Hoạt động này được quantâm nhiều hơn khi có sự bùng nổ của thị trường chứng khoán từ năm 2006, sự lớn mạnhcủa thị trường chứng khoán đang góp phần kiến tạo một thị trường mua bán, sáp nh
Tổng quan về hoạt động M&A
Khái niệm
M&A là từ viết tắt của từ gốc “Merger and
"Sáp nhập và mua lại" (M&A) đề cập đến các hoạt động quản trị, chiến lược và tài chính liên quan đến việc mua bán và sáp nhập doanh nghiệp Hiện nay, có nhiều định nghĩa khác nhau về M&A do sự đa dạng trong cách tiếp cận, vì vậy các định nghĩa này chỉ mang tính tương đối.
Sáp nhập là quá trình kết hợp hai hoặc nhiều công ty, trong đó tài sản và nợ của công ty bán sẽ được chuyển giao cho công ty mua Thông thường, các công ty tham gia sáp nhập có quy mô tương đương, và cổ phiếu của công ty cũ sẽ được thay thế bằng cổ phiếu mới Các công ty mới thường có thỏa thuận trao đổi cổ phiếu với tỷ lệ nhất định Một ví dụ điển hình là thương vụ sáp nhập giữa Sony và Ericsson vào năm 2001, tạo ra công ty và thương hiệu mới Sonyericsson.
Mua lại (acquisition) là quá trình một công ty tiếp quản một phần hoặc toàn bộ tài sản hoặc cổ phiếu của công ty khác, từ đó giành quyền kiểm soát đối với công ty đó Thông thường, các công ty lớn sẽ mua lại các công ty nhỏ hơn, nhưng cũng có trường hợp công ty nhỏ giữ quyền quản trị và duy trì thương hiệu sau giao dịch, như ví dụ điển hình của P&G với Gillette vào năm 2005.
Phân loại Sáp nhập và Mua lại
Sáp nhập theo chiều ngang, hay còn gọi là sáp nhập cùng ngành, là hình thức hợp nhất giữa các công ty cạnh tranh trực tiếp, chia sẻ cùng dòng sản phẩm và thị trường Một ví dụ điển hình là kế hoạch sáp nhập giữa Nippon Steel, tập đoàn thép lớn nhất Nhật Bản, và Sumitomo Metal Industries Theo báo cáo tài chính năm 2010, Nippon Steel có giá trị vốn hóa thị trường khoảng 1.954 tỷ yên, trong khi Sumitomo đạt 927.6 tỷ yên Trong thông cáo báo chí ngày 03/02/2011, hai tập đoàn bày tỏ niềm tin rằng vụ sáp nhập sẽ nâng cao sức cạnh tranh trong các lĩnh vực như phát triển sản phẩm và công nghệ năng lượng, đồng thời giảm chi phí và đáp ứng nhu cầu thép cho các thị trường mới nổi.
Sáp nhập theo chiều dọc là quá trình hợp nhất hoặc mua lại giữa hai hoặc nhiều công ty trong cùng một chuỗi giá trị, nhằm mở rộng hoạt động về phía trước, phía sau hoặc cả hai Quá trình này được chia thành hai loại khác nhau, tùy thuộc vào hướng mở rộng của các công ty tham gia.
Sáp nhập tiến là quá trình khi một công ty thực hiện việc mua lại công ty khách hàng của mình, điển hình là các công ty sản xuất mua lại các chuỗi cửa hàng bán lẻ Hình thức này giúp các doanh nghiệp mở rộng thị trường và tăng cường sự kiểm soát đối với kênh phân phối sản phẩm.
Sáp nhập lùi là quá trình khi một công ty thực hiện việc mua lại nhà cung cấp hoặc các nguồn cung ứng sản phẩm và nguyên liệu đầu vào Ví dụ điển hình là công ty sữa mua lại công ty sản xuất bao bì, đóng chai, hoặc công ty chăn nuôi bò sữa, nhằm tối ưu hóa chuỗi cung ứng và nâng cao hiệu quả sản xuất.
Sáp nhập theo chiều dọc mang lại lợi thế cho công ty bằng cách đảm bảo và kiểm soát chất lượng nguồn nguyên liệu đầu vào và sản phẩm đầu ra Điều này giúp giảm chi phí trung gian, đồng thời khống chế nguồn hàng và tăng cường khả năng cạnh tranh trên thị trường.
Sáp nhập kiểu tập đoàn xảy ra khi các công ty không cùng lĩnh vực kinh doanh quyết định hợp tác để đa dạng hóa hoạt động Một ví dụ điển hình là thương vụ của công ty cổ phần vàng bạc đá quý Phú Nhuận (PNJ), khi họ chào mua công khai thêm 26% cổ phần để nâng tổng cổ phần lên 49% trong công ty cổ phần nhiên liệu Sài Gòn, nhằm tăng cường thế mạnh trong lĩnh vực bất động sản.
Cách thức và quy trình thực hiện hoạt động M&A
Lợi ích, rủi ro và những cạm bẩy trong M&A
Lợi ích của hoạt động M&A đối với sự phát triển của nền kinh tế
Hoạt động M&A có hai vai trò chính đối với sự phát triển của nền kinh tế:
Hoạt động M&A không chỉ tái cấu trúc doanh nghiệp mà còn góp phần tái cấu trúc nền kinh tế Thông qua M&A, các doanh nghiệp yếu kém sẽ bị loại bỏ hoặc được tổ chức lại một cách hiệu quả hơn, từ đó nâng cao năng lực sản xuất và tiết kiệm chi phí cho toàn bộ nền kinh tế.
M&A xuyên quốc gia, mặc dù không phải là hình thức đầu tư xây dựng mới, nhưng vẫn đóng vai trò quan trọng trong đầu tư trực tiếp FDI và có ảnh hưởng tích cực đến sự phát triển của nền kinh tế.
Gia tăng nguồn vốn cho nền kinh tế.
Chuyển giao công nghệ, kỹ thuật.
Nâng cao trình độ quản lý, văn hóa doanh nghiệp.
Thông qua hình thức M&A với những ưu điểm trong việc tiết kiệm và chủ động về mặt thời gian sẽ khuyến khích gia tăng vốn đầu tư FDI.
1.2 L ợ i í c h c ủ a M &A đối v ớ i d oa n h n g h i ệp : Động cơ nào thúc đẩy các doanh nghiệp tham gia M&A?
Tất cả các động cơ của M&A là đều xuất phát từ những lợi ích mà các doanh nghiệp thu được Các nhóm lợi ích phổ biến của
Cộng hưởng trong M&A là động lực quan trọng và kỳ diệu, giải thích cho mọi thương vụ mua bán và sáp nhập Nó giúp nâng cao hiệu quả và giá trị của doanh nghiệp mới, tạo ra lợi ích vượt trội cho các bên liên quan.
Khi hai hay nhiều doanh nghiệp sáp nhập, việc giảm nhân viên là một nhu cầu phổ biến, đặc biệt là ở các vị trí gián tiếp như văn phòng, tài chính kế toán và marketing Sự giảm thiểu này không chỉ nhằm cắt giảm chi phí mà còn thúc đẩy năng suất lao động Đây cũng là cơ hội để các doanh nghiệp loại bỏ những vị trí làm việc không hiệu quả, từ đó tối ưu hóa hoạt động kinh doanh.
