Tiểu luận môn học nhập môn tâm lý học nghiên cứu hướng Đến việc Đề xuất các giải pháp hữu hiệu nhằm Điều chỉnh Động lực và cảm xúc, qua Đó thúc Đẩy những hành vi tích cực của cá nhân trong học tập

Giới thiệu chung về đề tài Trong cuộc sống, động lực và cảm xúc là hai yếu tố cốt lõi không những ảnh hưởng sâu sắc đến hành vi mà còn quyết định đến sự phát triển của mỗi cá nhân.. Đề t

Môn học:

Giảng viên hướng dẫn:

Sinh viên thực hiện:

Lớp:

MSSV:

Giảng viên: Thạc sĩ Dương Hồng Nhung

Sinh viên thực hiện : Lê Doãn Phú

Lớp : BI0001

Mã số sinh viên : 31231027390

Mã lớp :24C1BUS50326417

Môn học : Nhập môn tâm lý học

Hồ Chí Minh, ngày 27 tháng 12 năm 2024

TIỂU LUẬN

I Tổng quan

1 Giới thiệu chung về đề tài

Trong cuộc sống, động lực và cảm xúc là hai yếu tố cốt lõi không những ảnh hưởng sâu sắc đến hành vi mà còn quyết định đến sự phát triển của mỗi cá nhân Nếu động lực giống như ngọn lửa đang cháy rực trong tâm hồn, thúc đẩy chúng ta hành động và hướng tới những mục tiêu lớn lao thì cảm xúc lại là người bạn đồng hành, chi phối cách chúng ta cảm nhận và ứng xử với mọi thăng trầm trong cuộc sống Viktor Frankl đã từng nói: "Khi con người không thể thay đổi hoàn cảnh, họ buộc phải thay đổi chính mình." Chính sức mạnh nội tại ấy đã giúp mỗi người đứng vững trước những cơn giông của cuộc đời

Tuy nhiên, trong bối cảnh xã hội hiện đại cùng với sự bùng nổ của công nghệ, động lực và cảm xúc không còn đơn thuần là vấn đề cá nhân mà đã trở thành mảnh ghép không thể thiếu trong bức tranh rộng lớn của đời sống Những tiến bộ như mạng xã hội, điện thoại thông minh và máy tính đã mở ra vô vàn cơ hội kết nối và sáng tạo, nhưng đồng thời cũng đặt con người trước những nguy cơ mới về sự xao nhãng, mất cân bằng cảm xúc, hay giảm động lực sống Như Aristotle đã nhấn mạnh: "Hạnh phúc phụ thuộc vào chính chúng ta." Lời nhắn gửi ấy thôi thúc chúng ta nhìn nhận lại bản thân giữa cơn lốc thay đổi của thời đại

Đề tài này được chọn không chỉ vì tầm quan trọng của động lực và cảm xúc trong đời sống cá nhân mà còn vì những tác động đáng kể của công nghệ đối với chúng ta Đặc biệt, trong lĩnh vực giáo dục và học tập – nơi động lực là chìa khóa dẫn đến thành công, việc hiểu rõ cách cảm xúc

và công nghệ tác động lẫn nhau sẽ giúp chúng ta tìm ra những phương pháp cân bằng và phát triển toàn diện Marcus Aurelius từng nói: "Bạn có quyền kiểm soát tâm trí mình – không phải những sự kiện bên ngoài." Câu nói ấy chính là kim chỉ nam, nhắc nhở chúng ta làm chủ bản thân thay vì bị cuốn theo những cơn sóng cảm xúc do công nghệ mang lại

Nghiên cứu này không chỉ tập trung vào việc khám phá những lý thuyết nền tảng về động lực và cảm xúc mà còn đi sâu phân tích các tác động thực tế của công nghệ đối với hai yếu tố này Đồng thời, nghiên cứu hướng đến việc đề xuất các giải pháp hữu hiệu nhằm điều chỉnh động lực

và cảm xúc, qua đó thúc đẩy những hành vi tích cực của cá nhân trong học tập và cuộc sống thường ngày

