Giải pháp 1: Sử dụng các câu chuyện hay trong lập trình để tạo hứng thú học tập cho học sinh từ đó định hướng nghề nghiệp tương lai cho các em.. Chương trình năm 2018 đưa nội dung đó trả
NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
Cơ sở khoa học
Phương pháp dạy học Tin học nghiên cứu các mối liên hệ quy luật giữa mục tiêu, nội dung và phương pháp giảng dạy Mục đích của việc này là nâng cao hiệu quả dạy học môn Tin học theo các tiêu chí đã đặt ra.
(Trích: Phương pháp dạy học đại cương môn Tin học - Nhà xuất bản ĐHSP.)
Nghị quyết 29-NQ/TW ngày 04/11/2013 đặt ra mục tiêu đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục và đào tạo, nhằm đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong bối cảnh kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế Việc thực hiện nghị quyết này là cần thiết để nâng cao chất lượng giáo dục, tạo nguồn nhân lực chất lượng cao phục vụ cho sự phát triển bền vững của đất nước.
Căn cứ vào Thông tư 32/2018/TT-BGDĐT ngày 26/12/2018 - Bộ GD&ĐT ban hành chương trình giáo dục phổ thông mới (sau đây gọi tắt là CTGDPT 2018)
Căn cứ vào Công văn 4020/BGDĐT-GDTrH ngày 22/08/2022 của Bộ GD&ĐT về việc hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ giáo dục trung học năm học 2022 – 2023
Trường THPT Đô Lương 1 hiện có 40 lớp, trong đó có 14 lớp khối 10 với tổng số 619 học sinh Trong khối 10, có 6 lớp học môn Tin học với 268 học sinh, thể hiện sự quan tâm của các em đối với kiến thức tin học và xu hướng theo đuổi các ngành nghề liên quan đến công nghệ thông tin trong tương lai.
Theo khảo sát, hầu hết học sinh chọn môn Tin học chưa được học ở cấp 2, chỉ quen với việc đánh văn bản, tìm kiếm thông tin và chơi điện tử Môn Tin học, đặc biệt là chương trình Tin học 10, không chỉ giúp củng cố và nâng cao kỹ năng tin học mà còn cung cấp kiến thức định hướng nghề nghiệp cho học sinh Đa số học sinh lớp Tin học tại trường THPT Đô Lương 1 có ý định học đại học và theo đuổi ngành công nghệ thông tin trong tương lai Tuy nhiên, việc tạo niềm đam mê và hứng thú cho học sinh trong môn học này là thách thức lớn đối với giáo viên.
Với chương trình giáo dục mới, môn Tin học không còn là môn học phụ mà trở thành lựa chọn quan trọng cho học sinh Các em có thể chọn môn Tin học để tham gia kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2025, và kết quả bài thi này sẽ được sử dụng để xét tuyển vào các trường đại học Điều này khẳng định vai trò ngày càng tăng của Tin học trong giáo dục và tương lai nghề nghiệp của học sinh.
Để nâng cao hiệu quả học tập, giáo viên cần đổi mới phương pháp dạy học và tìm ra các giải pháp tạo hứng thú cho học sinh trong từng bài dạy, tiết học và chủ đề Việc này giúp học sinh dễ hiểu và yêu thích môn học hơn, từ đó tránh tình trạng học đối phó và học vẹt, góp phần nâng cao chất lượng học tập.
Nội dung nghiên cứu
Các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề
Trong chủ đề 5, chúng tôi tập trung vào việc giải quyết vấn đề thông qua sự hỗ trợ của máy tính, đặc biệt là với ngôn ngữ lập trình Python Mục tiêu của sáng kiến này là giới thiệu các giải pháp nhằm tạo hứng thú cho học sinh, từ đó giúp các em học lập trình một cách hiệu quả hơn với Python.
2.1 Giải pháp 1: Sử dụng các câu chuyện hay trong lập trình để tạo hứng thú học tập cho học sinh từ đó định hướng nghề nghiệp tương lai cho các em
Học sinh THPT đang phải đối mặt với áp lực lớn từ gia đình, nhà trường và xã hội, dẫn đến tình trạng nhiều em không biết học để làm gì và không hiểu rõ sở thích hay định hướng tương lai của bản thân Qua khảo sát nhanh tại hai lớp 10T1 và 10T3 trường THPT Đô Lương 1, nhiều học sinh đã bày tỏ sự băn khoăn về mục đích học tập Là một giáo viên môn Tin học, tôi rất trăn trở về việc làm thế nào để khơi dậy niềm vui và hứng thú học tập cho các em Để giải quyết vấn đề này, trong quá trình giảng dạy chủ đề 5, tôi đã lồng ghép những câu chuyện thú vị liên quan đến lập trình nhằm tạo sự hấp dẫn cho bài học, giúp học sinh dễ dàng tiếp cận kiến thức một cách sinh động và ý nghĩa hơn.