Doanh nghiệp lớn có lợi thế trong giao dịch và đàm phán với đối tác nhờ quy mô hoạt động, giúp tăng cường hiệu quả Hơn nữa, quy mô lớn cũng góp phần giảm thiểu các chi phí phát sinh không cần thiết, tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển bền vững.
Để duy trì lợi thế cạnh tranh, các doanh nghiệp cần đầu tư vào công nghệ và kỹ thuật Thông qua các thương vụ M&A, doanh nghiệp có thể chuyển giao công nghệ cho nhau, giúp doanh nghiệp mới tận dụng những công nghệ này để nâng cao vị thế cạnh tranh trên thị trường.
Mục tiêu chính của sáp nhập và mua lại (M&A) là tăng cường thị phần và danh tiếng trong ngành, mở rộng thị trường mới, và gia tăng doanh thu Sáp nhập giúp mở rộng các kênh marketing và hệ thống phân phối, đồng thời nâng cao vị thế của công ty trong mắt nhà đầu tư, tạo điều kiện thuận lợi cho việc huy động vốn Tuy nhiên, không phải lúc nào sự cộng hưởng cũng diễn ra như mong đợi; trong một số trường hợp, hai công ty sáp nhập có thể tạo ra hiệu ứng ngược lại, khiến giá trị tổng thể giảm Do đó, việc phân tích chính xác mức độ cộng hưởng trước khi thực hiện M&A là rất quan trọng, vì nhiều nhà quản lý có thể phóng đại lợi ích để trục lợi từ việc định giá doanh nghiệp.
Thông qua M&A, các công ty có thể nâng cao hiệu quả kinh tế bằng cách tăng quy mô, nhân đôi thị phần và giảm chi phí cố định, nhân công, cũng như chi phí logistics và phân phối Họ còn có khả năng bổ sung nguồn lực và thế mạnh lẫn nhau, bao gồm thương hiệu, thông tin, bí quyết, dây chuyền công nghệ và cơ sở khách hàng, đồng thời tận dụng các tài sản chưa được khai thác hết giá trị Hơn nữa, một số công ty thực hiện M&A để đạt được thị phần khống chế, từ đó có thể áp đặt giá trên thị trường.
Hoạt động M&A đang làm giảm số lượng đối thủ cạnh tranh trên thị trường, dẫn đến việc hạ nhiệt sức cạnh tranh chung Tư duy cùng thắng (win-win) ngày càng thay thế tư duy thắng - thua (win - lose), với các công ty hiện đại không còn theo mô hình gia đình sáng lập mà mở rộng với các cổ đông bên ngoài Sự thay đổi trong sở hữu chiến lược và việc nắm giữ cổ phần chéo đã trở nên phổ biến, với các tổ chức tài chính lớn đứng sau các tập đoàn công nghiệp và dịch vụ Điều này cho thấy rằng, về bản chất, các công ty đều có chung một chủ sở hữu, tạo thành mạng lưới hợp tác nhằm phục vụ khách hàng tốt hơn và giảm chi phí, từ đó tối ưu hóa lợi nhuận bền vững.
Các công ty thành công thường có tham vọng mở rộng và thống trị thị trường bằng cách phát triển mạnh mẽ không chỉ trong phân khúc hiện tại mà còn thâm nhập vào các lĩnh vực khác Hoạt động sáp nhập trở thành công cụ quan trọng giúp các nhà quản lý gia tăng quyền lực và thu nhập của tổ chức.
Giảm chi phí gia nhập thị trường là một yếu tố quan trọng, đặc biệt ở những quốc gia có sự điều tiết mạnh mẽ như Trung Quốc và Việt Nam Doanh nghiệp phải đáp ứng nhiều điều kiện khắt khe để gia nhập thị trường, dẫn đến việc các công ty mới chỉ có thể thâm nhập thông qua việc thâu tóm các doanh nghiệp đã hoạt động trước đó Điều này đặc biệt phổ biến trong lĩnh vực đầu tư nước ngoài tại Việt Nam, nhất là trong ngành ngân hàng, tài chính và bảo hiểm.
Hoạt động M&A không chỉ giúp bên mua vượt qua rào cản về thủ tục đăng ký thành lập mà còn giảm chi phí và rủi ro trong việc xây dựng cơ sở vật chất và khách hàng Khi sáp nhập với một công ty yếu thế trên thị trường, lợi ích thu được thường vượt xa giá trị thương vụ, chứng minh rằng quyết định gia nhập thị trường theo cách này là hợp lý Đôi khi, mục tiêu chính của M&A còn là tiếp cận và mua lại những ý tưởng kinh doanh tiềm năng.
Nhiều công ty đang chủ động thực hiện M&A để hiện thực hóa chiến lược đa dạng hóa sản phẩm và mở rộng thị trường Việc áp dụng chiến lược đa dạng hóa và dịch chuyển trong chuỗi giá trị giúp các công ty xây dựng danh mục đầu tư cân bằng hơn, từ đó giảm thiểu rủi ro phi hệ thống.
Có thể khái quát những lợi ích này thành bốn nhóm chính:
Cải thiện tình hình tài chính
Củng cố vị thế thị trường
Giảm thiểu chi phí ngắn hạn
Tận dụng quy mô dài hạn
Cải thiện tình hình tài chính.
Tăng thêm vốn sử dụng.
Nâng cao khả năng tiếp cận nguồn vốn.
Tăng cường tính minh bạch.
Tận dụng quan hệ khách hàng.
Tận dụng khả năng bắt chéo dịch vụ
Nâng cao năng lực cạnh tranh.
Tận dụng kiến thức sản phẩm để tạo ra cơ hội kinh doanh mới.
Giảm thiểu trùng lắp trong mạng lưới phân phối.
Tiết kiệm chi phí hoạt động.
Tiết kiệm chi phí hành chính và quản lý.
Tối ưu hóa kết quả đầu tư công nghệ.
Tận dụng kinh nghiệm thành công của các bên.
Giảm thiểu chi phí chung cho từng đơn vị sản phẩm.
Giảm chi phí khi mua số lượng lớn.
Từ những lợi ích phong phú trên M&A đem đến những ưu điểm chính sau:
M&A là một phương thức hiệu quả giúp doanh nghiệp mở rộng thị trường và cơ sở vật chất So với các hình thức đầu tư khác, M&A mang lại lợi thế lớn về thời gian, từ giai đoạn xây dựng cho đến khi đưa vào sản xuất.
Giúp tiết kiệm chi phí marketing khi tiếp quản thị phần của doanh nghiệp bị mua, bị sáp nhập.
Giúp doanh nghiệp nhanh chóng hình thành đội ngũ cán bộ và công nhân cho lĩnh vực sản xuất, từ đó tiết kiệm chi phí đào tạo hiệu quả.
Tạo ra sự tích tụ các nguồn lực sản xuất và vốn để tăng tính cạnh tranh trên thị trường.
Trong nhiều trường hợp, việc sáp nhập tạo ra được lợi thế quy mô cho hoạt động sản xuất kinh doanh.
