Đểcông nhận tư cách thành viên toàn cầu, CCC đã được đổi tên thành Tổ chức Hải quanThế giới vào năm 1994, trụ sở chính tại Bruxelles - Tổ chức Hải quan Thế giới hoạt động trong lĩnh vực
TỔNG QUAN VỀ TỔ CHỨC HẢI QUAN THẾ GIỚI (WCO)
Lịch sử ra đời
Tổ chức Hải quan Thế giới (WCO) được thành lập vào năm 1952 với tên gọi Hội đồng Hợp tác Hải quan (CCC) nhằm nâng cao hiệu quả và hiệu lực của các cơ quan quản lý hải quan toàn cầu Đến năm 2024, WCO đã có 72 năm phát triển, đánh dấu cột mốc quan trọng trong lịch sử tổ chức này.
Vào năm 1948, một nhóm nghiên cứu từ Ủy ban Hợp tác Kinh tế Châu Âu đã thành lập một ủy ban hải quan nhằm nghiên cứu khả năng thiết lập các liên minh thuế quan tại Châu Âu Ủy ban này chính thức được thành lập với tên gọi CCC vào năm 1952 và đã trải qua nhiều thập kỷ phát triển, bao gồm cả việc mở rộng thành viên ra ngoài châu Âu Để phản ánh tư cách thành viên toàn cầu, CCC đã được đổi tên thành Tổ chức Hải quan Thế giới vào năm 1994, với trụ sở chính tại Bruxelles.
Tổ chức Hải quan Thế giới (WCO) đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển các công tác và công cụ quốc tế liên quan đến phân loại hàng hóa, định giá, quy tắc xuất xứ và thu thuế hải quan WCO cũng chú trọng đến an ninh chuỗi cung ứng, tạo thuận lợi cho thương mại quốc tế, và chống giả mạo để bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ Bên cạnh đó, tổ chức này còn tham gia vào việc cưỡng chế ma túy, ngăn chặn buôn bán vũ khí bất hợp pháp, khuyến khích tính toàn vẹn và xây dựng năng lực bền vững nhằm hỗ trợ cải cách hải quan và hiện đại hóa.
Quá trình phát triển của Tổ chức Hải quan Thế giới (WCO) từ năm 1952 đã ghi dấu ấn với nhiều mốc lịch sử quan trọng, phản ánh sự hợp tác trong lĩnh vực hải quan Sau hơn bảy thập kỷ, WCO đã mở rộng và hiện đại hóa, chuyển mình từ một hội đồng hải quan khu vực châu Âu thành tổ chức toàn cầu với hơn 180 quốc gia thành viên WCO đóng vai trò thiết yếu trong việc thúc đẩy thương mại quốc tế an toàn và hiệu quả thông qua những bước tiến cụ thể trong chính sách và quy trình hải quan.
Vào ngày 25 tháng 9 năm 1974, Công ước quốc tế về đơn giản và hài hòa hóa thủ tục hải quan, hay còn gọi là công ước Kyoto, chính thức có hiệu lực Đây là một công cụ pháp lý quốc tế quan trọng, đóng vai trò then chốt trong hoạt động của các cơ quan hải quan trên toàn cầu.
Năm 1980, Công ước Nairobi về hỗ trợ hành chính lẫn nhau trong ngăn chặn, trấn áp và điều tra các vi phạm hải quan chính thức có hiệu lực, đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc tăng cường hợp tác giữa các cơ quan hải quan nhằm chống lại buôn lậu và gian lận thương mại.
Vào năm 1988, Công ước quốc tế của Tổ chức Hải quan Thế giới (WCO) về hệ thống hài hòa mô tả và mã hóa hàng hóa (Công ước HS) đã được ra đời, đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc thống nhất quy trình phân loại hàng hóa theo mã số nhất định Sự ra đời của công ước này là kết quả của những nỗ lực to lớn từ WCO nhằm cải thiện và đơn giản hóa hệ thống thương mại toàn cầu.
Năm 1993, Tổ chức Hải quan Thế giới (WCO) đã thông qua Tuyên bố Arusha, khẳng định cam kết của Hội đồng trong việc đấu tranh chống lại các hành vi phiền hà, tham nhũng và vi phạm pháp luật trong nội bộ ngành Hải quan Tuyên bố này nhằm nâng cao tính liêm chính và minh bạch trong hoạt động hải quan, góp phần bảo vệ quyền lợi của công chúng.
- Năm 1994, hội đồng mang tên mới Tổ chức Hải quan Thế giới (WCO) để phù hợp với bản chất của hải quan trong giai đoạn mới.
- Năm 1999, thông quan Bản sửa đổi của công ước Kyoto, bước tiến quan trọng về đơn giản và hài hoà thủ tục nhằm thuận lợi hóa cho thương mại.
- Năm 2003, WCO thông qua Công ước về hỗ trợ hành chính lẫn nhau trong các vấn đề hải quan (Công ước Johannesburg) vào tháng 7.
Năm 2005, Tổ chức Hải quan Thế giới (WCO) đã thông qua Khung tiêu chuẩn về An ninh và thuận lợi thương mại toàn cầu, nhằm mục tiêu tăng cường các biện pháp bảo đảm thuận lợi cho thương mại đồng thời đối phó hiệu quả với các hoạt động khủng bố, qua đó bảo vệ an ninh cộng đồng.
Năm 2006, Tổ chức Hải quan Thế giới (WCO) đã triển khai Chương trình Columbus nhằm nâng cao khả năng thực hiện Khung tiêu chuẩn An ninh Chương trình này cũng hỗ trợ việc thực thi Công ước Kyoto sửa đổi, tạo điều kiện thuận lợi cho thương mại toàn cầu.
- Năm 2007, Phiên bản HS 2007 có hiệu lực và đưa vào nhiều tiến bộ mới về phân loại hàng hóa.
Vào năm 2010, Tổ chức Hải quan Thế giới (WCO) đã chú trọng vào các vấn đề an ninh biên giới, chống buôn lậu và gian lận hải quan, đồng thời khuyến khích việc áp dụng công nghệ hiện đại trong quản lý hải quan.
