Giáo án địa lý 12 - Bài 9: thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa doc

Kiến thức: - Hiểu và trình bày được các đặc điểm cơ bản của khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa.. - Phân tích được nguyên nhân hình thành nên đặc điểm nhiệt đới ẩm gió mùa.. Khí hậu nhiệt đới ẩ

Giáo án địa lý 12 - Bài 9: thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa

I Mục tiêu: Sau bài học, giáo viên giúp học sinh hiểu:

1 Kiến thức:

- Hiểu và trình bày được các đặc điểm cơ bản của khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa

- Phân tích được nguyên nhân hình thành nên đặc điểm nhiệt đới

ẩm gió mùa

2 Kĩ năng:

- Biết phân tích biểu đồ khí hậu

- Biết phân tích mối liên hệ giữa các nhân tố hình thành và phân hóa khí hậu

- Có kĩ năng liên hệ thực tế để thấy các mặt thuận lợi và trở ngại của khí hậu đối với sản xuất của nước ta

II phương tiện dạy học:

- Bản đồ khí hậu Việt Nam

- Bản đồ hình thể Việt Nam

- Sơ đồ gió mùa đông và gió mùa hạ (trong bài học phóng to)

- Atlat địa lí Việt Nam

III Hoạt động dạy và học:

A ổn định tổ chức:

B Kiểm tra miệng:

Câu 1: Hãy nêu ảnh hưởng của biển Đông đến khí hậu, địa hình

và các hệ sinh thái vùng ven biển nước ta?

Câu 2: Hãy nêu các nguồn tài nguyên thiên nhiên và thiên tai ở vùng biển nước ta?

Khởi động: GV: Tác động của gió mùa và sự phân hóa theo độ

cao là nét độc đáo của khí hậu nước ta Khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa đã chi phối các thành phần tự nhiên khác tạo nên đặc điểm chung nổi bật của tự nhiên nước ta, đó là thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa Trong bài 9, chúng ta chỉ tìm hiểu về đặc điểm nhiệt đới

ẩm gió mùa của khí hậu

Hoạt động của giáo viên và học

sinh

Nội dung chính

Hoạt động 1: Tìm hiểu tính chất

nhiệt đới

Hình thức: Cặp

? Đọc SGK, bảng số liệu, kết hợp

với quan sát bản đồ khí hậu, hãy

nhận xét tính chất nhiệt đới của khí

hậu nước ta theo dàn ý:

- Tổng bức xạ cân bằng bức

xạ

- Nhiệt độ trung bình

năm

nắng

? Giải thích vì sao nước ta có nền

cao:

? Em hãy giải thích vì sao Đà Lạt có

nhiệt độ thấp hơn 20 0 C ? (Đà Lạt

thuộc cao nguyên Lâm Viên, sự

phân hóa nhiệt độ theo độ cao làm

nhiệt độ trung bình của Đà Lạt

1) Khí hậu nhiệt đới gió mùa ẩm:

a) Tính chất nhiệt đới:

- Tổng bức xạ lớn, cán cân bức xạ cao quanh năm

- Nhiệt độ trung bình năm trên 200C

- Tổng số giờ nắng từ 1400 -

3000 giờ

chỉ đạt 18,3 0 C)

Chuyển ý: Một trong những nguyên

nhân quan trọng làm nhiệt độ nước

ta có sự khác biệt giữa miền Bắc và

miền Nam là do sự tác động của gió

mùa

Hoạt động 2: Tìm hiểu về gió mậu

dịch:

? Hãy cho biết nước ta nằm trong

vành đai gió nào? Gió thổi từ đâu

tới đâu, hướng gió thổi ở nước ta?

Một HS trả lời (Gió mậu dịch thổi

từ cao áp cận chí tuyến về Xích

Đạo)

GV: Sự chênh lệch nhiệt độ của

lục địa á - Âu rộng lớn với đại

dương Thái Bình Dương và ấn Độ

Dương đã hình thành nên các

trung tâm khí áp thay đổi theo

mùa, lấn át ảnh hưởng của gió

mậu dịch, hình thành chế độ gió

mùa đặc biệt của nước ta

b) Gió mùa:

(Xem thông tin phản hồi phần phụ lục)

Hoạt động 3: Tìm hiểu về nguyên nhân hình thành gió mùa:

Hình thức: Cả lớp

? Nhận xét và giải thích nguyên nhân hình thành các trung tâm áp cao và áp thấp vào mùa đông ?

