiệp lạc hậu, kém phát triển, trình độ quản lý điều hành còn hạn chế như Việt Nam thì ngành thương mại đóng một vai trò vô cùng quan trọng trong sự tồn tại và phát triển chung của nền kinh tế đất nước. Thương mại đã ra đời rất lâu và nó tồn tại qua các phương thức sản xuất xã hội. Xuất hàng hóa và lưu thông hàng hóa. Nó được biết đến như một khâu trung gian nối liền giữa sản xuất và tiêu dùng, vì thế thương mại vừa chịu sự chi phối của các quy luật của nền sản xuất hàng hóa, vừa chịu sự chi phối của các quy luật kinh tế vốn có của mỗi chế độ xã hội - chính trị mà ngành thương mại đang hoạt động. Hay nói cách khác, thương mại một mặt bị chi phối bởi sản xuất và tiêu dùng; còn mặt khác lại tác động tích cực, chủ động trở lại làm gia tăng hoạt động sản xuất tiêu dùng. Thương mại vừa đại diện cho người tiêu dùng tác động đến sản xuất, vừa đại diện cho sản xuất để tác động đến tiêu dùng, góp phần thúc đẩy quá trình tái sản xuất mở rộng phát triển và đóng vai trò như một mắt xích trong bộ máy kinh tế. Hoạt động kinh doanh thương mại là hoạt động lưu thông phân phối hàng hóa trên thị trường buôn bán của từng quốc gia riêng biệt, hoặc giữa các quốc gia với nhau. Bản chất kinh tế của hoạt động kinh doanh thương mại là: “Tìm kiếm lợi nhuận bằng đáp ứng nhu cầu của sản xuất và đời sống thông qua mua - bán hàng hóa, dịch vụ trên thị trường theo nguyên tác ngang giá, tự do, bình đẳng”. Hoạt động kinh doanh thương mại bao gồm những đặc điểm sau: ˗ Đặc điểm về hàng hóa: Hàng hóa trong kinh doanh thương mại gồm các loại vật tư, sản phẩm có hình thái vật chất hay không có hình thái vật chất mà doanh nghiệp mua về với mục đích để bán. Hàng hóa trong kinh doanh thương mại thường được phân theo các ngành hàng: Hàng vật tư, thiết bị. + Hàng công nghệ phẩm tiêu dùng. + Hàng lương thực, thực phẩm chế biến. + 2 Ngoài ra các loại bất động sản được dự trữ cho mục đích bán cũng được xem là + một loại hàng hóa gọi là “hàng hóa bất động sản”. ˗ Đặc điểm hoạt động: Hoạt động kinh tế cơ bản của kinh doanh thương mại là lưu chuyển hàng hóa. Nó là quá trình vận động của hàng hóa theo một vòng luân chuyển khép kín trong các doanh nghiệp kinh doanh thương mại. Lưu chuyển hàng hóa gồm ba khâu: mua bán, trao đổi và dự trữ hàng hóa. ˗ Đặc điểm về phương thức lưu chuyển hàng hóa: Lưu chuyển hàng hóa trong kinh doanh thương mại có thể theo một trong hai phương thức sau: bán buôn hoặc bán lẻ. Cụ thể: bán buôn là bán cho người kinh doanh chứ không bán thẳng tới tay người tiêu dùng, còn bán lẻ là bán tới tận tay người tiêu dùng từng cái, từng ít một. Bán buôn và bán lẻ hàng hóa có thể thực hiện bằng nhiều hình thức như: Bán thẳng, bán qua kho trực tiếp, gửi bán đại lý, ký gửi, bán trả góp, hàng đổi hàng… Như vậy, nhiệm vụ của các doanh nghiệp kinh doanh thương mại không phải là tạo ra giá trị sử dụng mà là thực hiện giá trị của hàng hóa, đưa hàng hóa tới tay người tiêu dùng. Đây chính là điểm khác biệt giữa doanh nghiệp thương mại với các loại hình kinh doanh khác. ˗ Đặc điểm về tổ chức kinh doanh: Tổ chức kinh doanh của doanh nghiệp thương mại có thể theo nhiều mô hình khác nhau như tổ chức công tác bán buôn, bán lẻ, Công ty kinh doanh tổng hợp, Công ty môi giới, Công ty xúc tiến thương mại… ˗ Đặc điểm về sự vận động của hàng hóa: Sự vận động của hàng hóa trong kinh doanh thương mại cũng không giống nhau, tùy thuộc vào nguồn hàng, ngành hàng do đó chi phí thu mua và thời gian lưu chuyển hàng hóa khác nhau giữa các loại hàng hóa. Trong kinh doanh thương mại, các nghiệp vụ mua hàng và bán hàng phát sinh thường xuyên với khối lượng công việc khá lớn. Điều này đòi hỏi, mỗi doanh nghiệp trong ngành cần tổ chức và thực hiện tốt công tác kế toán lưu chuyển hàng hóa, vì nó có ý nghĩa quan trọng đặc biệt ảnh hưởng tới toàn bộ công tác kế toán của doanh nghiệp. 