Kinh tế chính trị mác lênin chủ Đề hàng hoá, tiền tệ, thị trường và vai trò của các chủ thể tham gia thị trường

Các thuật ngữ Chương 2 - Sản xuất hàng hoá, hàng hoá, giá trị sử dụng, giá trị, lượng giá trị,năng suất lao động, cường độ lao động, lao động cụ thể, lao động trừutượng, lao động giản đơ

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐẠO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ HÀ NỘI

KHOA LUẬT

KINH TẾ CHÍNH TRỊ MÁC - LÊNIN

CHỦ ĐỀ: HÀNG HOÁ, TIỀN TỆ, THỊ TRƯỜNG VÀ VAI TRÒ CỦA

CÁC CHỦ THỂ THAM GIA THỊ TRƯỜNG

Ngành Luật

Lớp: 2250A01- Nhóm 8

Giảng viên hướng dẫn: Nguyễn Thị Luận

Hà Nội,02/2022

*Bảng phân chia công việc nhóm 8 và đánh giá kết quả:

h giá

Kí tên

Nhung

22A5001D0190

7 Nguyễn Diễm Quỳnh 22A5001D0211 - Tìm hiểu câu 5

8 Nguyễn Như Quỳnh 22A5001D021

2

- Làm word, biên bảnlàm việc

I.Mở Đầu

Khái quát Chương 2

- Toàn cầu phát triển dẫn đến nền nhu cầu trao đổi vật chất và tinh thầnngày càng đi lên và sản xuất ra một thuật ngữ chung cho việc trao đổivật chất và tinh thần đó là “hàng hoá” và môi trường để diễn ra sự traođổi đó là “thị trường” Và đến với chương hai của môn kinh tế chính trịMác lênin sẽ cung cấp cho chúng ta về lý luận giá trị lao động của C.Mác theo một hệ thống nhất định thông qua các phạm trù cơ bản vềhàng hoá, tiền tệ, giá cả, quy luật giá trị, tính hai mặt của lao động sảnxuất hàng hoá, năng suất lao động, … giúp ta nhận thức được cơ sở lýluận của các mối quan hệ kinh tế trong nền kinh tế thị trường một cách

dễ hiểu nhất Qua đó hình thành tư duy và kỹ năng để áp dụng vào cáchoạt động khách quan của thực tiễn

Trọng tâm Chương 2

- Lý luận của C Mác về sản xuất hàng hoá và hàng hoá: nhấn mạnhnhững vấn đề lý luận thuộc học thuyết giá trị của chủ nghĩa Mác về sựphong phú của hàng hoá trong bối cảnh hiện nay

- Thị trường và vai trò của các chủ thể tham gia thị trường: cung cấp cáctri thức cơ bản về thị trường, cơ chế và kinh tế của thị trường theo đó làcác quy luật kinh tế của thị trường

Các thuật ngữ Chương 2

- Sản xuất hàng hoá, hàng hoá, giá trị sử dụng, giá trị, lượng giá trị,năng suất lao động, cường độ lao động, lao động cụ thể, lao động trừutượng, lao động giản đơn, lao động phức tạp, tiền tệ, thị trường, quyluật giá trị, quy luật cung – cầu, lưu thông tiền tệ, cạnh tranh, quy luậtcạnh tranh, thị trường, cơ chế thị trường, kinh tế thị trường, người sảnxuất, người tiêu dùng

II Nội Dung

Câu 1: Phân tích điều kiện ra đời của sản xuất hàng hóa? Nền sảnxuất hàng hóa ở Việt Nam hiện nay có các điều kiện đó không? Cho ví

dụ chứng minh Rút ra ý nghĩa của việc nghiên cứu vấn đề này?