So với hình thức đầu tư mới, M&A có những đặc điểm sau:
Công ty có thể nhanh chóng hiện diện tại một thị trường nước ngoài hơn là đầu tư mới.
Bằng hình thức này, công ty có thể ngăn cản các đối thủ cạnh tranh, nhất là trong các thị trường toàn cầu hóa nhanh chóng.
Công ty mua lại có thể gia tăng hiệu quả các công ty được mua lại bằng cách chuyển giao công nghệ, vốn là kinh nghiệm quản lý.
Những cạm bẩy trong M&A
Khi thực hiện sáp nhập hay hợp nhất, quy trình M&A lý tưởng nên hoàn tất vào thời điểm đóng cửa công ty và kéo dài thêm khoảng 90 ngày sau đó Nếu không, sự không chắc chắn có thể gây ra lo lắng và sợ hãi, ảnh hưởng tiêu cực đến tinh thần và hoạt động của doanh nghiệp.
Vào thứ năm, hãy tránh rơi vào “hội chứng người đi xâm chiếm” bằng cách không lấn sâu vào lãnh thổ mới và bố trí nhân viên của bạn một cách hợp lý Việc này có thể làm biến đổi môi trường làm việc tại công ty mới, trong khi sự thoải mái và tinh thần làm việc của những nhân viên quen thuộc là yếu tố quan trọng nhất.
Vào ngày thứ sáu, hãy cẩn trọng không chi quá nhiều tiền cho giao dịch M&A, đặc biệt là khi khoản tiền vượt quá 20% đến 30% so với mức hợp lý Nguyên nhân chủ yếu là do "sức nóng của giao dịch" (deal heat), khi các thỏa thuận phải đối mặt với áp lực lớn từ sự cạnh tranh của nhiều đối thủ cũng đang muốn thực hiện mua lại.
Phân tích môi trường tác động
Chính trị
Việt Nam nổi bật với nền chính trị ổn định, ít xảy ra xung đột về tôn giáo và sắc tộc Điều này giúp quốc gia trở thành một điểm sáng trong khu vực và trên toàn cầu.
Chính sách của Nhà nước luôn đồng hành và hỗ trợ hoạt động kinh tế, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội và nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân.
Nhà nước ngày càng chú trọng đến hoạt động mua bán và sáp nhập doanh nghiệp nhà nước cũng như doanh nghiệp tư nhân.
Kinh tế
Trong 10 năm qua, kinh tế Việt Nam đã tăng trưởng nhanh chóng với mức tăng trưởng trên dưới 7% Tuy nhiên, tình hình kinh tế vĩ mô vẫn chưa ổn định, với lạm phát cao và cơ cấu kinh tế chưa hợp lý, không tương xứng với tốc độ tăng trưởng Những biến động gần đây như giảm tính thanh khoản, tín dụng yếu, lạm phát có dấu hiệu gia tăng, giá vàng và tỷ giá tăng, cùng với sự sụt giảm của thị trường chứng khoán đã tạo ra rủi ro cho các kênh đầu tư.
Việt Nam, một trong những quốc gia đang phát triển, đang thu hút vốn đầu tư nước ngoài với tỷ lệ cao trên 25,9% tổng vốn đầu tư xã hội Kể từ khi gia nhập WTO và mở cửa hoàn toàn thị trường tài chính vào năm 2010, Việt Nam đã tạo ra nhiều cơ hội cho cả nhà đầu tư trong nước và quốc tế Trong những năm gần đây, các lĩnh vực M&A sôi động nhất bao gồm tài chính, ngân hàng, công nghệ thông tin, bán lẻ và hàng tiêu dùng Sự phát triển mạnh mẽ của hoạt động đầu tư tại Việt Nam được thúc đẩy bởi tăng trưởng kinh tế cao, chi phí sản xuất thấp và sự xuất hiện của tầng lớp tiêu dùng mới nổi.
Việt Nam gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) đã tạo ra nhiều cơ hội đầu tư hấp dẫn cho các nhà đầu tư nước ngoài Chính sách mở cửa kinh tế cùng với các ưu đãi thuế từ chính phủ đã thu hút sự quan tâm và đánh giá cao từ phía các nhà đầu tư quốc tế.
Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu đang gặp khủng hoảng và nền kinh tế trong nước chưa ổn định, nhiều doanh nghiệp đang phải đối mặt với thách thức lớn, dẫn đến không ít trường hợp phá sản Để vượt qua giai đoạn khó khăn này và phát triển bền vững, các doanh nghiệp cần xem xét giải pháp liên minh chiến lược và mua lại sáp nhập, nhằm tận dụng sức mạnh và vị thế cạnh tranh trên thị trường.
Văn hóa- xã hội
Tính đến năm 2011, dân số Việt Nam đạt 87,9 triệu người với trình độ dân trí ngày càng được nâng cao Cơ cấu dân số trẻ và tỷ lệ người trong độ tuổi lao động chiếm hơn 58%, tạo ra một kết cấu nhân khẩu học hấp dẫn.
Lực lượng lao động trẻ ở Việt Nam dồi dào nhưng chủ yếu tập trung tại nông thôn và chưa có trình độ tay nghề cao Nhà nước đang tích cực chú trọng đến công tác an sinh xã hội cũng như giáo dục và đào tạo để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực.
Văn hóa, bao gồm văn hóa dân tộc và văn hóa doanh nghiệp, đóng vai trò quan trọng trong sự thành công của hoạt động M&A Nền văn hóa tiên tiến và bản sắc dân tộc phong phú của chúng ta thể hiện sự sáng tạo và khát khao hòa nhập vào văn hóa toàn cầu Trình độ văn hóa của người dân ngày càng được nâng cao, cùng với mạng lưới thông tin phủ sóng toàn quốc giúp cung cấp và cập nhật thông tin mới nhất.
Tuy nhiên, người Việt Nam vẫn còn mang nặng tâm lý tiểu nông, kinh tế tập trung, bao cấp, quan liêu và tầm nhìn còn hạn hẹp.
Hệ thống pháp luật đang được xây dựng và hoàn thiện như: luật đầu tư, luật doanh nghiệp, luật thương mại, luật cạnh tranh …
Luật pháp Việt Nam hiện nay còn phức tạp và chứa nhiều mâu thuẫn, gây ra tâm lý lo ngại cho các nhà đầu tư trong và ngoài nước Chính phủ chưa hoàn thiện các quy định liên quan đến hoạt động M&A, và các vấn đề về quyền sở hữu vẫn thiếu những tiêu chuẩn rõ ràng cho nhà đầu tư nước ngoài, ngoài những cam kết theo WTO.
Hoạt động tư vấn và hỗ trợ pháp lý của các công ty tư vấn và môi giới chuyên nghiệp ngày càng trở nên quan trọng trong việc cung cấp dịch vụ chất lượng, tuy nhiên vẫn còn một số hạn chế cần khắc phục để nâng cao hiệu quả hoạt động này.
Công nghệ
Hệ thống nghiên cứu công nghệ đang được chú ý và ngày càng được cải tiến cho phù hợp với trình độ công nghệ của nước ngoài.
