Tiểu luận phương pháp nghiên cứu khoa học Đề tài các yếu tố ảnh hưởng Đến dòng vốn fdi vào việt nam thực nghiệm từ mô hình ardl

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG KHOA TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG TIỂU LUẬN PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU KHOA HỌC Đề tài: CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN DÒNG VỐN FDI VÀO VIỆT NAM... B

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG

KHOA TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG

TIỂU LUẬN

PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

KHOA HỌC

Đề tài:

CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN DÒNG VỐN FDI

VÀO VIỆT NAM

THỰC NGHIỆM TỪ MÔ HÌNH ARDL

Sinh viên thực hiện: Lưu Thanh Hường

MSSV:050607190189

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP.HỒ CHÍ MINH

ĐỀ CƯƠNG

Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng

Đề tài:

CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN DÒNG VỐN FDI

VÀO VIỆT NAM

THỰC NGHIỆM TỪ MÔ HÌNH ARDL

SVTH : Lưu Thanh Hường

MSSV : 050607190189

TP HCM, tháng 07/2021

MỤC LỤC

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

FDI Đầu itư itrực itiếp inước ngoài i

CPI Chỉ isố igiá itiêu idùng

EVFTA Hiệp iđịnh thương i imại itự ido iViệt iNam

i i– EU

DANH MỤC CÁC BẢNG

DANH MỤC CÁC HÌNH

1. GIỚI THIỆU

Đầu iitư iitrực iitiếp iinước ngoài ii ii(FDI) ii iilà iihình thức ii iicác iitổ iichức, iicá iinhân, iidoanh iinghiệp

iiđầu iitư iivốn iitại iiquốc iigia, iilãnh iithổ iikhác. iiViệc iiđầu iitư iivốn iinày iisẽ iigiúp iicông iity iiđa iiquốc

iigia iimở iirộng iithị iitrường, iisản iisuất iivà iiphát iitriển iicác iisản iiphẩm iikinh iidoanh. iiQuyền iiquản

iilý iisẽ iiđược iicá iinhân, iitổ iichức, iidoanh iinghiệp iinước iingoài iiđầu iitư iivốn iiđảm iinhiệm. iiNguồn

iivốn iinày iisẽ iiđóng iimột iivai iitrò iiquan iitrọng iitrong iiquá iitrình iiphát iitriển iikinh iitế iicủa iicác iiđất

iinước iinói iichung iivà iiViệt iiNam iinói iiriêng. iiĐây iilà iinguồn iivốn iithực iisự iicần iithiết iiđối iivới

iiđất iinước iiđang iitrong iiquá iitrình iiph tá iitriển iinhư iinước iita iihiện iinay

Trong iiquá iitrình iiđổi iimới iivà iiphát iitriển iikinh iitế, iiViệt iiNam iiđã iikhông iingừng iinâng iicao,

iiphát iitriển iibiến iimột iiquốc iigia iinằm iitrong iinhững iinước iinghèo iikhó iithành iinước iiđang iiphát

iitriển, iinước iicó iitốc iiđộ iiphát iitriển iicao iivà iinước iicó iikhả iinăng iichống iichọi iivới iiđại iidịch iitốt

iinhất iitại iithời iiđiểm iidịch iibùng iiphát iimạnh iimẽ ở ii Trung iiQuốc iivà iicác iinước iiphương iiTây.

iiTừ iinhững iiưu iithế iiđó, iiViệt iiNam iiđang iiđược iicác iinhà iiđầu iitư iinước iingoài iiquan iitâm, iicân

iinhắc iikỹ iilưỡng iivề iivấn iiđề đầu ii iitư iivà iiđặt iicông iity. iiBên iicạnh iiđó, iiviệc iiphân iitích iicác iiyếu

iitố iivĩ iimô iitác động ii iiđến iidòng iivốn iiđể iicó iinhững iichính iisách iiđiều iitiết iikịp iithời iicũng iigóp

iiphần iikhông iinhỏ iicho iiviệc iithu iihút iinguồn iivốn iiFDI iinày

2. MỤC TIÊU CỦA ĐỀ TÀI

2.1 Mục itiêu itổng iquát: iPhân itích inhững iyếu itố inào itác iđộng iđến iviệc ithu ihút

idòng vốn FDI vào Việt Nam từ đó đề xuất các kiến nghị giải pháp nhằm tận dụng i i i i i i i i i i i i i i i i i

inhững lợi thế có sẵn ở hiện tại để tăng cường thu hút dòng vốn đầu tư nước ngoài i i i i i i i i i i i i i i i i i i

