ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI & NHÂN VĂN NGUYỄN THỊ HỒNG HẠNH VẬN DỤNG CẤU TRÚC MA TRẬN ĐỂ SỬ DỤNG HIỆU QUẢ NGUỒN NHÂN LỰC CỦA VIỆN KHOA HỌC LAO ĐỘNG VÀ XÃ HỘI CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KHOA HỌC VÀ CƠNG NGHỆ MÃ SỐ: 60.34.72 TĨM TẮT LUẬN VĂN THẠC SỸ HÀ NỘI - 2011 Cơng trình hồn thành tại: Khoa Khoa học quản lý, Trường Đại học Khoa học xã hội Nhân văn - Đại học quốc gia Hà Nội Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS Phạm Huy Tiến Phản biện 1: TS Trịnh Ngọc Thạch Phản biện 2: TS Nguyễn Văn Học Luận văn bảo vệ trước Hội đồng chấm luận thạc sĩ họp tại: Trường Đại học Khoa học Xã hội Nhân văn - Đại học quốc gia Hà Nội Lúc: 19 30 ngày 07 tháng 12 năm 2011 Có thể tìm hiểu luận văn tại: - Trung tâm Thƣ viện Đại học Quốc gia Hà Nội - Thƣ viện Khoa Khoa khoa học quản lý MỤC LỤC MỤC LỤC PHẦN MỞ ĐẦU Tên đề tài Lý nghiên cứu 3 Lịch sử nghiên cứu Mục tiêu nghiên cứu 5 Phạm vi nghiên cứu 6 Mẫu khảo sát Vấn đề nghiên cứu Giả thuyết Phương pháp chứng minh giả thuyết 10 Các luận nghiên cứu dự kiến 10A Luận lý thuyết 10B Luận thực tế Kết cấu luận văn CHƢƠNG CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA ĐỀ TÀI 1.1 Cấu trúc ma trận 1.2 Hoạt động khoa học 10 1.3 Chất lƣợng nghiên cứu khoa học 11 1.4 Nhân lực khoa học 13 1.5 Nguồn nhân lực khoa học 17 1.6 Sử dụng nguồn nhân lực 20 1.7 Hiệu 24 1.8 Nâng cao hiệu nghiên cứu 26 Kết luận chƣơng 27 CHƢƠNG 29 ĐÁNH GIÁ SỰ ẢNH HƢỞNG CỦA CƠ CẤU CHỨC NĂNG ĐẾN HIỆU QUẢ SỬ DỤNG NGUỒN NHÂN LỰC KHOA HỌC CỦA VIỆN KHOA HỌC LAO ĐỘNG VÀ XÃ HỘI 29 2.1 Tổng quan Viện Khoa học lao động & xã hội 29 2.1.1 Cơ cấu tổ chức Viện Khoa học lao động xã hội 29 2.1.1.1 Chức 29 2.1.1.2 Nhiệm vụ Viện Khoa học lao động xã hội 29 2.1.1.3 Cơ cấu tổ chức Viện Khoa học lao động xã hội 30 2.1.3 Cơ sở hạ tầng 35 2.1.4 Đầu tư tài 35 2.1.5 Hoạt động Viện Khoa học Lao động xã hội qua thời kỳ 36 2.2 Đánh giá ảnh hƣởng cấu chức đến hiệu sử dụng nguồn nhân lực nghiên cứu khoa học Viện 43 2.2.1 Hoạt động khoa học 43 2.2.1.1 Nhóm đề án, chiến lược, nghiên cứu trọng điểm 43 2.2.1.2 Nhóm đề tài nghiên cứu khoa học cấp Bộ 48 2.2.1.3 Nhóm đề tài nghiên cứu cấp Viện năm 2009 55 2.2.1.4 Nhóm đề tài hợp tác 63 2.2.2 Đánh giá ảnh hưởng cấu chức đến hiệu sử dụng nguồn nhân lực khoa học công nghệ 65 2.2.2.1 Tình hình sử dụng nguồn nhân lực khoa học công nghệ Viện qua cấu chức 65 2.2.2.2 Đánh giá hiệu sử dụng nguồn nhân lực khoa học Viện thông qua cấu chức 69 Kết luận chƣơng 72 CHƢƠNG 74 GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG NGHIÊN CỨU CỦA NGUỒN LỰC KHOA HỌC THÔNG QUA VIỆC ÁP DỤNG CẤU TRÚC MA TRẬN 74 3.1 Cấu trúc ma trận tích hợp cấu trúc chức cấu trúc dự án 74 3.2 Vận dụng cấu trúc ma trận vào thực tiễn Viện Khoa học lao động & xã hội nhằm sử dụng hiệu nguồn nhân lực khoa học 77 3.2.1 Sử dụng nhân lực chỗ Viện 77 3.2.2 Thu hút nhân lực bên 79 3.3 Điều kiện hình thành cấu trúc ma trận 81 3.3.1 Dự án 81 3.3.2 Tái cấu trúc Viện từ cấu trúc chức sang cấu trúc ma trận 82 3.3.3 Thay đổi phương thức quản lý Viện Khoa học lao động xã hội 86 Kết luận chƣơng 96 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ 98 Kết luận 98 Khuyến nghị 98 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 100 PHẦN MỞ ĐẦU Tên đề tài “Vận dụng cấu trúc ma trận để sử dụng hiệu nguồn nhân lực Viện Khoa học lao động & xã hội” Lý nghiên cứu Chất lượng sản phẩm nghiên cứu khoa học vấn đề quan tâm hàng đầu quan nghiên cứu Tuy nhiên, để có sản phẩm nghiên cứu đáp ứng tính ứng dụng thực tế ngồi việc nâng cao lực cho cán nghiên cứu thân tổ chức cần linh hoạt việc sử dụng nguồn lực có quan Viện Khoa học lao động xã hội (trực thuộc Bộ Lao động Thương binh Xã hội Việt Nam) với số lượng cán nghiên cứu cịn q so với khối lượng công việc hàng năm mà quan đảm nhận, nên việc sử dụng nguồn nhân lực khoa học có hiệu đạt chất lượng vấn đề quan tâm hàng đầu Với tính cấp thiết việc sử dụng hiệu nguồn lực khoa học, chọn đề tài “Vận dụng cấu trúc ma trận để sử dụng hiệu nguồn nhân lực Viện Khoa học lao động & xã hội” nhằm đưa giải pháp sử dụng hiệu nguồn