Khái niệm sản xuất hàng hóa: Sản xuất hàng hoá là kiếu tổ chứcsản xuất mà trong đó sản phẩm làm ra không phải để đáp ứng nhucầu tiêu dùng của chính người sản xuất ra mà là để đáp ứng nhu cầutiêu dùng của người khác, thông qua việc trao đổi mua bán

Điều kiện ra đời của sản xuất hàng hóa:

Sản xuất hàng hóa không xuất hiện đồng thời với sự xuất hiện của xãhội loài người Nền kinh tế hang hóa có thể hình thành và phát triển khi

có các điều kiện:

- Một là, phân công lao động xã hội:

Phân công lao động xã hội là sự phân chia lao động trong xã hội thànhcác ngành, các lĩnh vực sản xuất khác nhau, tạo nên sự chuyên môn hóacủa những người sản xuất thành các ngành, nghề khác nhau Khi đó,mỗi người thực hiện sản xuất một hoặc một số loại sản xuất nhất định,nhưng nhu cầu của họ lại yêu cầu nhiều loại sản phẩm khác nhau Đểthỏa mãn nhu cầu của mình, tất yếu những người sản xuất khác nhau

Để thỏa mãn nhu cầu của mình, tất yếu những người sản xuất phải traođổi sản xuất với nhau

Tuy nhiên, phân công lao động xã hội mới chỉ là điều kiện cần nhưngchưa đủ để sản xuất hàng hóa ra đời và tồn tại C.Mác viết: "Trongcông xã Ấn Độ thời cổ đại, lao động đã có sự phân công xã hội, nhưngcác sản phẩm lao động không trở thành hàng hóa Chỉ có sản phẩmcủa nhũng lao động tư nhân độc lập và không phụ thuộc vào nhau mớiđối diện với nhau như là những hàng hóa" Vì vậy, muốn sản xuất hànghóa ra đời và tồn tại phải có điều kiện thứ hai

- Hai là, sự tách biệt về mặt kinh tế của các chủ thể sản xuất:

Sự tách biệt về mặt kinh tế giữa các chủ thể sản xuất làm cho giữanhững người sản xuất độc lập với nhau, có sự tách biệt về lợi ích Trongđiều kiện đó, người này muốn tiêu dùng sản phẩm của người khác phảithông qua trao đổi dưới hình thức hàng hóa C Mác viết: “Chỉ có sảnphẩm của những người lao động tư nhân độc lập và không phụ thuộcvào nhau mới đối diện với nhau như là những hang hóa” Sự tách biệt

về mặt kinh tế giữa những người sản xuất là điều kiện đủ để nền sảnxuất hang hóa ra đời và phát triển

Khi còn tồn tại của hai điều kiện nêu trên, con người không thể dùng ýchí chủ quan mà xóa bỏ nền sản xuất hàng hóa được Việc cố tình xóa

bỏ nền sản xuất hang hóa, sẽ làm cho xã hội đi tới chỗ khan hiếm vàkhủng hoảng Với ý nghĩa đó, cần khẳng định, nền sản xuất hàng hóa

có ưu thế tích cực vượt trội so với nền sản xuất tự cấp, tự túc

Nền sản xuất hàng hóa ở Việt Nam hiện nay có điều kiện đó

ở Hải Phòng, Quảng Ninh.

Sự tách biệt về mặt kinh tế của các chủ thể sản xuất: Khi sản xuất hànghóa phát triển, xuất hiện nhiều loại mô hình kinh doanh mới, tôi lấy ví

dụ như hãng Grab Nếu trước kia, để kinh doanh dịch vụ taxi hay xe

ôm, thì người chủ phải sở hữu một lượng phương tiện nhất định, đó là

xe máy và ô tô taxi Tuy nhiên, khi sản xuất hàng hóa phát triển, cùngvới sự phát triển của khoa học công nghệ, người chủ kinh doanh loạihình vận tải đã thay đổi tổ chức quản lý sản xuất kinh doanh bằng cáchxây dựng mô hình Grab Rõ ràng, bây giờ hãng Grab không phải đầu tưbất kỳ một chiếc xe nào để kinh doanh như hàng trăm, hay hàng nghìnchiếc taxi của hãng Mai Linh taxi mà vẫn có thể khai thác chuyên chởcho một lượng khách hàng lớn trong xã hội Kinh tế hàng hóa nó làđộng lực để tạo ra nhiều ngành nghề mới, năng suất hơn, ưu việt hơn

Ý nghĩa của việc nghiên cứu vấn đề này:

- Giúp chúng ta hiểu điều kiện nào dẫn đến sự ra đời của hàng hóa

- Giúp ta biết được những ưu điểm của sản xuất hàng hóa trong thời kìhiện nay

- Biết lấy ví dụ để chứng minh cho các điều kiện đó

- Sản xuất hàng hóa ra đời trên cơ sở của phân công lao động xã hội,chuyên môn hóa sản xuất Vì thế, nó khai thác được những lợi thế về tựnhiên, xã hội, kỹ thuật của từng người, từng cơ sở sản xuất cũng nhưtừng vùng, từng địa phương Bên cạnh đó, sự phát triển của sản xuấthàng hóa thúc đẩy sự phát triển của phân công lao động xã hội, mốiliên hệ giữa các nghành, các vùng ngày càng mở rộng Từ đó phá vỡ sựbảo thủ, lạc hậu, trì trệ

- Ở nền sản xuất hàng hóa, quy mô sản xuất được mở rộng, dựa trên cơ

sở nhu cầu và nguồn lực xã hội

- Sự tác động ảnh hưởng của quy luật vốn có của sản xuất và trao đổihàng hóa là quy luật giá trị, cung – cầu, cạnh tranh, … buộc người sảnxuất hàng hóa phải luôn luôn năng động, nhạy bén, biết thống kê giámsát, nâng cấp cải tiến kỹ thuật, hợp lý hóa sản xuất, nâng cao hiệu suất,chất lượng mẫu sản phẩm và hiệu suất cao kinh tế tài chính, nâng cấpcải tiến hình thức, quy cách và chủng loại hàng hóa, …

Câu 2: Hàng hóa là gì? Phân tích hai thuộc tính của hàng hóa? Lấy ví

dụ về một hàng hóa cụ thể và chỉ rõ từng thuộc tính của hàng hóađó? Yếu tố nào chi phối giá cả? Các nhân tố ảnh hưởng đến giá cảhàng hóa? Ý nghĩa của việc nghiên cứu nội dung này?

Khái niệm hàng hóa: là sự phối hợp giữa 2 thuộc tính giá trị sửdụng và giá trị, chúng luôn có mối quan hệ ràng buộc lẫn nhau, vừamâu thuẫn mà vừa thống nhất với nhau Tính thống nhất: Cả 2 thuộctính trên đều tồn tại trong một hàng hóa

Trong mỗi hình thái kinh tế – xã hội khác nhau, sản xuất hàng hóa

có bản chất khác nhau, nhưng một vật phẩm sản xuất ra khi đã manghình thái là hàng hóa thì đều có hai thuộc tính cơ bản là giá trị sửdụng và giá trị hàng hoá

Hai thuộc tính của hàng hoá

1 Giá trị sử dụng: là công dụng của vật phẩm có thể thỏa mãn nhucầu nào đó của con người

*Đặc điểm của giá trị sử dụng:

+ Giá trị sử dụng do thuộc tính tự nhiên của hàng hóa quyết định + Hàng hóa không nhất thiết chỉ có một giá trị sử dụng duy nhất.Khi khoa học kỹ thuật càng phát triển người sử dụng chúng chonhiều mục đích khác nhau

+ Giá trị sử dụng là phạm trù vĩnh viễn vì nó tồn tại trong mọiphương thức hoặc mọi kiểu tổ chức sản xuất

+ Giá trị sử dụng không dành cho bản thân người sản xuất hàng hóa

mà cho người tiêu dùng hàng hóa (xã hội) Người mua có quyền sởhữu và sử dụng hàng hóa theo mục đích của họ Hay nói cách khác,sản phẩm hàng hóa đáp ứng nhu cầu của xã hội

=> Một vật khi đã là hàng hóa thì nhất thiết nó phải có giá trị sửdụng Nhưng không phải bất cứ vật gì có giá trị sử dụng cũng đều làhàng hóa Chẳng hạn, không khí rất cần cho cuộc sống con người.nhưng không phải là hàng hóa Nước suối, quả dại cũng có giá trị sửdụng, nhưng cũng không phải là hàng hóa