Năm 2020, Tổ chức Hải quan Thế giới (WCO) đã khuyến khích việc áp dụng các công nghệ tiên tiến như trí tuệ nhân tạo (AI), chuỗi khối (blockchain) và dữ liệu lớn (big data) nhằm nâng cao hiệu quả trong quản lý hải quan.
Vai trò và nhiệm vụ của WCO
Tổ chức Hải Quan Thế giới (WCO) là một tổ chức liên chính phủ độc lập, đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả và hiệu lực của các cơ quan hải quan toàn cầu Hiện nay, WCO đại diện cho 186 cơ quan hải quan thành viên, xử lý khoảng 98% thương mại thế giới Là tổ chức duy nhất có năng lực về vấn đề hải quan, WCO tạo ra diễn đàn trao đổi kinh nghiệm cho các đoàn đại biểu hải quan thông qua việc xây dựng nhiều công ước và công cụ quốc tế, đồng thời cung cấp hỗ trợ kỹ thuật và đào tạo Ngoài việc thúc đẩy thương mại hợp pháp, WCO còn được công nhận vì những nỗ lực trong việc chống gian lận thương mại, giữ vai trò cầu nối giữa các cơ quan hải quan và các đối tác để tạo ra môi trường hải quan minh bạch, tin cậy, góp phần vào sự phát triển kinh tế và xã hội của các nước thành viên.
Trong bối cảnh chủ nghĩa khủng bố đe dọa an ninh toàn cầu, WCO có nhiệm vụ quan trọng trong việc bảo vệ xã hội và lãnh thổ quốc gia, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động thương mại Các hoạt động của WCO bao gồm thu thuế hải quan, bảo vệ môi trường và xã hội, thống kê thương mại, đảm bảo sự thuận lợi và tuân thủ trong thương mại, cũng như bảo vệ các di sản văn hóa.
Trong bối cảnh thương mại toàn cầu phát triển nhanh chóng nhờ vào khoa học kỹ thuật và công nghệ thông tin, Tổ chức Hải quan Thế giới (WCO) đã nghiên cứu các vấn đề liên quan đến hợp tác hải quan, tập trung vào khía cạnh kỹ thuật và yếu tố kinh tế của hệ thống hải quan Mục tiêu của WCO là đề xuất các phương thức, biện pháp thiết thực và công cụ pháp lý quốc tế hiệu quả nhằm đạt được sự hài hòa và thống nhất cao nhất trong tiêu chuẩn hóa hoạt động của các cơ quan hải quan thành viên.
1 Nghiên cứu mọi vấn đề có liên quan đến hợp tác hải quan mà các bên ký kết thỏa thuận phát triển phù hợp với các mục tiêu chung của công ước, thỏa thuận quốc tế.
2 Kiểm tra mọi khía cạnh kỹ thuật của các chế độ hải quan cũng như các nhân tố kinh tế liên quan đến chung, nhằm đề xuất với các thành viên của Hội đồng những phương tiện, biện pháp hiệu quả và thực tiễn để đạt được những mức độ hài hòa và thống nhất cao nhất.
3 Soạn thảo các dự thảo công ước và điều khoản bổ sung công ước, cũng như khuyến nghị việc thông qua chúng cho các chính phủ hữu quan.
4 Ban hành các khuyến nghị nhằm đảm bảo việc giải thích và áp dụng thống nhất các công ước đã ký do kết quả các công việc của Hội đồng, cũng như đối với Công ước về hệ thống hài hòa mô tả và mã hóa hàng hóa nhằm phân loại hàng hóa trong các biểu thuế quan và Hiệp định về xác định trị giá hải quan đối với hàng hóa do Nhóm nghiên cứu của Liên minh thuế quan Châu Âu soạn thảo, và để đạt được mục đích này, thực hiện những chức năng mà các điều khoản của công sức trên quy định rõ ràng cho Hội đồng.
5 Ban hành các khuyến nghị với tư cách là một cơ quan hòa giải nhằm giải quyết các tranh chấp có thể nảy sinh trong việc giải thích hoặc áp dụng các Công ước quốc tế liên quan đến hoạt động hải quan Tuy nhiên, phù hợp với các điều khoản của các Công ước đó các bên hữu quan có thể thỏa thuận với sự nhất trí chung trước khi thực hiện việc tuân chủ khuyến cáo của Hội đồng.
6 Đảm bảo việc phổ biến các thông tin liên quan đến luật lệ và nghiệp vụ hải quan.
7 Cung cấp cho các Chính phủ hữu quan, mặc nhiên hoặc theo yêu cầu của họ những thông tin hoặc ý kiến về các vấn đề hải quan nằm trong khuôn khổ các mục tiêu chung của Công ước và ban hành các khuyến cáo về lĩnh vực này.
8 Đại diện cho cộng đồng hải quan quốc tế, hợp tác với các tổ chức liên chính phủ về các lĩnh vực thuộc thẩm quyền của Hội đồng.
Phương châm hành động của WCO cho thế kỷ XXI
Bước vào thế kỷ XXI, toàn cầu hóa diễn ra mạnh mẽ trong nhiều lĩnh vực, bao gồm kinh tế, chính trị và văn hóa Tuy nhiên, quá trình này cũng đối mặt với những thách thức như khủng bố và mâu thuẫn sắc tộc, dẫn đến sự cần thiết phải điều chỉnh vai trò của Tổ chức Hải quan Thế giới (WCO) để phù hợp với bối cảnh mới Do đó, WCO đã đề ra những phương châm cụ thể nhằm thích ứng với những thay đổi này.
1 Tìm kiếm những chiến lược hiệu quả và hiệu lực để vừa đảm bảo khuyến khích và tạo điều kiện thuận lợi tối đa cho trao đổi trong mọi hợp pháp qua biên giới; vừa tăng cường đấu tranh chống buôn lậu quốc tế
2 WCO khuyến khích các cơ quan của các nước thành viên tiến hành các biện pháp nhằm tăng cường hài hòa và tiêu chuẩn hóa các thủ tục hải quan.
3 Khuyến khích các cơ quan Hải quan trao đổi thông tin nhiệm vụ để thúc đẩy thuận lợi cho thương mại, ngăn ngừa và trấn áp hiệu quả và hiệu lực các vi phạm pháp luật hải quan và tội phạm liên quan qua biên giới.