nhân lực có quan Lịch sử nghiên cứu - Đề tài “Thu hút nguồn nhân lực KH&CN Viện Khoa học Bảo hiểm xã hội thông qua mô hình cấu trúc dự án” tác giả Đỗ Quốc Hoà Tác giả cho thấy tổ chức dự án theo cấu trúc ma trận có tính khả thi cao điều kiện kinh tế thị trường, phù hợp với đặc điểm nhân lực KH&CN, thuận lợi cho việc thu hút nhà khoa học đầu ngành, chuyên gia có trình độ cao tham gia vào dự án nghiên cứu khoa học Để khắc phục tình trạng thiếu hụt nhân lực KH&CN Viện Khoa học BHXH nay, bên cạnh việc phải đổi chế tuyển dụng áp dụng việc thơng qua hoạt động dự án để thu hút nhân lực KH&CN giải pháp Hình thức thu hút nhân lực theo dự án chế mềm vừa đảm bảo thu hút nhân lực KH&CN từ bên vào thực nhiệm vụ khoa học Viện đồng thời góp phần nâng cao trình độ, kinh nghiệm cho đội ngũ cán KH&CN Viện q trình tham gia hợp tác nghiên cứu Chính Viện khoa học BHXH Việt Nam cần đẩy mạnh hoạt động khoa học công nghệ thông qua mơ hình dự án để từ thu hút nhân lực KH&CN từ bên thực nhiệm vụ khoa học Viện, đảm bảo cung cấp kịp thời luận khoa học phục vụ cho phát triển ngành BHXH Việt Nam - Đề tài “Tái cấu trúc hệ thống tổ chức nghiên cứu triển khai Việt Nam (Nghiên cứu trường hợp Viện Khoa học Công nghệ Việt Nam)” tác giả Phạm Thị Bích Ngọc Tác giả thu thập thơng tin, nghiên cứu kĩ thực trạng viện nghiên cứu triển khai, thấy khó khăn viện gặp phải mạnh tiềm viện công tác đào tạo Bên cạnh đó, đề tài cho thấy tiềm lực lớn cho đào tạo đất nước bị bỏ phí Trong viện khó khăn, chưa tìm hướng nhà nước đưa chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm, tiềm thân viện lại không phát huy hết để giải khó khăn Từ đó, thấy cần thiết phải tái cấu trúc hệ thống nghiên cứu triển khai Việt Nam để tận dụng có hiệu tiềm viện cho việc tháo gỡ khó khăn Trên sở nghiên cứu số mơ hình trường học – viện nước tiên tiến giới hoàn cảnh, điều kiện viện nghiên cứu triển khai nước ta giai đoạn nay, đề tài đưa giải pháp mơ hình trường học – viện (nghiên cứu mơ hình Viện Khoa học Công nghệ Việt Nam) điều kiện để đảm bảo thực Đây giải pháp để tái cấu trúc lại hệ thống tổ chức nghiên cứu triển khai Việt Nam giai đoạn - Đề tài “Giải pháp tăng cường thu hút nhân lực khoa học công nghệ cho công tác nghiên cứu triển khai thông qua thực đề tài, dự án khoa học công nghệ” (nghiên cứu trường hợp tỉnh Quảng Ngãi) tác giả Phạm Thành Phương Trên sở nghiên cứu đặc điểm hoạt động NC&TK, nguồn nhân lực NC&TK, thực trạng hoạt động thu hút nguồn nhân lực tỉnh số địa phương năm qua, đề tài luận giải sở lí luận thực tiễn thành công thất bại hoạt động thu hút nhân lực KH&CN cho công tác NC&TK Giải pháp thu hút nhân lực KH&CN theo nhiệm vụ xây dựng sở đặc điểm hoạt động NC&TK, đặc điểm nhân lực KH&CN hoạt động NC&TK; sở khắc phục tồn tại, yếu cách thu hút cũ, cách tiếp cận cũ tảng điều kiện khách quan, chủ quan tỉnh Thu hút nhân lực KH&CN NC&TK qua nhiệm vụ KH&CN thu hút để sử dụng thông qua thực đề tài, dự án KH&CN Nhân lực KH&CN vừa thực nhiệm vụ theo cấu trúc chức năng, vừa tham gia đề tài, dự án KH&CN theo hợp đồng, th khốn nhiều hình thức linh hoạt khác Sau hồn thành tiếp tục tham gia đề tài, dự án khác Đây giải pháp linh hoạt, thích hợp điều kiện, đặc điểm di động nguồn nhân lực KH&CN Thu hút qua nhiệm vụ khắc phục rào cản biên chế, chế hành nặng nề cấu trúc chức năng, giải phóng tiềm to lớn nhân lực KH&CN hoạt động NC&TK - Đề tài “Đề xuất giải pháp quản lí nhằm nâng cao hiệu công tác nghiên cứu khoa học Y – Dược học (Nghiên cứu trường hợp Học viện Quân y)” tác giả Nguyễn Thái Ngọc Xuất phát từ sở lí luận thực trạng việc xây dựng tổ chức thực nhiệm vụ KH&CN lĩnh vực y – dược học Học viện Quân y nay, để nâng cao hiệu quản lí nhiệm vụ NCKH lĩnh vực y – dược học Học viện Quân y, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ ngày cao thời kì đẩy mạnh CNH – HĐH hội nhập Quốc tế, cần phải có hệ thống giải pháp đồng bộ, luận văn tập trung vào: Giải pháp quản lí nâng cao hiệu cơng tác xây dựng nhiệm vụ NCKH; giải pháp quản lí công tác tổ chức thực nhiệm vụ NCKH lĩnh vực y – dược học đổi mới, kiện toàn quan quản lí NCKH cấp Học