*Ví dụ: Giá trị sử dụng của cơm là để ăn, của áo là để mặc, của máymóc, thiết bị, nguyên nhiên vật liệu là để sản xuất… Và ngay mỗi

một vật cũng có thể có nhiều thuộc tính tự nhiên khác nhau, do đó

nó có nhiều giá trị sử dụng hay công dụng khác nhau: gạo có thểdùng nấu cơm, nhưng gạo cũng có thể dùng làm nguyên liệu trongngành rượu, bia hay chế biến cồn y tế

Như vậy, một vật muốn trở thành hàng hóa thì giá trị sử dụng của nóphải là vật được sản xuất ra để bán, để trao đổi, cũng có nghĩa là vật

đó phải có giá trị trao đổi Trong kinh tế hàng hóa, giá trị sử dụng làvật mang giá trị trao đổi

2 Giá trị hàng hóa: Muốn hiểu được giá trị hàng hóa phải đi từ giátrị trao đổi Các Mác viết: “Giá trị trao đổi trước hết biểu hiện ranhư là một quan hệ về số lượng, là một tỷ lệ theo đó những giá trị sửdụng loại này được trao đổi với những giá trị sử dụng loại khác”

*Ví dụ: Giả sử một con gà có thể được đổi lấy 10kg táo Có nghĩa là

gà và táo là vật mang giá trị trao đổi Trong trường hợp này, có haicâu hỏi đặt ra:

Thứ nhất: Tại sao gà và táo là hai loại hàng hóa khác nhau, có giá trị

sử dụng khác nhau lại có thể trao đổi với nhau?

Thứ hai: Tại sao chúng ta lại trao đổi theo tỷ lệ nhất định 1:10

Cụ thể trong ví dụ này, hao phí lao động của người nuôi gà sẽ bằngvới hao phí lao động của người trồng táo Hay nói cách khác thờigian lao động xã hội cần thiết để nuôi một con gà sẽ bằng với thờigian lao động xã hội cần thiết để trồng được 10kg táo => 1 con gà

có giá trị bằng 10kg táo

Giá cả của hàng hoá phụ thuộc vào 3 yếu tố:

+ Giá trị của hàng hoá

+ Giá trị của tiền tệ

+ Quan hệ cung – cầu về hàng hoá trên thị trường

Những yếu tố gây ảnh hưởng đến giá hàng hóa

- Có rất nhiều yếu tố gây ảnh hưởng đến giá hàng hóa, do đó cácnhà giao dịch phải tập trung vào các dữ liệu quan trọng mà họ cảmthấy là chúng có ảnh hưởng nhiều đến giá cả nhất cho mỗi loại hànghóa

- Các yêu tố này bao gồm:

+ Cung cầu hàng hóa trên thị trường

+ Giá cả hàng hóa bị ảnh hưởng bởi giá trị của hàng hóa

+ Sức mua của người tiêu dùng

+ Tác động bởi các dữ liệu nền kinh tế

Ý nghĩa của việc nghiên cứu nội dung: là việc nghiên cứu lượnggiá trị hàng hóa là rất cần thiết, nghiên cứu lượng giá trị hàng hóa đã

xác định được giá cả của hàng hóa đã làm ra Bởi vì khi nghiên cứulượng giá trị hàng hóa cho biết: Thời gian lao động xã hội cần thiếtgiản đơn trung bình để sản xuất ra một hàng hóa là thước đo lượnggiá trị hàng hóa và từ đó xác định được giả cả của hàng hóa nào caohơn của hàng hóa nào.

Câu 3: Lượng giá trị của hàng hóa được đo như thế nào? Phân tíchcác nhân tố ảnh hưởng đến lượng giá trị hàng hóa, Nếu giá trị của1m vải là 300.000đ, nếu năng suất lao động sản xuất vải tăng lên 2lần giá trị của 1 m vải là bao nhiêu? Ý nghĩa của việc nghiên cứu?Lượng giá trị của hàng hoá được đo như thế nào?