2.2 iMục itiêu icụ ithể: i i

- Đưa ira icác cơ sở lý thuyết về các nhân tố GDP, lãi suất thực, CPI, độ mở i i i i i i i i i i i i i i i icủa

inền kinh tế có mối quan hệ như thế nào đến dòng vốn FDI i i i i i i i i i i i i i

- Phân itích icác inhân itố iGDP, ilãi isuất ithực, iCPI ivà độ i imở icủa inền ikinh tế i icó

itác động như thế nào đến dòng vốn FDI từ năm 1996 – 2019 i i i i i i i i i i i i i

- Xây idựng mô i ihình phân tích các yếu i i i i itố ảnh hưởng đến việc thu hút dòng vốn i i i i i i i i

FDI tại Việt Nam

- Đề ixuất icác igiải pháp và kiến nghị nhằm i i i i i imở irộng ihơn nữa dòng vốn đầu i i i i itư

itừ nước ngoài dựa trên những lợi thế có sẵn của Việt Nam ở hiện tại i i i i i i i i i i i i i i i

3. CÂU HỎI NGHIÊN CỨU

- Mô ihình iARDL icó iưu iđiểm gì i ikhi iđược ứng dụng nghiên cứu i i i i itrong iđề itài

icác yếu tố ảnh hưởng đến thu hút dòng vốn FDI vào Việt Nam i i i i i i i i i i i i i

- Những yếu i itố inào itác iđộng đến việc i i ithu ihút dòng vốn i i iFDI ivào Việt i iNam

itrong bối cảnh hiện tại? i i i i

- Mức độ i iảnh ihưởng của i icác iyếu itố iđược nghiên cứu đến dòng vốn i i i i i iFDI ivào

ithị trường Việt Nam? i i i

4. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU

Đối itượng nghiên cứu i i icủa iđề itài ilà icác iyếu itố itác iđộng đến việc i i ithu ihút dòng vốn i i

iFDI trên phạm vi lãnh thổ Việt Nam Bài nghiên cứu sử dụng dữ liệu từ năm 1996 i i i i i i i i i i i i i i i i i

iđến năm 2019, với 24 quan sát được thu thập từ cơ sở dữ liệu Tổng cục Thống kê i i i i i i i i i i i i i i i i i i

ivà cơ sở dữ liệu của Ngân hàng Thế giới (World Bank – WB) i i i i i i i i i i i i i

5 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

Khác với các bài nghiên cứu trước thường sử dụng mô hình OLS khi nghiên cứu về các nhân tố ảnh hưởng đến FDI tại Việt Nam bài nghiên cứu này sử dụng mô hình , ARDL là mô hình hồi quy phân phối trễ Mô hình ARDL được sử dụng khá phổ biến trên thế giới trong việc xác định các yếu tố tác động tới hoạt động FDI bởi những ưu điểm của nó so với OLS trong phân tích chuỗi thời gian OLS đòi hỏi mẫu quan sát phải lớn, trong khi đó ARDL chỉ với số lượng mẫu nhỏ vẫn cho được kết quả chính xác Một số ưu điểm lớn của ARDL sẽ phù hợp với bài nghiên cứu như không yêu cầu các biến phải có cùng bậc tích hợp hay về độ trễ các biến có thể linh hoạt vào thời gian tác động

Với những ưu điểm vượt trội đó, bài nghiên cứu ứng dụng mô hình ARDL để nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến nguồn vốn FDI trong cả ngắn hạn và dài hạn với số lượng mẫu thu thập được là 24 quan sát từ năm 1996 đến năm 2019 và các biến lần

lượt là: Biến iphụ ithuộc iFDI, các biến độc lập: GDP, lãi suất thực, CPI và độ mở của i i i i i i i i i i i i i

inền kinh tế được thu thập qua cơ sở dữ liệu Ngân hàng Thế giới World Bank. i i i i i i i i i i i i i i i i

iTrong đó, biến độ mở của nền kinh tế được tính bằng cách lấy tổng giá trị xuất i i i i i i i i i i i i i i i i i

ikhẩu và nhập khẩu chia cho GDP của từng năm i i i i i i i i i

Các giả thuyết được đặt ra nghiên cứu là:

Giả thuyết 1 Tăng trưởng GDP (GDP) có quan hệ cùng chiều với dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài vào Việt Nam