Câu chuyện về cậu bé Trần Trọng Nghĩa, 12 tuổi, học sinh lớp 6 tại Hải Phòng, thật sự ấn tượng khi cậu đã thành thạo 8 ngôn ngữ lập trình và từng giành giải nhất cuộc thi Appjaming Vietnam 2019 Nghĩa không chỉ nhận được học bổng cho 2 khóa học lập trình ở Hà Nội mà còn đang khám phá lĩnh vực hack để tìm kiếm lỗ hổng bảo mật Mới đây, cậu đã phát hiện ra lỗi trên website CodeLearn, một trong những nền tảng dạy lập trình nổi tiếng, khiến nhiều lập trình viên dày dạn kinh nghiệm phải ngạc nhiên vì tài năng vượt trội của mình.
(Trích: https://vnexpress.net/tai-nang-cong-nghe-o-tuoi-12-4129873.html)
Evan Priestley, một lập trình viên không có bằng tốt nghiệp phổ thông lẫn đại học, đã trở thành kỹ sư phần mềm tại Facebook từ 2007 đến 2011 Anh gây tranh cãi khi cho rằng "Facebook là chương trình có nhiều bug nhất trên thế giới" và nổi tiếng trên Quora với danh hiệu Top Writer 2012 nhờ những đóng góp cho Phabricator, một ứng dụng mã nguồn mở viết bằng PHP giúp quản lý dự án phần mềm hiệu quả hơn.
(Trích: https://ehkoo.com/bai-viet/evan-priestley-facebook )
Ví dụ 3: “Cậu bé lớp 4 có 3 năm kinh nghiệm lập trình, TOEIC 900 và được
Nam Long, một cậu bé đến từ TP.HCM, đã thu hút sự chú ý của 6 công ty game hàng đầu Việt Nam nhờ vào tài năng vượt trội của mình Mặc dù mới chỉ học xong lớp 4, cậu đã có 3 năm kinh nghiệm lập trình với các ngôn ngữ như Scratch, Python và C# Unity Bên cạnh đó, khả năng giao tiếp tiếng Anh của Long cũng rất ấn tượng, với phát âm chuẩn và khả năng giao tiếp tự nhiên như người bản xứ Điểm số TOEIC 900 mà cậu đạt được đã khiến nhiều người lớn phải ngưỡng mộ.
(Trích: https://cafebiz.vn/cau-be-lop-4-co-3-nam-kinh-nghiem-lap-trinh-toeic-900- va-duoc-6-cong-ty-game-top-dau-viet-nam-moi-ve-thuc-tap
Ví dụ 4: “Đến từ vùng quê Quảng Ngãi đầy nắng gió, chàng trai sinh năm 96
Lê Minh Hoàng, sinh viên tại Học viện Kỹ thuật mật mã, là đồng sáng lập của hai doanh nghiệp hàng đầu trong lĩnh vực Truyền thông và Digital Marketing: DigiPublic và Brand4U Từ nhỏ, anh đã nuôi dưỡng niềm đam mê với Công nghệ và Truyền thông Năm 2017, anh thành lập DigiPublic, một dự án khởi nghiệp chuyên về Digital Marketing, và chỉ sau hai năm, công ty đã thu hút sự quan tâm từ nhiều doanh nghiệp trong và ngoài nước, với các đối tác tiêu biểu như Vietnam Airlines, Gastby và đại học AAHURS Đan Mạch.
(Trích: https://vietnamhoinhap.vn/vi/le-minh-hoang-chang-sinh-vien-tre-lam-chu- hai-doanh-nghiep-11839.htm )
Khi mới 9 tuổi, Thomas Suarez đã tự học lập trình và thành thạo các ngôn ngữ như Python, C và Java Đến 12 tuổi, cậu đã viết game di động, diễn thuyết tại TEDX Talks và thành lập một công ty riêng.
Vào cuối năm 2010, Thomas Suarez đã ra mắt ứng dụng game đầu tiên mang tên “Earth Fortune” cho điện thoại thông minh, đánh dấu thành quả từ quá trình nghiên cứu bộ ứng dụng “Software Development Kit” của Apple Hiện tại, Thomas Suarez là chủ sở hữu của công ty phát triển ứng dụng CarrotCorp và đang nỗ lực cách mạng hóa nghệ thuật in ấn 3D với tốc độ nhanh gấp 10 lần.
(Trích: https://funix.edu.vn/chia-se-kien-thuc/guong-lap-trinh-vien-nhi-noi-tieng- toan-cau)
Trong bối cảnh nhu cầu nhân lực CNTT tại Việt Nam ngày càng gia tăng, việc hiểu rõ vai trò của lập trình là vô cùng quan trọng Trong 5 năm qua, nhu cầu này đã tăng mạnh, với 450.000 nhân lực CNTT cần thiết vào năm 2021 và 550.000 vào năm 2022 Tuy nhiên, hiện tại, Việt Nam chỉ có khoảng 450.000 lập trình viên, dẫn đến nhiều cơ hội việc làm và mức lương hấp dẫn cho nghề lập trình.
Giải pháp 1 được thực hiện bằng cách lồng ghép vào các tiết dạy trên lớp, sử dụng các câu chuyện về những tấm gương tin học trẻ Điều này không chỉ giúp giảm căng thẳng trong học tập mà còn khơi dậy hứng thú và tình yêu với công nghệ thông tin, đồng thời kích thích đam mê lập trình và định hướng nghề nghiệp tương lai cho học sinh.
Kết quả sau khi thực hiện giải pháp 1:
Việc học lập trình đã tạo ra sự hứng thú cho học sinh, đặc biệt là những em trước đây học hời hợt Sau khi nhận thức được tầm quan trọng của lập trình, nhiều học sinh đã thay đổi thái độ tích cực trong học tập Những học sinh giỏi, đam mê lập trình, hướng tới việc trở thành lập trình viên trong tương lai ngày càng nhiều Đặc biệt, những em từng ham chơi điện tử giờ đây đã chuyển sang yêu thích lập trình, với mong muốn tạo ra game và phần mềm riêng Do đó, việc định hướng nghề nghiệp cho học sinh không chỉ là cung cấp kiến thức mà còn giúp các em lựa chọn nghề nghiệp phù hợp với năng lực, sở thích và nhu cầu xã hội.
2.2 Giải pháp 2: Thành lập nhóm học sinh yêu thích lập trình Python và giới thiệu thêm một số trang web hay về học lập trình Python để tạo hứng thú học tập cho học sinh Để thực hiện giải pháp này thì ngay từ khi mới bắt đầu học chủ đề 5 chúng tôi đã thành lập nhóm zalo có tên: “Nhóm học sinh yêu thích lập trình Python”
Nhóm này cung cấp một loạt bài tập từ cơ bản đến nâng cao để học sinh nghiên cứu, phát triển ý tưởng và tự viết chương trình Sau một tuần tự học, học sinh sẽ nộp sản phẩm của mình Trong quá trình tự học, các em có thể trao đổi với nhau để tìm ra giải pháp tối ưu nhất Phương pháp này rất thuận tiện cho việc bồi dưỡng học sinh giỏi và tạo cơ hội cho các em giao lưu với giáo viên cũng như bạn bè có chung niềm đam mê lập trình.
Chúng tôi đã tích hợp một số trang web học lập trình Python để học sinh có thể tham khảo thêm, như bộ giáo trình từ cơ bản đến nâng cao tại CodeGym Online và website Codelearn Các bài học được thiết kế theo phương pháp học đi đôi với hành, kèm theo các bài tập thực hành để củng cố kiến thức và kỹ năng Codelearn cung cấp nhiều bài tập và lý thuyết dễ hiểu, giúp học sinh dễ dàng tiếp thu kiến thức lập trình Python.
Giao diện của website CodeGym Online và website Codelearn
Kết quả nghiên cứu
3.1 Phản hồi của học sinh
Hứng thú là một thuộc tính tâm lý quan trọng, góp phần tạo nên tính tích cực trong học tập và khơi dậy sự sáng tạo của học sinh Tuy nhiên, hứng thú không tự nhiên nảy sinh mà cần được duy trì và phát triển thông qua môi trường giáo dục, đặc biệt là sự dẫn dắt của giáo viên Kết quả từ việc áp dụng phương pháp giảng dạy mới đã cho thấy học sinh đạt điểm cao hơn trong các kỳ thi, tích cực tham gia đặt câu hỏi và thành lập câu lạc bộ Tin học Điều này cho thấy rằng môn Tin học không còn bị xem là môn học phụ, mà trở thành một phần quan trọng trong giáo dục tại Việt Nam, giúp học sinh tiếp cận kiến thức công nghệ thông tin và phát triển kỹ năng tư duy, giải quyết vấn đề, cũng như khả năng sáng tạo, từ đó áp dụng hiệu quả vào cuộc sống hàng ngày.