1.1.2. Các khái niệm về kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng tại doanh nghiệp kinh doanh thương mại 1.1.2.1. Bán hàng (tiêu thụ) Bán hàng (tiêu thụ) là khâu cuối cùng trong toàn bộ quá trình lưu chuyển hàng hóa của doanh nghiệp thương mại, nhằm đáp ứng những sản phẩm hữu ích cho nhu cầu xã hội. Bán hàng là việc chuyển quyền sở hữu sản phẩm, hàng hóa gắn với phần lợi ích hoặc rủi ro cho khách hàng đồng thời được khách hàng thanh toán hoặc chấp nhận thanh toán. Bán hàng thực chất là quá trình hàng hóa của doanh nghiệp được chuyền từ hình thái vật chất (hàng) sang hình tiền tệ (tiền). Quy trình bán hàng của doanh nghiệp nói chung và của doanh nghiệp kinh doanh thương mại nói riêng có những đặc điểm sau: Thang Long University Library 3 Có sự trao đổi thỏa thuận giữa người mua và người bán, người bán đồng ý bán, người mua đồng ý mua (trả tiền hoặc chấp nhận thanh toán). Có sự thay đổi quyền sở hữu về hàng hóa. Cụ thể, người bán mất quyền sở hữu, người mua có quyền sở hữu về hàng hóa đã mua bán. Trong quá trình tiêu thụ hàng hóa, các doanh nghiệp cung cấp cho khách hàng một khối lượng hàng hóa và nhận lại của khách hàng một khoản gọi là doanh thu bán hàng. Đây chính là cơ sở để doanh nghiệp xác định kết quả bán hàng và kết quả hoạt động kinh doanh. 1.1.2.2. Xác định kết quả bán hàng Kết quả bán hàng (KQBH) là biểu hiện cuối cùng hay số tiền lãi hoặc lỗ từ hoạt động bán hàng của doanh nghiệp trong một thời kỳ nhất định. KQBH là phần chênh lệch giữa doanh thu bán hàng thuần với giá vốn hàng bán ra và chi phí quản lý kinh doanh (QLKD) được phân bổ cho hàng bán ra. Việc xác định kết quả bán hàng thường được tiến hành vào cuối kỳ kinh doanh, thường là cuối tháng, cuối quý, cuối năm, tùy thuộc vào đặc điểm kinh doanh và yêu cầu quản lý của từng doanh nghiệp. Kết quả bán hàng  Doanh thu bán hàng thuần  Giá vốn hàng bán  Chi phí quản lý kinh doanh 1.1.2.3. Một số khái niệm có liên quan đến kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng ˗ Doanh thu: Là tổng giá trị các lợi ích kinh tế doanh nghiệp thu được trong kỳ kế toán, phát sinh từ các hoạt động sản xuất, kinh doanh thông thường của doanh nghiệp, góp phần tăng vốn chủ sở hữu. Doanh thu bán hàng bao gồm tổng giá trị các lợi ích kinh tế doanh nghiệp đã thu được hoặc sẽ thu được bao gồm: Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ: Là toàn bộ số tiền thu được hoặc sẽ + thu được từ các nghiệp vụ như: bán hàng hóa sản phẩm, dịch vụ bao gồm các khoản phụ thu và phí thu thêm ngoài giá bán (nếu có). Doanh thu hoạt động tài chính: Là tiền lãi, tiền bản quyền, cổ tức, lợi nhuận + được chia và doanh thu hoạt động tài chính khác của doanh nghiệp. ˗ Giảm trừ doanh thu: Là các khoản ảnh hướng trực tiếp làm giảm doanh thu, gồm: Chiết khấu thương mại: Là số tiền mà doanh nghiệp bán giảm giá niêm yết cho + khách hàng mua hàng với khối lượng lớn theo thỏa thuận về chiết khấu thương mại đã ghi trên hợp đồng mua bán. Giá trị hàng hóa bị trả lại: Là khối lượng giá trị hàng hóa đã xác định là bán + nhưng do chất lượng kém, không phù hợp với yêu cầu, tiêu chuẩn, quy cách kỹ thuật và bị khách hàng trả lại và từ chối thanh toán. Giảm giá hàng bán: Là khoản giảm trừ cho khách hàng do hàng hóa kém phẩm + chất, sai quy cách, lạc hậu thị hiếu v.v… 4 Thuế tiêu thụ đặc biệt: Là loại thuế gián thu, đánh vào một số hàng hóa nhất + định mà Nhà nước không khuyến khích sử dụng hoặc các mặt hàng xa xỉ (rượu, bia, thuốc lá…). Thuế xuất khẩu: Là loại thuế gián thu, thu khi hàng hóa phải xuất khẩu. Thuế + xuất khẩu được tính căn cứ vào số lượng từng mặt hàng tính thuế và thuế suất của từng mặt hàng đó. Thuế giá trị gia tăng