4 Khuyến khích các cơ quan Hải quan các nước phát triển và các nước đang phát triển sử dụng phương tiện kỹ thuật hiện đại để giảm thời gian thông quan, giảm chi phí và tăng cường thuận lợi cho thương mại hợp pháp, nâng cao chất lượng dịch vụ công trong lĩnh vực hải quan; nhưng đảm bảo tính tuân thủ pháp luật, đấu tranh chống các hoạt động buôn lậu và gian lận thương mại có hiệu quả.
5 Cải thiện và xây dựng quan hệ đối tác giữa Hải quan và doanh nghiệp để cùng nhau cam kết xây dựng chương trình hành động, tìm kiếm các biện pháp hiệu quả đảm bảo thuận lợi tối đa và đáp ứng nhanh chóng các nhu cầu của doanh nghiệp, cam kết hỗ trợ đắc lực cho Hải quan trọng đảm bảo tuân thủ pháp luận và đấu tranh cho vi phạm hải quan.
6 Tăng cường năng lực của Ban thư ký, các ủy ban, liên kết với các nhà tài trợ để xây dựng các sáng kiến hợp tác, trương trình trợ giúp kỹ thuật, cơ hội trao đổi thông tin nhằm đáp ứng các đòi hỏi về trợ giúp kỹ thuật nhiệm vụ ngày càng tăng trong lĩnh vực đào tạo của cơ quan Hải quan các nước nước thành viên WCO gửi các chuyên gia cộng tác với cơ quan hải quan các nước thành viên tổ chức các khóa đào tạo, hội thảo, diễn đàn nhằm trao đổi kinh nghiệm lẫn nhau.
7 Trợ giúp cơ quan Hải quan các nước thành viên đóng vai trò tích cực thúc đẩy hoạt động của nền kinh tế thị trường.
Các công ước quốc tế trong khuôn khổ WCO
- Công ước thành lập Hội đồng Hợp tác Hải quan.
- Công ước quốc tế về đơn giản và hài hoà hoá thủ tục hải quan (Công ước KYOTO).
- Công ước Kyoto sửa đổi.
- Công ước về hệ thống hài hoà mô tả và mã hoá hàng hoá (Công ước HS).
- Công ước quốc tế về hỗ trợ hành chính lẫn nhau nhằm ngăn ngừa và trấn áp các vi phạm hải quan (Công ước Nairobi).
- Công ước về tạm quản hàng hoá (Công ước ATA).
Cùng với cơ chế thực hiện số ATA, WCO đã mở rộng diện áp dụng các mặt hàng chuyên biệt khác bằng các công ước cụ thể như:
- Công ước Hải quan về tạm nhập các vật dụng khoa học có hiệu lực từ 5/8/1969 do WCO xây dựng và quản lý, hiện có 56 nước tham gia.
- Công ước Hải quan về tạm nhập các vật dụng giáo dục có hiệu lực từ 10/9/1970 do WCO xây dựng và quản lý, hiện có 38 nước tham gia.
- Công ước Hải quan về tạm nhập các vật dụng chuyên nghiệp có hiệu lực từ 1/7/1962 do WCO xây dựng và quản lý, hiện có 55 nước tham gia.
Công ước Hải quan về tạm nhập các vật dụng của người đi biển, được xây dựng và quản lý bởi Tổ chức Hải quan Thế giới (WCO), đã chính thức có hiệu lực từ ngày 1/12/1965 và hiện nay có 42 quốc gia tham gia.
- Công ước Hải quan về tạm nhập các vật dụng bao bì có hiệu lực từ 15/3/1962 do WCO xây dựng và quản lý, hiện có 38 nước tham gia.
Công ước Hải quan về tạm nhập hàng hóa phục vụ hội chợ triển lãm, được xây dựng và quản lý bởi Tổ chức Hải quan Thế giới (WCO), đã chính thức có hiệu lực từ ngày 13/7/1962 và hiện có 61 quốc gia tham gia.
- Công ước Hải quan về quá cảnh quốc tế hàng hóa (Công ước ITI) tạm nhập các vật dụng khoa học.
Công ước Istanbul được thiết lập nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho việc tạm chấp nhận hàng hóa, bao gồm nhiều loại hàng hóa khác nhau, và áp dụng cho cả phương tiện giao thông và động vật.
Trong khuôn khổ Tổ chức Hải quan Thế giới (WCO), bên cạnh việc thực hiện Điều VII của Hiệp định chung về thuế quan và thương mại, Hải quan còn phải tuân thủ một số điều ước do Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) xây dựng.
- Công ước Hải quan về Container (công ước Container).
- Khung tiêu chuẩn của WCO về đảm bảo an ninh và tạo thuận lợi cho thương mại toàn cầu (POS).
Trong đó, chúng ta có thể phân tích về một số công ước quốc tế quan trọng như:
1 Công ước Kyoto sửa đổi (Revised Kyoto Convention - RKC)
Công ước Kyoto sửa đổi năm 1999 nhằm tạo thuận lợi cho giao lưu thương mại và nâng cao hiệu quả hoạt động của cơ quan hải quan các nước Các quy định mới áp dụng kỹ thuật tiên tiến trong quản lý hải quan, như quản lý rủi ro và kiểm tra dựa trên kiểm toán, giúp giải quyết mâu thuẫn giữa kiểm soát hải quan và tạo thuận lợi thương mại, đặc biệt trong bối cảnh hàng hóa xuất nhập khẩu tăng cao nhưng nguồn nhân lực hạn chế Công ước cũng khuyến khích tăng cường hợp tác giữa hải quan và doanh nghiệp, tạo điều kiện cho doanh nghiệp cam kết hợp tác chặt chẽ trong lĩnh vực kiểm soát và pháp luật Việt Nam đã gia nhập công ước vào năm 1997 và đã điều chỉnh hệ thống pháp luật để phù hợp, nhằm tinh giản thủ tục và hội nhập quốc tế.
2 Công ước về Hệ thống Hài hoà mô tả và mã hoá hàng hoá (HS)
Công ước HS, được WCO thông qua tại Brussel vào năm 1983 và có hiệu lực từ ngày 01/01/1988, là công cụ pháp lý quan trọng giúp xây dựng hệ thống phân loại hàng hóa toàn cầu Mục tiêu của Công ước này là tạo nền tảng cho việc phân loại hàng hóa xuất nhập khẩu, quản lý thuế quan, thống kê thương mại quốc tế, xác định xuất xứ hàng hóa, và hỗ trợ trong các cuộc đàm phán thương mại giữa các quốc gia.