viện Quân y Mục tiêu nghiên cứu - Tìm hiểu trạng sử dụng nguồn nhân lực Viện Khoa học lao động & xã hội - Tìm giải pháp để sử dụng hiệu nguồn nhân lực khoa học Viện Khoa học lao động & xã hội 5 Phạm vi nghiên cứu - Không gian: Viện Khoa học lao động & xã hội - Thời gian: giai đoạn 2009-2010 Mẫu khảo sát Tất cán nghiên cứu Viện Khoa học lao động & xã hội Vấn đề nghiên cứu Nguồn nhân lực Viện Khoa học lao động xã hội sử dụng nào? Làm để sử dụng hiệu nguồn nhân lực khoa học Viện Khoa học lao động & xã hội? Giả thuyết Số cán nghiên cứu khoa học Viện Khoa học lao động & xã hội cịn ít, thực tế chưa có biện pháp sử dụng nhân lực phù hợp để khai thác hết khả nghiên cứu cán Áp dụng cấu trúc ma trận việc tổ chức hoạt động nghiên cứu khoa học Viện Khoa học lao động & xã hội để sử dụng hiệu nguồn nhân lực khoa học Phương pháp chứng minh giả thuyết - Phương pháp nghiên cứu lý thuyết - Phương pháp nghiên cứu tài liệu - Phương pháp vấn sâu - Phương pháp chọn mẫu 10 Các luận nghiên cứu dự kiến 10A Luận lý thuyết - Vận dụng cấu trúc ma trận vào Viện KHLĐ&XH nhằm sử dụng hiệu nguồn nhân lực có khỏi cơng tác hành máy móc quan nhà nước - Các khái niệm: Cấu trúc ma trận, hoạt động khoa học, chất lượng nghiên cứu khoa học, nhân lực khoa học, sử dụng nguồn nhân lực, nguồn nhân lực khoa học, hiệu quả, nâng cao hiệu nghiên cứu - Phạm trù: xã hội học, tâm lý học, kinh tế học, 10B Luận thực tế - Hiện trạng sử dụng nguồn nhân lực khoa học công nghệ Viện khoa học lao động xã hội - Phân tích vai trò cấu trúc ma trận việc nâng cao hiệu hoạt động nguồn nhân lực khoa học Viện Khoa học lao động & xã hội Biện luận: Vai trò quan trọng cấu trúc ma trận việc nâng cao hiệu hoạt động nguồn lực khoa học: - Cấu trúc ma trận tích hợp cấu trúc chức cấu trúc dự án - Cấu trúc ma trận làm tăng khả thích ứng với mơi trường cấu trúc chức - Cấu trúc ma trận nâng cao phối hợp chuyên gia cấu trúc chức - Cấu trúc ma trận làm mềm hóa cấu trúc chức - Tổ chức hoạt động nghiên cứu khoa học theo cấu trúc ma trận làm phá vỡ việc tập trung quyền lực số người chủ chốt quan, tạo điều kiện hội cho tất cán tham gia nghiên cứu Kết cấu luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận phụ lục, luận văn gồm chương: Chương 1: Cơ sở lý luận đề tài Chương 2: Hiện trạng hoạt động khoa học Viện Khoa học lao động & xã hội Chương 3: Giải pháp nâng cao hiệu hoạt động nghiên cứu nguồn lực khoa học thông qua việc áp dụng cấu trúc ma trận CHƢƠNG CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA ĐỀ TÀI 1.1 Cấu trúc ma trận Cấu trúc ma trận tổ chức phối hợp cấu trúc chức cấu trúc dự án Đây loại hình tổ chức có nhiều biến thể xem cấu quan liêu có biến đổi dạng cấu sinh học Hình thức ma trận triển khai đầy đủ thể êkip ưu tiên công việc, chương trình, sản phẩm hay dự án Các chuyên gia phòng ban chức khác tập hợp lại thực dự án êkip làm việc Hình thức giống với cấu học nhấn mạnh đến sản phẩm cuối đến đóng góp chức nên khuyến khích hành động linh hoạt đổi thích ứng với mơi trường Tuy nhiên số tổ chức ma trận ngành chức tiếp tục chiếm ưu đến mức êkip hoạt động bên cấu quan liêu bị cản trở đổi khó thực dự án cách hiệu Cấu trúc ma trận phương tiện làm đảo lộn ngăn cách ngành chuyên môn chức cho phép thành viên kết hợp khả để giải vấn đề chung Một số tổ chức thành lập vài êkip xong có tổ chức hoạt động hồn tồn êkip Các êkip thời coi cách thức làm việc đặc biệt, hay ngược lại coi cách làm việc tốt Cấu trúc ma trận thường làm tăng khả thích ứng tổ chức với mơi trường, nâng cao phối hợp chuyên gia chức cho phép sử dụng hiệu nguồn nhân lực tổ chức Cấu trúc cho phép tổ chức trung gian cấp có đóng góp mà họ bị tước đoạt Việc hịa nhập kinh nghiệm chức hướng vào sản phẩm cuối giúp cho việc xây dựng cạnh tranh lành mạnh khu vực làm cho nguồn lực bên thích hợp đồng thời trì ý đến sản phẩm phù hợp với mơi trường bên ngồi Cấu trúc ma trận cịn xem tổ chức theo dự án làm thay đổi hình thức chức quan liêu nhằm đáp ứng địi hỏi tình thơng qua việc thành lập đơn vị hay êkip tuyển chọn đơn vị chức Phiếu vấn số 4: PHIẾU PHỎNG VẤN (Dành cho cán bộ, nghiên cứu viên