phải nộp theo phương pháp trực tiếp. + ˗ Doanh thu thuần: Là số tiền chênh lệch giữa doanh thu bán hàng và các khoản giảm trừ doanh thu. ˗ Giá vốn hàng bán: Phản ánh toàn bộ trị giá gốc của hàng hóa, thành phẩm, dịch vụ, lao vụ đã thực hiện tiêu thụ trong kỳ. Đối với hoạt động kinh doanh thương mại, giá vốn hàng bán là trị giá hàng mua và toàn bộ chi phí liên quan đến việc mua hàng. Theo quy định khi phản ánh lên sổ kế toán, hàng hóa được phản ánh theo giá trị thực tế nhằm đảm bảo nguyên tắc giá phí. ˗ Lợi nhuận gộp: Là chỉ tiêu phản ánh số chênh lệch giữa doanh thu thuần và giá vốn hàng bán phát sinh trong kỳ. 1.1.3. Ý nghĩa của quá trình bán hàng và xác định kết quả bán hàng Đối với mỗi doanh nghiệp, việc tiêu thụ hàng hóa mang ý nghĩa sống còn quyết định đến sự tồn tại và phát triển của mình. Bởi lẽ, khi hàng hóa được tiêu thụ thì doanh nghiệp mới có đủ khả năng bù đắp được những chi phí phát sinh trong kỳ và thực hiện chu kỳ kinh doanh mới. Việc thúc đẩy quá trình bán hàng làm gia tăng tốc độ chu chuyển, tiết kiệm và nâng cao hiệu quả sử dụng vốn, góp phần thỏa mãn nhu cầu tiêu dùng của xã hội. Hơn nữa, nó còn giúp doanh nghiệp tiết kiệm được các chi phí quản lý, bảo quản, đảm bảo chất lượng sản phẩm, tăng lợi nhuận và cải thiện đời sống của cán bộ công nhân viên, thực hiện tốt nghĩa vụ với Nhà nước. Tóm lại, đối với các doanh nghiệp kinh doanh thương mại, tiêu thụ hàng hóa đóng vai trò then chốt giúp doanh nghiệp thực hiện mục tiêu, chiến lược phát triển về doanh thu, lợi nhuận, thị phần và xây dựng vị thế, uy tín trên thương trường. Tiêu thụ hàng hóa là điều kiện để doanh nghiệp mở rộng quy mô kinh doanh, nâng cao cơ sở vật chất kỹ thuật, đảm bảo hài hòa giữa lợi ích của doanh nghiệp, xã hội và lao động. Không chỉ có vai trò quan trọng đối với doanh nghiệp, tiêu thụ hàng hóa còn có ý nghĩa với nền kinh tế quốc dân. Nó giúp ổn định và cải thiện đời sống dân cư. Hơn nữa, tiêu thụ hàng hóa còn đóng vai trò quan trọng trong quá trình chu chuyển tiền tệ, ổn định và củng cố giá trị tiền, thúc đẩy quay vòng vốn. Qua đó, tái sản xuất sức lao động góp phần giải quyết việc làm, thực hiện mục tiêu kinh tế, xã hội nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh. Thang Long University Library 5 1.1.4. Yêu cầu quản lý quá trình bán hàng và xác định kết quả bán hàng Quản lý quá trình bán hàng và xác định kết quản bán hàng là một yêu cầu thực tế xuất phát từ mục tiêu lợi nhuận của doanh nghiệp. Nếu doanh nghiệp quản lý tốt khâu bán hàng thì mới đảm bảo hoàn thành kế hoạch tiêu thụ và đánh giá chính xác hiệu quả sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Do vậy vấn đề đặt ra cho mỗi doanh nghiệp là: Quản lý kế hoạch và tình hình thực hiện kế hoạch tiêu thụ đối với từng thời kỳ, + từng khách hàng, từng hoạt động kinh tế. Quản lý chất lượng, cải tiến mẫu mã và xây dựng thương hiệu sản phẩm là mục + tiêu cho sự phát triển bền vững của doanh nghiệp. Quản lý theo dõi từng phương thức bán hàng, từng khách hàng, tình hình thanh + toán của khách hàng, yêu cầu thanh toán đúng hình thức, đúng hạn để tránh hiện tượng mất mát, thất thoát, ứ đọng vốn. Doanh nghiệp phải lựa chọn hình thức tiêu thụ sản phẩm đối với từng đơn vị, từng thị trường, từng khách hàng nhằm thúc đẩy nhanh quá trình tiêu thụ đồng thời phải tiến hành thăm dò, nghiên cứu thị trường, mở rộng quan hệ buôn bán trong và ngoài nước. Quản lý chặt chẽ vốn của hàng hóa đem tiêu thụ, giám sát chặt chẽ các khoản + chi phí bán hàng, chi phí quản lý doanh nghiệp, kiểm tra tính hợp pháp, hợp lý của các số liệu, đồng thời phân bổ cho hàng tiêu thụ, đảm bảo cho việc xác định tiêu thụ được chính xác, hợp lý. Đối với việc hạch toán tiêu thụ phải tổ chức chặt chẽ, khoa học đảm bảo việc + xác định kết quả cuối cùng của quá trình tiêu thụ, phản ánh và giám đốc tình hình thực hiện nghĩa vụ đối với Nhà nước đầy đủ, kịp thời. 1.2. Vai trò và nhiệm vụ của kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng 1.2.1.1. Vai trò của kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng Kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng là công cụ phục vụ đắc lực cho công tác quản lý kinh doanh của doanh nghiệp. Bản chất của kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng là thu nhận, xử lý và cung cấp thông tin về toàn bộ công tác bán hàng và kết quả của hoạt động này. Căn cứ vào những thông tin của quá trình bán hàng và xác định kết quả bán hàng được xác định một cách chính xác, đầy đủ, tỉ mỉ thì các nhà quản trị có thể phân tích, đánh giá, tính toán được mức độ hoàn thành kế hoạch, xu hướng tiêu dùng và hiệu quả quản lý chất lượng, cũng như ưu, nhược điểm trong công tác tiêu thụ hàng hóa từ đó đề ra các biện pháp nâng cao kết quả của công tác bán hàng trong quản lý. 6 1.2.1.2. Nhiệm vụ của kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng Để thực hiện và phát huy tốt vai trò của mình, đáp ứng nhu cầu sử dụng thông tin cho nhà quản trị về việc quản lý, bán hàng và xác định kết quả bán hàng thì kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng cần phải thực hiện tốt các nhiệm vụ sau: Ghi chép, phản ánh đầy đủ, kịp thời về tình hình lưu chuyển của hàng hóa ở + doanh nghiệp cả về mặt giá trị và số lượng hàng bán trên từng mặt hàng, địa điểm cũng như phương thức bán hàng. Tính toán phản ánh đúng đắn trị giá vốn hàng nhập kho, xuất kho và trị giá vốn của hàng hóa tiêu thụ. Kiểm tra, giám sát chặt chẽ tình hình thực hiện các chỉ tiêu kế hoạch về quá + trình mua hàng, bán hàng. Xác định đúng đắn kết quả kinh doanh hàng hóa. Đồng thời chấp hành đúng các chế độ tài chính về chứng từ, sổ sách nhập, xuất kho, bán hàng hóa và tính thuế. Cung cấp thông tin tổng hợp và thông tin chi tiết cần thiết về hàng hóa kịp thời phục vụ cho quản lý hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Theo dõi chặt chẽ tình hình tồn kho hàng hóa, giảm giá hàng hóa…, tổ chức + kiểm kê hàng hóa đúng theo quy định, báo cáo kịp thời hàng tồn kho. Kiểm tra, đôn đốc tình hình thu hồi và quản lý tiền hàng, quản lý khách nợ theo dõi + chi tiết theo từng khách hàng, lô hàng số tiền khách nợ, thời hạn và tình hình trả nợ… Cung cấp thông tin cần thiết về tình hình bán hàng, phục vụ cho việc chỉ đạo và + điều hành kinh doanh của doanh nghiệp. Tham mưu cho lãnh đạo về các giải pháp để thúc đẩy quá trình bán hàng. 1.3. Các phƣơng thức bán hàng và thanh toán 1.3.1. Các phương thức bán hàng Phương thức bán hàng là một trong những yếu tố quan trọng nhất đem lại sự thành công cho doanh nghiệp thương mại. Lựa chọn và áp dụng linh hoạt các phương thức bán hàng giúp doanh nghiệp kinh doanh thương mại tăng cường quá trình cung cấp, lưu thông hàng hóa, dịch vụ tới tay người tiêu dùng một cách nhanh chóng, hiệu quả hơn. Cụ thể có các phương thức bán hàng như sau: 1.3.1.1. Phương thức bán buôn Bán buôn hàng hóa là việc bán hàng cho các đơn vị thương mại khác hoặc bán cho các đơn vị sản xuất để tiếp tục gia công, chế biến với số lượng lớn. Đặc điểm của hàng bán buôn là hàng hoá vẫn nằm trong lĩnh vực lưu thông, chưa đưa vào lĩnh vực tiêu dùng, do vậy giá trị và giá trị sử dụng của hàng hoá chưa được thực hiện. Hàng hoá thường được bán buôn theo lô hoặc được bán với số lượng lớn, giá biến động tuỳ thuộc vào khối lượng hàng bán và phương thức thanh toán.Trong bán buôn thường bao gồm hai phương thức: Thang Long University Library 7 Phƣơng thức bán buôn hàng hoá qua kho: Đây là phương thức bán buôn hàng hoá mà trong đó, hàng bán phải được xuất từ kho bảo quản của doanh nghiệp. Bán buôn hàng hoá qua kho có thể thực hiện dưới hai hình thức: ˗ Bán buôn hàng hoá qua kho theo hình thc giao hàng trc tip: Theo hình thức này, hàng hóa được bán và giao ngay cho bên mua tại kho của người bán. Hàng hóa được xác định là tiêu thụ khi bên mua nhận đủ hàng, thanh toán tiền hoặc chứng nhận nợ (hay ký vào hóa đơn mua bán hàng). ˗ Bán buôn hàng hoá qua kho theo hình thc chuyn hàng: Theo hình thức này, căn cứ vào hợp đồng kinh tế đã ký kết hoặc theo đơn đặt hàng, doanh nghiệp thương mại xuất kho hàng hoá và chuyển hàng đến giao cho bên mua theo địa điểm đã quy định trước trong hợp đồng bằng phương tiện tự có hoặc thuê ngoài. Đến thời điểm này, hàng hoá gửi bán vẫn thuộc quyền sở hữu của doanh nghiệp thương mại. Chỉ đến khi được bên mua kiểm nhận, thanh toán hoặc chấp nhận thanh toán thì số hàng chuyển giao mới được coi là tiêu thụ, người bán mất quyền sở hữu về số hàng đã giao. Chi phí vận chuyển do doanh nghiệp thương mại chịu hay bên mua chịu là do sự thoả thuận từ trước giữa hai bên. Nếu doanh nghiệp thương mại chịu chi phí vận chuyển, sẽ được ghi vào chi phí bán hàng. Nếu bên mua chịu chi phí vận chuyển, sẽ phải thu tiền của bên mua. Phƣơng thức bán buôn hàng hoá vận chuyển thẳng: Theo phương thức này, doanh nghiệp thương mại sau khi mua hàng, nhận hàng mua, không đưa về nhập kho mà chuyển bán thẳng cho bên mua. Bán buôn vận chuyển thẳng là phương thức bán hàng tiết kiệm nhất vì nó giảm được chi phí lưu thông, tăng nhanh sự vận động của hàng hóa. Phương thức này có hai hình thức như sau: ˗ Bán buôn hàng hoá vn chuyn thng có tham gia thanh toán: Doanh nghiệp phải tổ chức bán buôn vận chuyển thẳng có tham gia thanh toán theo hình thức trực tiếp (bán giao tay ba) và theo hình thức gửi bán. Trong đó: Bán giao tay ba: Doanh nghiệp sau khi mua hàng, giao trực tiếp cho đại diện + của bên mua tại kho người bán. Sau khi giao nhận, đại diện bên mua đăng ký nhận đủ hàng, bên mua đã thanh toán tiền hàng hoặc chấp nhận thanh toán, hàng hoá được xác định là tiêu thụ. Bán buôn vận chuyển thẳng theo hình thức chuyển hàng: Doanh nghiệp sau khi + mua hàng, nhận hàng mua, dùng phương tiện vận tải của mình hoặc thuê ngoài vận chuyển hàng đến giao cho bên mua ở địa điểm đã được thoả thuận. Hàng hoá chuyển bán vẫn thuộc quyền sở hữu của doanh nghiệp. Khi nhận được tiền của bên mua thanh toán hoặc giấy báo của bên mua đã nhận được hàng và chấp nhận thanh toán thì hàng hoá chuyển đi mới được xác định là tiêu thụ. 8 ˗ Bán buôn hàng hoá vn chuyn thng không tham gia thanh toán: Theo hình thức này, doanh nghiệp thương mại là đơn vị bán buôn chỉ làm nhiệm vụ lưu thông hàng hóa nhưng không trực tiếp thanh toán mua hàng và bán hàng. Tuỳ theo hợp đồng mà doanh nghiệp được hưởng một khoản hoa hồng nhất định. Trong trường hợp này tại doanh nghiệp không phát sinh nghiệp vụ mua hàng hóa. Từ những đặc điểm trên đây, bán buôn có ưu điểm là thời hạn thu hồi vốn nhanh, có điều kiện nhanh chóng đổi mới hoạt động kinh doanh, đẩy nhanh vòng quay vốn, nâng cao hiệu quả kinh tế. Nhược điểm cơ bản của bán buôn là do bị cách biệt với tiêu dùng nên chậm nắm bắt những diễn biến, thị hiếu và nhu cầu của thị trường dẫn đến khả năng bị tồn động hoặc tiêu thụ chậm hàng hóa. 1.3.1.2. Phương thức bán lẻ Bán lẻ hàng hoá là phương thức bán hàng trực tiếp cho người tiêu dùng hoặc các tổ chức kinh tế hoặc các đơn vị kinh tế tập thể mua về mang tính chất tiêu dùng nội bộ. Bán hàng theo phương thức này có đặc điểm là hàng hoá đã ra khỏi lĩnh vực lưu thông và đi vào lĩnh vực tiêu dùng, giá trị và giá trị sử dụng của hàng hoá đã được thực hiện. Bán lẻ thường bán đơn chiếc hoặc bán với số lượng nhỏ, giá bán thường ổn định. Bán lẻ có thể thực hiện dưới các