Các nước thành viên có nhiệm vụ xây dựng danh mục thuế và thống kê phù hợp với hệ thống HS, cung cấp số liệu thống kê hàng hóa xuất, nhập khẩu đến cấp 4 hoặc 6 số, và chi tiết hóa dòng thuế ở cấp độ 6 số theo mục đích quốc gia.
Hoạt động hợp tác về kỹ thuật WCO
Hợp tác kỹ thuật và đào tạo đã luôn là một trong những ưu tiên hàng đầu của Hội đồng từ năm 1984 Trong năm này, Hội đồng đã thông qua Tuyên bố Seoul, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tăng cường các công ước và văn bản pháp lý quốc tế nhằm hài hòa và chuẩn hóa Luật Hải quan cùng các quy định liên quan Đồng thời, Hội đồng cũng đã thành lập Quỹ hợp tác hải quan để hỗ trợ các nỗ lực này.
- Các hoạt động hợp tác kỹ thuật và đào tạo bao gồm:
+ Các hội thảo đào tạo hàng năm.
+ Các khóa đào tạo các nhà đào tạo.
+ Các khóa đào tạo và các module đào tạo về hệ thống hài hòa (HS), trị giá hải quan và kiểm soát
Các chương trình đào tạo hàng năm do các đối tác tài trợ được tổ chức tại trụ sở của WCO nhằm hỗ trợ các cơ quan hải quan của các nước thành viên, bao gồm Chương trình học bổng WCO Fellowship bằng cả tiếng Anh và tiếng Pháp.
Các hội thảo và chương trình đào tạo về các Công ước của Hội đồng, bao gồm Công ước về hệ thống hài hòa mô tả và mã hóa hàng hóa, Công ước HS, Hiệp định Trị giá Hải quan GATT, Công ước Kyoto sửa đổi, Công ước ATA, Công ước Johannesburg, Công ước Nairobi và Khung tiêu chuẩn SAFE/FOS, đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao nhận thức và kiến thức cho các chuyên gia trong lĩnh vực hải quan và thương mại quốc tế.
Hỗ trợ các cơ quan hải quan thành viên trong việc xây dựng và phát triển các phòng thí nghiệm hải quan nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động kiểm tra và hỗ trợ cho việc phân loại hàng hóa, đồng thời đảm bảo tính thống nhất trong việc thực hiện Công ước HS.
+ Trợ giúp chuyên gia cho các nước đang phát triển
+ Các hoạt động đào tạo khác có sự phối hợp với các tổ chức quốc tế khác
Tất cả các hoạt động hợp tác kỹ thuật, đào tạo và hội thảo đều được tài trợ từ Quỹ hợp tác hải quan, quỹ này được hình thành từ sự đóng góp tự nguyện của các quốc gia và tổ chức quốc tế.
Cơ cấu bộ máy tổ chức của WCO
WCO hiện có 186 thành viên, là tổ chức quốc tế lớn thứ hai sau Liên hợp quốc về số lượng thành viên Hội đồng WCO, gồm các đại diện của cơ quan hải quan các nước thành viên, tổ chức phiên họp toàn thể hàng năm hoặc khi cần thiết để quyết định các vấn đề quan trọng Chủ tịch Hội đồng, thường là Tổng cục trưởng Hải quan của một nước thành viên, được bầu cho nhiệm kỳ 2 năm, trong khi các Phó Chủ tịch đại diện cho Hải quan khu vực Phiên họp toàn thể thường diễn ra vào cuối tháng 6 tại Bruxelles, mặc dù nhiều năm qua, một số phiên họp đã được tổ chức tại các nước thành viên khác do họ tự nguyện đăng cai.
Ban Thư ký của Hội đồng, bao gồm 1 Tổng Thư ký, 1 Phó Tổng Thư ký và nhiều Ban chuyên trách, có nhiệm vụ hỗ trợ nghiệp vụ và chuyên môn cho Hội đồng Với hơn 100 quan chức, chuyên gia và nhân viên từ nhiều quốc gia khác nhau, Ban Thư ký đề xuất các sáng kiến, chương trình và hoạt động cụ thể để thực hiện quyết định của Hội đồng Đồng thời, Ban Thư ký cũng điều phối, kiểm tra và giám sát các hoạt động, báo cáo kịp thời kết quả nhằm đảm bảo thực hiện các quyết định Ngôn ngữ chính thức của Hội đồng là tiếng Anh và tiếng Pháp, hiện tại còn có thêm tiếng Nga, tiếng Tây Ban Nha và tiếng Ả Rập trong các cuộc họp, với kinh phí do các quốc gia sử dụng ngôn ngữ này tự chi trả.
Các Ủy ban chính của Hội đồng bao gồm Ủy ban chính sách, Ủy ban tài chính, Ủy ban Kỹ thuật Thường trực, Ủy ban tuân thủ và tạo thuận lợi, Ủy ban về các vấn đề thuế quan và thương mại, cùng với Ủy ban xây dựng năng lực và Ủy ban quản lý một số công sức Các ủy ban này được hỗ trợ bởi các Tiểu ban kỹ thuật cụ thể và tổ chức khoảng 50 phiên họp hàng năm, thu hút từ 1000 đến 5000 người tham dự Các cuộc họp có sự tham gia của đại diện cơ quan hải quan từ các nước thành viên, thảo luận các chủ đề kỹ thuật chuyên sâu và báo cáo cho Hội đồng tại phiên họp tiếp theo Ban thư ký chịu trách nhiệm chuẩn bị nội dung và dự thảo báo cáo cuộc họp, trong khi các vấn đề phức tạp được chuyển văn bản để lấy ý kiến chính thức từ tất cả thành viên Trên toàn cầu, WCO chia hoạt động hải quan thành 6 khu vực lớn, mỗi khu vực có Chủ tịch khu vực là Phó Chủ tịch WCO nhiệm kỳ hai năm Trong nhiệm kỳ, Hội nghị Tổng cục trưởng Hải quan khu vực được tổ chức để đánh giá hoạt động hợp tác và xây dựng chiến lược cho các hoạt động tiếp theo, đồng thời thiết lập cơ chế liên lạc khu vực để đề xuất các vấn đề hợp tác lên Hội nghị Tổng cục trưởng khu vực.