Viện Khoa học Lao động xã hội) - Họ tên: Lưu Thanh Quế - Chức vụ: Nghiên cứu viên – TT Nghiên cứu điều kiện mơi trường Chị đề xuất số giải pháp cho Viện sử dụng hiệu nguồn nhân lực nhằm nâng cao chất lượng nghiên cứu khoa học? - Sử dụng cán tham gia nhiều vào dự án/đề tài giúp cán phát triển lực chuyên chuyên môn - Đào tạo cán để cán tăng cường kiến thức chuyên môn không chỉ qua lớp học mà qua công việc giao - Bố trí công việc hợp lý để cán giảm công việc hành chính, tập trung nghiên cứu Nếu thủ trưởng đơn vị, chị áp dụng sách để khuyến khích cán bộ, nghiên cứu viên tham gia đào tạo nâng cao trình độ chun mơn khơng? - Khuyến khích bố trí công việc cho cán tham gia khóa đào tạo thạc sĩ, tiến sĩ ngồi nước - Tạo mơi trường làm việc nhóm cách hiệu - Tạo điều kiện cho cán tham gia khóa học ngắn tăng kĩ mềm kĩ thuyết trình để cán tự tin thể khả thời gian, hay bố trí công việc hợp lý Nếu phép tổ chức lại cấu hoạt động Viện để đáp ứng tốt Nghị định 115/NĐCP quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm tổ chức khoa học cơng nghệ chị tổ chức lại nào? - Nâng cao lực cho cán bộ, nghiên cứu viên - Tổ chức lại cách thức quản lý cán bộ, nghiên cứu viên nhằm đáp ứng thay đổi thị trường 89 Phiếu vấn số 5: PHIẾU PHỎNG VẤN (Dành cho cán bộ, nghiên cứu viên Viện Khoa học Lao động xã hội) - Họ tên: Lưu Lan Anh - Chức vụ: Phó trưởng phịng Tổ chức hành Chị đánh giá hoạt động nghiên cứu khoa học Viện? Một số mặt được: Hoạt động nghiên cứu Viện đạt số kết bật, góp phần phục vụ đắc lực cho cơng trình trọng điểm, phục vụ phát triển KT-XH phát triển ngành Đồng thời đề tài nghiên cứu góp phần quan trọng vào việc đào tạo nâng cao trình độ, lực nghiên cứu, tổ chức nghiên cứu, chỉ đạo quản lý nghiên cứu khoa học cán khoa học, cấp quản lý Một sớ khó khăn, hạn chế: - Cơng tác tổ chức thực nghiên cứu còn bất cập: công việc tập trung ở sớ nghiên cứu viên có lực không đủ thời gian thực nên thường chậm tiến độ chất lượng chưa cao; triển khai điều tra thực địa chiếm nhiều nhân lực thời gian nghiên cứu viên Viện; cấp phòng/trung tâm tự triển khai nghiên cứu còn hạn chế… - Công tác quản lý hoạt động khoa học còn gặp khó khăn việc đơn đớc đề tài thực tiến độ chất lượng nên đa số đề tài thực đề tài cấp Bộ chậm so với kế hoạch Chất lượng nghiên cứu số đề tài, dự án còn hạn chế - Chưa khai thác hết chức tư vấn Hội đồng khoa học Bộ, Hội đồng khoa học Viện Theo chị Viện Khoa học lao động xã hội sử dụng hết tiềm nhân lực khoa học chưa? Nếu chưa sao? Chưa Vì triển khai điều tra thực địa chiếm nhiều nhân lực thời gian nghiên cứu viên Viện; Chưa phát huy hết lực nghiên cứu nghiên cứu viên trẻ làm việc năm sử dụng họ vào điều tra khảo sát 90 Tổng hợp ý kiến qua thực vấn sâu cán bộ, nghiên cứu viên Viện nhằm đưa giải pháp thay đổi phương thức quản lý, đề tài đưa số nội dung sau: - Đề cao quyền tự nghiên cứu khoa học cán bộ, nghiên cứu viên Muốn phát huy hết tiềm nhân lực khoa học cán bộ, nghiên cứu viên trước hết phải tôn trọng quyền tự nghiên cứu khoa học, khuyến khích cán tham gia nhiều vào dự án, đề tài Viện Việc đề cao quyền tự nghiên cứu cán trước hết xếp cán cơng tác phịng/trung tâm thuộc lĩnh vực đào tạo Khuyến khích cán bộ, nghiên cứu viên tham gia vào khóa nâng cao trình độ chun mơn tổ chức khoa học nước giảng dạy tạo điều kiện cho cán học lớp đào tạo ngắn hạn nước ngồi Tơn trọng ý kiến cán bộ, nghiên cứu viên đóng góp vào cơng tác nghiên cứu khoa học Viện nói riêng ngành lao động thương binh xã hội nói chung Tạo điều kiện để cán bộ, nghiên cứu viên tham gia công tác giảng dạy chuyên ngành nghiên cứu Viện trường đại học Vì qua cơng tác giảng dạy, trình độ chun mơn lịng nhiệt huyết với công tác nghiên cứu khoa học cán nâng lên gắn nghiên cứu lý luận Viện với thực tiễn qua công tác giảng dạy yếu tố quan trọng để nâng cao chất lượng nghiên cứu khoa học - Thay đổi cách thức quản lý cán + Thay đổi công tác quản lý cán bộ, nghiên cứu viên từ quản lý thời gian sang quản lý công việc Hiện với cấu trúc chức Viện việc quản lý cán bộ, nghiên cứu viên theo thời gian hành vấn đề gây ức chế tâm lý cán bộ, nghiên cứu