3.2 Hiệu quả của đề tài
Sau một năm triển khai chương trình SGK Tin học 10 mới tại trường THPT Đô Lương 1, hiệu quả không chỉ thể hiện qua tỷ lệ học sinh có lực học khá, tốt mà còn ở việc tạo hứng thú cho các em trong học tập Chương trình đã giúp học sinh tự tin tiếp cận kiến thức mới, từ đó tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển tương lai Nhiều em đã ấp ủ ước mơ trở thành lập trình viên giỏi và mong muốn theo đuổi nghề nghiệp trong lĩnh vực công nghệ thông tin.
Trong khuôn khổ sáng kiến này, tôi xin đưa ra vài con số thống kê và những đánh giá cụ thể sau đây:
Thứ nhất: Về mức độ hứng thú và yêu thích học lập trình của học sinh
Sau khi áp dụng các giải pháp, tôi nhận thấy rõ sự tích cực và hào hứng của học sinh lớp 10T1, 10T3, 10T6 trong các giờ học Nhiều em đã chủ động gặp riêng cô hoặc sử dụng nhóm Zalo để trao đổi về những bài tập chưa hiểu Đặc biệt, một số em như Nguyễn Tiến Dũng lớp 10T1 và Thái đã tự tham gia các khóa học lập trình trên các website, thể hiện mong muốn học chuyên sâu hơn.
Văn Đức lớp 10T1, em Ngọc Anh lớp 10T1,em Bình Dương lớp 10T6,
Thứ hai : Phát hiện và tìm ra những nhân tố yêu thích lập trình cho đội tuyển học sinh giỏi môn Tin học cấp trường
Trước đây, việc khuyến khích học sinh tham gia kỳ thi chọn học sinh giỏi môn Tin học cấp tỉnh gặp nhiều khó khăn do thiếu nguồn học sinh yêu thích lập trình và có năng lực Hầu hết học sinh có năng lực thường chọn các môn khối như Toán, Lí, Hóa để chuẩn bị cho kỳ thi đại học, dẫn đến việc đội tuyển môn Tin học được thành lập muộn và chất lượng học sinh không cao Điều này làm cho chất lượng mũi nhọn của bộ môn Tin học trong trường tương đối thấp so với mặt bằng chung Tuy nhiên, sau khi áp dụng các giải pháp nhằm tạo hứng thú cho học sinh, nhiều em đã đăng ký tham gia thi chọn đội tuyển học sinh giỏi cấp trường môn Tin học, trong đó có nhiều em có kiến thức tư duy lập trình vững chắc.
Đội tuyển HSG môn Tin học của trường, bao gồm Dũng, Ngọc Anh và Hải Quân lớp 10T1, thể hiện niềm đam mê, nỗ lực và sự sáng tạo Tôi tin rằng với những yếu tố này, đội tuyển sẽ đạt được nhiều thành công hơn trong năm học tới so với các năm trước.
Thứ ba : Về định hướng nghề nghiệp tương lai cho các em
Em Thái Minh Hoàng học sinh lớp 10T1 chia sẻ: “Trước đây, em nghĩ học
Tin học không chỉ đơn thuần là sử dụng máy tính; trước đây, tôi đã lãng phí thời gian vào việc chơi điện tử và chỉ học những kiến thức cơ bản về tin học văn phòng Tuy nhiên, sau khi hoàn thành chủ đề 5: Giải quyết vấn đề với sự trợ giúp của máy tính, tôi cảm thấy như mình đã mở ra một chân trời kiến thức mới Tôi có khả năng giải quyết nhiều bài toán thực tế với các bộ test lớn và hiểu rõ hơn về cách hoạt động của các chương trình trên máy tính Tôi rất mong muốn được học sâu hơn trong lĩnh vực này để theo đuổi ước mơ trở thành lập trình viên mà tôi yêu thích.