( Vào mùa đông lục địa á - Âu lạnh, xuất hiện cao áp xi bia Đại dương Thái Bình Dương và ấn Độ Dương nóng hơn hình thành áp thấp Alêut và áp thấp ấn Độ Dương Mặt khác, lúc này là mùa

hạ của bán cầu Nam nên áp thấp cận chí tuyến Nam hoạt động mạnh hút gió từ cao áp xibia về

Để ý trên bản đồ đẳng áp chúng ta thấy có sự giao tranh giữa áp cao Xibia và áp cao cận chí tuyến Bắc (nơi sinh ra gió mậu dịch) mà ưu thế thuộc về áp cao Xibia, tạo nên một mùa đông lạnh ở miền Bắc nước ta

? Nhận xét và giải thích nguyên nhân hình thành các trung tâm áp cao và áp thấp vào mùa hạ ?

( Vào mùa hạ, khu vực chí tuyến Bắc Bán Cầu nóng nhất, do đó hình thành áp thấp I - Ran ở Nam

á Thái Bình Dương và ấn Độ Dương lạnh hơn hình thành áp cao Ha Oai, áp cao Bắc ấn Độ Dương Nam Bán Cầu là mùa Đông nên áp cao cận chí tuyến Nam hoạt động mạnh Như vậy vào mùa hạ sẽ có gió mậu dịch Bắc Bán Cầu từ Tây Thái Bình Dương vào nước ta, đầu mùa hạ

sẽ có luồng gió từ Bắc ấn Độ đến, giữa và cuối mùa hạ, gió tín phong đông nam từ Nam bán cầu vượt Xích Đạo đổi hướng tây nam lên) Hoạt động 4: Tìm hiểu đặc điểm của gió mùa mùa hạ và gió mùa mùa đông (Nhóm)

Bước 1: GV chia HS ra thành các

nhóm , giao nhiệm vụ cụ thể cho từng nhóm (Xem phiếu học tập phần phụ lục)

Nhóm 1: Tìm hiểu đặc điểm của gió mùa mùa hạ

Nhóm 2: Tìm hiểu đặc điểm của gió mùa mùa đông?

Bước 2: 1 HS trình bày về gió mùa

mùa đông

GV chuẩn kiến thức và đặt thêm câu hỏi cho các nhóm:

? Tại sao miền Nam hầu như không ảnh hưởng của gió mùa Đông Bắc

(Khi di chuyển xuống phía Nam,

do tác động của bề mặt đệm, khối khí lục địa bị thay đổi tính chất, bớt lạnh và do ảnh hưởng của bức chắn địa hình - dãy núi Bạch Mã nên hầu như chỉ tác động tới khoảng vĩ tuyến 16 0 B Từ dãy núi Bạch Mã trở xuống sẽ lại chịu tác

động của gió mậu dịch hướng Đông Bắc tính chất khô và nóng,

ít chịu ảnh hưởng của gió mùa Đông Bắc)

GV đưa thông tin phản hồi

? Tại sao cuối mùa đông gió mùa đông bắc gây mưa ở vùng ven biển

và đồng bằng sông Hồng? (Cuối

mùa đông khối khí Xibia di chuyển về phía đông, qua biển vào nước ta đem theo thời tiết lạnh

ẩm, mưa phùn vào mùa xuân ở

Hà Nội)

HS trình bày về gió màu mùa hạ

? Tại sao ven biển ven biển miền Trung có kiểu thời tiết nóng, khô

vào đầu mùa hạ? (Gió mùa Tây

Nam mang nhiều hơi nước gặp dãy núi Trường Sơn bị chặn lại và đẩy lên cao, hơi nước ngưng tụ, gây mưa ở sườn tây, gió vượt sang sườn đông, hơi nước đã giảm

nhiều, nhiệt độ lại tăng, gió trở

nên khô và rất nóng Gió phơn đôi

khi ảnh hưởng tới cả Bắc Bộ)

GV đưa thông tin phản hồi phiếu

học tâp 2

? Hoạt động của gió mùa đã dẫn tới

sự phân chia mùa khí hậu khác nhau

giữa các khu vực miền Bắc, đồng

bằng ven biển miền Trung, Tây

Nguyên và Nam Bộ như thế nào?