- Giá trị hàng hoá là hao phí lao động xã hội của người sản xuấthàng hoá kết tinh trong hàng hoá đó (lao động trừu tượng, về chấtcủa hàng hoá đó)

- Lượng của giá trị hàng hoá được tính bằng lượng lao động đã haophí để tạo ra hàng hoá (nên lượng lao động đã hao phí được tínhbằng thời gian lao động) và được tính bằng mức thời gian lao động

mà xã hội chấp nhận (vì ở các hàng hoá cùng loại nhưng khác nhau

về người sản xuất sẽ cho ra các mặt hàng hoá không giống nhau vậynên không thể sử dụng thời gian lao động cá biệt để đo lường giá trịhàng hoá được)

- Thời gian lao động xã hội cần thiết là thời gian đòi hỏi để sảnxuất ra một giá trị sử dụng nào đó trong điều kiện bình thường của

xã hội đòi hỏi trong xã hội đó 2 thứ:

+) Trình độ thành thạo trung bình

+) Cường độ thành thạo trung bình

- Trong thực tiễn sản xuất, thời gian lao động xã hội cần thiết trởthành cơ sở để người sản xuất phải tích cực đổi mới, sáng tạo đểlàm giảm thời gian lao động cá biệt tại đơn vị sản xuất của mình(Thay đổi như vậy đơn giản là vì thời gian lao động xã hội cầnthiết nó quyết định trực tiếp đến lượng của hàng hoá)

Các nhân tố ảnh hưởng tới lượng của hàng hoá:

Có 3 nhân tố: 1 Năng suất lao động

2 Cường độ lao động

3 Tính chất phức tạp của lao động

1 Năng suất lao động

- Là năng lực sản xuất của người lao động, được tính bằng sốlượng sản phẩm sản xuất ra trong một đơn vị thời gian hay số lượngthời gian hao phí để sản xuất ra một đơn vị sản phẩm

Ta có:

Vì khi năng suất lao động tăng lên sẽ khiến cho thời gian sản xuất sẽgiảm bớt và kéo theo đó là giá trị của hàng hoá sẽ giảm theo

Ví dụ: Về chiếc bánh trung thu

Tại cửa hàng bánh trung thu gia truyền thì giá của một chiếc bánhđược bán ra có giá từ 35.000 đồng đến 50.000 đồng/ 1 chiếc bánhbởi vì thời gian sản xuất chiếc bánh một cách thủ công sẽ mất đến 3giờ để hoàn thành và để xứng đáng với công sức lao động thì giáthành bánh sẽ tăng lên Và giá bánh tang mà vẫn bán được do có sựchấp thuận của xã hội công nhận công sức làm bánh của thợ thủcông gia truyền Còn những xưởng bánh công nghiệp chỉ bán đượcvới mức giá 20.000 đến 25.000 đồng / 1 chiếc bánh bởi vì xã hội chỉchấp nhận chiếc bánh đó xứng đáng với sức và thời gian lao độngnhư vậy thôi còn chưa kể đến những chiếc bánh trung thu côngnghiệp đều chứa 1 phần chất bảo quản nhất định

Ví dụ: về chiếc áo dân tộc:

Khi nói về những bộ quần áo truyền thống của dân tộc thiểu số Hẳn các bạn cũng biết công đoạn để hoàn thành rất lâu và đòi hỏi rấtnhiều công đoạn và sự khéo léo rất cao từ việc nuôi tằm đến quay

tơ, nhuộm màu rồi kết vải sau đó mới may thành các sản phẩm vàgiá trị của quần áo thủ công ấy giao động từ 30 triệu đến hơn 100triệu đó là thành quả của thời gian lao động tạo lên một giá trị hànghoá lớn còn nếu mua những bộ quần áo dân tộc ấy từ những sợi vảicông nghiệp thì chắc chắn giá thành chỉ vỏn vẹn vài tram nghìnđồng

động Mặc dù nó có thể không làm cho giá trị của hàng hoá thay đổinhưng làm cho số lượng sản phẩm sẽ tăng lên.