Nhà nước đang thực hiện các chính sách đầu tư và hỗ trợ cho hoạt động giáo dục-đào tạo, nhằm thúc đẩy sự phát triển khoa học công nghệ Mục tiêu là giúp lao động Việt Nam theo kịp các quốc gia trong khu vực và trên thế giới, đồng thời khuyến khích tinh thần học hỏi và sự nhạy bén với công nghệ mới.
Mặc dù hoạt động M&A trong nước có tiềm năng phát triển, nhưng nhiều doanh nghiệp Việt Nam vẫn ngần ngại trong việc tiếp nhận công nghệ mới do thiếu vốn đầu tư, điều này hạn chế sự phát triển của họ.
Môi trường, tài nguyên thiên nhiên
Môi trường có điều kiện thuận lợi với vị trí đắc địa và đường bờ biển dài, tạo điều kiện thuận lợi cho giao thương quốc tế Bên cạnh đó, khu vực này còn sở hữu tài nguyên thiên nhiên phong phú.
Thiên tai và vấn đề ô nhiễm môi trường đang được Nhà nước và các cấp chức năng quan tâm, khắc phục. ii Môi trường bên trong
Nguồn lực doanh nghiệp
Doanh nghiệp Việt Nam đang đối mặt với vấn đề vốn yếu, đặc biệt trong bối cảnh khủng hoảng kinh tế gần đây, dẫn đến nhiều doanh nghiệp không đủ khả năng cạnh tranh và phải phá sản Việc huy động vốn trở nên khó khăn với chi phí cao, và nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ vẫn chưa tiếp cận được nguồn vốn ngân hàng mặc dù lãi suất đã giảm đáng kể.
Các doanh nghiệp nhà nước đang tiến hành cổ phần hóa và tái cấu trúc, đặc biệt là những doanh nghiệp hoạt động kém hiệu quả Họ đang cắt giảm các mảng kinh doanh không hiệu quả để tập trung vào lĩnh vực chính Điều này tạo ra cơ hội hấp dẫn cho các nhà đầu tư tìm kiếm cơ hội mua lại hoặc chào mua trên sàn.
Lao động tại Việt Nam chủ yếu là lực lượng trẻ, dồi dào với mức lương nhân công tương đối thấp Người lao động thể hiện tinh thần trách nhiệm cao, sự sáng tạo và khát khao học hỏi Tuy nhiên, quyền lợi và nghĩa vụ của cả người lao động và doanh nghiệp vẫn chưa được hiểu và thực hiện một cách đầy đủ và nhất quán Văn hóa doanh nghiệp đang dần được củng cố và đi vào quy củ.
Công nghệ vật tư tại Việt Nam đang áp dụng một số thành tựu khoa học kỹ thuật mới, nhưng vẫn chưa theo kịp các quốc gia phát triển Nền sản xuất hiện tại vẫn còn lạc hậu và chủ yếu dựa vào lao động thủ công, khai thác tối đa sức lao động của con người.
Các hoạt động của các bộ phận chức năng
+ Marketing: hoạt động Marketing đang được chú trọng và là một trong những khâu quan trọng trong tất cả các hoạt động của doanh nghiệp
Hoạt động sản xuất hiện đang được thực hiện một cách đồng bộ và nhất quán, với sự quan tâm đặc biệt từ các doanh nghiệp đối với chuỗi cung ứng và quy trình sản xuất.
Chức năng quản trị trong doanh nghiệp là yếu tố quyết định sự thành công hay thất bại của doanh nghiệp Mặc dù các hoạt động quản trị đã có sự phát triển, nhiều doanh nghiệp vẫn gặp phải những vướng mắc cơ bản, dẫn đến khó khăn trong kinh doanh Việc xây dựng chiến lược và cơ cấu tổ chức chưa rõ ràng là một trong những nguyên nhân chính gây ra tình trạng này.
Hoạt động quản trị chi phí và quản trị dòng tiền còn nhiều yếu kém, là nguyên nhân chủ quan quan trọng dẫn đến tình trạng phá sản của các doanh nghiệp.
Nhận thức của các doanh nghiệp còn hạn chế, thụ động trong việc tiếp cận hoạt động M&A cũng là một yếu tố cản trở hoạt động này
Hoạt động đào tạo và phát triển nguồn nhân lực đang được chú trọng, nhưng vẫn chưa đạt hiệu quả tối ưu do hạn chế về vốn Bên cạnh đó, cơ chế chính sách của Nhà nước chưa thực sự rõ ràng, và nhận thức của người lao động về tầm quan trọng của việc nâng cao kỹ năng còn thấp.
+ Nghiên cứu, phát triển: hoạt động này vẫn còn khá thụ động bắt nguồn từ khâu đào tạo và phát triển nhân lực chưa thực sự hiệu quả
Hệ thống thông tin trong lĩnh vực M&A đã được chú trọng nhưng vẫn chưa đạt được sự thống nhất cần thiết Sự thiếu minh bạch trong thông tin tài chính cùng với chất lượng thông tin thấp khiến các nhà đầu tư cảm thấy e dè và không dám đầu tư vào hoạt động này.
+ Tài chính kế toán: hoạt động này là điểm mấu chốt trong hoạt động M&A
Trong những năm qua, các doanh nghiệp đã chú trọng đến hoạt động tài chính kế toán, đảm bảo đáp ứng nhu cầu thiết yếu cho các hoạt động khác trong tổ chức.
Hoạt động kế toán tài chính rõ ràng sẽ góp phần tăng hiệu quả của hoạt động định giá trong quá trình M&A.
Tình hình hoạt động M&A trên thế giới và Việt Nam
Lịch sử và quá trình hoạt động M&A trên thế giới
Sát nhập và mua lại (M&A) là một khái niệm quen thuộc trong các nền kinh tế phát triển, bắt đầu xuất hiện tại Mỹ từ đầu thế kỷ 20 và đã trải qua nhiều giai đoạn thăng trầm liên quan đến chu kỳ phát triển kinh tế Tại Anh, từ năm 1986 đến 1989, hoạt động M&A đã diễn ra sôi nổi với hàng ngàn giao dịch được thực hiện.
5.200 công ty công nghiệp, thương mại M&A lẫn nhau (trung bình mỗi năm có 1301 công ty).
Trong thập niên 1980, gần 50% doanh nghiệp Mỹ đã thực hiện tái cấu trúc, với hơn 80.000 doanh nghiệp bị mua lại hoặc sáp nhập và trên 700.000 doanh nghiệp được bảo hộ để tránh phá sản Giai đoạn này nổi bật với các doanh nghiệp hung hãn và các chiến thuật công kích nhằm giành quyền kiểm soát Thập niên 1990 tiếp tục sôi động với các hoạt động mở rộng quy mô, thu hẹp hoạt động và hợp nhất, nhưng với mục tiêu khác nhau, tập trung vào điều phối và chiến lược liên miên, cùng với việc tiếp cận công nghệ mới Sau làn sóng M&A toàn cầu vào năm 2000, hoạt động này đã tạm thời lắng xuống.
2004, làn sóng M&A lại xuất hiện và liên tục phát triển mạnh cho đến hiện nay.
Từ đầu thập kỷ 20 đến trước khủng hoảng tài chính năm 2008, hoạt động M&A toàn cầu đã trải qua sáu đợt sóng khác nhau, mỗi đợt sóng thể hiện những đặc trưng và kết quả riêng biệt, phản ánh sự phát triển của thị trường trong từng giai đoạn.
