ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI KHOA LUẬT HOÀNG YẾN ĐỊA VỊ PHÁP LÝ CỦA DOANH NGHIỆP TƢ NHÂN TRONG NỀN KINH TẾ THỊ TRƢỜNG Ở VIỆT NAM HIỆN NAY LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC Hà Nội - 2013 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI KHOA LUẬT HOÀNG YẾN ĐỊA VỊ PHÁP LÝ CỦA DOANH NGHIỆP TƢ NHÂN TRONG NỀN KINH TẾ THỊ TRƢỜNG Ở VIỆT NAM HIỆN NAY Chuyên ngành: Luật kinh tế Mã số: 60 38 50 LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC Hà Nội - 2013 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Luận văn cơng trình nghiên cứu riêng tơi Các kết nêu Luận văn chưa công bố cơng trinh khác Các số liệu ví dụ trích dẫn Luận văn đảm bảo tính xác, tin cậy trung thực Tơi hồn thành tất mơn học tốn tất nghĩa vụ tài theo qui định khoa Luật - Đại học Quốc gia Hà Nội Vậy viết lời cam đoan đề nghị khoa Luật xem xét để tơi bảo vệ Luận văn Tơi xin chân thành cảm ơn! NGƢỜI CAM ĐOAN Hồng Yến DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VÀ CHỮ VIẾT TẮT CNXH Chủ nghĩa xã hội DNTN Doanh nghiệp tư nhân GDP Tổng thu nhập kinh tế quốc dân FDI Đầu tư trực tiếp nước NĐ-CP Nghị định – Chính phủ TNHH Trách nhiệm hữu hạn TT Thơng tư LDN Luật Doanh Nghiệp VAT Thuế Giá trị gia tăng VCCI Phịng Thương mại Cơng nghiệp Việt Nam … … MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VÀ CHỮ VIẾT TẮT LỜI NÓI ĐẦU CHƢƠNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG VỀ DOANH NGHIỆP TƢ NHÂN 1.1 Khái quát Doanh nghiệp tƣ nhân Việt nam 1.1.1 Địa vị pháp lý vấn đề tiếp cận địa vị pháp lý doanh nghiệp tư nhân 1.1.2 Khái niệm địa vị pháp lý doanh nghiệp tư nhân: 12 1.1.3.Các yếu tố chi phối đến việc xác định địa vị pháp lý doanh nghiệp tư nhân 15 1.2 Đặc điểm pháp lý doanh nghiệp tƣ nhân 21 1.3 Vai trò Doanh nghiệp tƣ nhân kinh tế thị trƣờng Việt nam 30 1.3.1 Các chủ thể kinh doanh kinh tế thị trường 30 1.3.2 Doanh nghiệp tư nhân với tư cách loại hình doanh nghiệp thành phần kinh tế tư nhân: 34 CHƢƠNG 2: ĐỊA VỊ PHÁP LÝ VÀ VAI TRÒ THỰC TẾ CỦA DOANH NGHIỆP TƢ NHÂN Ở VIỆT NAM 42 2.1 Những nguyên tắc tổ chức hoạt động Doanh nghiệp tƣ nhân 42 2.1.1 Nguyên tắc tự kinh doanh khuôn khổ pháp luật 42 2.1.2 Nguyên tắc bình đẳng trước pháp luật doanh nghiệp 44 2.1.3 Nguyên tắc chủ Doanh nghiệp tư nhân chịu trách nhiệm vô hạn 46 2.2 Địa vị pháp lý Doanh nghiệp tƣ nhân theo qui định pháp luật Việt nam … 48 2.2.1 Quyền doanh nghiệp tư nhân 48 2.2.2 Nghĩa vụ doanh nghiệp tư nhân 66 2.3 Vai trò thực tế Doanh nghiệp tƣ nhân kinh tế Việt Nam 75 CHƢƠNG 3: CÁC GIẢI PHÁP NÂNG CAO ĐỊA VỊ PHÁP LÝ VÀ VAI TRÒ THỰC TẾ CỦA DOANH NGHIỆP TƢ NHÂN 85 3.1 Giải pháp hoàn thiện pháp luật nhằm nâng cao địa vị pháp lý Doanh nghiệp tƣ nhân 85 3.1.1 Bổ sung quy định pháp luật việc xác định sản nghiệp kinh doanh Doanh nghiệp tư nhân 86 3.1.2 Xác định rõ thức giải trách nhiệm thực nghĩa vụ doanh nghiệp trường hợp chủ Doanh nghiệp tư nhân chết 86 3.1.3 Làm rõ mối quan hệ chủ doanh nghiệp với người quản lý, điều hành Doanh nghiệp tư nhân 86 3.1.4 Bổ sung quy định pháp luật làm rõ chất pháp lý chủ Doanh nghiệp tư nhân Doanh nghiệp tư nhân 87 3.1.5 Làm rõ quyền nghĩa vụ của Doanh nghiệp tư nhân với người lao động vấn đề lao động, sách thu nhập bảo hiểm xã hội 87 3.2 Một số giải pháp cụ thể khuyến khích, trợ giúp doanh nghiệp tƣ nhân 88 3.2.1 Hồn thiện hệ thống sách khuyến khích trợ giúp Doanh nghiệp tư nhân 88 3.2.2 Đổi quản lý Nhà nước doanh nghiệp tư nhân 89 3.2.3 Giải pháp vốn – tài 91 3.2.4 Giải pháp sách thị trường tiếp cận thị trường 93 3.2.5 Giải pháp thuế 93 3.2.6 Giải pháp sách lao động 95 3.2.7 Giải pháp hỗ trợ xuất Doanh nghiệp tư nhân 96 3.2.8 Nâng cao