Chuyển ý: Gió mùa góp phần mang

đến cho nước ta một lượng mưa, ẩm

lớn

Hoạt động 5: Tìm hiểu đặc điểm

lượng mưa, độ ẩm Hình thức: Cả

lớp

? Đọc SGK mục b, kết hợp quan sát

bản đồ lượng mưa trung bình năm,

hãy nhận xét và giải thích về lượng

mưa và độ ẩm của nước ta

(Biển Đông cung cấp lượng ẩm

lớn Sự hoạt động của dải hội tụ

c) Lượng mưa, độ ẩm lớn:

- Lượng mưa trung bình năm cao: 1500 - 2000 mm Mưa phân bố không đều, sườn đón gió 3500 - 4000

mm

- Độ ẩm không khí cao trên 80%

nhiệt đới cùng với tác động của bão đã gây mưa lớn ở nước ta, ngoài ra tác động của gió mùa , đặc biệt là của gió mùa mùa hạ cúng mang đến cho nước ta một lượng mưa lớn Chính vì vậy so với các nước khác nằm cùng vĩ độ, nước ta có lượng mưa lớn hơn Tuy nhiên lượng mưa phân bố không đều, những khu vực đón gió có lượng mưa rất nhiểu)

? Dựa vào kiến thức đã học và hiểu biết của bản thân, hãy trả lời các câu hỏi dưới đây:

- Tại sao thực vật nước ta chủ yếu là thực vật nhiệt đới ?

- Tại sao các dòng sông ở nước ta

có chế độ nước chia mùa rõ rệt ?

- Nguyên nhân nào làm địa hình đồi núi nước ta bị xâm thực mạnh ?

GV gọi 4 HS trả lời, các HS khác nhận xét, bổ sung

IV/ Đánh giá:

Câu 1: HS gắn mũi tên gió mùa đông và gió mùa mùa hạ, lên bản đồ trống

Câu 2: Giả sử không có gió mùa mùa đông thì tự nhiên nước

ta sẽ thay đổi như thế nào? (biên độ nhiệt độ năm ít, không có rau bắp cải, su hào, không có rét đậm, rét hại, sương muối, )

V/ Hoạt động nối tiếp:

- Làm câu hỏi 2, 3, 4 SGK

- Sưu tầm các câu ca dao, tục ngữ nói về khí hậu, thời tiết nước ta

VI/ Phụ lục:

Phiếu học tập 1

Nhiệm vụ đọc SGK, bảng số liệu, kết hợp quan sát bản đồ khí hậu, hãy nhận xét và giải thích tính chất nhiệt đới của khí hậu nước ta theo dàn ý:

- Tổng bức xạ , cân bằng bức

xạ,

- Nhiệt độ trung bình

năm

- Tổng số giờ

nắng

* Giải thích vì sao nước ta có nền nhiệt độ

cao:

Phiếu học tập 2 nhóm 1

Nhiệm vụ: Đọc SGK mục 1.c, quan sát bản đồ khí hậu, kết hợp hiểu biết của bản thân, hãy điền vào bảng sau đặc điểm của gió mùa mùa đông ở nước ta:

Gió

mùa

nguồn

gốc

Thời gian hoạt động

Phạm vi hoạt động

Hướng gió

Kiểu thời tiết đặc trưng Gió

mùa

đông

- Tháng 11, 12,1

- Tháng 2 ,

3

Gió mùa đông bắc gây mưa lớn ở khu vực

nào

Giải

thích:

Phiếu học tập 2 nhóm 2:

Nhiệm vụ: Đọc SGK mục 1.c, quan sát bản đồ khí hậu, kết hợp hiểu biết của bản thân, hãy điền vào bảng sau đặc điểm của gió màu mùa hạ ở nước ta:

Gió

mùa

nguồn

gốc

Thời gian hoạt động

Phạm vi hoạt động

Hướng gió

Kiểu thời tiết đặc trưng

áp cao

ấn Độ

Dương

Gió

mùa

hạ

áp cao

cận chí

tuyến

Nam

Gió mùa hạ gây mưa nhiều ở những khu vực nào?

Giải

thích:

Thông tin phản hồi:

Gió

mùa

nguồn

gốc

Thời gian hoạt động

Phạm

vi hoạt động

Hướng gió Kiểu thời tiết

đặc trưng

Gió

mùa

đông

áp cao

Xibia

Tháng

11 - 4

Miền Bắc

Đông Bắc - Tháng 11,

12,1: Lạnh, khô

- Tháng 2 , 3: Lạnh ẩm

Gió

mùa

hạ

áp cao

ấn Độ

Dương

Tháng

5 - tháng 7

Cả nước

Tây nam - Nóng ẩm ở

Nam Bộ và Tây Nguyên

- Nóng khô ở Bắc Trung Bộ

áp cao

cận chí

tuyến

Nam

Tháng

6 - tháng

10

Cả nước

Tây nam Riêng Bắc

Bộ có hướng đông nam

Nóng và mưa nhiều ở cả miền Bắc và miền Nam,