1897 – 1904: Giai đoạn sáp nhập cho mục đích độc quyền.
1916 – 1929: Giai đoạn sáp nhập với mục đích độc quyền nhóm bán.
1965 – 1969: Giai đoạn sáp nhập tổ hợp (sáp nhập thành tập đoàn).
1981 – 1989: Giai đoạn sử dụng đòn bẩy tài chính để thực hiện M&A đặcbiệt là M&A xuyên quốc gia.
1992 – 2000: Giai đoạn cấu trúc lại chiến lược.
Bước vào thế kỷ XXI, nền kinh tế toàn cầu đang trải qua một làn sóng M&A mới với nhiều hình thức đa dạng và quy mô lớn chưa từng thấy.
Bước vào thế kỷ 21, hoạt động M&A đang bùng nổ và phát triển mạnh mẽ, đặc biệt tại khu vực châu Á với nhiều nền kinh tế mới nổi như Hàn Quốc, Trung Quốc, Đài Loan, Singapore và các quốc gia Trung Đông.
Không phải thương vụ M&A nào cũng thành công; theo ông Dominic Scriven, Giám đốc quỹ đầu tư Dragon Capital, tỷ lệ thất bại của M&A thậm chí còn cao hơn tỷ lệ ly hôn Ông cho biết hơn một nửa các vụ M&A không tạo ra giá trị gia tăng, điều này được minh chứng qua các thống kê toàn cầu từ năm 1992.
2006, trên tổng số 3.207 vụ thì 59,3% tạo ra giá trị âm, tỉ lệ này ở Châu Á là 51%, Bắc
Theo thống kê, 62% các vụ M&A tại Mỹ và 53% tại Châu Âu không mang lại giá trị gia tăng Điều này cũng đúng với những "con cá mập" lớn trong ngành, như các trường hợp Aol/Time Warner và eBay/Skype, cho thấy rằng nhiều thương vụ hợp nhất không đạt được kỳ vọng về lợi ích kinh tế.
M&A đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế toàn cầu, là một phần thiết yếu của các nền kinh tế phát triển Đây là con đường cơ bản giúp doanh nghiệp gia tăng thu nhập và chuyển hóa giá trị thành vốn Tiềm năng mang lại lợi nhuận lớn từ M&A đã khiến nó trở thành sự lựa chọn hấp dẫn cho các doanh nghiệp.
Trong 5 năm qua, 92% hoạt động thanh khoản của các doanh nghiệp được cấp vốn đầu cơ diễn ra thông qua M&A, trong khi chỉ 8% công ty thực hiện thành công thanh khoản nhờ phát hành cổ phiếu ra công chúng lần đầu (IPO).
Gần đây, hoạt động M&A chủ yếu diễn ra tại Mỹ và Châu Âu, nhưng tốc độ tăng trưởng đã suy giảm, trong khi Châu Á nổi lên như một miền đất hứa đầy tiềm năng Sự suy thoái của nền kinh tế Mỹ đã thúc đẩy các quỹ đầu tư, công ty và tập đoàn lớn chuyển hướng kinh doanh sang các quốc gia có nền kinh tế phát triển nhanh Nhiều thương vụ M&A gần đây cho thấy tỷ lệ lớn các công ty nước ngoài đang gia nhập thị trường Châu Á.
Các nước đang phát triển đang tích cực mở rộng liên doanh và hợp tác với nước ngoài nhằm tận dụng công nghệ tiên tiến, nâng cao trình độ quản lý, mở rộng thị phần và quy mô, đồng thời giảm bớt sự cạnh tranh.
Trong giai đoạn 2000 và 2001, tỷ lệ giải ngân hợp đồng theo mục tiêu của Mỹ, Châu Âu và Châu Á lần lượt đạt khoảng 60%, 30% và 10% Tuy nhiên, từ năm 2005 trở đi, tình hình này đã có những thay đổi đáng kể.
Từ năm 2000 đến 2007, hoạt động M&A xuyên quốc gia đã có sự gia tăng đáng kể, từ 23% lên 41% Đến năm 2008, sự phân bố của các giao dịch này đã trở nên cân bằng hơn, với tỷ lệ tương ứng là 40%, 40% và 20%.
Năm 2010, hoạt động giao dịch M&A toàn cầu ghi nhận sự tăng trưởng mạnh mẽ với mức tăng 23%, đánh dấu mức cao nhất kể từ quý 3 năm 2008 Giá trị giao dịch trong năm đạt 2400 tỉ USD, tăng 22,9% so với năm 2009 Số lượng các vụ giao dịch cũng tăng 3% so với năm trước đó.
2009 với hơn 40.000 thương vụ được công bố Quý 4 năm 2010 ghi nhận giá trị giao dịch đạt 716,2 tỉ USD, tăng 21,2% so với cùng kỳ năm 2009.
-Biểu đồ cơ cấu ngành trong các vụ M&A toàn cầu năm 2010:
2 Một số thương vụ M&A thành công và xu hướng hoạt động trên thế giới
Trong giai đoạn 2010-2011, một số thương vụ M&A kỷ lục đã diễn ra, đáng chú ý nhất là sự hợp nhất giữa United Airlines và Continental, tạo ra hãng hàng không lớn nhất thế giới với giá trị lên tới 3,2 tỷ USD Thương vụ này đã giúp công ty đạt doanh thu hàng năm 30 tỷ USD, cung cấp dịch vụ tại 378 sân bay trên 10 thành phố.
Tình hình hoạt động M&A tại Việt Nam những năm gần đây
Hoạt động M&A tại Việt Nam đã gia tăng mạnh mẽ về số lượng và giá trị giao dịch từ khi nước ta gia nhập Tổ chức Thương mại thế giới (WTO), với nhiều rào cản được dỡ bỏ cho các nhà đầu tư Trước năm 2007, số vụ M&A hàng năm không vượt quá 50 vụ, với giá trị cao nhất khoảng 300 triệu USD Tuy nhiên, từ năm 2007, số lượng thương vụ M&A đã tăng nhanh chóng, với 108 vụ và tổng giá trị gần 1,72 tỷ USD trong năm 2007, 167 vụ với hơn 1,1 tỷ USD năm 2008, 295 vụ đạt gần 1,14 tỷ USD năm 2009, và 345 vụ với giá trị lên tới 1,75 tỷ USD năm 2010.
Năm 2010, thị trường M&A tại Việt Nam ghi nhận sự bùng nổ với tổng giá trị đạt 1,75 tỷ USD và 345 hợp đồng, tăng mạnh so với 1,1 tỷ USD và 295 hợp đồng của năm 2009 Sự phát triển này chủ yếu tập trung vào hai lĩnh vực tài chính ngân hàng và bất động sản.
Năm 2010 ghi nhận một số thương vụ nổi bật, trong đó Thiên Minh đã đầu tư hơn 45 triệu USD để mua lại toàn bộ cổ phần của EEM Victoria (Hồng Kông), từ đó trở thành chủ sở hữu của hệ thống 6 khách sạn và resort mang thương hiệu Victoria tại Việt Nam và Campuchia Đồng thời, Kirin Holding cũng thực hiện thương vụ mua lại công ty mẹ của IFS, đánh dấu sự mở rộng đáng kể trong lĩnh vực đầu tư.