vai trò Hiệp hội doanh nghiệp vừa nhỏ 97 KẾT LUẬN 102 TÀI LIỆU THAM KHẢO 104 LỜI NĨI ĐẦU Tính cấp thiết đề tài Đại hội Đảng cộng sản Việt Nam lần thứ VI ghi nhận mốc lịch sử đánh dấu chuyển hướng có ý nghĩa định phát triển kinh tế nước ta thời kỳ phù hợp với quy luật khách quan Chủ trương Đổi đắn, ghi nhận bảo hộ nhà nước sở hữ tư nhân thành phần kinh tế tư nhân trọng tâm, tạo động lực lớn cho phát triển kinh tế- xã hội nước ta Tiếp tục chủ trương đổi mới, Đại hội Đảng cộng sản Việt Nam lần thứ IX tiếp tục khẳng định“khuyến khích phát triển kinh tế tư tư nhân rộng rãi ngành, nghề sản xuất, kinh doanh mà pháp luật không cấm” [28] Trên tinh thần ấy, Quốc hội khóa VIII thông qua Luật Doanh nghiệp tư nhân ( DNTN) ngày 21 tháng 12 năm 1990, có hiệu lực từ ngày 15 tháng năm 1991 Sự đời Luật DNTN thể thừa nhận góc độ luật pháp loại hình doanh nghiệp ngồi quốc doanh Việt Nam, sở pháp lý cho đời hoạt động DNTN, đảm bảo pháp lý cho người có vốn đầu tư vào hoạt động kinh doanh cách ổn định, lâu dài Thông qua luật DNTN, Nhà nước công nhận tồn phát triển lâu dài kinh tế tư nhân tính sinh lợi hợp pháp hoạt động kinh tế tư nhân, công nhận bình đẳng trước pháp luật DNTN với doanh nghiệp thuộc thành phần kinh tế khác Từ đó, DNTN hình thành, phát triển đóng góp phần đáng kể cho tăng trưởng kinh tế Việt Nam suốt thập kỷ qua Trên sở sửa đổi điều bất hợp lý, quy định không cần thiết luật DNTN 1990, LDN 1999 để phát huy vai trò kinh tế tư nhân, ngày 29/11/2005, Quốc hội ban hành Luậ Doanh nghiệp 2005 (LDN) Sự đời LDN 2005 lần khẳng định vai trò DNTN kinh tế Thực tiễn từ năm 2005 nay, sở hình thành khung pháp lý nhằm cơng nhận bảo đảm tồn loại hình doanh nghiệp thuộc thành phần kinh tế tư nhân, DNTN khẳng định vị trí kinh tế Cho nên nghiên cứu làm rõ địa vị pháp lý DNTN cung cấp nhìn tổng quát địa vị vai trò thực tế loại hình doanh nghiệp Việc nghiên cứu địa vị pháp lý DNTN đặt bối cảnh chung kinh tế đạt mức tăng trưởng nhanh chóng, có đóng góp đáng kể khu vực kinh tế tư nhân với nhiều thành tựu đáng khích lệ Khu vực kinh tế tư nhân tăng trưởng liên tục năm gần Năm 2007 khu vực kinh tế tư nhân đạt 233.992 tỷ đồng; Cơ cấu thành phần kinh tế có thay đổi bản, năm 1995 cấu GDP theo thành phần sở hữu: Khu vực kinh tế Nhà nước chiếm 40.1%; khu vực kinh tế dân doanh chiếm 53.5%; khu vực có vốn đầu tư nước ngồi chiến 6.4% Đến năm 2007 khu vực kinh tế Nhà nước chiếm 37.8%; khu vực kinh tế dân doanh chiếm 54%; khu vực có vốn đầu tư nước ngồi chiếm 8.2% [23] Số liệu nói lên đóng góp đáng kể khu vực kinh tế tư nhân tăng trưởng kinh tế đất nước, mặt khác tăng trưởng đem lại thời nhiều điều kiện khách quan thuận lợi cho phát triển DNTN Tuy nhiên, thực tế DNTN Việt nam chưa phát huy hết tiềm mình, cịn gặp nhiều khó khăn sản xuất kinh doanh Hiện tượng phần DNTN chưa có kinh nghiệm hoạt động kinh tế thị trường Mặt khác, chưa có khung sách thật rõ ràng ổn định từ phía Nhà nước nhằm đưa biện pháp hữu hiệu tạo điều kiện cho DNTN phát huy hết khả cho nghiệp phát triển kinh tế đất nước [22] Vấn đề đặt cần xác định địa vị pháp lý DNTN cho phù hợp với điều kiện kinh tế thị trường xác lập nước ta Vì vậy, việc nghiên cứu vấn đề lý luận thực tiễn địa vị pháp lý DNTN cịn có ý nghĩa thời sự, góp phần xây dựng sở lý luận việc hoàn thiện địa vị pháp lý DNTN Chính vậy, tác giả lựa chọn đề tài “ Địa vị pháp lý DNTN kinh tế thị trường Việt nam nay” làm đề tài luận văn thạc sỹ Hy vọng rằng, với đề tài này, luận văn góp phần thiết thực vào việc thực qui định pháp lý doanh nghiệp nói chung DNTN nói riêng Tình hình nghiên cứu đề tài Pháp luật doanh nghiệp nói chung DNTN nói riêng khơng phải nội dung mẻ Việt nam