viên Bởi công tác nghiên cứu khoa học dạng hoạt động cần có đầu tư chất xám, khơng phải cơng việc mang tính chất hành hóa nên Viện cần đổi phương thức quản lý cán bộ, nghiên cứu viên theo công việc, theo tiến độ đề tài/dự án Khi đó, đánh giá chất lượng nhân lực thành tích khen thưởng cán qua hiệu chất lượng đề tài/dự án mà cán tham gia xác 91 + Thay đổi phương thức quản lý để xây dựng Viện vững mạnh, cơng tác quản lý đào tạo đội ngũ cán bộ, nghiên cứu viên có ý nghĩa định Viện cần xác định định hướng chiến lược phát triển nhiệm vụ Viện thời gian dài tham gia công tác đào tạo sau đại học, thực chương trình đề tài cấp Nhà nước mang tính chiến lược, xây dựng hệ thống thông tin phổ biến kết cơng trình nghiên cứu khoa học, tổ chức tư vấn Ngoài việc đổi chế hoạt động mặt tổ chức đổi chế tài cho phù hợp với chế quản lý đơn vị nghiệp nghiên cứu khoa học công nghệ nhà nước cần phải quan tâm - Tăng cường lực nghiên cứu Tăng cường lực nghiên cứu cho cán bộ, nghiên cứu viên để chủ động khai thác nguồn đề tài, dự án, dịch vụ tư vấn Ngồi ra, Viện nên tích cực hỗ trợ cán bộ, nghiên cứu viên việc nâng cao kiến thức chuyên môn, kỹ nghề nghiệp, ngoại ngữ, sử dụng phần mềm xử lý số liệu phương tiện, điều kiện làm việc - Nâng cao tính dân chủ, minh bạch tổ chức Đổi phương thức quản lý Viện khơng thể khơng nói đến tính dân chủ, minh bạch cơng tác quản lý hoạt động khoa học Tính dân chủ, minh bạch thể quyền cán bộ, nghiên cứu viên tham gia đề tài/dự án Viện Được tham gia cơng tác nghiên cứu ngồi nâng cao trình độ chun mơn cịn tạo thêm nguồn thu nhập cho cán bộ, nghiên cứu viên Ngồi ra, tính dân chủ, minh bạch thể việc tôn trọng quyền tự nghiên cứu cán Chẳng hạn, Viện trúng thầu dự án phải cơng khai trước tồn thể cán Viện, có nhóm triển khai việc đấu thấu danh nghĩa Viện tham gia Khi dự án triển khai tổ chức phải nắm số nhân lực tham gia vào dự án, việc quản lý chặt chẽ nhằm tránh lợi ích kinh tế tập trung vào nhóm người quan Hiện nay, Viện nghiên cứu có tượng nhóm cán lợi dụng danh nghĩa quan để đấu thầu, ký hợp đồng nghiên cứu với đối tác nước để kiếm thêm nguồn thu nhập Tuy nhiên, để tránh vấn đề xảy 92 cần có chế khuyến khích cán bộ, nhóm cán đưa dự án/đề tài cho Viện việc trích phần trăm tổng số kinh phí dự án/đề tài để khen thưởng họ - Công tác đào tạo cán Sử dụng nhân lực tổ chức Viện, ngồi q trình thu hút cán thi tuyển vào Viện cần tổ chức đào tạo nâng cao chuyên môn cho cán phát huy tiềm vốn có nhân lực khoa học Viện nhằm tạo cải vật chất đáp ứng nâng cao thu nhập cán Khi áp dụng tái cấu trúc chức Viện sang cấu trúc ma trận việc hoạch định sách sử dụng nguồn nhân lực khâu quan trọng để sử dụng nhân lực tốt hiệu Lãnh đạo Viện phải có chiến lược sử dụng nguồn nhân lực, đặc biệt phải định hướng việc phát triển nguồn nhân lực số lượng chất lượng để trì nâng cao chất lượng nghiên cứu thông qua hiệu sử dụng nhân lực - Thay đổi tư tưởng người lãnh đạo Để thực việc tái cấu trúc Viện từ cấu trúc chức sang cấu trúc ma trận vấn đề quan trọng cần thay đổi tư tưởng người lãnh đạo Viện Viện Khoa học lao động xã hội hoạt động theo chế thủ trưởng, để thay đổi tổ chức máy móc, cồng kềnh đạo Đảng nhà nước việc thay đổi tư tưởng cho lãnh đạo Viện vấn đề cần thiết Tuy nhiên, thay đổi tư tưởng lãnh đạo Viện cần xác định rõ yếu tố sau: + Xác định vai trò nhà nước (ở Bộ Lao động thương binh xã hội quan chủ quản), vai trò Bộ định hướng thúc đẩy trình đổi cấu trúc Viện cho thích nghi với kinh tế thị trường Theo Nghị Đại hội Đảng lần thứ IX, nghị Hội nghị TW (khóa IX) đặt nhiệm vụ cho khoa học công nghệ "giải đáp vấn đề lý luận thực tiễn sống đặt Cung cấp luận khoa học cho chủ trương, sách nhằm tiếp tục giải phóng phát triển lực lượng sản xuất" Xuất phát từ nhiệm vụ đó, Bộ có vai trị định 93 hướng cho Viện đầu tư đổi hoạt động nghiên cứu khoa học với hàm lượng cao, đột phá vào vấn đề thuộc chế để phát huy nội lực khoa học Đặc biệt, Bộ cần tạo điều kiện khuyến khích Viện chuyển đổi chế hoạt động từ cấu trúc chức sang cấu trúc ma trận để thực công tác nghiên cứu khoa học theo Nghị Đảng khẳng định "khẩn trương