Hải quan khu vực như sau:
Hải quan khu vực Viễn Đông, Nam và Đông Nam Á, Úc và các đảo Thái Bình Dương bao gồm 31 thành viên, trong đó có Việt Nam Hiện tại, Tổng cục trưởng Hải quan Ấn Độ đang giữ chức Chủ tịch.
+ Hải quan khu vực Châu Âu.
+ Hải quan khu vực Nam Mỹ, Bắc Mỹ Trung Mỹ và các đảo Caribe
+ Hải quan khu vực Bắc Phi, Trung cận đông
+ Hải quan khu vực Đông Nam Châu Phi
+ Hải quan khu vực Tây và Trung Phi
Với sự gia tăng của tội phạm xuyên quốc gia và chủ nghĩa khủng bố, việc xây dựng hệ thống mạng lưới thu thập và trao đổi thông tin của Tổ chức Hải quan Thế giới (WCO) trở nên cực kỳ quan trọng WCO đã thiết lập 10 Văn phòng Liên lạc Tình báo Khu vực (RILO) trên toàn cầu, nơi các quốc gia thành viên có thể hợp tác và chia sẻ thông tin Tổ chức này cũng cung cấp trang thiết bị và đào tạo cho hải quan các nước nhằm nâng cao khả năng phân tích rủi ro và tình báo Dữ liệu thu thập từ các hải quan thành viên sẽ được chuyển đến các đầu mối RILO và Hệ thống, góp phần tăng cường hiệu quả trong công tác chống tội phạm và bảo vệ an ninh quốc gia.
Thông tin Trung tâm của Tổ chức Hải quan Thế giới để tổng hợp chung và cung cấp cho các cơ quan hải quan khắp thế giới
Hải quan Việt Nam tham gia vào RILO khu vực Châu Á - Thái Bình Dương, cùng với 26 quốc gia khác, nhằm tăng cường hợp tác trong việc chống buôn lậu Các bản tin tình báo định kỳ do RILO cung cấp chứa thông tin quan trọng về tình hình buôn lậu, xu hướng vận chuyển trái phép hàng hóa, ma túy và vũ khí Điều này giúp các cơ quan hải quan thành viên chủ động lập kế hoạch phòng chống hiệu quả Ngoài ra, thông tin cụ thể về các vụ việc cũng được gửi trực tiếp đến các cơ quan hải quan để phối hợp xử lý và điều tra, nâng cao hiệu quả trong công tác chống buôn lậu.
10 Văn phòng Liên lạc Tình bảo Khu vực đóng tại các địa điểm như sau:
- Văn phòng Liên lạc Tình báo Khu vực đóng tại Bắc Kinh (Trung Quốc)
- Văn phòng Liên lạc Tình báo Khu vực đóng tại San Juan (Puerto Rico)
- Văn phòng Liên lạc Tình báo Khu vực đóng tại Valparaiso (Chile)
- Văn phòng Liên lạc Tình báo Khu vực đóng tại Douala (Cameroon)
- Văn phòng Liên lạc Tình báo Khu vực đóng tại Dakar (Senegal)
- Văn phòng Liên lạc Tình báo Khu vực đóng tại Casablanca (Maroc)
- Văn phòng Liên lạc Tình báo Khu vực đóng tại Nairobi (Kenya)
- Văn phòng Liên lạc Tình báo Khu vực đóng tại Riyadh (Arab Saudi)
- Văn phòng Liên lạc Tình báo Khu vực đóng tại Warsaw (Ba Lan)
- Văn phòng Liên lạc Tình báo Khu vực đóng tại Bonn (Đức)
CHIẾN LƯỢC HẢI QUAN TRONG THẾ KỶ 21 VÀ TUYÊN BỐ VỀ TƯƠNG
Chiến lược hải quan trong thế kỷ 21 (C21)
Trong thế kỷ 21, Hải quan đối mặt với nhiều thách thức lớn do sự phát triển của thương mại toàn cầu hóa, bao gồm sự gia tăng của chủ nghĩa khủng bố quốc tế và các mối nguy hiểm xuyên quốc gia, yêu cầu nâng cấp hệ thống quản lý an ninh Đồng thời, việc bảo vệ môi trường và sử dụng bền vững tài nguyên cũng đòi hỏi Hải quan hỗ trợ thực thi các chính sách môi trường Hơn nữa, sự phát triển nhanh chóng của công nghệ và kỹ thuật mới làm cho công tác quản lý biên giới trở nên phức tạp hơn.
Chiến lược hải quan trong thế kỷ 21 tập trung vào việc đảm bảo an ninh cho dòng chảy hàng hóa và con người qua biên giới, đồng thời thực hiện các biện pháp đảm bảo an toàn và tuân thủ quy định một cách minh bạch Ngoài ra, xóa bỏ sự chồng chéo trong kiểm tra và quản lý là cần thiết để tối ưu hóa chuỗi cung ứng quốc tế, giảm thiểu kiểm tra trùng lặp không cần thiết Hỗ trợ thông thương quốc tế cũng là ưu tiên quan trọng nhằm tăng cường sức cạnh tranh quốc gia.
Chiến lược hải quan trong thế kỷ 21 tập trung vào việc tăng cường hợp tác giữa hải quan, doanh nghiệp và các cơ quan chính phủ, nhằm xây dựng mối quan hệ đối tác có lợi cho tất cả bên liên quan Đồng thời, hải quan cần nâng cao năng lực khuyến khích tuân thủ quy định, tạo điều kiện thuận lợi cho thương mại hợp pháp và hỗ trợ sự phát triển của doanh nghiệp Mục tiêu cuối cùng là thúc đẩy thương mại quốc tế và hợp tác liên ngành, hướng đến phát triển bền vững.