Hiện nay, có nhiều đề tài nghiên cứu pháp lý, báo bàn vấn đề góc độ vĩ mơ nghiên cứu chun sâu loại hình doanh nghiệp cơng ty cổ phần, công ty TNHH thành viên, doanh nghiệp tư nhân…Theo đó, nhà nghiên cứu tiếp cận địa vị pháp lý doanh nghiệp nhiều góc độ nội dung chế độ pháp lý thành lập, giải thể phá sản doanh nghiệp; Một số giải pháp nhằm nâng cao lực cạnh tranh doanh nghiệp Việt Nam trình hội nhập; Quy chế pháp lý tổ chức hoạt động doanh nghiệp kinh tế thị trường Việt Nam nay… Cho đến có nhiều cơng trình khoa học nghiên cứu DNTN bình diện khác Điển hình số cơng trình nghiên cứu khoa học số tác sau: -“ Kinh tế tư nhân quản lý nhà nước kinh tế tư nhân nước ta” GS.TS Hồ Văn Vĩnh (đề tài cấp 2001) Tác giả khẳng định vai trò to lớn kinh tế tư nhân, nêu định hướng phát triển kinh tế tư nhân đưa giải pháp pháp luật, sách, tổ chức để khuyến khích phát triển kinh tế tư nhân - “Kinh tế tư nhân Việt nam tiến trình hội nhập” PGS.TS Trịnh Thị Hoa Mai, nhà xuất Thế giới, Hà nội- 2005 Tác giả đưa vấn đề chung khu vực kinh tế tư nhân, phát triển kinh tế tư nhân Việt nam điều kiện hội nhập, tác giả có đưa số vấn đề như: loại hình DNTN Việt nam, vốn thực tế DNTN nào? số lượng DNTN Việt nam - “ DNTN Thái Bình nay” Luận văn thạc sỹ kinh tế Bùi Việt Hưng, Học viện trị quốc gia Hồ Chí Minh, Hà nội 2006 Tác giả đánh giá thành tựu mặt hạn chế phát triển DNTN Thái Bình Đồng thời, tác giả đề số giải pháp nhằm khuyến khích phát triển DNTN Thái Bình - “Vài bình luận pháp LDN tư nhân” TS Ngô Huy Cương đăng Tạp chí Khoa học, Đại học Quốc gia Hà nội, Luật học 26(2010) Từ thực trạng pháp luật thiếu giải pháp để giải tranh chấp có liên quan có nhiều bất cập việc điều tiết mối quan hệ DNTN, tác giả tập trung phân tích chất pháp lý DNTN từ bất cập pháp luật DNTN Tuy nhiên chưa có cơng trình nghiên cứu tiếp cận làm rõ địa vị pháp lý DNTN bời đề tài xuất Việt nam tìm hiểu DNTN cụ thể nghiên cứu DNTN góc độ đơn vị kinh doanh thuộc thành phần kinh tế tư nhân Tính đến thời điểm này, luận văn thạc sỹ nghiên cứu Địa vị pháp lý DNTN kinh tế thị trường Việt nam giai đoạn Luận văn xây dựng sở nghiên cứu thân kết hợp tham khảo thông tin nguồn sách, báo, thơng tin mạng internet Mục đích nghiên cứu nhiệm vụ nghiên cứu Mục đích nghiên cứu luận văn làm rõ sở lý luận, thực trạng địa vị pháp lý hệ thống pháp luật thực tế DNTN nước ta Như vậy, trách nhiệm chủ DNTN bao gồm tồn tài sản Đây ưu điểm loại hình DNTN kinh tế, tạo niềm tin cho nhà đầu tư, khách hàng chủ thể khác thực giao dịch với doanh nghiệp Một thuận lợi thấy chủ doanh nghiệp dễ dàng vay vốn từ ngân hàng chủ nợ chế độ trách nhiệm vô hạn đảm bảo với khoản nợ Tuy nhiên, thực tế khơng phải ưu điểm hồn tồn doanh nghiệp sách kê khai, kiểm sốt tài sản cá nhân Việt nam cịn nhiều bất cập nên khó xác định xác số tài sản cá nhân Việt nam Vì vậy, chủ nợ thường khơng có niềm tin chế độ trách nhiệm vô hạn chủ sở hữu DNTN, họ thực giao dịch phạm vi tài sản mà doanh nghiệp đăng ký với nhà nước để hạn chế rủi ro bảo đảm quyền lợi ích chủ nợ phát sinh tránh chấp Khó khăn thiếu vốn cho sản xuất kinh doanh Hiện nay, có 30% DNNVV tiếp cận vốn từ ngân hàng, 70% lại phải sử dụng vốn tự có vay từ nguồn khác (trong số có nhiều DN phải chịu vay mức lãi suất cao 15 – 18%) [4].Thực tế, lãi suất ngân hàng thấp tính chi phí tiêu cực thực chất cao, việc phải hoa hồng phổ biến (tuy tượng phổ biến khó phát hiện) Vì để DNTN tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng cịn nhiều vấn đề cần giải thủ tục cho vay Quỹ bảo lãnh tín dụng cho DNTN chưa đời Để giải vấn đề hạn hẹp vốn DNTN, họ phải vay vốn khơng thức, rủi ro nhiều Nhà nước cần có quy định bắt buộc ngân hàng