GDP iđược ixem ilà ichỉ tiêu phát i i itriển ikinh t , v i iế i ớ itốc iđộ tăng trưởng GDP i i i ihằng

inăm không quá lớn i i i i(hơn i10%) ivà icũng không quá i i inhỏ iđược ixem là phát i i itriển

iổn định Trong nhiều bài nghiên cứu trước về tác động của FDI đến tăng i i i i i i i i i i i i i i

itrưởng kinh tế Việt Nam đã cho thấy i i i i i i i iFDI có tác động tích c c i i i i i ự đến kinh tế i i i iViệt

iNam Trong bài nghiên cứu này sẽ phân tích ngược l i i i i i i i i i i iạ mối quan hệ giữa hai i i i i i

iyếu t iố Và i iliệu rằng GDP có tác động cùng chi u i i i i i i i ề iđến v i ốn iFDI ivào Việt i iNam

Giả thuy t H2: L ế ãi suất (INR) có ảnh hưởng đến thu hút dòng vốn FDI

vào Việt Nam

Lãi isu tấ ith cự i(INR) tại i imỗi iqu cố igia inếu ităng lên i isẽ icó ixu ihướng ilàm ả igi m đầu tư nước ngoài do làm giảm nguồn thu được chuyển về nước đầu tư Việt

Dòng vốn FDI vào Việt Nam (FDI)

Tăng trưởng kinh tế (GDP)

Lãi suất thực (INR)

H1

H2

H3

H4

iNam được i ixem ilà imột itrong inhững iquốc igia icó mức lãi suất tương đối cao, i i i i i i

ivới mức lãi suất hiện i i i i inay tại Việt i i iNam liệ i u icó itác độ i ng inào đế i n ingu nồ ivốn

iđầu tư nước i i ingoài ihay ikhông?

Giả thuy t 3 Ch s ế ỉ ố giá tiêu dùng (CPI) có tác động đến thu hút dòng vốn FDI vào Việt Nam

Theo inghiên icứu tăng trưởng kinh tế Việt Nam có được nhờ i i i i i i i i i ithúc iđẩy thặng i idư

ithương mại đạt i i ikỷ lục, i igần 17 tỷ USD trong b i i i i i i ố cảnh thương mại toàn cầu i i i i i isuy

igiảm Lạm phát được i i i igiữ ổ i n iđịnh idưới i4% i(Theo T i ổng icục iThống ikê, ichỉ ố is

igiá tiêu dùng (CPI) bình quân năm 2020 tăng 3,23% - đạt m c i i i i i i i i i i i i ụ itiêu Quốc hội i i

iđề ra là giữ CPI bình quân tăng dưới 4%) Chỉ số sản xuất công nghiệp và i i i i i i i i i i i i i i i i

idoanh thu bán lẻ đều tăng gấp đôi Vậy v i i i i i i i i i i ớ chỉ số giá tiêu dùng được i i i i i i iduy trì i

iổn định và i i iđã đạt đư i i ợc im cụ itiêu iđề ira iliệu icó itác độ i ng inhư ithế inào iđến vốn i

iFDI?

Giả thuy t H4: ế Độ mở thương mạ ủi c a n n kinh tề ế (OPEN) có quan hệ cùng chiều với với việc thu hút dòng vốn FDI vào Việt Nam

Độ m thương mại của n n kinh tế (OPEN) được tính bằng cách lấở ề y tổng giá trị xuất khẩu và nhập kh u chia cho GDP cẩ ủa năm tương ứng Độ mở thương

mại cũng phản ánh cho vấn đề xuất – nhập khẩu, giao thương ữa các quốgi c gia V y v i quậ ớ ốc gia có độ mở thương mại kinh tế tốt, giao thương thuận lợi được đánh giá làm sẽ làm tăng trưởng FDI

Mô hình nghiên cứu có dạng:

∆𝐹𝐷𝐼 𝑡 = 𝛼 0 + ∑ 𝛼 𝑖 ∆𝐹𝐷𝐼 𝑡−1 + ∑ 𝛽𝑛 𝑖 ∆𝐺𝐷𝑃 𝑡−1 +

𝑖−1 𝑚

𝑖−1

∑ 𝛾 𝑖 ∆𝐼𝑁𝑅 𝑡−1 + ∑ 𝛿 𝑖 ∆𝐶𝑃𝐼 𝑡−1 + ∑ 𝜀 𝑖 ∆𝑂𝑃𝐸𝑁 𝑡−1 + 𝑢 𝑡

𝑙 𝑖−1 𝑞

𝑖−1 𝑝

𝑖−1

Trong đó:

FDI: iNguồn ivốn iđầu itư itrực itiếp itừ inước ingoài

GDP: iTăng itrưởng ikinh tế i

INR:Lãisuấtthực

CPI: iChỉ isố igiá tiêu dùng i i

OPEN: iĐộ imở ithương imại icủa inền ikinh tế i

∆ là ký hiệu toán lấy sai phân, 𝛼0, 𝛼𝑖, 𝛽𝑖, 𝛾𝑖, 𝛿𝑖, 𝜀 : là hệ số hồi quy 𝑖

u tlà phần dư

6. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU

Xác iđịnh icác iyếu itố itác động đến i i ithu ihút vốn đầu i i itư iFDI ivào iViệt iNam ibằng việc i

iphân tích các mối liên quan của các yếu tố GDP, lãi suất thực, CPI và độ mở của i i i i i i i i i i i i i i i i i i

inền kinh tế Xem xét mối quan hệ của các yếu tố này có tác động cùng chiều hay i i i i i i i i i i i i i i i i i i

ingược chiều và có mức độ tác động nhứ thế nào trong ngắn hạn và cả trong dài i i i i i i i i i i i i i i i i i i

ihạn Dựa trên các kết quả thu thập được từ dữ liệu thứ cấp lấy từ Tổng cục Thống i i i i i i i i i i i i i i i i i i

ikê Việt Nam, Ngân hàng Thế giới sẽ tiến hành chạy mô hình ARDL, thảo luận các i i i i i i i i i i i i i i i i

ikết quả nghiên cứu và đề xuất các kiến nghị phù hợp i i i i i i i i i i i

7. ĐÓNG GÓP CỦA ĐỀ TÀI

Về imặt ithực nghiệm, i icác ibài nghiên cứu trước đã i i i i itìm ikiếm được các nhân i i i itố iảnh

ihưởng đến dòng vốn đầu tư nước ngoài Tuy nhiên, i i i i i i i i i iđa phần i icác bài nghiên cứu đều i i i i

inghiên cứu đều ở những giai đoạn trước khi chiến tranh thương mại Mỹ - Trung và i i i i i i i i i i i i i i i i

idịch Covid-19 xảy ra Ở thời điểm hiện tại, Việt Nam đang được quốc tế đánh giá i i i i i i i i i i i i i i i i

ilà một trong những nước hưởng lợi từ cuộc chiến tranh thương mại và cũng là một i i i i i i i i i i i i i i i i

itrong những nước kiểm soát dịch bệnh tốt nhất Với mức GDP tăng trưởng 2.91% i i i i i i i i i i i i i i

ivào năm 2020, thuộc top những nước có mức tăng trưởng kinh tế cao nhất, Việt i i i i i i i i i i i i i i i

iNam đang là tâm điểm sáng mà các nhà đầu tư nước ngoài xem xét Bài nghiên cứu i i i i i i i i i i i i i i i i i

inày sẽ đánh giá lại các nhân tố tác động đến FDI và dựa vào việc thay đổi của các i i i i i i i i i i i i i i i i i i i

inhân tố này đề xuất các khuyến nghị về chính sách cho phù hợp khi mà nhà đầu tư i i i i i i i i i i i i i i i i i i

inước ngoài đang quan tâm đến thị trường Việt Nam i i i i i i i i i

8. TỔNG QUAN VỀ LĨNH VỰC NGHIÊN CỨU

Nghiên cứu các yếu tố tác động tới FDI (dòng vào và dòng ra) đã được thực hiện trên thế giới từ rất sớm, ở nhiều quốc gia với nhiều mô hình nghiên cứu khác nhau

Mugableh (2015) đã sử dụng mô hình ARDL (Autoregressive Distributed Lag- mô hình tự hồi quy phân phối trễ) nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng tới thu hút FDI của Malaysia trong ngắn hạn và dài hạn trong giai đoạn 1977 - 2012 Kết quả nghiên cứu cho thấy: Tỷ igiá ihối iđoái (RM/USD), i iGDP, itiền imở irộng ivà iđộ imở inền ikinh itế icó

itác động tích cực tới việc thu h t i i i i i i i ú FDI Trong khi đó, CPI có tác động tiêu cực. i i i i i i i i i i

iDondashe và Phiri (2018) đã d ng i i i i i ù imô hình ARDL trong nghi n i i i i ê cứu d ng i i ò ichảy của i

iFDI v o i à Nam Phi trong giai đoạn 1994- 2016 Các tác giả đã nghi n i i i i i i i i i i i i ê cứu c c i i á yếu tố i i

iảnh hưởng và đưa ra khuyến nghị trong d i i i i i i i i i à hạn, theo đó: GDP đầu người, quy mô i

của Chính phủ, lãi suất thực tế và độ mở của nền kinh tế đều có mối quan hệ cùng chiều với FDI Hasli và cộng sự (2015) nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến thu hút FDI vào Châu Á những năm từ 1993 2013 bằng mô hình FEM và REM Kết quả - nghiên cứu cho thấy lãi suất cho vay, độ mở của nền kinh tế và cung tiền đều có tác động cùng chiều tới dòng FDI vào Châu Á

Ở Việt Nam cũng đã có một số nghiên cứu định lượng đề cập đến các yếu tố ảnh hưởng đến FDI Nghiên cứu của Hoàng Thị Thu (2007) áp dụng mô hình OLS trên

cơ sở dữ liệu giai đoạn 1998- 2005 Tác igiả inày ichỉ ira iGDP, ităng itrưởng iGDP, imật

iđộ điện thoại bình quân trên 100 dân và độ mở i i i i i i i i i i ithương mại có tác động tích cực tới i i i i i i i

iFDI Mặt khác, chất lượng lao động và thời điểm gia nhập ASEAN không có tác i i i i i i i i i i i i i i i

iđộng đến việc thu hút FDI, trong khi cuộc khủng hoảng kinh tế năm 1998 lại là i i i i i i i i i i i i i i i i

inhân tố có tác động tích cực Nghiên cứu của Nguyễn Ngọc i i i i i i i i i i i iAnh ivà iNguyễn Thắng i

i(2007) đánh giá tác động của các yếu tố tác động tới FDI tại từng tỉnh ở Việt Nam i i i i i i i i i i i i i i i i i i

itừ năm 1988 đến năm 2006 bằng mô hình nhị thức âm và mô hình OLS Kết quả i i i i i i i i i i i i i i i

cho thấy dòng vào FDI phụ thuộc vào triển vọng thị trường, nhân tố lao động và cơ

sở hạ tầng; trong khi chỉ số năng lực cạnh tranh PCI cấp tỉnh không có tác động đến thu hút FDI Gần đây nhất, nghiên cứu của Nguyễn Thị Hồng Nhung (2016) có ứng dụng mô hình ARDL nghiên cứu các yếu tố: độ mở thương mại, chỉ số can thiệp, tỷ giá thực, quy mô thị trường và việc gia nhập WTO là các biến độc lập trong mô hình Trong đó, yếu tố chỉ số can thiệp đề cập đến việc điều hành chính sách tỷ giá thả nổi

có quản lý và giữ độc lập tiền tệ của Ngân hàng Nhà nước hiện nay có ảnh hưởng đến

quy mô dòng vốn FDI Kết quả nghiên cứu thực nghiệm cho thấy các biến số có tác động tích cực tới FDI từ năm 2000 2015 là độ mở của nền kinh tế, GDP và gia nhập - WTO; trong ikhi đó chỉ i i isố can thiệp và tỷ giá hối đoái thực có tác động ngược chiều. i i i i i i i i i i i i i

iĐây là nghiên cứu duy nhất tác giả tìm thấy có sử dụng mô hình ARDL để đánh giá i i i i i i i i i i i i i i i i i i

iảnh hưởng của các yếu tố tác động tới FDI ở Việt Nam Nghiên cứu này được thực i i i i i i i i i i i i i i i i i

ihiện trên cơ sở dữ liệu giai đoạn 2000-2015 (15 năm) Tuy nhiên, những đánh giá i i i i i i i i i i

và kết luận về các yếu tố ảnh hưởng đến thu hút FDI vẫn còn hạn chế, chưa phát huy được thế mạnh của mô hình do chưa bao quát hết các yếu tố ảnh hưởng

9 TIẾN ĐỘ THỰC HIỆN ĐỀ TÀI

Bảng i1: iTiến iđộ ithực ihiện iđề itài

Tháng i(năm i2021) i

Dự ikiến nội i idung ithực hiện đề i i itài 30/6 15/7 30/7 15/8 30/8 15/9 30/9 Thực hiện đề cương đề i i i i itài i i i i i i

Thu ithập idữ iliệu inghiên cứu i i i i i i i

Chạy ithử inghiệm imô ihình i i i i i

Viết ibáo icáo ikết quả nghiên cứu i i i i i i i i

Hoàn ithiện iđề itài i i i i i i

10 BỐ CỤC DỰ KIẾN CỦA ĐỀ TÀI

CHƯƠNG i1. iGIỚI THIỆU i

1.1 i i iVấn iđề inghiên icứu

1.2 i i iMục itiêu inghiên icứu

1.3 i i iĐối itượng, iphạm ivi inghiên icứu

1.4 i i iPhương ipháp inghiên icứu

1.5 i i iNội idung inghiên icứu

1.6 i i iĐiểm imới icủa iđề itài

1.7 Bố cục của nghiên cứu