Thương vụ M&A giữa FPT và Vinpearl đã diễn ra trong tháng 3, trong đó FPT sáp nhập 3 công ty thành viên, còn Vinpearl hoàn tất việc sáp nhập 3 công ty liên kết Cụ thể, Vinpearl Land đã phát hành thành công hơn là Virchasm, Vinpearl Hội An và Vinpearl Đà Nẵng.
M & A các công ty chứng khoán
Sau một thời gian dài hoạt động không hiệu quả, nhiều công ty chứng khoán đang tích cực tìm kiếm nhà đầu tư mới để thay đổi chủ sở hữu Đầu năm 2010, công ty chứng khoán Standard đã đổi tên thành chứng khoán Maritime Bank, trong khi chứng khoán E-Việt trở thành chứng khoán Navi Bank Cùng với việc đổi tên, các công ty chứng khoán này cũng đã tăng vốn và thay đổi ban lãnh đạo.
* Một số thương vụ khác
Chứng khoán FPT và chứng khoán dầu khí (PSI) đã tiến hành bán cổ phần cho các công ty chứng khoán của Nhật Bản, trong đó FPTS bán 20% cổ phần cho SBI Securities, còn PSI bán 15% cổ phần cho Nikko Lordial.
- Hãng đầu tư trực tuyến e Bay thông báo mua 20% cổ phần thuộc của công ty Peacesoft
- Chứng khoán Hòa Bình (HBS) thông báo sẽ mua lại 51% vốn của CTCP Quản lý quỹ
An Phú, Sacomreal (SCR) mua lại và nắm giữ hơn 58% vốn của May Tiến Phát
Mặc dù Việt Nam ghi nhận sự tăng trưởng mạnh mẽ trong lĩnh vực M&A, nhưng tỷ lệ thương vụ vẫn còn thấp so với khu vực, chỉ chiếm 3% số lượng và 2% giá trị giao dịch Đáng chú ý, hơn 90% các thương vụ này do nhà đầu tư nước ngoài thực hiện, trong khi tỷ lệ này ở Malaysia là 19% và Indonesia cũng có tỷ lệ cao hơn.
Hoạt động M&A tại Việt Nam vẫn còn khoảng cách lớn so với khu vực, chủ yếu chịu ảnh hưởng từ yếu tố nước ngoài Doanh nghiệp nước ngoài có kinh nghiệm và khả năng quản lý vượt trội, trong khi doanh nghiệp Việt Nam còn thiếu kinh nghiệm Hơn nữa, doanh nghiệp nước ngoài cung cấp nguồn "hàng hóa" chất lượng cho các giao dịch M&A, với tiềm lực tài chính mạnh mẽ, họ thực hiện các thương vụ hàng triệu USD mà doanh nghiệp nội địa khó tiếp cận Doanh nghiệp Việt Nam thường chỉ tìm kiếm liên doanh với các đối tác nước ngoài để tận dụng thương hiệu và kinh nghiệm của họ Cuối cùng, M&A là hình thức đầu tư nước ngoài hiệu quả, giúp doanh nghiệp nước ngoài thâm nhập thị trường nội địa mà không phải chịu chi phí thành lập và xây dựng thương hiệu ban đầu.
Thị trường M&A tại Việt Nam nổi bật với các thương vụ chủ yếu trong lĩnh vực tài chính – ngân hàng, bán lẻ, phân phối và hàng tiêu dùng Một số thương vụ đáng chú ý bao gồm Tập đoàn Daiichi mua Bảo Minh – CMG, Morgan Stanley trở thành cổ đông chiến lược của Công ty Tài chính Dầu khí (PVFC), và Deutsche Bank hợp tác với Habubank HSBC cũng đã đầu tư vào Techcombank, trong khi Công ty Technology CX đầu tư vào Công ty Cổ phần Chứng khoán Âu Lạc Ngoài ra, Golden Bridge nắm giữ 49% vốn của Công ty Cổ phần Chứng khoán Nhấp và Gọi, và Morgan Stanley mua 48,33% vốn của Công ty Cổ phần Chứng khoán Hướng Việt Trong lĩnh vực sản xuất, Kinh Đô đã mua lại Kem Wall’s, Anco tiếp quản nhà máy sữa của Nestlé, và Công ty Cổ phần Doanh nghiệp trẻ Đồng Nai mua lại Cheerfield Rama.
Từ năm 2008, xu hướng M&A trong lĩnh vực tài chính ngân hàng tại Việt Nam ngày càng gia tăng, đặc biệt là trong tháng 8 năm 2010, khi có nhiều thương vụ mua lại cổ phần đáng chú ý như Ngân hàng Societe Generale mua 15% cổ phần của Ngân hàng Cổ phần Đông Nam Á, HSBC nâng tỷ lệ sở hữu tại Techcombank lên 20%, và OCBC mua 15% cổ phần của VP Bank Trong khu vực, tài chính, công nghiệp và hàng tiêu dùng đều chiếm 20% số lượng thương vụ, nhưng tại Việt Nam, lĩnh vực tài chính chiếm 31% số lượng và 48% giá trị giao dịch.
Theo chuyên gia tư vấn của PricewaterhouseCoopers Việt Nam, lĩnh vực dịch vụ tài chính đang thu hút sự quan tâm của các nhà đầu tư nước ngoài do sự phát triển của dịch vụ ngân hàng hiện đại tại Việt Nam vẫn còn ở mức thấp Bên cạnh đó, nhiều định chế tài chính quy mô nhỏ đang tìm kiếm nguồn vốn đầu tư mới từ các cổ đông chiến lược nước ngoài, nhất là trong bối cảnh thanh khoản trong nước gặp khó khăn và thị trường chứng khoán suy giảm, làm cho việc huy động vốn nội địa trở nên thách thức hơn.
Mặc dù tình hình kinh tế toàn cầu và các vấn đề kinh tế vĩ mô trong nước đang gặp nhiều bất ổn, nhưng hoạt động giao dịch M&A tại Việt Nam trong năm 2011 vẫn tiếp tục phát triển mạnh mẽ.
Nguồn: Stoxplus 2008 – 2010, và dự đoán năm 2011(E) do tác giả tổng hợp
Số vụ mua bán và sáp nhập doanh nghiệp tại Việt Nam đã gia tăng đáng kể, từ 146 vụ vào năm 2008 lên 295 vụ vào năm 2009, với tổng giá trị giao dịch vượt 1,14 tỷ USD Đến năm 2010, số vụ này tiếp tục tăng lên 345, và tổng giá trị giao dịch đạt 1,75 tỷ USD.
Năm 2011, mặc dù số lượng giao dịch M&A không tăng mạnh, nhưng giá trị giao dịch đã ghi nhận sự bứt phá đáng kể so với năm 2010, đạt gần 4 tỷ USD.
Năm 2011 – Năm của M&A trong ngành tài chính và tiêu dùng
Ngành dịch vụ tài chính dẫn đầu về số lượng và giá trị giao dịch, điều này không có gì ngạc nhiên khi xem xét sự phát triển mạnh mẽ của ngành ngân hàng tại Việt Nam trong thời gian qua.