công thương dành cho DNTN tỷ lệ vốn vay tương ứng với đóng góp DNTN vào GDP Để giảm bớt rủi ro, mặt sớm hình thành quỹ bảo lãnh tín dụng hình thành sở đóng góp tổ chức Nhà nước Các tổ chức quốc tế, công ty tài nhà đầu tư 92 nước ngồi đề giảm bới chi phí rủi ro Ngân hàng cơng thương cho vay thơng qua nhóm ngành nghề, cụm cơng nghiệp Hình thành quỹ hỗ trợ DN tư nhân vừa nhỏ bao gồm hỗ trợ ngân sách, tổ chức quốc tế, nhà đầu tư nước DN lớn Bên cạnh đó, DN cần tạo dựng cho nguồn vốn trí tuệ, uy tín DN (cơng nhân tay nghề cao, kỹ quản lý chủ DN), tên DN thương trường Đó loại vốn vơ hình khơng phải doanh nghiệp có 3.2.4 Giải pháp sách thị trường tiếp cận thị trường Các DNTN cần giúp đỡ thủ tục xuất để tiếp cận thị trường nước, cần thực mở rộng sách để DNTN tiếp cận thị trường, tham gia hội trợ, triển lãm nước ngoài, thuê hàng triển lãm, kể sử dụng quỹ hỗ trợ xuất nhằm khuyến khích mạnh việc thu hút ngoại tệ cho đất nước Riêng DNTN lại cần khuyến khích sản xuất hàng xuất số ngoại tệ thu ban đầu thông qua hoạt động sản xuất kinh doanh DNTN chưa nhiều Thời gian gần đây, số hàng thủ công mỹ nghệ, hàng may, giầy da, hàng thủy sản tìm thị trường từ kim ngạch xuất tăng nhanh, tạo điều kiện thuận lợi tiền đề để xuất thêm nhiều sản phẩm lĩnh vực khác nhau, khai thác tốt tiềm ngành nghề truyền thống Điều quan trọng DNTN cần tự đánh giá, nâng cao cạnh tranh vươn lên tránh trông chờ, ỷ lại vào giúp đỡ Nhà nước 3.2.5 Giải pháp thuế Thực tế cho thấy, thuế suất hợp lý thu nhiều thêm cho Ngân sách Ngược lại, thuế suất cao nhà sản xuất kinh doanh tìm cách trốn thuế, kết Nhà nước thất thu thuế Về văn pháp luật hành, vấn đề cấp bách phải nhanh chóng sửa đổi cách 93 bất hợp lý thuế VAT, thuế thu nhập doanh nghiệp cần lưu ý đến thuế suất Chính sách thuế cải cách nhiều lần song chưa đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế Cải cách thuế thời gian tới cần tập trung vào hướng sau: – Đảm bảo tính ổn định sách thuế thời gian tối thiểu năm – Đảm bảo tính cơng sách thuế, giảm dần tiến tới xóa bỏ chênh lệch thuế suất đầu tư nước nước ngồi – Đơn giản hóa hệ thống thuế theo hướng giảm số lượng thuế suất làm minh bạch cụ thể hóa chế độ ưu đãi, hạn chế việc áp dụng tùy tiện sách ưu đãi thuế – Đối phương thức thu thuế theo hướng cá nhân, tổ chức doanh nghiệp tự khai nộp thuế Về nguyên tắc giảm thuế DNTN vừa nhỏ để tái đầu tư phát triển, trước mắt cần giải vấn đề xúc tăng cường thời gian miễn thuế cho doanh nghiệp thành lập muốn đứng vững phải – năm (tương ứng với doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài) Miễn thuế cho doanh nghiệp đầu tư công nghệ đại, đầu tư ngành nghề, lĩnh vực nhiều rủi ro, đơn giản thủ tục miễn giảm thuế thực chế độ tự khai báo tự nộp thuế qua kho bạc Những sách góp phần tạo thuận lợi cho DN dù làm giảm nguồn thu cho NSNN, giải pháp nuôi dưỡng nguồn thu tạo điều kiện cho DN phát triển, mở rộng hoạt động sản xuất kinh doanh, tăng doanh thu, lợi nhuận… tác dụng trở lại góp phần tăng thu cho NSNN tương lai gần [32] 94 3.2.6 Giải pháp sách lao động Trong DNTN trình độ tay nghề lao động cịn chủ yếu lao động phổ thơng trình độ văn hóa thấp, thiếu kỹ lao động Thời gian tới trường đại học quy Nhà nước đảm nhiệm 15 – 20% số tiêu đào tạo nghề hàng năm lại cho doanh nghiệp, sở đào tạo nghề tư nhân, trung tâm dạy nghề địa phương đồn thể xã hội đảm nhiệm Điều địi hỏi Nhà nước phải tạo thuận lợi khuyến khích doanh nghiệp lớn liên kết, giúp đỡ DNTN vừa nhỏ đào tạo cơng nhân làm nghề [11] Chính sách lao động thể thông qua luật Lao động cịn mang tính cứng nhắc, thiên bảo vệ quyền lợi người lao động Xu hướng hoàn toàn hợp lý song giai đoạn nay, sức ép việc làm