hình thức sau: ˗ Hình thức bán lẻ thu tiền tập trung: Bán lẻ thu tiền tập trung là hình thức bán hàng mà trong đó tách rời nghiệp vụ thu tiền của người mua và nghiệp vụ giao hàng cho người mua. Mỗi quầy hàng có một nhân viên thu tiền làm nhiệm vụ thu tiền của khách, viết hoá đơn hoặc tích kê cho khách để khách đến nhận hàng ở quầy hàng do nhân viên bán hàng giao. Hết ca (hoặc hết ngày) bán hàng, nhân viên bán hàng căn cứ vào hoá đơn và tích kê giao hàng cho khách hoặc kiểm kê hàng hoá tồn quầy để xác định số lượng hàng đã bán trong ngày, trong ca và lập báo cáo bán hàng. Nhân viên thu tiền làm giấy nộp tiền và nộp tiền bán hàng cho thủ quỹ. ˗ Hình thức bán lẻ thu tiền trực tiếp: Theo hình thức này, nhân viên bán hàng trực tiếp thu tiền của khách và giao hàng cho khách. Hết ca hoặc hết ngày bán hàng, nhân viên bán hàng làm giấy nộp tiền và nộp tiền cho thủ quỹ. Đồng thời, kiểm kê hàng hoá tồn quầy để xác định số lượng hàng đã bán trong ca, trong ngày và lập báo cáo bán hàng. ˗ Hình thức bán lẻ tự phục vụ (tự chọn): Với hình thức này, khách hàng tự chọn lấy hàng hoá, mang đến bàn tính tiền và thanh toán tiền hàng. Nhân viên thu tiền kiểm hàng, tính tiền, lập hoá đơn bán hàng và thu tiền của khách hàng. Nhân viên bán hàng có trách nhiệm hướng dẫn khách hàng và bảo quản hàng hoá ở quầy (kệ) do mình phụ trách. Hình thức này được áp dụng phổ biến ở các siêu thị. Thang Long University Library 9 ˗ Hình thức bán hàng tự động: Là hình thức bán lẻ hàng hoá mà trong đó, các doanh nghiệp thương mại sử dụng các máy bán hàng tự động chuyên dùng cho một hoặc một vài loại hàng hoá nào đó đặt ở các nơi công cộng. Khách hàng sau khi bỏ tiền vào máy, máy sẽ tự động đẩy hàng ra cho người mua. Như vậy, ưu điểm của bán lẻ là không sợ khủng hoảng thừa hàng hóa vì chỉ sau khi tiêu thụ hết được hàng thì doanh nghiệp mới tiến hành một chu kỳ kinh doanh mới. Doanh nghiệp có điều kiện tiếp xúc trực tiếp với người tiêu dùng nên nắm bắt kịp thời xu hướng, thị hiếu nên có thể đưa ra được các chiến lược kinh doanh nhanh chóng và hữu hiệu. Nhược điểm lớn nhất của hình thức này là khả năng thu hồi vốn chậm. 1.3.1.3. Phương thức bán hàng trả chậm, trả góp Theo hình thức này, người mua được trả tiền mua hàng thành nhiều lần. Doanh nghiệp thương mại, ngoài số tiền thu theo giá bán thông thường còn thu thêm ở người mua một khoản lãi do trả chậm. Đối với hình thức này, về thực chất, người bán chỉ mất quyền sở hữu khi người mua thanh toán hết tiền hàng. Tuy nhiên, về mặt hạch toán, khi giao hàng cho người mua, hàng hoá bán trả góp được coi là tiêu thụ, bên bán ghi nhận doanh thu. 1.3.1.4. Phương thức bán hàng thông qua đại lý, ký gửi Gửi đại lý bán hay ký gửi hàng hoá là hình thức bán hàng mà trong đó doanh nghiệp thương mại giao hàng cho cơ sở đại lý, ký gửi để các cơ sở này trực tiếp bán hàng. Khi phát sinh nghiệp vụ giao - nhận đại ký thì hai bên phải tiến hành ký kết hợp đồng xác định rõ mặt hàng, giá bán, tỷ lệ hoa hồng, phương thức thanh toán và quyền lợi, trách nhiệm của mỗi bên. Số hàng chuyển giao cho các cơ sở đại lý, ký gửi vẫn thuộc quyền sở hữu của doanh nghiệp thương mại cho đến khi doanh nghiệp thương mại được cơ sở đại lý, ký gửi thanh toán tiền hay chấp nhận thanh toán hoặc thông báo về số hàng đã bán được, doanh nghiệp mới mất quyền sở hữu về số hàng này. 1.3.1.5. Phương thức bán hàng hàng đổi hàng Phương thức này khác với các hình thức tiêu thụ khác là người mua không trả bằng tiền mà trả bằng hiện vật (hàng hóa, vật tư). Việc trao đổi hàng hóa thường có lợi cho cả hai bên vì nó tránh được việc thanh toán bằng tiền, tiết kiệm được vốn lưu động đồng thời lại tiêu thụ được hàng hóa. Ở hình thức này căn cứ vào hợp đồng kinh tế mà hai bên đã ký kết với nhau, từ đó tiến hành trao đổi hàng hóa của mình trên cơ sở ngang giá (có thể theo giá thị trường hoặc giá thỏa thuận). Trong trường hợp này thì hàng gửi bán coi như đi bán và hàng nhận về coi là hàng mua. 10 Trên thực tế, ngoài các phương thức bán hàng đã liệt kê ở trên, hàng hóa của doanh nghiệp còn có thể tiêu thụ dưới các hình thức như: tặng, trả lương, trả thưởng cho cán bộ, nhân viên trong nội bộ doanh nghiệp… 1.3.2. Các phương thức thanh toán Phương thức thanh toán là cách thức khách hàng thanh toán giá trị hàng hóa mà họ đã hoặc sẽ mua của doanh nghiệp. Tùy thuộc vào quy mô, đặc điểm của mỗi doanh nghiệp và mỗi hợp đồng kinh tế mà các bên tham gia tìm, lựa chọn cho mình phương thức thanh toán phù hợp. Các phương thức thanh toán chủ yếu như sau: 1.3.2.1. Phương thức thanh toán bằng tiền mặt Đây là phương thức thanh toán được sử dụng phổ biến tại Việt Nam, tại đây người mua thanh toán trực tiếp với người bán bằng tiền mặt. Trong trường hợp này, khi mua hàng có thể bên mua sẽ nhận hàng rồi thanh toán tiền ngay hoặc chấp nhận thanh toán rồi sau đó sẽ xuất quỹ tiền mặt thanh toán cho người bán. Đây là phương thức thanh toán thể hiện quan hệ trực tiếp giữa người mua và người bán, thường áp dụng cho khách hàng lẻ, khách hàng mới…, hoặc do khách hàng tự lựa chọn. Phương thức này có ưu điểm là nhanh gọn, ít thủ tục, giấy tờ, tuy nhiên không phải khách hàng nào cũng có đủ lượng tiền mặt cần thiết, không phù hợp với những hợp đồng mua bán lớn, đối tác ở xa và giao dịch quốc tế. 1.3.2.2. Phương thức thanh toán không dùng tiền mặt Thanh toán không dùng tiền mặt có ý nghĩa rất quan trọng đối với cả nền kinh tế quốc dân cũng như đối với các doanh nghiệp. Phương thức thanh toán này cho phép giảm được lượng tiền mặt sử dụng trong quan hệ thanh toán, do đó giảm được chi phí liên quan đến việc in và phát hành tiền mặt. Hơn nữa, nó còn giúp quá trình thanh toán trở nên đơn giản, nhanh gọn, giảm thiểu được khoảng cách địa lý, đem lại sự tiện ích cho các bên tham gia. Hiện nay có các phương thức thanh toán không dùng tiền mặt như sau: ˗ Thanh toán bằng Séc: Séc là lệnh chi vô điều kiện của chủ tài khoản yêu cầu ngân hàng trích từ tài khoản của mình một số tiền nhất định để trả để trả cho người cầm Séc hoặc cho người được chỉ định trên tờ Séc (tổ chức kinh tế hay cá nhân) bằng tiền mặt hoặc chuyển khoản. Séc được lập theo mẫu thống nhất và nhượng bán lại cho các đơn vị có nhu cầu sử dụng. Séc bao giờ cũng tồn tại dưới dạng văn bản viết tay. Thanh toán Séc có hai hình thức: Thanh toán Séc bằng chuyển khoản. + Thanh toán bằng Séc báo chi. + Thang Long University Library [...]... bộ máy kế toán và chính sách kế toán áp dụng tại Công ty TNHH Hoàng Kim 2.1.4.1 Tổ chức bộ máy kế toán tại Công ty TNHH Hoàng Kim Tổ chức bộ máy kế toán trong doanh nghiệp phải căn cứ vào quy mô và địa bàn hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, mô hình tổ chức quản lý và phân cấp quản lí kinh tế, tài chính của doanh nghiệp, số lượng và trình độ của đội ngũ cán bộ kế toán trong doanh nghiệp. .. tổng hợp và Sổ chi tiết (TK 156, 157, 511, 632, 642) Máy vi tính Báo cáo tài chính Báo cáo kế toán quản trị Bảng tổng hợp chứng từ kế toán cùng loại Ghi chú: Ghi hàng ngày Ghi cuối tháng hoặc cuối kỳ Quan hệ đối chiếu, kiểm tra 29 CHƢƠNG 2 THỰC TRẠNG KẾ TOÁN BÁN HÀNG VÀ XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ BÁN HÀNG TẠI CÔNG TY TNHH HOÀNG KIM 2.1 Khái quát chung về Công ty TNHH Hoàng Kim 2.1.1 Quá trình hình thành và phát... quả hoạt động của doanh nghiệp Xác định kết quả bán hàng là việc so sánh giữa doanh thu bán hàng thuần với các chi phí bỏ ra phục vụ cho quá trình bán hàng (gồm: giá vốn, chi phí quản lý kinh doanh cụ thể là chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp) Kết