Những thuận lợi và khó khăn ở Việt Nam trong hoạt động M & A
Sự tăng trưởng quá nóng của nền kinh tế đã dẫn đến cạnh tranh khốc liệt, khiến nhiều doanh nghiệp đứng trước nguy cơ phá sản Trong bối cảnh này, các doanh nghiệp nhỏ đang tìm cách “bán mình” hoặc liên kết với nhau để tồn tại và phát triển Đây chính là cơ hội cho các doanh nghiệp lớn có đủ năng lực tài chính để mua lại các doanh nghiệp nhỏ.
Vào năm 2007, Việt Nam gia nhập WTO, mở ra cơ hội đầu tư hấp dẫn nhờ vào các chính sách mở cửa và ưu đãi thuế từ chính phủ Điều này đã thu hút sự quan tâm của nhiều nhà đầu tư nước ngoài, trong đó M&A trở thành lựa chọn phổ biến để họ tiếp cận thị trường Việt Nam.
Sự cạnh tranh khốc liệt trên thị trường buộc nhiều doanh nghiệp phải mở rộng quy mô để duy trì vị thế Để tăng cường khả năng cạnh tranh, các doanh nghiệp thường lựa chọn hình thức mua bán và sáp nhập nhằm huy động vốn và tối ưu hóa tiềm lực của mình.
Hệ thống pháp luật về M&A tại Việt Nam còn thiếu rõ ràng và hoàn chỉnh, với nhiều quy định chồng chéo và xung đột, gây khó khăn cho các bên tham gia và cơ quan quản lý trong việc thực hiện hoạt động M&A Điều này dẫn đến sự khó khăn trong việc kiểm soát các giao dịch M&A của nhà nước Thêm vào đó, sự bất cân xứng thông tin trên thị trường cũng ảnh hưởng đến việc định giá doanh nghiệp, làm giảm tỷ lệ thành công của các thương vụ mua bán, sáp nhập.
Nhiều doanh nghiệp trong nước thiếu kiến thức cơ bản về M&A, dẫn đến khó khăn khi tham gia vào thị trường Họ không có nhiều kinh nghiệm trong việc thẩm định giá trị và hồ sơ pháp lý, cùng với việc thiếu thông tin về thị trường và các đối tác, khiến cho việc ra quyết định trở nên khó khăn Đối với các nhà đầu tư nước ngoài, sự thiếu hiểu biết về phong tục, văn hóa, thị trường và pháp luật Việt Nam có thể gây ra nhiều vấn đề trong và sau quá trình M&A.
Hoạt động của bên trung gian trong M&A tại Việt Nam hiện đang gặp nhiều khó khăn và thiếu hiệu quả Mặc dù cần có sự tham gia của các nhà tư vấn, môi giới, luật sư và ngân hàng, nhưng do hạn chế về hệ thống pháp luật, tính chuyên nghiệp và cơ sở dữ liệu thông tin, các đơn vị này chưa thể tạo ra một "thị trường" kết nối hiệu quả giữa bên mua và bên bán Hơn nữa, Việt Nam cũng thiếu một kênh giao dịch chuyên nghiệp tương tự như các sàn giao dịch trực tuyến.
Xu hướng M & A trong những năm tới
Theo các chuyên gia kinh tế, hoạt động mua bán và sáp nhập (M&A) sẽ tiếp tục phát triển mạnh mẽ trong năm 2012 và những năm tiếp theo, đặc biệt trong các lĩnh vực như hàng tiêu dùng, bất động sản, chứng khoán và công nghệ thông tin Tuy nhiên, doanh nghiệp và nhà đầu tư cần thận trọng trong các giao dịch để giảm thiểu rủi ro và tránh thua lỗ.
Năm 2011, hoạt động M&A tại Việt Nam diễn ra sôi động, đặc biệt trong ngành tiêu dùng, tài chính và bất động sản, với tổng giá trị đạt 2,67 tỷ USD, tăng 150% so với năm 2010 Ngành tiêu dùng dẫn đầu với hơn 1 tỷ USD (chiếm 38,6%), tiếp theo là ngành tài chính với 453,4 triệu USD (chiếm 16,9%) Đáng chú ý, 81,3% nguồn vốn mua lại đến từ nước ngoài Giá trị các thương vụ M&A trung bình tăng khoảng 34% hàng năm Ông Đặng Doãn Kiên từ Aureos Capital Việt Nam nhận định rằng năm 2011 chứng kiến nhiều thương vụ M&A do thoái vốn từ các quỹ đầu tư, trong bối cảnh nhiều quỹ hoạt động từ năm 2003 bắt đầu đóng quỹ Dòng vốn ngoại thông qua M&A cũng gia tăng với các thương vụ lớn như Pokphand mua 70,8% Công ty CP chăn nuôi C.P Việt Nam, VimpelCom tăng sở hữu tại Gtel-Mobile, và IFC mua 10% Vietinbank, cùng với sự sáp nhập giữa Vincom và Vinpearl Xu hướng này dự báo sẽ tiếp tục phát triển trong tương lai.
Dự báo năm 2012, hoạt động thoái vốn của các quỹ sẽ gia tăng, dẫn đến số lượng và giá trị các thương vụ M&A tăng mạnh Ông Kiên nhận định rằng ngành ngân hàng, bất động sản và hàng tiêu dùng sẽ là những lĩnh vực có hoạt động M&A sôi động nhất trong năm nay.
Ngành dịch vụ tài chính và hàng tiêu dùng đang chứng kiến sự gia tăng mạnh mẽ trong các thương vụ M&A với số lượng và giá trị giao dịch đáng kể Đặc biệt, chính phủ đang triển khai kế hoạch tái cấu trúc ngành ngân hàng, bao gồm việc hợp nhất và sáp nhập một số ngân hàng yếu kém nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động và ổn định thị trường.
Các công ty Nhật Bản và Singapore sẽ tiếp tục giữ vai trò là những nhà đầu tư chủ chốt trong các thương vụ M&A Đầu tư từ Nhật Bản vào Việt Nam và khu vực Đông Nam Á được thúc đẩy bởi triển vọng tăng trưởng hạn chế của nền kinh tế Nhật Bản cùng với dòng tiền dồi dào từ các tập đoàn lớn của nước này.
• Các công ty đầu tư vốn cổ phần trong nước vẫn đóng vai trò đương đối nhỏ với tư cách là những bên mua.
Hạn chế của hoạt động M&A và một số giải pháp cho hoạt động này ở Việt Nam
i Hạn chế của hoạt động M&A
1 Chưa có khung pháp lý hoàn chỉnh cho hoạt động M&A
Hiện nay, hoạt động M&A vẫn thiếu một khung pháp lý hoàn chỉnh, với các văn bản pháp luật liên quan phân tán trong nhiều luật như Luật Đầu tư, Luật Doanh nghiệp, Luật Cạnh tranh, Luật Chứng khoán và Luật Dân sự Những văn bản này chỉ đề cập một cách sơ lược, thiếu hệ thống chi tiết và quy trình cụ thể cho việc thực hiện M&A Sự thiếu hụt này không chỉ gây khó khăn cho các bên tham gia trong quá trình thực hiện mà còn làm cho cơ quan quản lý gặp khó khăn trong việc kiểm soát hoạt động M&A.