lớn sách tạo thêm tâm lý lo ngại người sử dụng lao động Điều khiến họ cân nhắc kỹ tuyển dụng lao động ( chất lượng lẫn số lượng) dẫn đến thiệt hại cho số đông lực lượng lao động Chính vậy, thời gian trước mắt cần điều chỉnh, sửa đổi Bộ luật lao động theo hướng: – Linh hoạt việc điều hành tổ chức cơng đồn DNTN, khơng bắt buộc DN quy mô nhỏ – Linh hoạt việc tuyển dụng sa thải người lao động: + Việc sa thải lao động lệ thuộc vào hiệu sản xuất kinh doanh, vào thị trường không thiết phải có ý kiến chấp nhận cơng đồn + Tự tuyển dụng lao động không thiết phải qua tổ chức trung gian – Linh hoạt việc ký kết hợp đồng lao động: Mở rông khung thời gian lao động, bồi thường sa thải, chế độ nghỉ phép – Linh hoạt việc xác định mức lương, đặc biệt lương tối thiểu người lao động – Linh hoạt nghĩa vụ bảo hiểm 95 3.2.7 Giải pháp hỗ trợ xuất Doanh nghiệp tư nhân Để mở rộng thị trường, đẩy mạnh xuất Nhà nước cần thực số giải pháp nhằm hỗ trợ DNTN lĩnh vực xuất Phương thức hỗ trợ xuất DNTN thực tế Việt Nam thường theo hai hướng sau: – Hỗ trợ gián tiếp dạng giảm thuế, cho vay vốn với lãi suất ưu đãi – Hỗ trợ trực tiếp thơng qua hiệp hội nhà DN kinh doanh, tác động thông qua môi trường kinh doanh nhằm tạo điều kiện cho DNTN phát triển xuất Hình thành khung khổ pháp lý hỗ trợ xuất khẩu: Nhà nước ban hành Luật DNTN, Luật khuyến khích đầu tư nước, Luật đầu tư nước ngồi gần Luật DN có hiệu lực từ 01/01/2000 Tuy nhiên khung khổ pháp lý DNTN Việt Nam số hạn chế là: Hệ thống pháp luật trình đổi cịn chưa hồn chỉnh thiếu đồng Hơn nữa, thiếu điều khoản thiết yếu khuyến khích hỗ trợ sản xuất cho DNTN Các điều khoản cần quy định luật khuyến khích đầu tư nước số luật thuế Vai trò Nhà nước – Thị trường – Doanh nghiệp chưa phát huy đầy đủ nhiều lĩnh vực kinh tế Các thành phần kinh tế chưa thực bình đẳng hoạt động xuất khẩu, DN Nhà nước ưu tiên số lĩnh vực Vì vậy, văn phải đảm bảo tính ổn định lâu dài tính đồng để DN yên tâm đầu tư sản xuất hàng xuất Tính ổn định lâu dài thể không phân biệt đối xử DNTN loại hình DN khác văn pháp luật tổ chức thực Hiện DN ngồi quốc có quan thực chức cấp giấy phép kinh doanh, đăng ký kinh doanh thực chức hạn chế thu thuế, kiểm tra ô nhiễm mơi trường Cùng với 96 sách Nhà nước mang tính chiến lược, định hướng nêu Chính phủ cần tiến hành đồng chương trình hỗ trợ nói chung, hỗ trợ xuất nói riêng cho DN quốc doanh cụ thể là: + Chương trình đào tạo đội ngũ cán bồi dưỡng nghiệp vụ xuất cho DN quốc doanh + Chương trình hỗ trợ xây dựng sở hạ tầng nhằm tạo điều kiện tiền đề thúc đẩy chất lượng sản phẩm xuất + Chương trình hỗ trợ cung cấp thông tin thị trường, công nghệ mới, luật pháp, kinh tế, khách hàng, đối tác cho DN ngồi quốc doanh + Chương trình hỗ trợ xây dựng sở hạ tầng nhằm tạo điều kiện tiền đề thúc đẩy chất lượng sản phẩm xuất + Chương trình hỗ trợ xúc tiến thương mại tiếp thị, hợp tác quốc tế đầu tư nước sản xuất hàng nhập doanh nghiệp quốc doanh Những giải pháp, kiến nghị trình bày thực thi bước tiến có ý nghĩa sách phát triển khu vực kinh tế tư nhân Đảng Nhà nước Một bước lớn tạo điều kiện cho DNTN phát huy vai trò quan trọng tỏng việc huy động vốn tạo cơng ăn việc làm, góp phần đưa đất nước đạt mục tiêu trở thành nước cơng nghiệp hóa, đại hóa vào năm 2020 3.2.8 Nâng cao vai trị Hiệp hội doanh nghiệp vừa nhỏ Trong trình hội nhập quốc tế, hiệp hội doanh nghiệp Việt Nam chưa thể đầy đủ vai trị việc cung cấp thông tin pháp luật, thị trường, cung cấp dịch vụ kinh doanh, hỗ trợ xúc tiến thương mại, giải tranh chấp… Vòng luẩn quẩn việc thiếu nguồn lực, hành lang pháp lý dẫn tới dịch vụ cung cấp vừa thiếu, vừa yếu sợi dây trói chặt hiệp hội khơng gian hình thức, giao