chuyển đổi tổ chức khoa học công nghệ nghiên cứu triển khai sang hoạt động theo chế doanh nghiệp” + Vai trò Viện (ở cấp vi mô), tái cấu trúc Viện việc cần thiết để Viện thực nghiêm túc nghị định 115/NĐ-CP Chính phủ quy định chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm tổ chức khoa học công nghệ công lập nhằm tăng cường trách nhiệm nâng cao tính tích cực, chủ động, động, sáng tạo tổ chức khoa học công nghệ Xuất phát từ tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm nghị định 115/NĐ-CP điều kiện mở đường cho Viện hình thành phát triển cơng tác nghiên cứu khoa học theo cấu trúc ma trận để đáp ứng nhanh thay đổi thị trường + Tư cán khoa học Sử dụng cấu trúc ma trận thay cho cấu trúc chức Viện nhằm thay đổi tư nghiên cứu cán khoa học Viện Từ trước đến nay, cán bộ, nghiên cứu viên Viện bị cơng tác hành hóa cấu trúc chức đè nặng, họ ln ln phải đối phó với cơng tác hành quản lý thời gian làm việc, khơng có quyền tham gia đề tài/dự án Viện Vì vậy, áp dụng cấu trúc ma trận tổ chức làm thay đổi tư nghiên cứu khoa học cán bộ, họ quyền tôn trọng tham gia đề tài/dự án thuộc lĩnh vực đào tạo, có quyền sáng tạo phát huy khả cá nhân q trình cơng tác Tuy nhiên, vận dụng cấu trúc ma trận giúp Viện loại bỏ số cán không đáp ứng yêu cầu công tác nghiên cứu khoa học họ mang nặng sức ỳ cấu trúc chức tạo - Xây dựng chiến lược nghiên cứu + Xây dựng chiến lược nghiên cứu Viện phù hợp với nội dung yêu cầu quản lý ngành phát triển đất nước thời kỳ ngắn hạn, trung hạn 94 dài hạn để định hướng công tác quy hoạch đào tạo cán bộ, đầu tư chiều sâu đổi cấu tổ chức hoạt động Viện + Xây dựng hệ thống quy chế hoạt động quản lý Viện Hoàn thiện hệ thống quy chế nội Viện tổ chức hoạt động nghiên cứu, giám sát chất lượng, chi tiêu nội bộ, tiền lương, tuyển dụng, đào tạo sử dụng cán nghiên cứu, chế độ đãi ngộ cho cán nghiên cứu khoa học đảm bảo công khai dân chủ minh bạch hoạt động tổ chức Viện; đảm bảo nguyên tắc dân chủ tập trung Xây dựng kỷ cương lao động nghiên cứu khoa học, nâng cao vai trị tính chịu trách nhiệm cá nhân Viện - Kiện toàn máy tổ chức Viện Kiện toàn máy tổ chức quản lý theo cấu trúc hoạt động Viện Xây dựng điều lệ hoạt động Viện đơn vị thuộc Viện; Kiện toàn máy quản lý Viện đơn vị; Xây dựng đội ngũ cán nghiên cứu chuyên nghiệp từ đào tạo thành chuyên gia cao cấp lĩnh vực khoa học lao động; Xây dựng tiêu chuẩn chức danh nghiên cứu viên Viện làm sở cho công tác tuyển dụng cán bộ, bố trí trả cơng lao động Đặc biệt, cơng tác kiện tồn máy hoạt động theo cấu trúc ma trận cần xác định quyền Viện trưởng tổ chức cán bộ, tuyển dụng, đánh giá cán bộ, khen thưởng, kỷ luật phân phối (tăng lương, đề bạt, bổ nhiệm ) Ngoài ra, Viện hoạt động theo chế thủ trưởng nên cần xác định mối quan hệ cụ thể Viện trưởng với chủ nhiệm đề tài/dự án thông qua Viện trưởng thực quyền kiểm tra, kiểm soát chủ nhiệm, chủ nhiệm chủ động tổ chức thực nhiệm vụ phạm vi cho phép 95 Kết luận chƣơng Công tác tổ chức nhân Viện vận hành theo cấu chức nhiệm vụ giao đơn vị quản lý sau lãnh đạo đơn vị định phân công nhiệm vụ cho cán bộ, nghiên cứu viên Nếu thực mô hình cấu trúc ma trận cán bộ, nghiên cứu viên lúc tham gia nhiều dự án Khi tham gia nhiều dự án điều kiện tích lũy kinh nghiệm, kiến thức cho nghiên cứu viên Ngồi ra, cịn tăng cường cộng tác, chia sẻ công việc đơn vị Viện tạo nên nguồn thu nhập cho cán bộ, nghiên cứu viên Vận dụng cấu trúc ma trận vào công tác tổ chức nhân Viện nhằm thu hút chuyên gia cao cấp làm chủ dự án trường hợp đấu thầu giúp Viện đứng tên quản lý dự án Trong trình thực dự án nhân lực Viện tham gia, q trình hội đào tạo nâng cao chất lượng nghiên cứu cho cán Thu hút cán bên ngồi tham gia cịn hình thành mạng lưới nghiên cứu tổ chức nghiên cứu, viện nghiên cứu – viện nghiên cứu, viện nghiên cứu – trường học Thay đổi phương thức quản lý giải pháp cần thiết việc tái cấu trúc hoạt động Viện Việc đề cao quyền tự nghiên cứu cán điều kiện để phát huy tiềm nhân lực khoa học cán Khuyến khích cán bộ, nghiên cứu viên tham gia vào khóa nâng cao trình độ chun mơn, tơn trọng ý kiến cán trẻ đóng góp vào