2 Tỷ lệ sở hữu cổ phần tối đa các doanh nghiệp trong nước của nhà đầu tư nước ngoài (room) còn hạn hẹp
Theo quy định hiện hành, nhà đầu tư nước ngoài bị giới hạn về tỷ lệ sở hữu cổ phần hoặc vốn điều lệ tại các doanh nghiệp trong nước.
+ Đối với các doanh nghiệp chưa niêm yết: tối đa 30% vốn điều lệ.
+ Đối với doanh nghiệp đã niêm yết: tối đa 49% vốn điều lệ (theo Quyết định số 238/2005/QĐ-TTg ngày 29/09/2005).
+ Đối với NHTM: tối đa không quá 30%, trong đó đối tác chiến lược nước ngoài nắm không quá 20% vốn điều lệ của ngân hàng.
Các nhà đầu tư nước ngoài mong muốn có tiếng nói trong quyết định của doanh nghiệp để bảo vệ lợi ích của mình Tuy nhiên, với tỷ lệ sở hữu cổ phần hạn chế, họ không thể tham gia quản lý doanh nghiệp, dẫn đến việc giảm động lực gắn bó lâu dài với các doanh nghiệp Việt Nam.
3 Doanh nghiệp thiếu những kiến thức cơ bản về M&A:
Trong bối cảnh khó khăn hiện nay, nhiều doanh nghiệp đang xem xét M&A như một giải pháp cứu cánh, nhưng họ thường thiếu kiến thức cơ bản về quy trình thực hiện, các quy định pháp luật liên quan và cách tìm kiếm đối tác chiến lược, dẫn đến việc không biết bắt đầu từ đâu.
4 Vấn đề hòa nhập văn hóa các doanh nghiệp tham gia M&A
Khi thực hiện mua bán và sáp nhập doanh nghiệp, việc hòa hợp văn hóa doanh nghiệp thường bị bỏ qua, mặc dù đây là yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến sự phát triển của mỗi công ty Văn hóa doanh nghiệp là một thực thể trừu tượng, và sự khác biệt trong văn hóa có thể gây khó khăn cho việc đạt được sự đồng thuận giữa các bên Ngay cả khi lãnh đạo hai công ty đồng lòng, sự không hòa hợp văn hóa vẫn có thể dẫn đến những thất bại trong quá trình sáp nhập, khiến cho kết quả không đạt được như mong đợi.
5 Thiếu các công ty môi giới, tư vấn chuyên nghiệp về M&A
Hiện nay, một số trang tin điện tử như www.muabandoanhnghiep.com.vn, www.sanmuabandoanhnghiep.com, và www.muabancongty.com.vn hoạt động như sàn giao dịch cho M&A tại Việt Nam Tuy nhiên, các thương vụ M&A trên thế giới thường diễn ra qua những quy trình chuyên nghiệp trong phòng họp kín, không phải trên các trang web rao vặt Những trang này chỉ phù hợp để tìm kiếm cơ hội mua bán các cơ sở sản xuất và cửa hàng Tâm điểm của hoạt động M&A là các công ty tư vấn chuyên nghiệp, đóng vai trò môi giới và tư vấn cho các bên liên quan Để phát triển hoạt động M&A tại Việt Nam, cần tăng cường năng lực và mở rộng hoạt động của các công ty tư vấn trong lĩnh vực này.
Để nâng cao hiệu quả hoạt động M&A, cần kiện toàn hệ thống luật điều chỉnh, bao gồm các quy định chi tiết về thủ tục, nguyên tắc, phương pháp định giá, cũng như quyền và nghĩa vụ của các bên tham gia Bên cạnh đó, hệ thống luật cũng cần quy định rõ ràng các tình huống xử lý tài chính, lao động và các vấn đề phát sinh sau khi thực hiện thương vụ M&A.
Các bên tham gia mua - bán cần cập nhật kiến thức về hoạt động M&A, đặc biệt là doanh nghiệp Việt Nam Việc nhận thức rõ điểm mạnh và điểm yếu của doanh nghiệp trong thời kỳ hội nhập là rất quan trọng Các bên nên suy nghĩ theo mô hình hợp tác, phát triển, đảm bảo lợi ích cho cả hai bên trong quá trình đàm phán và thương thảo.
Để nâng cao chất lượng dịch vụ và tạo điều kiện thuận lợi cho bên mua và bên bán, các trung gian cần cải thiện trình độ nhân sự và phát triển hệ thống cơ sở dữ liệu Đặc biệt, đối với các công ty tham gia vào hoạt động M&A, việc này trở thành một thách thức lớn cần được chú trọng.
+ Am hiểu các nghiệp vụ và quy định pháp luật về M&A.
Để đánh giá chính xác tình hình và thực hiện một thương vụ thành công, cần nhận diện mục tiêu, định giá hợp lý và xác định cấu trúc thương vụ Việc thu thập dữ liệu phong phú từ nhiều nguồn, bao gồm các chuyên gia nội bộ và bên ngoài công ty, là rất quan trọng để lựa chọn phương thức thực hiện tối ưu.
Để đảm bảo thành công trong các thương vụ M&A, việc xây dựng kế hoạch và dự án tiếp theo hiệu quả là rất quan trọng Sự thành công của M&A phụ thuộc trực tiếp vào chất lượng của các dự án đi kèm Việc lập kế hoạch chi tiết và thực hiện sớm sẽ có ảnh hưởng lớn đến kết quả cuối cùng của thương vụ.
Theo nghiên cứu của PA Consulting Group và Đại học Edinburgh Management School, dựa trên 85 thương vụ M&A có giá trị trên 50 triệu GBP, các công ty chuẩn bị kế hoạch chi tiết cho việc sáp nhập và các bước tiếp theo có giá cổ phiếu ngắn hạn cao hơn khoảng 4,5% so với những công ty không chuẩn bị Kế hoạch này cần có mục tiêu rõ ràng, lịch trình hợp lý và tập trung vào các vấn đề cơ bản như nhân sự, hệ thống và quản lý Đặc biệt, sự phù hợp trong hệ thống, cấu trúc và quy trình công việc giữa các tổ chức sáp nhập là rất quan trọng.
Để đảm bảo thành công trong các quyết định quản trị và giải quyết các vấn đề kinh doanh trước đó, như tình trạng dư thừa nhân viên và tối ưu hóa hiệu quả kinh tế, cần chú trọng đến quyết định liên quan đến nhân sự và khách hàng Những quyết định này thường quan trọng hơn cả khía cạnh tài chính và pháp lý, vì nếu không được xử lý cẩn thận, chúng có thể dẫn đến sự suy sụp tinh thần của nhân viên và khách hàng, từ đó làm thất bại thương vụ M&A Việc quản lý nhân sự đòi hỏi phải xem xét nhiều yếu tố, bao gồm thông tin trong cộng đồng, chuẩn bị tâm lý, sự hài hòa văn hóa trong công ty mới, đào tạo nhân sự ở mọi cấp độ, tập trung vào nhân sự chủ chốt và nhân viên có tay nghề, cũng như chú trọng đến nhu cầu và mong muốn của khách hàng.