Để tăng cường độ lao động có thể áp dụng các yếu tố ảnh hưởng đếncường độ như: thể chất, trình độ, ý thức, kỉ luật, lợi ích của ngườilao động hay công tác quản lí sản xuất Nhưng việc tăng cường độlao động chỉ được thực hiện trong mức độ nhất định Nếu tăngcường độ lao động quá mức sẽ gây lên ảnh hưởng tiêu cực đến thểchất và tinh thần của người lao động và gây lên mâu thuẫn giữa chủ

và ng lao động trở lên gay gắt

Ví dụ: Như việc sản xuất hàng hoá tại một nhà máy nếu khuyếnkhích tăng cường độ sản xuất đối với nhân công nhưng sẽ được tănglương và phải nhịn ăn làm xuyên trưa nó sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến

cả thể chất và tinh thần của nhân công khi mà buổi trưa không được

chất và trí tuệ bình thường, con

người không có sự phát triển

đặc biệt nào)

là lao động giản đơn được nâng lên luỹ thừa hay là lao động giản đơn được nâng lên

Là lao động không đòi hỏi quá

trình đào tạo một cách hệ

thống, chuyên sâu về chuyên

môn, kỹ năng, nghiệp vụ cũng

có thể thao tác được

Là những hoạt động lao động phải trải qua một quá trình về đào tạo kỹ năng và nghiệp vụ theo yêu cầu của những nghề nghiệp chuyên môn nhất định

Việc phân chia tính chất lao động như vậy là cơ sở để giúp cho nhàquản trị và người lao động xác định được mức thù lao phù hợp vớitính chất của hoạt động lao động trong quá trình tham gia vào hoạtđộng kinh tế xã hội

Ví dụ: Việc làm bảo vệ ở trường với làm công an canh trước cổngđồn công an đã là sự chênh lệch về kỹ năng và nghiệp vụ rồi

Nếu giá trị của 1m vải là 300.000đ, nếu năng suất lao động sảnxuất vải tăng lên 2 lần giá trị của 1 m vải là bao nhiêu?

Ta đã có tỷ lệ về năng suất như ở trên đó là:

Vậy nên với: giá trị hàng hoá ban đầu là 300.000đ và gấp 2 lầnnăng suất lao động lên sẽ khiến cho giá trị hàng hoá giảm 1 nửa chỉcòn 150.000đ

Ý nghĩa của việc nghiên cứu vấn đề

- Nghiên cứu vấn đề lượng giá trị của hàng hoá và các nhân tố ảnhhưởng đến lượng và giá trị của hàng hoá giúp củng cố và nâng caonhận thức về nền kinh tế hàng hoá nói chung, hàng hoá và các thuộctính của hàng hoá, đặc biệt là giá trị hàng hoá nói riêng

- Tạo cơ sở khoa học cho nghiên cứu về nguồn gốc, bản chất và cáchình thái biểu hiện của giá trị thặng dư trong nền kinh tế thị trường

tư bản chủ nghĩa Là căn cứ khoa học cho đấu tranh phản bác cácquan điểm sai trái về giá trị, giá trị thặng dư

- mang ý nghĩa thực tiễn lớn đối với hoạt động kinh doanh trong nềnkinh tế thị trường, có thể vận dụng vào việc xác định, lựa chọn vàthực hiện các biện pháp nâng cao hiệu quả kinh doanh thông quatăng năng suất lao động, tăng cường độ lao động hay sử dụng hợp línguồn nhân lực

Câu 4: Tiền tệ là gì? Phân tích nguồn gốc và bản chất của tiền? Cácchức năng của tiền? Phân tích chức năng thước đo giá trị? Cho ví dụkhi tiền làm chức năng thước đo giá trị của 1 hàng hóa cụ thể, khi nềnkinh tế bị lạm phát thì giá cả của hàng hóa đó thay đổi như thế nào(biết rằng các nhân tố khác không đổi)?

Khái niệm tiền tệ:

-Tiền tệ là tiền khi chỉ xét tới chức năng là phương tiện thanh toán,

là đồng tiền được luật pháp quy định để phục vụ trao đổi hàng hóa

và dịch vụ của một quốc gia hay nền kinh tế

-Tiền tệ là một phạm trù lịch sử, nó là sản phẩm tự phát của nềnkinh tế hàng hóa, sản phẩm của sự phát triển các hình thái giá trị.Đồng thời cũng là sản phẩm của sự phát triển mâu thuẫn giữa laođộng và phân công lao động xã hội trong sản xuất hàng hóa Sự rađời và phát triển của tiền tệ gắn liền với sự ra đời và phát triển củasản xuất và trao đổi hàng hóa