Cuối cùng, bài viết này là kết quả của những nỗ lực không ngừng trên hành trình học tập và khám phá tri thức Em xin chân thành cảm ơn giảng viên Thạc sĩ Dương Hồng Nhung vì sự tận tâm trong giảng dạy Em rất mong nhận được những góp ý quý báu để bài luận ngày càng hoàn thiện hơn, cũng như để bản thân có thể trưởng thành và phát triển sâu sắc hơn trong tương lai

2 Cấu trúc các nội dung chính của đề tài

➢ Tổng quan: Giới thiệu chủ đề tiếp cận, mục tiêu của đề tài, đối tượng phạm

vi phân tích, phương pháp thực hiện đề tài và tóm tắt cấu trúc các nội dung chính của đề tài

➢ Cơ sở lý thuyết: Trình bày các nội dung cơ bản về lý thuyết liên quan đến

động cơ và cảm xúc, phân tích các vai trò của động cơ và cảm xúc trong đời sống xã hội, từ đó xây dựng nền tảng lý thuyết cho việc phân tích

➢ Phân tích và vận dụng: Phân tích những tác động của công nghệ đến động cơ

và cảm xúc dựa trên nền tảng lý thuyết đã trình bày; sử dụng các nguồn dữ liệu thực tiễn để minh họa và làm rõ các luận điểm Đồng thời, đề xuất các giải pháp điều chỉnh tác động của công nghệ, hướng đến thúc đẩy hành vi tích cực trong học tập và đời sống

➢ Kết luận: Tóm tắt kết quả nghiên cứu và đưa ra giải pháp thực tiễn Đưa ra

kiến nghị để áp dụng các giải pháp nhằm cải thiện và nâng cao nhận thức về tác động của công nghệ lên động cơ và cảm xúc

II Cơ sở lý thuyết

1 Động cơ

1.1 Khái niệm

Động cơ, trong tâm lý học, là một trong những khái niệm cốt lõi giúp lý giải các hành vi của con người Nó không chỉ là yếu tố thúc đẩy một cá nhân thực hiện các hành động nhằm đạt được mục tiêu hay thỏa mãn nhu cầu, mà còn là yếu tố phản ánh những lý do sâu xa đằng sau mỗi quyết định và hành động của con người Sự hiểu biết về động cơ, vì vậy, không chỉ giúp chúng ta khám phá bản chất hành vi mà còn cung cấp nền tảng để cải thiện và nâng cao hiệu quả hoạt động cá nhân trong cuộc sống

Theo nhà tâm lý học nổi tiếng A.N Leonchiev, động cơ có thể được xem là một yếu tố bên trong tâm trí, là động lực thúc đẩy hành động của con người Ông cho rằng động cơ không chỉ đơn thuần là nguồn gốc của hành vi, mà còn là yếu tố quyết định hình thức và hướng đi của hành vi đó Động cơ, vì vậy, không chỉ phản ánh những nhu cầu cơ bản mà còn mang trong mình một sức mạnh vô hình, tạo nên những chuyển biến trong suy nghĩ và hành động của mỗi cá nhân

Cùng với quan điểm này, X.L Rubinstein cũng bổ sung rằng động cơ là yếu tố quyết định hành vi con người thông qua sự tương tác với thế giới bên ngoài Ông nhấn mạnh rằng hành động của con người không chỉ được hình thành từ nhu cầu nội tại mà còn từ sự phản ánh của mỗi cá nhân đối với môi trường xung quanh Như vậy, động cơ không chỉ là một phản ứng đơn giản đối với nhu cầu cá nhân, mà còn là kết quả của sự tiếp nhận và phản hồi từ các yếu

tố ngoại cảnh

1.2 Các lý thuyết về động cơ

Thuyết tạo động lực (Drive Theory) của Clark Hull (1943) cho rằng động lực xuất phát từ

các trạng thái thiếu hụt sinh lý, như đói hoặc khát, khiến con người hành động để giảm căng thẳng và duy trì sự cân bằng cơ thể

Thuyết khích lệ (Incentive Theory) tập trung vào các yếu tố bên ngoài như phần thưởng

hoặc sự công nhận xã hội Động cơ trong thuyết này không chỉ từ nhu cầu sinh lý mà còn từ mong muốn nhận phần thưởng hoặc sự thỏa mãn tinh thần, như làm việc để nhận lương hoặc học để đạt điểm cao