quả bán hàng Doanh thu bán hàng thuần Doanh thu bán Giá vốn Chi phí quản lý hàng thuần hàng bán kinh doanh Danh thu bán hàng Các khoản giảm trừ... kế toán hợp lí, tạo điều kiện thực hiện tốt nội dung công tác kế toán trong doanh nghiệp, nhằm cung cấp đầy đủ, chính xác, kịp thời thông tin kế toán cho các đối tượng sử dụng thông tin, phục vụ hữu hiệu cho công tác quản lý doanh nghiệp Sơ đồ 2.2 Cơ cấu tổ chức bộ máy Công ty TNHH Hoàng Kim Kế toán trưởng kiêm kế toán tổng hợp Kế toán lương, thu, chi kiêm thủ quỹ Kế toán bán hàng kiêm công nợ Kế toán. .. khó đòi Hoàn nhập dự phòng phải thu khó đòi 26 Thang Long University Library 1.6.2 Kế toán xác định kết quả bán hàng 1.6.2.1 Phương pháp xác định kết quả bán hàng Bất kỳ một doanh nghiệp nào hoạt động kinh doanh trên thị trường cũng có mục đích chung là lợi nhuận và chỉ tiêu được quan tâm nhất đó chính là kết quả quá trình bán hàng Bởi quá trình bán hàng ảnh hưởng trực tiếp đến doanh thu và kết quả hoạt... về chất lượng và số lượng của hàng hóa trong kho 2.1.4.2 Chính sách kế toán áp dụng tại Công ty TNHH Hoàng Kim Công ty TNHH Hoàng Kim thuộc loại hình doanh nghiệp vừa và nhỏ, là đơn vị thực hiện chế độ hạch toán kinh tế độc lập, có quyền bình đẳng và chịu trách nhiệm hữu hạn trước pháp luật với phần vốn về hoạt động kinh doanh của Công ty Công ty tuần thủ chặt chẽ theo các quy định kế toán chung của... thuận thanh toán Kết cấu tài khoản như sau: Bên nợ: Phản ánh toàn bộ trị giá vốn hàng hóa xuất gửi đi bán nhưng chưa được xác định là tiêu thụ và kết chuyển trị giá hàng hóa gửi bán chưa được xác định là tiêu thụ cuối kỳ (KKĐK) Bên có: Phản ánh trị giá vốn hàng gửi bán khi đã được khách hàng chấp nhận thanh toán hoặc hàng gửi bán bị khách hàng trả lại Kết chuyển trị giá hàng hóa gửi bán chưa xác định là... những công việc mà các kế toán viên đã làm sao cho hợp lý nhất Ngoài ra kế toán trưởng còn kiêm kế toán tổng hợp, là người chịu trách nhiệm tổng hợp số liệu, xác định kết quả kinh doanh và lập báo cáo tài chính định kỳ hàng quý và tiến hành phân tích quyết toán của Công ty Kế toán tổng hợp là người trực tiếp ghi chép sổ tổng hợp, sổ theo dõi TSCĐ, nguồn vốn và theo dõi các loại thuế, tính toán và hạch toán. .. ˗ Thanh toán bằng thẻ thanh toán: Thẻ thanh toán do ngân hàng phát hành và bán cho khách hàng sử dụng để trả tiền hàng hóa, dịch vụ, các khoản thanh toán khác, rút tiền mặt tại các ngân hàng, đại lý thanh toán hay quầy trả tiền tự động 1.4 Phƣơng pháp xác định giá vốn của hàng xuất bán và thời điểm ghi nhận doanh thu bán hàng 1.4.1 Các phương pháp xác định giá vốn của hàng xuất bán Việc xác định đúng,... hạch toán như một khoản giảm trừ doanh thu và được ghi bút toán như sau: Nợ TK511 - Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ Có TK3331 - Thuế GTGT đầu ra phải nộp 1.5.3.2 Kế toán bán hàng tại doanh nghiệp hạch toán hàng tồn kho theo phương pháp kiểm kê định kỳ Phương pháp KKĐK là phương pháp hạch toán căn cứ vào kết quả kiểm kê thực tế để phản ánh giá trị HTK cuối kỳ trên sổ sách kế toán, từ đó xác định . hàng và xác định kết quả bán hàng Kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng là công cụ phục vụ đắc lực cho công tác quản lý kinh doanh của doanh nghiệp. Bản chất của kế toán bán hàng và xác. CƠ SỞ LÝ LUẬN CHUNG VỀ KẾ TOÁN BÁN HÀNG VÀ XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ BÁN HÀNG TRONG CÁC DOANH NGHIỆP KINH DOANH THƢƠNG MẠI 1.1. Khái quát chung về kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng trong. hiện và phát huy tốt vai trò của mình, đáp ứng nhu cầu sử dụng thông tin cho nhà quản trị về việc quản lý, bán hàng và xác định kết quả bán hàng thì kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng