Tiểu luận triết học chủ Đề quy luật khách quan và nhân tố chủ quan trong hoạt Động thực tiễn và vận dụng vào sự nghiệp Đổi mới của nước ta

Tuy nhiên, không thể phủ nhận rằng chính nhân tố chủ quan - với sự sáng tạo, tư duy và hành động của con người - mới là cầu nối, giúp nhận thức và vận dụng hiệu quả các quy luật đó vào t

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG

KHOA KHOA HỌC CHÍNH TRỊ VÀ NHÂN VĂN

_    _

TIỂU LUẬN TRIẾT HỌC

Chủ đề: Quy luật khách quan và nhân tố chủ quan trong hoạt

động thực tiễn và vận dụng vào sự nghiệp đổi mới của nước ta.

TRIH114(2425-1)GD1+2.23

STT: 25

Hà Nội, 11/2024

MỤC LỤC

LỜI MỞ ĐẦU 5

PHẦN NỘI DUNG 6

I QUY LUẬT KHÁCH QUAN VÀ NHÂN TỐ CHỦ QUAN 6

1 Quy luật khách quan 6

1.1 Khái niệm 6

1.2 Các nhóm của quy luật khách quan 6

1.3 Đặc điểm của quy luật khách quan 7

1.4 Ý nghĩa của việc nhận thức và vận dụng quy luật khách quan 7

2 Nhân tố chủ quan 8

2.1 Khái niệm 8

2.2 Các thành phần cơ bản nhân tố chủ quan 9

2.3 Ý nghĩa và vai trò của nhân tố chủ quan 10

3 Mối liên hệ giữa quy luật khác quan và nhân tố chủ quan 11

3.1 Quy luật khách quan – Yếu tố nền tảng và bất biến 11

3.2 Nhân tố chủ quan – Yếu tố quyết định trong việc vận dụng quy luật 11

3.3 Sự tác động qua lại giữa quy luật khách quan và nhân tố chủ quan 12

3.4 Ý nghĩa thực tiễn của mối liên hệ 12

II VẬN DỤNG QUY LUẬT KHÁCH QUAN VÀ NHÂN TỐ CHỦ QUAN VẬT TRONG SỰ NGHIỆP ĐỔI MỚI CỦA NƯỚC TA HIỆN NAY 13

1 Đổi mới…… 13

2 Đổi mới về kinh tế 14

3 Đổi mới về chính trị 15

4 Đổi mới về văn hóa và giáo dục 17

5 Đổi mới về mặt xã hội và môi trường 18

KẾT LUẬN……… ……… 19

TÀI LIỆU THAM KHẢO 20

LỜI MỞ ĐẦU

🙕🙕

Trong hành trình phát triển của loài người, mọi hoạt động thực tiễn đều chịu sự chi phối bởi các quy luật khách quan Những quy luật này, dù không phụ thuộc vào ý chí con người, luôn đóng vai trò nền tảng, định hình các bước tiến của xã hội Tuy nhiên, không thể phủ nhận rằng chính nhân tố chủ quan - với sự sáng tạo, tư duy và hành động của con người - mới là cầu nối, giúp nhận thức và vận dụng hiệu quả các quy luật đó vào thực tiễn Sự kết hợp hài hòa giữa khách quan và chủ quan vì thế trở thành yếu tố quyết định thành công của mọi sự nghiệp lớn lao

Trong bối cảnh đất nước đang không ngừng đổi mới, việc hiểu rõ và vận dụng mối quan hệ giữa quy luật khách quan và nhân tố chủ quan càng trở nên quan trọng

Đề tài “Quy luật khách quan và vai trò của nhân tố chủ quan trong hoạt động thực tiễn

và vận dụng vào sự nghiệp đổi mới ở nước ta hiện nay” ra đời từ chính nhu cầu cấp thiết ấy Đề tài không chỉ nhằm làm sáng tỏ mối quan hệ biện chứng giữa khách quan

và chủ quan, mà còn hướng tới việc rút ra bài học kinh nghiệm và đề xuất những giải pháp thiết thực để phục vụ cho công cuộc phát triển bền vững của đất nước

Với mục đích đó, bài tiểu luận sẽ tập trung vào các nội dung chính: hệ thống hóa cơ sở lý luận về quy luật khách quan và nhân tố chủ quan, phân tích vai trò của hai yếu tố này trong hoạt động thực tiễn, đồng thời đánh giá việc vận dụng lý luận vào sự nghiệp đổi mới ở Việt Nam Trên cơ sở đó, các giải pháp phù hợp sẽ được đề xuất để phát huy tối đa vai trò của nhân tố chủ quan trong việc thực hiện mục tiêu phát triển đất nước

PHẦN NỘI DUNG

I QUY LUẬT KHÁCH QUAN VÀ NHÂN TỐ CHỦ QUAN

1 Quy luật khách quan

1.1 Khái niệm

Khái niệm khách quan có tính tương đối, làm cho việc xác định một định nghĩa chính xác của nó trở nên khó khăn Trong triết học, khách quan được hiểu là một sự đánh giá mang tính cục bộ, không bị ảnh hưởng bởi các yếu tố từ bên ngoài

Nó ám chỉ đến các sự vật, sự kiện không phụ thuộc vào một thể thức cụ thể mà tồn tại độc lập, nằm ngoài tầm kiểm soát của con người Ví dụ về yếu tố khách quan của con người có thể kể đến như: thời tiết, nhiệt độ, các loại thiên tai Những yếu tố đó không phụ thuộc tầm kiểm soát của chúng ta, nhưng lại ảnh hưởng đến hành vi chúng ta Quy luật khách quan là những mối liên hệ cơ bản và tất yếu trong các hiện tượng, sự vật của thế giới, mang tính phổ biến và không chịu sự chi phối bởi ý chí con người Những quy luật này tồn tại độc lập với con người, có giá trị áp dụng trong mọi lĩnh vực của đời sống như tự nhiên, xã hội và tư duy Mặc dù con người không thể thay đổi bản chất của các quy luật này, họ có thể nhận thức và vận dụng chúng để phục vụ cho mục đích của mình Có thể thấy rõ sự tồn tại của quy luật khách quan trong các lĩnh vực khác nhau Trong tự nhiên, nước luôn chảy từ cao xuống thấp, và động vật tiến hóa để thích nghi với môi trường sống Trong xã hội, giá cả hàng hóa bị chi phối bởi quy luật cung – cầu, và sự phát triển kinh tế luôn tuân theo những nguyên tắc cơ bản của sản xuất và trao đổi Trong tư duy, quy luật lượng – chất thể hiện rằng khi tích lũy đủ về lượng, sự thay đổi về chất sẽ xảy ra, như việc học tập chăm chỉ sẽ dẫn đến tiến bộ vượt bậc về trí tuệ

1.2 Các nhóm của quy luật khách quan

Quy luật khách quan được chia thành ba nhóm chính: quy luật tự nhiên, quy luật xã hội và quy luật tư duy Trước hết, quy luật tự nhiên bao gồm những nguyên lý chi phối sự vận động và phát triển của các hiện tượng tự nhiên Những quy luật này không phụ thuộc vào ý chí của con người, ví dụ như định luật vạn vật hấp dẫn

hay quy luật bảo toàn năng lượng Mặc dù không thể thay đổi chúng, con người có thể khám phá và ứng dụng các quy luật này để tạo ra những thành tựu khoa học công nghệ Tiếp theo, quy luật xã hội phản ánh các mối quan hệ và quy luật vận động trong đời sống xã hội loài người, như quy luật cung – cầu trong kinh tế học hay quy luật giá trị Khác với quy luật tự nhiên, quy luật xã hội chỉ được thể hiện thông qua hoạt động

và hành vi của con người, và do đó, có mối liên hệ chặt chẽ với ý thức xã hội Cuối cùng, quy luật tư duy là các nguyên lý chi phối quá trình nhận thức và suy nghĩ của con người Các quy luật này bao gồm những nguyên tắc như quy luật mâu thuẫn, quy luật lượng – chất, và quy luật phủ định của phủ định Chúng giúp con người hiểu rõ hơn về quá trình vận động của tư duy, từ đó nâng cao khả năng nhận thức và cải biến thế giới

1.3 Đặc điểm của quy luật khách quan

Quy luật khách quan có bốn đặc điểm chính Trước tiên, các quy luật này mang tính khách quan, nghĩa là chúng tồn tại độc lập với ý chí con người Bên cạnh đó, tính phổ biến của chúng thể hiện ở chỗ chúng chi phối mọi lĩnh vực từ tự nhiên, xã hội đến

tư duy Đồng thời, quy luật khách quan mang tính tất yếu, không thể bị né tránh hoặc thay thế Tuy nhiên, con người có thể nhận thức chúng, từ đó vận dụng vào thực tiễn

để đạt hiệu quả cao hơn

1.4 Ý nghĩa của việc nhận thức và vận dụng quy luật khách quan

Nhận thức được quy luật khách quan có ý nghĩa to lớn trong cả nhận thức và thực tiễn Về mặt nhận thức, nó giúp con người giải thích các hiện tượng, sự vật một cách khoa học, từ đó dự đoán và kiểm soát các biến đổi của thế giới Ví dụ, việc hiểu các định luật vật lý đã giúp nhân loại khám phá vũ trụ, chế tạo máy móc và công nghệ tiên tiến Trong thực tiễn, việc vận dụng các quy luật khách quan giúp con người khai thác tiềm năng tự nhiên và xã hội một cách hiệu quả hơn Điều này không chỉ giúp phát triển kinh tế, xã hội mà còn hạn chế nhưng sai lầm do hành động trái

với quy luật, như khai thác tài nguyên thiên nhiên quá mức dẫn đến môi trường bị hủy hoại

2 Nhân tố chủ quan

2.1 Khái niệm

Phạm trù “chủ quan” dùng để chỉ tất cả những gì cấu thành phẩm chất và năng lực của một chủ thể nhất định, phản ánh vai trò của chủ thể ấy đối với những hoàn cảnh hiện thực khách quan trong hoạt động nhận thức và cải tạo khách thể Chủ quan, trước hết bao gồm tất cả những gì cấu thành và phản ánh trình độ phát triển về phẩm chất và năng lực của một chủ thể nhất định Theo đó, phải kể đến phẩm chất tư duy, trình độ hiểu biết, đến tình cảm, ý chí, nguyện vọng và thể chất của chủ thể Nói đến chủ quan là nói đến sức mạnh hiện thực bên trong của chủ thể Đến lượt nó, sức mạnh

ấy lại luôn được biểu hiện ra ở năng lực tổ chức hoạt động (nhận thức và thực tiễn) của chủ thể mà tiêu thức cơ bản, quyết định để đánh giá năng lực ấy là sự phù hợp giữa hoạt động của chủ thể với điều kiện, khả năng và quy luật khách quan Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa, nhân tố chủ quan hoàn toàn thụ động và lệ thuộc vào điều kiện khách quan mà nó có thể chuyển được các điều kiện khách quan thành nội dung hoạt động tự do sáng tạo của mình

Theo các nguyên lý triết học Mác- Lênin chỉ ra rằng, con người vừa là sản phẩm của hoàn cảnh nhưng đồng thời là chủ thể của hoàn cảnh đó, nhân tố chủ quan trong quá trình lịch sử là những khả năng khác nhau của con người mà bằng sự tác động của mình, đã đem lại sự biến đối trong những mặt nhất định của đời sống xã hội Điều quan trọng nhất cấu thành nhân tố chủ quan là ý thức và nói chung là đời sống tinh thần của con người, những kỹ năng kỹ xảo và thói quen của họ trong hoạt động sản xuất, kinh nghiệm xã hội, trình độ văn hóa và đồng thời là những phẩm chất ý chí của họ: Tính tổ chức trong hoạt động của con người có một ý nghĩa to lớn

Với quan niệm như trên, chúng ta có thể hiểu nhân tố chủ quan là những gì thuộc về chủ thể và tham gia trực tiếp vào một hoạt động cụ thể của chủ thể cũng như bản thân sự hoạt động đó Với quan niệm về khái niệm nhân tố chủ quan nêu trên có thể thấy cấu trúc của nhân tố chủ quan, bao gồm yếu tố ý thức của chủ thể, hoạt động

có ý thức của chủ thể và sức mạnh hoạt động thực tiễn của chủ thể Nhân tố chủ quan

có thể được hiểu là sự tổng hòa của các điều kiện, phẩm chất, năng lực và hành động của con người, phản ánh ý chí và khả năng của họ trong việc nhận thức và cải tạo thế giới xung quanh Trong mỗi hoạt động thực tiễn, nhân tố chủ quan

không tách rời khỏi hoàn cảnh khách quan, nhưng luôn thể hiện tính chủ động, sáng tạo và khả năng linh hoạt trong việc điều chỉnh phù hợp với hoàn cảnh

2.2 Các thành phần cơ bản nhân tố chủ quan

Các thành phần cơ bản của nhân tố chủ quan bao gồm trình độ nhận thức, ý chí

và quyết tâm, năng lực và kỹ năng, tính sáng tạo, cùng phẩm chất đạo đức và tinh thần trách nhiệm Trình độ nhận thức chính là khả năng của con người trong việc hiểu biết về thế giới tự nhiên, xã hội và các quy luật tư duy; điều này giúp họ dễ dàng nhận

ra bản chất của vấn đề, từ đó đưa ra những cách giải quyết hiệu quả Ý chí và quyết tâm là những biểu hiện quan trọng của sức mạnh tinh thần, giúp con người kiên trì vượt qua khó khăn, trở ngại để đạt được mục tiêu đã đặt ra

Song song với đó, năng lực chuyên môn và kỹ năng thực tiễn đóng vai trò thiết yếu trong việc triển khai các hoạt động nhằm cải biến thế giới, trong khi tính sáng tạo lại giúp con người phát minh ra các giải pháp mới, phù hợp với thực tế và mang lại hiệu quả cao hơn Không thể bỏ qua phẩm chất đạo đức và trách nhiệm, bởi đây là yếu tố định hướng hành động của con người, đảm bảo các năng lực được sử dụng một cách tích cực, phục vụ lợi ích chung của cộng đồng và xã hội

Vai trò của nhân tố chủ quan thể hiện ở chỗ nó là cầu nối quan trọng giữa lý thuyết và thực tiễn, cho phép con người không chỉ hiểu các quy luật khách quan mà còn vận dụng chúng một cách hiệu quả Nhờ có nhân tố chủ quan, con người có thể phát huy tối đa tiềm năng sáng tạo để đưa ra những giải pháp phù hợp với tình hình thực tế Đặc biệt, trong các tình huống khó khăn hoặc biến động, ý chí và khả năng sáng tạo của con người có thể tạo nên sự khác biệt, giúp họ vượt qua thách thức và đạt được những thành công lớn

2.3 Ý nghĩa và vai trò của nhân tố chủ quan

Vai trò của nhân tố chủ quan thể hiện ở chỗ nó là cầu nối quan trọng giữa lý

thuyết và thực tiễn, cho phép con người không chỉ hiểu các quy luật khách quan

mà còn vận dụng chúng một cách hiệu quả Nhờ có nhân tố chủ quan, con người có thể phát huy tối đa tiềm năng sáng tạo để đưa ra những giải pháp phù hợp với tình hình thực tế Đặc biệt, trong các tình huống khó khăn hoặc biến động, ý chí và khả năng sáng tạo của con người có thể tạo nên sự khác biệt, giúp họ vượt qua

thách thức và đạt được những thành công lớn.

Ý nghĩa thực tiễn của nhân tố chủ quan được thể hiện rõ nét trong việc định hướng và tổ chức các hoạt động của con người Nó giúp mỗi cá nhân nhận thức rõ vai trò của mình trong việc cải tạo thế giới, từ đó xây dựng mục tiêu và kế hoạch hành động phù hợp với tình hình thực tế Trong các lĩnh vực như học tập, lao động hay quản lý, sự phát triển của nhân tố chủ quan, bao gồm nâng cao trình độ nhận thức, rèn luyện kỹ năng và ý chí, luôn là yếu tố then chốt giúp con người đạt được hiệu quả cao nhất

Chẳng hạn, trong bối cảnh chuyển đổi số hiện nay, trình độ nhận thức và khả năng sáng tạo của con người đóng vai trò quyết định trong việc giúp doanh nghiệp và

xã hội tận dụng các cơ hội mà công nghệ mang lại Nhờ có những nỗ lực phát triển nhân tố chủ quan, con người có thể vượt qua những thách thức lớn của thời đại, đưa

ra các giải pháp phù hợp và đạt được những thành tựu đáng kể

Tóm lại, nhân tố chủ quan không chỉ phản ánh khả năng nhận thức và hành động của con người mà còn là yếu tố cốt lõi, cho phép chuyển hóa tiềm năng khách quan thành hiện thực Việc không ngừng phát triển nhân tố chủ quan, cả về mặt trí tuệ lẫn đạo đức và kỹ năng, là nhiệm vụ quan trọng, góp phần thúc đẩy sự tiến bộ của cá nhân và sự phát triển bền vững của xã hội

3 Mối liên hệ giữa quy luật chủ quan và nhân tố khách quan

Mối liên hệ giữa quy luật khách quan và nhân tố chủ quan là mối quan hệ biện chứng, trong đó các quy luật khách quan đóng vai trò nền tảng, định hướng các hoạt động của con người, còn nhân tố chủ quan quyết định mức độ con người nhận thức, vận dụng và cải biến các quy luật đó Sự kết hợp hài hòa giữa hai yếu tố này là điều kiện cần thiết để đạt được hiệu quả cao nhất trong mọi lĩnh vực thực tiễn

3.1 Quy luật khách quan – Yếu tố nền tảng và bất biến

Quy luật khách quan là những mối liên hệ tất yếu, phổ biến và tồn tại độc lập với ý chí của con người Các quy luật này có vai trò chi phối mọi hiện tượng tự nhiên,

xã hội và tư duy Con người không thể tạo ra hay thay đổi các quy luật khách quan, nhưng có thể nhận thức chúng thông qua hoạt động nghiên cứu, trải nghiệm và tích lũy tri thức Ví dụ, trong tự nhiên, quy luật về trọng lực tồn tại bất biến và áp

dụng cho mọi vật thể trên Trái đất Tương tự, trong xã hội, quy luật cung cầu quyết định sự vận hành của thị trường, bất kể ý chí hay mong muốn của cá nhân Điều này nhấn mạnh vai trò khách quan của quy luật như một nền tảng không thể thay thế

3.2 Nhân tố chủ quan – Yếu tố quyết định trong việc vận dụng quy luật

Nhân tố chủ quan, thuộc về con người, bao gồm khả năng nhận thức, ý chí, năng lực sáng tạo và các kỹ năng thực tiễn Đây là yếu tố quyết định việc con người

có thể nhận thức và vận dụng các quy luật khách quan như thế nào để đạt được mục tiêu cụ thể Khả năng nhận thức đúng đắn giúp con người hiểu được bản chất và cơ chế vận hành của các quy luật khách quan, từ đó tìm ra cách khai thác chúng một cách hiệu quả Trong khi đó, ý chí và tinh thần sáng tạo lại giúp con người vượt qua khó khăn, thích nghi với các điều kiện thực tế và đưa ra những giải pháp phù hợp Ví

dụ, trong ngành công nghiệp hàng không, con người đã hiểu rõ quy luật khí động học để thiết kế máy bay Chính nhân tố chủ quan – sự sáng tạo và kỹ thuật – đã cho phép con người ứng dụng các quy luật này, vượt qua lực cản của trọng lực và bay lên bầu trời

3.3 Sự tác động qua lại giữa quy luật khách quan và nhân tố chủ quan

Mối quan hệ giữa quy luật khách quan và nhân tố chủ quan là mối quan hệ tương hỗ Quy luật khách quan cung cấp điều kiện và cơ sở để nhân tố chủ quan hoạt động, còn nhân tố chủ quan quyết định cách thức và mức độ con người khai thác các quy luật đó Dù các quy luật khách quan tồn tại độc lập, chúng chỉ có thể phát huy giá trị thực tiễn khi con người nhận thức đúng và vận dụng chúng hiệu quả Ngược lại, nếu nhận thức sai lệch hoặc vận dụng không phù hợp, nhân tố chủ quan có thể dẫn đến những thất bại hoặc hậu quả tiêu cực Điều này đòi hỏi sự cân nhắc kỹ lưỡng, tinh thần trách nhiệm và khả năng thích nghi cao từ phía con người Ví dụ, nếu không hiểu đúng quy luật cung cầu trên thị trường, một doanh nghiệp có thể đưa ra mức

giá sản phẩm không hợp lý, dẫn đến thất bại kinh doanh Ngược lại, khi nhận thức tốt quy luật này, doanh nghiệp có thể điều chỉnh chiến lược phù hợp, đáp ứng nhu cầu khách hàng và đạt được thành công

3.4 Ý nghĩa thực tiễn của mối liên hệ