lưu mà thiếu hoạt động thực chất, hiệu 97 Theo thống kê, nước có khoảng 400 hiệp hội doanh nghiệp hoạt động Kết khảo sát đánh giá thực trạng, lực Phòng Thương mại Công nghiệp Việt Nam (VCCI) thực 28 hiệp hội ngành hàng quốc gia 50 hiệp hội doanh nghiệp đa ngành cấp tỉnh cho thấy, đa phần hiệp hội có hoạt động hỗ trợ doanh nghiệp nhìn chung chưa mang tính chuyên nghiệp, thường xuyên, hiệu Mối quan hệ hiệp hội doanh nghiệp chưa có gắn kết tương tác cần thiết Nguồn nhân lực hiệp hội nhiều vấn đề phải bàn Theo khảo sát VCCI, 83% nhân hiệp hội người cán quan nhà nước, 34% số chủ tịch quan chức nghỉ hưu mời sang làm việc cho hiệp hội Bên cạnh thuận lợi mối quan hệ với quan nhà nước, yếu tố thường kéo theo cách điều hành công việc theo thói quen hành mệnh lệnh, xa rời thực tiễn, khơng đáp ứng địi hỏi cụ thể, thiếu động hoạt động kinh doanh Đáng băn khoăn hơn, có 35% tổng số hiệp hội có phận chuyên trách pháp luật Khi gặp vấn đề pháp lý yêu cầu hỗ trợ pháp lý từ phía hội viên, điều tra cho thấy 45% hiệu hội tự “mày mị” tìm hiểu giải quyết, 25% tham vấn ý kiến luật sư số lại xin hỗ trợ quan nhà nước [6] Với thiếu khuyết này, lực tư vấn pháp luật, sách cho hội viên thực điều dễ hiểu Nhìn rộng hơn, bối cảnh hội nhập, việc hiệp hội thiếu phận chuyên trách pháp luật khiến hiệp hội biết đứng ngồi nhìn doanh nghiệp Việt Nam đơn thương độc mã tranh chấp thương mại quốc tế, vụ kiện chống bán phá giá Trong khi, nước phát triển, dịch vụ tư vấn pháp luật, bảo vệ quyền 98 lợi hội viên hoạt động bật hiệp hội, góp phần quan trọng việc bảo vệ doanh nghiệp xảy tranh chấp, khởi kiện Về công tác xúc tiến thương mại, theo Phó trưởng Ban phụ trách Ban Pháp chế, VCCI Đậu Anh Tuấn, có 58% số hiệp hội điều tra có phận chun mơn xúc tiến thương mại; 61% số thực xúc tiến thương mại thực tế Cũng theo khảo sát này, 84% doanh nghiệp mong muốn hiệp hội tăng cường số lượng hoạt động xúc tiến thương mại, cung cấp thông tin thị trường 39% số hiệp hội khảo sát thực đào tạo, huấn luyện cho hội viên kinh doanh quốc tế cách thức cạnh tranh với đối thủ nước ngồi thị trường nội địa Cùng với đó, tỷ lệ cung cấp thông tin cho hội viên kinh doanh quốc tế cạnh tranh với đối thủ nước ngồi cịn khiêm tốn [20] Trong vai trị đại diện, bảo vệ quyền lợi ích cho doanh nghiệp nước, hiệp hội cần phải xây dựng cho chiến lược phát triển có tầm nhìn dài hạn, phù hợp bối cảnh Tuy vậy, kết khảo sát cho thấy, có 23 hiệp hội (tương đương 29%) ban hành chiến lược phát triển Ít nhất, ¼ số 23 hiệp hội ban hành chiến lược phát triển cho có để phục vụ mục đích báo cáo Trong chiến lược này, có 14/23 hiệp hội đưa yếu tố hội nhập kinh tế vào chiến lược, có hiệp hội ngành hàng quốc gia Điều cho thấy, khả thích ứng dự báo hiệp hội doanh nghiệp q trình hội nhập kinh tế quốc tế cịn chậm chạp Đặc biệt, với tính chất đặc thù kinh tế mở, hiệp hội doanh nghiệp Việt Nam cịn có trách nhiệm việc liên kết, lôi kéo lan tỏa vốn, công nghệ, quản trị doanh nghiệp từ khu vực kinh tế FDI sang khu vực kinh tế nước Cùng với đó, hiệp hội với Nhà nước doanh 99 nghiệp cần có hoạt động cụ thể, xây dựng mối liên kết chặt chẽ theo chuỗi giá trị toàn cầu nâng giá trị gia tăng hoạt động sản xuất kinh doanh doanh nghiệp Việt Nam Những công việc thực tế chưa thực [31] Điểm sáng hoi hoạt động hiệp hội doanh nghiệp việc việc tích cực vận động sách Thơng qua hoạt động đối thoại quyền- doanh nghiệp, hiệp hội doanh nghiệp trao đổi, kiến nghị với quyền cấp sách, pháp luật, cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh Qua đó, sách ngày cải thiện theo hướng phù hợp thực thi hiệu Trong trình xây dựng pháp luật, hiệp hội tích cực tổ chức lấy ý kiến hội viên