cơng tác nghiên cứu Viện Tăng cường lực nghiên cứu cho cán để chủ động khai thác đề tài/dự án… Ngồi ra, Viện cần tích cực hỗ trợ cán việc nâng cao kiến thức chuyên môn, kỹ nghề nghiệp, ngoại ngữ, sử dụng phần mềm xử lý số liệu phương tiện, điều kiện làm việc Thay đổi tư tưởng người lãnh đạo giải pháp quan trọng việc tái cấu trúc hoạt động quan Xuất phát điểm viện nghiên cứu công lập nên tổ chức máy cồng kềnh, máy móc tái cấu trúc hoạt động cần phải xác định rõ vai trò nhà nước định hướng thúc đẩy trình đổi để tổ chức 96 thích nghi với kinh tế thị trường Bên cạnh Viện thực nghiêm túc nghị định 115/NĐ-CP Chính phủ quy định quy chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm tổ chức khoa học công nghệ công lập nhằm tăng cường trách nhiệm nâng cao tính tích cực, chủ động, động, sáng tạo tổ chức Xây dựng chiến lược nghiên cứu Viện phù hợp với nội dung yêu cầu quản lý ngành phát triển đất nước thời kỳ ngắn hạn, trung hạn dài hạn để định hướng công tác quy hoạch đào tạo cán bộ, đầu tư chiều sâu đổi cấu tổ chức hoạt động Viện Xây dựng hệ thống quy chế hoạt động quản lý Viện để đảm bảo nguyên tắc dân chủ tập trung 97 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ Kết luận Sử dụng nguồn nhân lực khâu quan trọng hoạch định sách phát triển nguồn nhân lực, mục đích vấn đề phát triển nguồn nhân lực để sử dụng tốt nhất, hiệu Chính phương thức sử dụng nguồn nhân lực định hướng cho việc phát triển nguồn nhân lực số lượng chất lượng Đề tài “Vận dụng cấu trúc ma trận để sử dụng hiệu nguồn nhân lực Viện Khoa học lao động xã hội” với mục tiêu đưa giải pháp để sử dụng hiệu nguồn nhân lực Viện Đề tài tập trung thực nhiệm vụ nghiên cứu sau: - Phân tích vấn đề lý luận liên quan trực tiếp đến công tác hoạt động nghiên cứu khoa học - Phân tích thực trạng hoạt động nghiên cứu khoa học sử dụng nguồn nhân lực Viện - Đề xuất giải pháp sử dụng hiệu nguồn nhân lực thơng qua mơ hình cấu trúc ma trận Từ việc nghiên cứu làm rõ số lý luận chung cấu trúc ma trận hoạt động nghiên cứu khoa học làm rõ khái niệm bản; thực trạng hoạt động nghiên cứu khoa học Viện Đề tài tập trung vào việc phân tích đánh giá hiệu sử dụng nguồn nhân lực Viện thông qua việc tham gia dự án/đề tài cán bộ, nghiên cứu viên hai năm 2009-2010 Trên sở đó, đề tài đưa giải pháp vận dụng cấu trúc ma trận để sử dụng hiệu nguồn nhân lực có Viện Muốn áp dụng cấu trúc ma trận cần thay đổi cấu trúc Viện theo thay đổi phương thức quản lý khoa học công nghệ Viện Khuyến nghị Trong trình nghiên cứu, đề tài bám sát để thực mục tiêu, nhiệm vụ đặt Tuy nhiên, mơ hình cấu trúc ma trận mơ hình tổ chức đại 98 để tái cấu trúc hoạt động từ chức sang cấu trúc ma trận Viện Khoa học lao động xã hội cần có thời gian điều kiện để đáp ứng yêu cầu mơ hình Trước mắt, Viện Khoa học lao động xã hội thí nghiệm cấu trúc ma trận thông qua việc áp dụng mô hình vào dự án, đề tài sau dần chuyển hoạt động tổ chức từ chức sang cấu trúc ma trận Vấn đề này, cần có nghiên cứu, đánh giá q trình thực thí nghiệm để xây dựng mơ hình cấu trúc ma trận thành nội dung chiến lược phát triển Viện giai đoạn 2012-2015 Ngày nay, khoa học công nghệ nguồn lực quan trọng tăng trưởng phát triển kinh tế - xã hội quốc gia tồn giới, nguồn nhân lực đóng vai trị định Từ việc thí nghiệm mơ hình cấu trúc ma trận thực dự án/đề tài Viện để sử dụng hiệu nguồn nhân lực áp dụng cho Viện Khoa học lao động xã hội Ngoài ra, Viện tổ chức hoạt động theo cấu trúc ma trận có hiệu áp dụng cho Viện nghiên cứu khác Vì vậy, việc tiếp tục nghiên cứu hồn thiện mơ hình cấu trúc ma trận điều cần thiết cho đổi hoạt động quản lý khoa học công nghệ 99 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO Bộ Lao động Thương binh Xã hội (2008), Quyết định số 516/QĐLĐTBXH ngày 10 tháng năm 2008 việc Quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn cấu tổ chức Viện Khoa học Lao động xã hội Bộ Lao động Thương binh Xã hội (2003), Xây dựng chế tự chủ tài chính để đảm bảo hồn thành nhiệm vụ chun mơn Viện Khoa học lao động xã hội Bộ Nội Vụ (2007), Nghiên cứu phát triển nguồn nhân lực ngành tổ chức nhà nước, Hà