Chiến lược hải quan thế kỷ 21 đóng vai trò quan trọng trong việc hiện đại hóa quy trình hải quan và thúc đẩy hợp tác toàn cầu, nhằm nâng cao hiệu quả thương mại quốc tế Tại Phiên họp Hội đồng tháng 6 năm 2008 tại trụ sở WCO, những nỗ lực này được nhấn mạnh để tối ưu hóa hoạt động hải quan.
Chiến lược hải quan thế kỷ 21 bao gồm 10 khối nội dung chính: Mạng lưới hải quan toàn cầu, Phối hợp quản lý biên giới, Quản lý rủi ro dựa trên thông tin tình báo, và Phát triển quan hệ đối tác Hải quan Doanh nghiệp Những yếu tố này cần thiết để xây dựng một hệ thống hải quan hiệu quả và minh bạch, bao gồm việc áp dụng các phương pháp làm việc hiện đại, quy trình và kỹ thuật tiên tiến, tạo điều kiện cho công nghệ mới, tăng cường quyền hạn thực thi pháp luật, định hình văn hoá công sở chuyên nghiệp, và xây dựng năng lực cũng như liêm chính hải quan.
Hải quan mạng lưới toàn cầu (Globally Networked Customs) là yếu tố nền tảng trong chiến lược hải quan thế kỷ 21, hỗ trợ cho chiến lược hải quan điện tử (e-Customs) Nó bao gồm các chương quan trọng của Công ước Kyoto Sửa đổi (RKC), áp dụng khuôn khổ SAFE để đảm bảo an ninh thương mại và tiêu chuẩn dữ liệu, mã UCR Đồng thời, Hải quan mạng lưới cũng nhấn mạnh sự công nhận lẫn nhau giữa các quốc gia thông qua các thỏa thuận (MAA), trong đó có chương trình nhà kinh doanh được ủy quyền (AEO), nhằm thúc đẩy xuất khẩu và liên quan đến khái niệm Cơ quan Hải quan Kết hợp (JCC).
Quản lý biên giới phối hợp là khối xây dựng thứ hai trong chiến lược, nhấn mạnh tầm quan trọng của sự hợp tác giữa các quốc gia và tổ chức trong việc quản lý biên giới Nội dung này liên quan đến các chương của Công ước Kyoto Sửa đổi về hợp tác quốc tế và quản lý rủi ro, đồng thời áp dụng tiêu chuẩn về dữ liệu và an ninh chuỗi cung ứng theo khuôn khổ SAFE Một điểm nổi bật là việc thực hiện Cửa sổ Thương mại Quốc tế Đơn, giúp thuận lợi hóa thương mại xuyên biên giới và củng cố cơ chế công nhận lẫn nhau giữa các bên liên quan.
Chiến lược hải quan thế kỷ 21 của Tổ chức Hải quan Thế giới (WCO) tập trung vào việc thúc đẩy Khung tiêu chuẩn WCO SAFE để đảm bảo an ninh chuỗi cung ứng và tạo điều kiện thuận lợi cho thương mại quốc tế WCO khuyến khích áp dụng các tiêu chuẩn quốc tế như Công ước Kyoto sửa đổi và hỗ trợ thực hiện các sáng kiến thương mại đang được đàm phán tại Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) Đồng thời, chiến lược này cũng nhằm xây dựng năng lực bền vững cho các cơ quan hải quan và hợp tác với các đối tác quốc tế.
Tổ chức Hải quan Thế giới (WCO) đặt ưu tiên cao vào việc xây dựng năng lực và nghiên cứu trong chiến lược của mình Việc xây dựng năng lực bao gồm thực hiện các tiêu chuẩn WCO, hợp tác với các nhà tài trợ và bên liên quan, tập trung vào an ninh thương mại, gia tăng nguồn thu, và chống hàng giả cũng như vi phạm bản quyền Đồng thời, nghiên cứu được chú trọng nhằm giải quyết các thách thức mới như bảo vệ môi trường, các hiệp định thương mại khu vực, và đảm bảo rằng hải quan thế kỷ 21 có khả năng đáp ứng các yêu cầu mới trong bối cảnh toàn cầu hóa.
Chiến lược hải quan thế kỷ 21 tập trung vào việc hiện đại hóa quy trình hải quan, đồng thời nâng cao tính minh bạch và tăng cường sự phối hợp giữa các quốc gia Điều này nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho thương mại quốc tế trong bối cảnh thương mại toàn cầu ngày càng phức tạp.
1.2 Một số vấn đề mới nổi
Chiến lược Hải quan trong thế kỷ XXI (C21) vẫn là nền tảng quan trọng cho cuộc thảo luận về tương lai của Hải quan, tuy nhiên, cần cập nhật C21 để thích ứng với những thách thức mới, đặc biệt là trong lĩnh vực thương mại điện tử.
Theo nghiên cứu của Nielson được ủy nhiệm bởi Paypal, vào năm 2013, có 93.7 triệu người tiêu dùng tại 6 thị trường gồm Hoa Kỳ, Anh, Brazil, Đức, Australia và Trung Quốc đã chi khoảng 105 tỷ USD cho hàng hóa từ các website nước ngoài Dự đoán đến năm 2018, số lượng người tiêu dùng sẽ tăng lên 130 triệu, với tổng chi tiêu cho thương mại điện tử đạt khoảng 307 tỷ USD.
Số liệu cho thấy thuế thất thu từ các lô hàng có giá trị thấp là một vấn đề lớn đối với các cơ quan Hải quan, điều này gây ra tác động tiêu cực đến các nhà sản xuất và bán lẻ Đại biểu EU đang xem xét sửa đổi luật pháp, đặc biệt là bãi bỏ chế độ miễn thuế GTGT đối với hàng hóa bưu kiện có giá trị nhỏ, và phát triển hệ thống thu thuế tại chỗ One Stop Shop Ủy ban Kỹ thuật thường trực (PTC) đã đánh giá cao báo cáo của New Zealand về thương mại điện tử và khuyến khích chia sẻ kinh nghiệm giữa các nước để thu thuế hiệu quả cho các lô hàng nhập khẩu giá trị thấp PTC nhấn mạnh rằng sự gia tăng thương mại điện tử là một thực tế và yêu cầu Hải quan cần có biện pháp thích hợp để vừa thu thuế hiệu quả vừa đảm bảo an ninh chuỗi cung ứng và bảo vệ người tiêu dùng WCO nên tiếp tục nghiên cứu vấn đề này và thảo luận trong các phiên họp tới.
Để phát triển dây chuyền cung ứng với đối tác được ủy quyền và thủ tục hải quan đơn giản tích hợp khép kín, cần chú trọng vào một số yếu tố chủ chốt Đầu tiên, ý chí lãnh đạo và lợi ích của các bên phải được xác định rõ ràng Hệ thống pháp luật cần đủ mạnh để hỗ trợ các hoạt động này, cùng với một hệ thống trao đổi thông tin đáng tin cậy Việc áp dụng thông tin trước và đảm bảo dữ liệu đúng chuẩn là rất quan trọng, bên cạnh việc xây dựng nền tảng phân tích rủi ro hiệu quả Hệ thống tham số lô hàng duy nhất cần được thống nhất, và khả năng giao tiếp, kết nối tốt giữa các doanh nghiệp là yếu tố không thể thiếu Đặc biệt, định danh thương nhân (TIN) đóng vai trò quan trọng trong việc tạo thuận lợi cho trao đổi qua biên giới giữa các đối tác được ủy quyền.
Hướng dẫn về Quản lý chuỗi cung ứng tích hợp (ISCM) đã đưa ra nhiều ý tưởng tiên tiến, nhưng vẫn còn nhiều thành viên chưa hiểu rõ hoặc cần nghiên cứu thêm về những thách thức khi áp dụng Mặc dù vậy, Quản lý chuỗi cung ứng tích hợp (SCM) chủ yếu dựa trên Công ước Kyoto sửa đổi, và đã có một số dự án sáng kiến toàn cầu cho các tuyến thương mại Do đó, cần tiếp tục quảng bá và phát triển bền vững các nguyên tắc này.
Tuyên bố về tương lai hải quan thế giới của WCO
2.1 Tầm nhìn của WCO trong những năm tới
“Bringing Customs together for a safer and more prosperous world
Kết nối Hải quan để tạo ra một thế giới an toàn và thịnh vượng hơn.
Biên giới chia cách, Hải quan kết nối
Hợp tác giữa các cơ quan hải quan trên toàn cầu là chìa khóa để xây dựng một thế giới an toàn và thịnh vượng hơn Khi các tổ chức hải quan phối hợp chặt chẽ, họ có thể chia sẻ thông tin, kiểm soát hàng hóa hiệu quả và bảo vệ biên giới, từ đó tạo ra môi trường thương mại an toàn và thuận lợi hơn cho sự phát triển kinh tế.
Biên giới có thể tạo ra sự phân cách giữa các quốc gia, nhưng hải quan lại đóng vai trò kết nối chúng Hải quan không chỉ kiểm soát hàng hóa mà còn là cầu nối giữa các nền kinh tế, văn hóa và con người Qua việc quản lý thương mại hợp pháp, hải quan thúc đẩy giao lưu và phát triển bền vững giữa các quốc gia.
2.1.2 Tương lai Hải quan thế giới
Trong bối cảnh kinh tế hiện tại, WCO dự đoán rằng căng thẳng thương mại sẽ giảm, các quốc gia sẽ tận dụng sự phục hồi toàn cầu thông qua các hiệp định thương mại đa phương và song phương Đại dịch Covid-19 đã gây ra tổn thất nặng nề, khiến quá trình phục hồi trở nên khó khăn, do đó, việc hài hòa hóa thủ tục hải quan và quản lý biên giới hiệu quả là rất quan trọng Các cơ quan Hải quan cần thích nghi với sự phát triển của thương mại điện tử và đáp ứng nhu cầu gia tăng xuất nhập khẩu trong nền kinh tế số Đặc biệt, sự hợp tác công tư và hỗ trợ cho doanh nghiệp vừa và nhỏ (DNVVN) là cần thiết, vì DNVVN chiếm khoảng 90% số doanh nghiệp và đóng góp 40% GDP của các nền kinh tế mới nổi, theo Ngân hàng Thế giới Việc hỗ trợ này sẽ giúp DNVVN vượt qua những khó khăn do đại dịch gây ra, khẳng định vai trò quan trọng của họ trong nền kinh tế.
Xã hội cần giảm thiểu rủi ro an ninh và tội phạm có tổ chức, đồng thời giảm nghèo đói và kiểm soát di cư để xây dựng một môi trường an toàn sau đại dịch Sự phát triển của xã hội và thương mại đồng nghĩa với việc gia tăng các hoạt động tội phạm, đặc biệt là buôn lậu và hàng giả Cơ quan Hải quan đóng vai trò quan trọng trong việc phòng chống những tội phạm này, nhưng các phương thức hoạt động ngày càng tinh vi và phức tạp, đòi hỏi lực lượng Hải quan phải tăng cường nỗ lực để thích ứng với tình hình mới.
Công nghệ đang phát triển mạnh mẽ với sự bùng nổ của các giải pháp thông tin và công nghệ đột phá như trí tuệ nhân tạo, Internet of Things (IoT) và chuỗi khối Sự tự động hóa trong các quy trình làm việc ngày càng gia tăng, mang lại hiệu quả và năng suất cao hơn cho doanh nghiệp.
Số hóa thủ tục hải quan đã trở thành ưu tiên hàng đầu, đặc biệt sau tác động mạnh mẽ của cuộc khủng hoảng Covid-19 Việc ứng dụng công nghệ thông tin và đầu tư vào cơ sở hạ tầng đã giúp các cơ quan Hải quan nâng cao hiệu quả thực thi nhiệm vụ Xây dựng Hải quan thông minh là yêu cầu thiết yếu để phát triển biên giới thông minh, tăng cường hợp tác với các cơ quan chức năng và doanh nghiệp, đồng thời cải thiện khả năng tương tác của các hệ thống công nghệ thông tin Để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao về hàng hóa, thương mại điện tử và xuất nhập cảnh, các công chức hải quan được đào tạo chuyên sâu.