tham gia đóng góp ý kiến xây dựng đạo luật liên quan đến hoạt động sản xuất kinh doanh doanh nghiệp với quan lập pháp Hiện tại, yếu sở vật chất, thiếu chuyên nghiệp nguồn nhân lực, lực quản trị, điều hành chưa tốt cán hiệp hội am hiểu thực tiễn đặc thù kinh tế quốc gia hạn chế rào cản lớn khiến cho hoạt động hiệp hội giai đoạn khởi phát, chưa thực “sáng sủa” Đây vấn đề cần phải xem xét, giải thời gian tới Ngoài ra, để hoạt động hiệp hội doanh nghiệp vào chuyên nghiệp hiệu quả, thiết nghĩ Nhà nước cần ban hành khung khổ pháp lý, hình thức Nghị định điều chỉnh hoạt động hiệp hội doanh nghiệp, làm sở để hiệp hội điều chỉnh chiến lược, hoàn thiện quản trị thực đầy đủ vai trò trình phát triển đất nước Như vậy, DNTN với q trình hồn thiện pháp luật, việc ban hành sách khuyến khích phát triển hoạt động vấn đề cần thiết Chủ đầu tư tham gia thực hoạt động kinh tế cịn gặp nhiều 100 khó khăn huy động vốn tiếp cận vốn vay tín dụng từ ngân hàng, đặc biệt DNTN lại cá nhân làm chủ sở hữu, bỏ vốn thành lập quy mô vốn thường có hạn chế định Hơn nữa, hình thức huy động vốn doanh nghiệp bị hạn chế khơng phát hành chứng khốn công chúng để huy động vốn, không tiếp nhận thành viên tính chất chủ sở hữu Do vậy, Nhà nước cần có sách hỗ trợ phù hợp có tính khả thi cao, hỗ trợ DNTN việc tham gia hoạt động kinh tế 101 KẾT LUẬN Cùng với tiến trình hội nhập ngày sâu rộng vào kinh tế giới, Việt nam hình thành khung pháp lý đồng để huy động thúc đẩy tham gia thành phần kinh tế vào hoạt động sản xuất kinh doanh Trên cớ sở đó, xuất phát từ vai trị, vị trí, từ tồn mang tính tất yếu khách quan DNTN kinh tế nhận thấy việc nghiên cứu đánh giá vai trò địa vị pháp lý DNTN thực tiền đời sống kinh tế cần thiết Địa vị pháp lý DNTN quan niệm tổng hợp quyền, nghĩa vụ pháp luật xác định phù hợp với vị trí, vai trò, chức kinh tế xã hội loại hình DNTN trình sản xuất kinh doanh quyền, nghĩa vụ, trách nhiệm DNTN chủ DNTN lựa chọn đảm nhận sở khả pháp luật cho phép không cấm tham gia vào quan hệ pháp luật trình hoạt động LDN 2005 Quốc hội ban hành thể chế hóa đường lối sách Đảng cộng sản Việt Nam lĩnh vực thu hút nguồn lực xã hội Nhà đầu tư tuỳ vào khả mục đích kinh doanh lựa chọn loại hình doanh nghiệp phù hợp để tiến hành hoạt động sản xuất kinh doanh Nhà nước bảo đảm đối xử bình đẳng DNTN loại hình doanh nghiệp khác Tuy nhiên, bên cạnh quyền nghĩa vụ pháp lý chung doanh nghiệp, Chủ DNTN cịn có quyền nghĩa vụ pháp lý đặc thù xác định dựa đặc điểm pháp lý loại hình doanh nghiệp Chế định địa vị pháp lý DNTN chế định pháp lý hệ thống pháp luật kinh tế hệ thống pháp luật thống Vì vậy, hiệu chế độ pháp lý phụ thuộc vào đổi đồng hệ thống pháp luật, đặc biệt hệ thống pháp luật kinh tế đổi quy định địa vị pháp lý hệ thống quan quản lý nhà nước kinh tế Do vậy, 102 tác giả cho hệ thống pháp luật Việt Nam cần đổi Việc áp dụng thực pháp luật cần thực sống, pháp chế tuân thủ nghiêm minh Nói cách khác, việc xây dựng nhà nước pháp quyền Việt Nam thực sở pháp lý trị quan trọng xác lập thực có hiệu chế dịnh địa vị pháp lý DNTN điều kiện kinh tế thị nước ta Quá trình nghiên cứu tác giả ghi nhận tồn tại, vướng mắc để từ đưa đề xuất nhằm củng cố tăng cường địa vị pháp lý DNTN, đồng thời hoàn thiện hệ thống văn pháp luật kinh tế chấn chỉnh việc thi hành cách đồng thống Để hoàn thiện nâng cao địa vị pháp lý cho DNTN cần tiến hành đồng thời biện pháp: Hoàn thiện pháp luật DNTN; đổi vai trò quản lý nhà nước DNTN; đồng thời đưa số giải pháp cụ thể khuyến khích trợ giúp DNTN giải pháp mặt sản xuất kinh doanh; giải pháp vốn – tài chính; giải pháp thuế; giải pháp thị trường; giải pháp sách lao động; giải pháp hỗ trợ xuất 103 TÀI