Một cuộc khảo sát cho thấy khoảng 1/3 học sinh lớp 10T1, 10T3, và 10T6 có niềm đam mê với các ngành nghề công nghệ thông tin Với những kiến thức cơ bản về lập trình mà tôi đã truyền đạt, tôi tin rằng các em có khả năng tự học và phát triển mạnh mẽ trong tương lai.
Kết quả học tập môn Tin học năm học 2023 - 2024 ở ba lớp 10T1, 10T3 và 10T6 cho thấy rằng sự hứng thú, động cơ và nỗ lực của học sinh là yếu tố quan trọng dẫn đến kết quả khả quan.
Tốt Khá Đạt Chưa đạt
Theo bảng kết quả học tập, tỷ lệ học sinh đạt loại tốt và khá lên tới 97,81%, cho thấy sự tiến bộ rõ rệt trong học tập Trước đây, nhiều em chỉ có học lực trung bình do thiếu hứng thú và coi môn Tin học là nghĩa vụ Tuy nhiên, sau khi áp dụng các giải pháp giảng dạy mới, học sinh ở các lớp 10T1, 10T3 và 10T6 đã trở nên hứng thú hơn, tích cực tham gia vào các giờ thực hành và thảo luận Kết quả là tỷ lệ học sinh tốt và khá ở những lớp này đã tăng đáng kể.
3.3 Khảo sát sự cấp thiết và tính khả thi của đề tài
Mục đích của khảo sát là thu thập thông tin nhằm đánh giá sự cần thiết và tính khả thi của các giải pháp áp dụng cho đề tài "Một số phương pháp tạo hứng thú cho học sinh lớp 10 trường THPT Đô Lương 1 học hiệu quả chủ đề 5: Giải quyết vấn đề với sự trợ giúp của máy tính" trong sách Tin học 10 – Kết nối tri thức với cuộc sống Dựa trên kết quả khảo sát, các giải pháp chưa phù hợp sẽ được điều chỉnh, đồng thời khẳng định độ tin cậy của những giải pháp đã được đánh giá để có thể áp dụng rộng rãi hơn trong các trường học.
3.3.2 Nội dung và phương pháp khảo sát a Nội dung khảo sát:
Về nội dung khảo sát, tôi tập trung vào 2 vấn đề chính như sau:
- Thứ nhất: Các giải pháp được đề xuất có thực sự cấn thiết đối với việc nghiên cứu và dạy học hiện nay không?
Các giải pháp được đề xuất cho nghiên cứu và dạy học hiện nay cần được đánh giá tính khả thi Để thực hiện điều này, phương pháp khảo sát và thang đánh giá sẽ được áp dụng nhằm thu thập ý kiến và phản hồi từ người tham gia.
Chúng tôi tiến hành điều tra bằng bảng hỏi để đánh giá mức độ cần thiết và khả thi của các giải pháp nhằm tạo hứng thú cho học sinh trong việc học hiệu quả chủ đề 5 tại trường THPT Danh mục các giải pháp đã được đưa vào phiếu khảo nghiệm, kèm theo nội dung chi tiết, nhằm thu thập ý kiến từ cán bộ quản lý, giáo viên và học sinh Tổng cộng, chúng tôi đã phát ra 150 phiếu khảo nghiệm cho cả giáo viên và học sinh, kèm theo hướng dẫn trả lời để đảm bảo tính chính xác và khách quan trong kết quả thu thập.
Để đánh giá chính xác mức độ cần thiết và khả thi của các giải pháp, chúng tôi thiết kế thang đo chỉ số cho mỗi nội dung khảo sát với 4 mức độ: Rất cần thiết/rất khả thi (4 điểm), cần thiết/khả thi (3 điểm), bình thường (2 điểm), và không cần thiết/không khả thi (1 điểm) Điểm trung bình (TB) của các câu hỏi sẽ được tính toán dựa trên các điểm thành phần tương ứng.
Trong đó: là giá trị điểm trung bình i là các mức độ lệch chuẩn (min = 1, max = 4)
SLi là số lượng người đánh giá theo mức độ đạt chuẩn thứ i Để tính khoảng điểm trung bình (TB) cho từng mức độ, chúng ta sử dụng công thức K = (n-1)/n Ví dụ, với n = 4, K sẽ là 0,75 Mỗi mức độ sẽ có chênh lệch 0,75, từ đó điểm TB của từng mức độ được xác định dựa trên công thức này.
- Mức độ 1: Rất cần thiết/rất khả thi: 3,25<