Nội Phạm Tất Dong - Lê Ngọc Hùng (2001), Xã hội học, Nxb Đại học quốc gia Hà Nội Vũ Cao Đàm (2007), Đánh giá nghiên cứu khoa học, Nxb Khoa học kỹ thuật, Hà Nội Vũ Cao Đàm (2003), Phương pháp luận nghiên cứu khoa học, Nxb Khoa học kỹ thuật, Hà Nội Vũ Cao Đàm (2009), Tuyển tập cơng trình cơng bớ (Tập 1), Nxb Thế giới, Hà Nội Ths Nguyễn Vân Điềm PGS.TS Nguyễn Ngọc Quân (2004), Quản trị nhân lực, Nxb Lao động - xã hội, Hà Nội Phạm Minh Hạc (2001), Nghiên cứu người nguồn nhân lực vào Cơng nghiệp hố, Hiện đại hố, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội 10 Tạ Ngọc Hải (2009), Một số nội dung nguồn nhân lực phương pháp đánh giá nguồn nhân lực, Viện Khoa học Tổ chức nhà nước 11 TS Nguyễn Phú Hùng (2009), tập giảng, Quản lý dự án – Chương trình cao học 100 12 http://www.tin247.com/, Hiệu khoa học đánh nào?, 20.8.2009 13 http://tailieu.vn/, Nguồn nhân lực chất lượng cao với nghiệp cơng nghiệp hóa, đại hóa đất nước, 19.4.2011 14 TS Tạ Đức Khánh - TS Phạm Quang Vinh (2004), Kinh tế học nhân lực, Nxb Đại học quốc gia Hà Nội 15 PGS.TS Tăng Văn Khiên (2009), tập giảng, Thống kê khoa học cơng nghệ - Chương trình cao học 16 Khoa học tổ chức quản lý Một số vấn đề lý luận thực tiễn (1999), Nxb Thống kê, Hà Nội 17 Harold koontz; Cyril Odonnell; Heinz Weihrich, Những vấn đề cốt yếu quản lý, Nxb Khoa học kỹ thuật 18 Gareth Morgan (1994), Cách nhìn nhận tổ chức từ nhiều góc độ, Nxb Khoa học kỹ thuật, Hà Nội 19 TS Nguyễn Văn Phúc (2008), Quản lý dự án sở lý thuyết thực hành; Nxb ĐHKTQD, Hà Nội 20 Phạm Ngọc Thanh (2009), tập giảng, Khoa học quản lý – Chương trình cao học 21 TS Nguyễn Anh Thu (2009), tập giảng, Chính sách phát triển nguồn lực khoa học cơng nghệ - Chương trình cao học 22 PGS.TS Phạm Huy Tiến (2009), tập giảng, Tổ chức khoa học cơng nghệ Chương trình cao học 23 Trường CĐ Lao động - Xã hội (2001), Nguồn nhân lực, Nxb Lao động - Xã hội 24 Trường Đại học kinh tế quốc dân (1995), Quản lý nhà nước kinh tế, Nxb giáo dục, Hà Nội 101 25 Trường Đại học kinh tế quốc dân (2005), Quản lý dự án đầu tư, Nxb Lao động – xã hội, Hà Nội 26 Viện Khoa học Lao động xã hội (2003), 25 năm Viện Khoa học lao động xã hội (14/4/1978- 14/4/2003), Nxb Lao động - xã hội, Hà Nội 27 Viện Khoa học Lao động xã hội (2008), Báo cáo tổng kết Viện Khoa học lao động xã hội 28 Viện Khoa học Lao động xã hội (2009), Báo cáo tổng kết Viện Khoa học lao động xã hội 29 Viện Khoa học Lao động xã hội (2010), Báo cáo tổng kết Viện Khoa học lao động xã hội 30 Website Sở Khoa học công nghệ tỉnh Bến Tre (http://www.dostbentre.gov.vn), Đôi điều thống kê nhân lực khoa học công nghệ, 17.4.2007 31 Website Tạp chí hoạt động khoa học (http://www.tchdkh.org.vn), Định nghĩa khái niệm "khoa học" luật KH&CN nên nào? 11.8.2008 32 Website Tạp chí hoạt động khoa học (http://www.tchdkh.org.vn), Mơ hình tổ chức đại, PGS.TS Phạm Huy Tiến, 2004 33 Website Tạp chí hoạt động khoa học (http://www.tchdkh.org.vn), Khái niệm nghiên cứu, Ths Nguyễn Đăng Hải, 2001 34 Website Viện Chiến lược sách Khoa học công nghệ (http://www.nistpass.gov.vn), Chú trọng phát triển nguồn nhân lực khoa học công nghệ, 14.10.2010 35 Website Viện Nghiên cứu phát triển thành phố Hồ Chí Minh (http://www.hids.hochiminhcity.gov.vn), Thực trạng lực đội ngũ cơng chức hành chính nhà nước – Phần X, Ths Lương Ban Mai – GV Học viện HCQG 102 36 Website Viện Khoa học công nghệ tiên tiến Nhật Bản (http://www.jaist.ac.jp), Đánh giá định lượng kết nghiên cứu khoa học, GS Hồ Tú Bảo, 2010 103 ... NHÂN LỰC KHOA HỌC CỦA VIỆN KHOA HỌC LAO ĐỘNG VÀ XÃ HỘI 2.1 Tổng quan Viện Khoa học lao động & xã hội 2.1.1 Cơ cấu tổ chức Viện Khoa học lao động xã hội 2.1.1.1 Chức Viện Khoa học lao động xã hội. .. thiết việc sử dụng hiệu nguồn lực khoa học, chọn đề tài ? ?Vận dụng cấu trúc ma trận để sử dụng hiệu nguồn nhân lực Viện Khoa học lao động & xã hội? ?? nhằm đưa giải pháp sử dụng hiệu nguồn nhân lực có... sử dụng nguồn nhân lực khoa học công nghệ Viện khoa học lao động xã hội - Phân tích vai trị cấu trúc ma trận việc nâng cao hiệu hoạt động nguồn nhân lực khoa học Viện Khoa học lao động & xã hội