Pháp lý ưu tiên thực hiện các Công ước và Chuẩn mực quốc tế, đồng thời ủng hộ chủ nghĩa đa phương toàn cầu Tổ chức Hải quan Thế giới (WCO) đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng các chuẩn mực quốc tế và cung cấp công cụ hướng dẫn cho các nước thành viên nhằm tiêu chuẩn hóa và hài hòa hóa thủ tục hải quan Mặc dù một số công cụ như Công ước Kyoto sửa đổi (RKC) và Công ước HS có tính chất ràng buộc, phần lớn các công cụ của WCO mang tính tự nguyện Tuy nhiên, tổ chức này không thiết lập cơ chế giám sát hay kiểm soát để theo dõi việc thực hiện các tiêu chuẩn đã đề ra.
Môi trường đang trở thành ưu tiên hàng đầu trong bối cảnh thế giới sạch hơn, với việc các doanh nghiệp và cơ quan hành chính phải báo cáo về kết quả thực hành bảo vệ môi trường thông qua đánh giá tác động môi trường Cuộc khủng hoảng Covid-19 đã làm giảm hoạt động con người, dẫn đến giảm phát thải khí nhà kính và nâng cao nhận thức về những tác động tiêu cực đối với hành tinh Các sáng kiến của WCO và các cơ quan Hải quan đã thúc đẩy cam kết mạnh mẽ hơn đối với vấn đề môi trường, đặc biệt trong việc xử lý chất thải và nguyên liệu tái chế Việc phân loại, trị giá và xuất xứ được xem xét kỹ lưỡng, cùng với việc cập nhật các công cụ liên quan, nhằm đáp ứng với xu hướng thương mại mới.
2.2 Chiến lược phát triển Hải quan giai đoạn 2022-2025 của WCO
Tại hội nghị thường niên lần thứ 139/140 của Hội đồng hợp tác Hải quan (WCO) diễn ra từ 23 đến 25/6/2022, Ông Mikuriya đã nhấn mạnh các lĩnh vực trọng tâm của WCO cho giai đoạn 2022-2025 Những lĩnh vực này bao gồm khai thác dữ liệu, hỗ trợ các thành viên xây dựng hải quan số, đối phó với thách thức thương mại điện tử xuyên biên giới, và sự cần thiết công nhận doanh nghiệp ưu tiên trong lĩnh vực này Ông cũng đề cập đến việc quản lý nguồn nhân lực, cải thiện điều kiện làm việc và các thách thức mà các cơ quan hải quan phải đối mặt trong bối cảnh bình thường mới sau đại dịch Covid-19.
WCO chú trọng đến vấn đề môi trường và khẳng định vai trò của cơ quan hải quan trong nỗ lực phát triển bền vững toàn cầu Tổ chức này thúc đẩy các chủ đề như hải quan xanh, xây dựng danh mục HS xanh, và phát triển hải quan điện tử phi giấy tờ nhằm giảm thiểu tác động đến môi trường Ngoài ra, WCO còn tổ chức các hội nghị và chiến dịch nhằm bảo vệ động vật hoang dã.
Trong khuôn khổ hội nghị, các lãnh đạo hải quan đã thảo luận và thông qua Kế hoạch chiến lược của Tổ chức Hải quan Thế giới (WCO) cho giai đoạn 2022-2025, cùng với Kế hoạch thực hiện cho giai đoạn 2022-2023.
Kế hoạch Chiến lược 2022 - 2025 của WCO nhằm tăng cường tính thống nhất trong các hoạt động, tập trung vào sự quan tâm của toàn bộ Ban thư ký và tất cả các thành viên Chiến lược này giới hạn ở các vấn đề chính cần giải quyết trong tương lai, đảm bảo mọi hành động đều đồng nhất hướng tới mục tiêu chung liên quan đến hải quan toàn cầu.
Bản kế hoạch Phát triển Hải quan giai đoạn 2022-2025 của WCO
6 bước xây dựng Kế hoạch Chiến lược Phát triển của WCO
Bước 1 : Hiểu được môi trường toàn cầu và các xu hướng mới
Bước 2: Đánh giá điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức
Bước 3: Xác thực hoặc sửa đổi sứ mệnh, tầm nhìn của WCO
Bước 4: Phát triển mục tiêu, chiến lược và hành động
Bước 5: Thực hiện và quản lý
Bước 6: Đánh giá và điều chỉnh kế hoạch
Mục đích của Kế hoạch Chiến lược
- Đánh giá các hành động chi tiết đã được nêu chi tiết trong các kế hoạch thực hiện hằng năm.
Đánh giá khả năng đáp ứng kỳ vọng của WCO từ các Thành viên trong các lĩnh vực cụ thể là cần thiết, đồng thời xem xét hiệu quả của các cuộc họp và công việc hằng ngày do Ban thư ký thực hiện.
Mong muốn của các thành viên
Phần này của Kế hoạch Chiến lược nhấn mạnh nhu cầu của các Thành viên về việc tạo điều kiện thuận lợi, thu thuế và bảo vệ xã hội, tất cả đều được hỗ trợ bởi sự phát triển của tổ chức Điều này phản ánh vai trò quan trọng của Hải quan tại biên giới và trong chuỗi cung ứng thương mại, đồng thời yêu cầu quản lý hiệu quả nội bộ của các cơ quan Hải quan.
SO1: Tạo ra sự thuận lợi trong thương mại bằng cách hài hòa và đơn giản hóa các thủ tục và thông lệ hải quan
Ban thư ký đặc biệt chú ý đến các nội dung quan trọng như Công ước Kyoto sửa đổi, Thương mại điện tử, Hiệp định Tạo thuận lợi Thương mại của WTO (WTO FTA), Khung tiêu chuẩn An ninh và Tạo thuận lợi thương mại toàn cầu (SAFE), Chứng nhận doanh nghiệp ưu tiên AEO, Quản lý biên giới phối hợp, Mô hình dữ liệu và các vấn đề liên quan đến chất thải.
Hệ thống hài hòa, định giá, nguồn gốc và huy động nguồn lực
SO3: Bảo vệ xã hội
Công việc sẽ được điều chỉnh xung quanh quản lý rủi ro, gian lận doanh thu, kiểm soát hành khách và SAFE
SO4: Phát triển tổ chức
Các nhiệm vụ chính sẽ liên quan đến đo lường hiệu suất, bình đẳng và đa dạng giới, liêm chính, quản lý nguồn nhân lực, triển khai năng lực.
Các quy trình chiến lược chính
SP1: Phát triển, duy trì và triển khai các công cụ