LIỆU THAM KHẢO Phạm Thị Ngọc Ánh (2010), Quản lý nhà nước doanh nghiệp tư nhân, Nhà xuất Lao động, Hà Nội TS Ngơ Huy Cương (2010), Vài bình luận pháp luật doanh nghiệp tư nhân, tr.26, Luật học 26, Tạp chí Khoa học, Đại học Quốc gia Hà nội John Naisbitt Patricia Aburdence, Tác phẩm “Các xu lớn năm 2000”(Megatrends 2000) TS Cao Sỹ Khiêm (2013) , Doanh nghiệp nhỏ vừa- Thực trạng giải pháp hỗ trợ, Báo Tapchitaichinh.vn PGS.TS Phạm Duy Nghĩa (2004), Chuyên khảo Luật kinh tế, Nhà xuất Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội Phịng cơng nghiệp thương mại Việt nam (2011), Báo cáo tình hình hoạt động doanh nghiệp vừa nhỏ, Hà Nội Quốc Hội (1992), Hiến pháp, Hà Nội Quốc Hội (2005), LDN, Hà Nội Quốc Hội (2005), LDN (sửa đổi năm 2009), Hà Nội 10 Quốc hội (1986), Nghị đại hội Đảng lần thứ VI năm 1986, Hà Nội 11 TS Dương Văn Sao, Trường Đại học Cơng Đồn (2013), Vai trị cơng đồn doanh nghiệp, Báo Cơng Đồn Cơng Thương Việt Nam ngày 27/08/2013 12 Tổng cục thống kê (2011), Báo cáo điều tra doanh nghiệp Quý III, Hà Nội 13 Tổng cục thống kê năm (2012), Báo cáo Điều tra lao động, Hà Nội 14 Tổng cục thống kê (2007), Điều tra toàn doanh nghiệp, Hà Nội 15 Trường Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh Trường Đại học Luật Thành phố Hồ Chí Minh (2010), Giáo trình Luật kinh tế, tr.46, NXB Phương Đơng, Thành phố Hồ Chí Minh 104 16 Trường Đại học Luật Hà nội (tái 2012), Giáo trình Luật Thương mại tập 1, tr.80, NXB Công an Nhân dân, Hà Nội 17 Trường Đại học Luật Hà Nội (2010), Giáo trình Luật Thương mại tập 1tr.79, NXB Công an Nhân dân, Hà Nội 19 Trường Đại học Luật thành phố HCM, Tập giảng chủ thể kinh doanh, tr.41, Hà Nội 20 Đậu Anh Tuấn, Phó trưởng Ban phụ trách Ban Pháp chế, VCCI (2012), Báo cáo công tác xúc tiến thương mại 21 Uỷ ban thường vụ Quốc hội (1999), Điều 20 – Pháp lệnh chất lượng hàng hóa, Hà Nội 22 Luật sư Võ Thành Vị (2007), Quyền nghĩa vụ DNTN hộ kinh doanh cá thể, Nhà xuất Thống kê, Hà Nội, tr 38 23 Viện nghiên cứu Quản lý kinh tế Trung ương, Dự án VIE/97/016, NXB Giao thông vận tải, Hà Nội, 2002 24 Viện nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (2012), Điều tra toàn doanh nghiệp 25 Viện nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (2011), Điều tra toàn doanh nghiệp quý IV 26 Viện nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (2011), Tạp chí quản lý kinh tế 27 Viện nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (2008), Thị trường lao động Việt Nam 28 http://www.hiephoidoanhnghiep.vn/ho-tro-doanh-nghiep/g-kho-cho-doanhnghiep-can-nhieu-giai-phap-quyet-liet 29 http://old.voer.edu.vn/module/kinh-te/von-kinh-doanh-va-nguon-hinhthanh-von-kinh-doanh-cua-doanh-nghiep 30 http://thuonghieuviet.com.vn/news-news/c32n3040, Doanh nghiệp tư nhân- khơng lớn 105 31 http://tuyentruyen.dongthap.gov.vn/index.php/Dien-dan-Doanh-nghiep, Vai trò hiệp hội doanh nghiệp 32.http://www.thutuchanhchinh.vn/index.php/tin-hoat-dong/item/1682-doanhnghiep-nho-va-vua-thuc-trang-va-giai-phap-ho-tro-nam-2013 33 http://vietbao.vn/Kinh-te/Luat-Doanh-nghiep-tao-san-choi-binh-dang 106 ... Khái quát Doanh nghiệp tƣ nhân Việt nam 1.1.1 Địa vị pháp lý vấn đề tiếp cận địa vị pháp lý doanh nghiệp tư nhân 1.1.2 Khái niệm địa vị pháp lý doanh nghiệp tư nhân: 12 1.1.3.Các... thể kinh doanh kinh tế thị trường 30 1.3.2 Doanh nghiệp tư nhân với tư cách loại hình doanh nghiệp thành phần kinh tế tư nhân: 34 CHƢƠNG 2: ĐỊA VỊ PHÁP LÝ VÀ VAI TRÒ THỰC TẾ CỦA DOANH. .. pháp lý doanh nghiệp tư nhân, sở đưa giải pháp hoàn thiện địa vị pháp lý vị trí thực tế doanh nghiệp tư nhân Phạm vi nghiên cứu Luận văn tập trung nghiên cứu qui định pháp lý địa vị pháp lý DNTN