Thuyết động cơ mâu thuẫn ( Conflicting motivations ) xảy ra khi một cá nhân đối mặt với

hai hoặc nhiều động lực không tương thích, gây khó khăn trong việc ra quyết định Mâu thuẫn này thường xuất phát từ sự cạnh tranh giữa các nhu cầu và mục tiêu khác nhau Theo Maslow, động lực thay đổi theo các cấp độ nhu cầu và tiến triển từ nhu cầu cơ bản đến khát vọng tự hoàn thiện Maslow cũng cho rằng động cơ là sự tổng hòa giữa các yếu tố sinh học, tâm lý và xã hội, phản ánh sự xung đột trong nhu cầu và giá trị cá nhân

1.3 Phân loại động cơ

Động cơ chia thành hai loại: nội tại và ngoại tại

● Động cơ nội tại phát sinh từ sự thỏa mãn và niềm vui trong hành động, như chơi cờ

hay làm vườn vì sở thích

● Động cơ ngoại tại bị thúc đẩy bởi yếu tố bên ngoài, như học để đạt điểm cao hay làm

việc để nhận lương Tuy nhiên, động cơ ngoại tại không bền vững nếu thiếu động cơ nội tại

1.4 Vai trò của động cơ trong cuộc sống

Động cơ đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy hành động, định hướng suy nghĩ và giúp con người đạt được mục tiêu trong cuộc sống Nó không chỉ hỗ trợ quá trình tự hoàn thiện bản thân mà còn khơi dậy sự sáng tạo, ý chí vượt khó và giúp ra quyết định hiệu quả

Ví dụ trong học tập, một học sinh có thể mất động lực khi đối mặt với bài tập khó khăn hoặc

kỳ thi căng thẳng Tuy nhiên, nếu có động lực mạnh mẽ, như mong muốn đạt học bổng hoặc đam mê môn học, học sinh sẽ duy trì sự kiên nhẫn và nỗ lực vượt qua thử thách, từ đó đạt kết quả học tập tốt hơn

2 Cảm xúc

2.1 Khái niệm

Cảm xúc, trong lĩnh vực tâm lý học, được hiểu là một trạng thái cảm giác phức tạp, có khả năng tạo ra những thay đổi về thể chất và tâm lý, từ đó tác động đến suy nghĩ và hành vi của con người Cảm xúc không chỉ gắn liền với các hiện tượng tâm lý như tính khí, tính cách, tâm trạng và động lực, mà còn ảnh hưởng sâu sắc đến quá trình ra quyết định và hành động của mỗi cá nhân Theo quan điểm của tác giả David G Meyers, cảm xúc của con người bao gồm

ba yếu tố chính: hành vi sinh lý, hành vi biểu cảm và kinh nghiệm có ý thức Đây là những yếu tố tạo thành cơ sở cho sự xuất hiện và trải nghiệm cảm xúc trong mỗi cá nhân

2.2 Các thuyết về cảm xúc

· Thuyết Tiến Hóa về Cảm Xúc: Charles Darwin cho rằng cảm xúc đã tiến hóa

vì chúng giúp con người và động vật sinh tồn và phát triển Cảm giác yêu thương giúp con người tìm kiếm bạn đời và sinh sản, trong khi nỗi sợ buộc chúng ta phải đưa ra quyết định nhanh chóng để đối mặt hoặc tránh nguy hiểm

· Thuyết James-Lange: Thuyết này cho rằng cảm xúc xuất hiện là kết quả của

phản ứng sinh lý đối với một kích thích Khi gặp một tình huống nguy hiểm, phản ứng sinh lý như tim đập nhanh hoặc tay run sẽ dẫn đến cảm xúc như sợ hãi

· Thuyết Cannon-Bard: Khác với thuyết James-Lange, Cannon và Bard cho

rằng cảm xúc và các phản ứng sinh lý diễn ra đồng thời Khi gặp một mối nguy hiểm, cảm xúc sợ hãi xuất hiện cùng lúc với các biểu hiện sinh lý như tim đập nhanh và thở gấp

