    ! Cổ ông lão nghẹn ắng cả lại, da mặt tê rân rân. Cổ ông lão nghẹn ắng cả lại, da mặt tê rân rân. Ông lão lặng đi, tưởng như đến không thở được. Ông lão lặng đi, tưởng như đến không thở được. Một lúc lâu ông mới rặn è è, nuốt một cái gì Một lúc lâu ông mới rặn è è, nuốt một cái gì vướng ở cổ, ông cất tiếng hỏi, giọng lạc hẳn đi: vướng ở cổ, ông cất tiếng hỏi, giọng lạc hẳn đi: - Liệu có thật không hả bác? Hay là chỉ lại - Liệu có thật không hả bác? Hay là chỉ lại - Thì chúng tôi vừa ở dưới ấy lên đây mà lại.Việt - Thì chúng tôi vừa ở dưới ấy lên đây mà lại.Việt gian từ thằng chủ tịch mà đi cơ ông ạ. Tây vào gian từ thằng chủ tịch mà đi cơ ông ạ. Tây vào làng chúng nó bảo nhau vác cờ thần ra hoan làng chúng nó bảo nhau vác cờ thần ra hoan hô. Thằng chánh Bệu thì khuân cả tủ chè đỉnh hô. Thằng chánh Bệu thì khuân cả tủ chè đỉnh đồng, vải vóc, lên xe cam nhông, đưa vợ con đồng, vải vóc, lên xe cam nhông, đưa vợ con lên vị trí với giặc ở ngoài tỉnh mà lại. lên vị trí với giặc ở ngoài tỉnh mà lại. Có người hỏi: Có người hỏi: -Sao bảo làng chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà? -Sao bảo làng chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà? -Ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy! -Ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy! Ông Hai cúi gằm mặt xuống mà đi … Ông Hai cúi gằm mặt xuống mà đi … Về đến nhà, ông Hai nằm vật ra giường… Về đến nhà, ông Hai nằm vật ra giường… Nhìn lũ con, tủi thân nước mắt ông lão cứ giàn ra Nhìn lũ con, tủi thân nước mắt ông lão cứ giàn ra Chúng nó cũng là trẻ con làng Việt gian đấy ư? Khốn Chúng nó cũng là trẻ con làng Việt gian đấy ư? Khốn nạn, bằng ấy tuổi đầu Ông lão nắm chặt hai tay lại nạn, bằng ấy tuổi đầu Ông lão nắm chặt hai tay lại mà rít lên: mà rít lên: - Chúng bay ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà - Chúng bay ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà đi làm cái giống Việt gian bán nước để nhục nhã thế đi làm cái giống Việt gian bán nước để nhục nhã thế này! này! … … Chả nhẽ cái bọn ở làng lại đốn đến thế được. Chả nhẽ cái bọn ở làng lại đốn đến thế được. Ông kiểm điểm từng người trong óc. Không mà, Ông kiểm điểm từng người trong óc. Không mà, họ toàn những người có tinh thần cả mà. Họ đã ở họ toàn những người có tinh thần cả mà. Họ đã ở lại làng, quyết tâm một sống một chết với giặc, có lại làng, quyết tâm một sống một chết với giặc, có đời nào lại cam tâm làm điều nhục nhã ấy! đời nào lại cam tâm làm điều nhục nhã ấy! … … Mà thằng chánh Bệu thì đích là người làng không Mà thằng chánh Bệu thì đích là người làng không sai rồi. Không có lửa làm sao có khói? Chao ôi! sai rồi. Không có lửa làm sao có khói? Chao ôi! Cực nhục chưa, cả làng Việt gian! Suốt cả cái Cực nhục chưa, cả làng Việt gian! Suốt cả cái nước Việt Nam này người ta ghê tởm, người ta nước Việt Nam này người ta ghê tởm, người ta thù hằn cái giống Việt gian bán nước thù hằn cái giống Việt gian bán nước "#$%&'() "#$%&'() *+%,- *+%,- ./% )01* ./% )01* 2+3 2+3 4 4 Diễn biến tâm trạng Diễn biến tâm trạng của nhân vật ông Hai của nhân vật ông Hai khi khi nghe tin làng mình theo giặc nghe tin làng mình theo giặc đợc nhà văn miêu đợc nhà văn miêu tả nh thế nào? tả nh thế nào? 56 56 7 7 8(9:+; 8(9:+; # #   5 5 ; ; :1<1 :1<1 =><1? =><1? 5@A 5@A (9 (9 B… B… 5C 5C D':EFE* D':EFE* 5 5 )=> )=> &24 &24 .+( .+( G(9… G(9… 5C 5C 1+ 1+ 5 5 -H; -H; I I 5 5 H+ H+ 1*J 1*J 5 1K8 5 1K8 +J +J 5C6:+K:EEL 5C6:+K:EEL 5-2+ 5-2+ MN+ MN+ M M 'O( 'O(   P+ P+ 21KQLRMJ 21KQLRMJ 5CS1*( 5CS1*( Đã ba bốn hôm nay Đã ba bốn hôm nay , ông Hai không bước chân ra , ông Hai không bước chân ra đến ngoài…. Suốt ngày ông chỉ quanh quẩn ở đến ngoài…. Suốt ngày ông chỉ quanh quẩn ở trong cái gian nhà Ông ngóng xem binh tình trong cái gian nhà Ông ngóng xem binh tình bên ngoài ra sao? Một đám đông túm lại ông bên ngoài ra sao? Một đám đông túm lại ông cũng để ý … cũng chột dạ. Lúc nào ông cũng cũng để ý … cũng chột dạ. Lúc nào ông cũng nơm nớp tưởng như người ta đang để ý, người ta nơm nớp tưởng như người ta đang để ý, người ta đang bàn tán đến "cái chuyện ấy". Cứ thoáng đang bàn tán đến "cái chuyện ấy". Cứ thoáng nghe những tiếng Tây, Việt gian, cam nhông là nghe những tiếng Tây, Việt gian, cam nhông là ông lủi ra một góc nhà, nín thít. Thôi lại chuyện ấy ông lủi ra một góc nhà, nín thít. Thôi lại chuyện ấy rồi! rồi! Hay là quay về làng? Hay là quay về làng? Vừa chớm nghĩ như vậy, lập tức ông lão phản đối Vừa chớm nghĩ như vậy, lập tức ông lão phản đối ngay. Về làm gì cái làng ấy nữa. Chúng nó theo ngay. Về làm gì cái làng ấy nữa. Chúng nó theo Tây cả rồi. Về làng tức là bỏ kháng chiến, bỏ Cụ Tây cả rồi. Về làng tức là bỏ kháng chiến, bỏ Cụ Hồ Hồ Nước mắt ông giàn ra, về làng tức là chịu quay lại Nước mắt ông giàn ra, về làng tức là chịu quay lại làm nô lệ cho thằng Tây… làm nô lệ cho thằng Tây… … … Ông không thể về cái làng ấy được nữa. Ông không thể về cái làng ấy được nữa. Không thể được! Làng thì yêu thật, nhưng làng theo Không thể được! Làng thì yêu thật, nhưng làng theo Tây mất rồi thì phải thù. Tây mất rồi thì phải thù. 4 4 T3E+=U T3E+=U (U';: (U';: 9>.++E+' 9>.++E+' ? ? "#$%&'() "#$%&'() *+%V- *+%V- ./% )W1* ./% )W1* 2+3 2+3 . ngay. Về làm gì cái làng ấy nữa. Chúng nó theo Tây cả rồi. Về làng tức là bỏ kháng chiến, bỏ Cụ Tây cả rồi. Về làng tức là bỏ kháng chiến, bỏ Cụ Hồ Hồ Nước mắt ông giàn ra, về làng tức là chịu. ra, về làng tức là chịu quay lại làm nô lệ cho thằng Tây… làm nô lệ cho thằng Tây… … … Ông không thể về cái làng ấy được nữa. Ông không thể về cái làng ấy được nữa. Không thể được! Làng thì. nhà con ở đâu? - Thế nhà con ở đâu? - Nhà ta ở làng chợ Dầu. - Nhà ta ở làng chợ Dầu. - Thế con có thích về làng chợ Dầu không? - Thế con có thích về làng chợ Dầu không? Thằng bé nép đầu vào ngực