· Thuyết Schachter-Singer: Thuyết này cho rằng kích thích sinh lý xảy ra trước,

sau đó cá nhân phải nhận thức và gọi tên cảm xúc từ các phản ứng sinh lý đó Các tình huống khác nhau có thể dẫn đến các cảm xúc khác nhau dù cùng một phản ứng sinh lý

· Thuyết Đánh Giá Nhận Thức (Lazarus): Theo lý thuyết này, suy nghĩ và

đánh giá tình huống phải diễn ra trước khi cảm xúc xuất hiện Ví dụ, khi gặp một con gấu, suy nghĩ về mối nguy hiểm sẽ dẫn đến cảm xúc sợ hãi và phản ứng sinh lý thích hợp

2.3 Vai trò của cảm xúc trong đời sống

Cảm xúc đóng vai trò quan trọng trong cuộc sống, giúp con người nhận thức và phản ứng với thế giới xung quanh Từ lâu, cảm xúc đã có vai trò trong quá trình hình thành và phát triển của loài người, giúp chúng ta tồn tại, phát triển và tránh né những mối nguy hiểm có thể ảnh hưởng đến tính mạng Chẳng hạn, khi cảm thấy sợ hãi, chúng ta có xu hướng tránh xa những tình huống nguy hiểm Cảm xúc cũng giúp chúng ta thích nghi với môi trường sống, như khi gặp thử thách, cảm giác lo lắng có thể thúc đẩy chúng ta học hỏi và phát triển Hơn nữa, cảm xúc còn giúp chúng ta đưa ra quyết định, như khi cảm thấy hạnh phúc, chúng ta có thể dễ dàng lựa chọn những hành động tích cực và mang lại sự thỏa mãn

III Tác động của công nghệ đối với cảm xúc và động lực

Công nghệ đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống hiện đại, tác động mạnh

mẽ đến cảm xúc và động lực của con người Dưới đây là những tác động cụ thể mà công nghệ có thể mang lại, được phân thành các nhóm tích cực và tiêu cực

1 Tác động tích cực của công nghệ đối với cảm xúc và động lực

Công nghệ hiện đại có những tác động sâu rộng và tích cực đến cảm xúc và động lực của con người trong nhiều khía cạnh Đầu tiên, công nghệ giúp tăng cường kết nối xã hội và giảm bớt cảm giác cô đơn Các nền tảng mạng xã hội, như Facebook, Instagram, hay các ứng dụng nhắn tin và gọi video như WhatsApp và Zoom, cho phép mọi người duy trì liên lạc với bạn

bè, gia đình và đồng nghiệp dù có khoảng cách địa lý Một nghiên cứu đã chỉ ra rằng 81% học sinh sử dụng mạng xã hội cho biết họ cảm thấy kết nối hơn với bạn bè và gia đình nhờ vào việc sử dụng các nền tảng này Việc thường xuyên giao tiếp qua các nền tảng này không chỉ giúp giảm bớt cảm giác cô đơn mà còn tạo ra một mạng lưới hỗ trợ tinh thần mạnh mẽ, giúp người dùng cảm thấy được chia sẻ và động viên Những mối quan hệ xã hội này thúc đẩy cảm giác hạnh phúc, tự tin và tạo động lực để tiếp tục đối mặt với thử thách trong cuộc sống và công việc

Thứ hai, công nghệ khuyến khích học tập và phát triển bản thân, qua đó tác động mạnh mẽ đến động lực và cảm xúc của người sử dụng Các nền tảng học trực tuyến như Coursera, Khan Academy, Udemy hay Duolingo mở ra cơ hội học hỏi bất kỳ lúc nào và ở bất kỳ đâu Theo một khảo sát của Statista, vào năm 2023, số lượng người dùng nền tảng học trực tuyến toàn cầu đã đạt hơn 2,5 tỷ người Việc tiếp cận nguồn tài nguyên học tập phong phú và linh hoạt này giúp người dùng có thể phát triển các kỹ năng mới, nâng cao năng lực bản thân, qua

đó tạo ra cảm giác thỏa mãn và tự tin Mỗi khi hoàn thành một khóa học hay đạt được một chứng chỉ, người học sẽ cảm nhận được sự tiến bộ, từ đó cảm thấy động lực được thúc đẩy để tiếp tục theo đuổi những mục tiêu mới trong công việc và cuộc sống

Cuối cùng, công nghệ còn giúp tạo động lực thông qua các ứng dụng và trò chơi khuyến khích người dùng hoàn thành mục tiêu cá nhân Các ứng dụng như Fitbit (theo dõi sức khỏe), Duolingo (học ngoại ngữ) hay các trò chơi mô phỏng như "Gamification" đã trở thành công

cụ hữu hiệu để người dùng duy trì động lực, cải thiện thể chất, trí tuệ và các kỹ năng sống Một nghiên cứu của Gartner chỉ ra rằng 70% người tham gia vào các trò chơi gamification cảm thấy động lực của họ được tăng cường và khả năng duy trì hành vi tích cực lâu dài cao hơn Khi sử dụng các ứng dụng này, người dùng thường xuyên nhận được phản hồi tích cực thông qua các thành tích đạt được, từ việc hoàn thành bài học đến việc hoàn thành một bài tập thể dục, giúp họ cảm thấy hài lòng và tự hào Những thành tựu nhỏ này có tác dụng lớn trong việc nâng cao cảm giác tự tin và duy trì động lực lâu dài, tạo động lực cho những bước tiến tiếp theo

2 Tác động tiêu cực của công nghệ đối với cảm xúc và động lực

Mặc dù công nghệ mang lại nhiều mặt tích cực, nhưng cũng có những tác động tiêu cực rõ rệt đối với động lực và cảm xúc của mỗi con người Một trong những vấn đề lớn nhất hiện nay là việc người dùng dễ dàng so sánh bản thân với những hình ảnh "hoàn hảo" trên các trang mạng xã hội, dẫn đến cảm giác thiếu tự tin và bất mãn với cuộc sống của chính mình Những hình ảnh, câu chuyện thành công trên mạng xã hội, thường được tô vẽ thêm và đôi lúc không phải câu chuyện nào cũng phản ánh đúng với thực tế, điều đó khiến người dùng cảm thấy

bản thân luôn thấp kém hoặc không đạt được tiêu chuẩn cơ bản mà nó thể hiện trong mạng xã hội Điều này dễ dàng thâm nhập vào cảm xúc làm tăng lên sự lo âu, căng thẳng và giảm động lực trong công việc, học tập Bên cạnh đó, sự phân tán chú ý từ các thiết bị công nghệ

và ứng dụng giải trí cũng ảnh hưởng tiêu cực đến năng suất và sự tập trung Việc liên tục kiểm tra điện thoại, lướt mạng xã hội hoặc xem video không chỉ gián đoạn công việc mà còn dẫn đến việc sử dụng thời gian không hiệu quả, khiến người dùng cảm thấy thiếu kiểm soát

và giảm động lực hoàn thành các mục tiêu quan trọng đã đặt ra Cuối cùng, mặc dù công nghệ giúp kết nối con người, nhưng các tương tác ảo thiếu sự sâu sắc có thể dẫn đến cảm giác

cô đơn và trống rỗng Khi mối quan hệ xã hội chủ yếu diễn ra qua màn hình, thiếu đi sự giao tiếp thực tế, người dùng dễ cảm thấy tách biệt và thiếu kết nối, từ đó làm giảm cảm giác thỏa mãn và động lực tham gia vào các hoạt động xã hội

3 Giải pháp

Ngày này, công nghệ luôn phát triển không ngừng Chúng ta phải nắm bắt những thay đổi của công nghệ, hiểu rõ được bản chất và áp dụng sử dụng công nghệ để tạo ra những cảm xúc tích cực, đồng thời mang lại những động lực mạnh mẽ cho bản thân là vô cùng quan trọng Điều đầu tiên, chúng ta phải xây dựng thói quen tự nhận thức là cần thiết Khi có khả năng nhận diện cảm xúc và các yếu tố tác động đến cảm xúc, chúng ta có thể điều chỉnh hành vi sao cho phù hợp Các ứng dụng theo dõi tâm trạng như Moodpath có thể hỗ trợ người dùng ghi nhận cảm xúc hàng ngày và tìm ra nguyên nhân gốc rễ của các vấn đề, từ đó cải thiện tâm trạng và động lực một cách chủ động