QUY LUẬT SẢN XUẤT PHÙ HỢP VỚI TÍNH CHẤT VÀ TRÌNH ĐỘ PHÁT TRIỂN CỦA LỰC LƯỢNG SẢN XUẤT VÀ SỰ VẬN DỤNG TRONG QUÁ TRÌNH XÂY DỰNG KINH TẾ Ở VIỆT NAM HIỆN NAY

Không chỉ vậy, nó còn là một trong những bộ phận cấu thành nên hình thái kinh tế xã hội và việc xây dựng quan hệ sản xuất phù hợp với tính chất, trình độ phát triển của lực lượng sản xuấ

1

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN VIỆN NGÂN HÀNG – TÀI CHÍNH

-*** -

BÀI TIỂU LUẬN

ĐỀ TÀI: “ QUY LUẬT SẢN XUẤT PHÙ HỢP VỚI TÍNH CHẤT VÀ TRÌNH ĐỘ PHÁT TRIỂN CỦA LỰC LƯỢNG SẢN XUẤT VÀ SỰ VẬN DỤNG TRONG QUÁ TRÌNH XÂY DỰNG KINH TẾ Ở VIỆT NAM HIỆN

NAY”

Giảng viên hướng dẫn :TS.Lê Ngọc Thông

Sinh viên thực hiện :Nguyễn Xuân Mai

Mã sinh viên :11234408

Lớp :65C-TCNH (lớp học phần 33)

Năm học :2023-2024

2

Mục lục

LỜI MỞ ĐẦU 3

PHẦN NỘI DUNG 4

1 CƠ SỞ LÍ LUẬN 4

1.1 Khái niệm phương thức sản xuất 4

1.2 Những vấn đề cơ bản về quan hệ sản suất và lực lượng sản xuất 4

1.2.1 Lực lượng sản xuất 4

1.2.2 Quan hệ sản xuất 5

1.3 Quy luật quan hệ sản xuất phải phù hợp với trình độ phát triển của lực lượng sản xuất 6

1.4 Ý nghĩa của phương pháp luận 7

2 THỰC TIỄN VẬN DỤNG QUY LUẬT VÀO TRONG CÔNG CUỘC ĐỔI MỚI Ở VIỆT NAM 7

3 GIẢI PHÁP, Ý KIẾN…… 9

4 KẾT LUẬN 10

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 11

3

LỜI MỞ ĐẦU

Ngày nay, triết học là một bộ phận không thể thiếu trong đời sống văn hóa xã hội của bất kì một quốc gia nào trên thế giới Giống như nền tảng xã hội triết học không chỉ góp phần vào quá trình phát triển kinh tế của nhiều quốc gia,mà nó còn tham gia vào quá trình phát triển kinh tế của nhiều quốc gia Ở Việt Nam cũng vậy, triết học làm tăng thêm tính khoa học cho những lí luận và quan điểm của Đảng cũng như của Nhà nước trong thời đại hội nhập như ngày nay

Quan hệ sản xuất và lực lượng sản xuất là một trong những vấn đề của triết học

Mác-Lênin Không chỉ vậy, nó còn là một trong những bộ phận cấu thành nên hình thái kinh tế xã hội và việc xây dựng quan hệ sản xuất phù hợp với tính chất, trình độ phát triển của lực lượng sản xuất luôn là yếu tố tất yếu của một chế độ xã hội, kinh tế quốc gia Hiểu được mối quan

hệ biện chứng giữa hai yếu tố này sẽ giúp cho việc phát triển kinh tế xã hội diễn ra một cách nhanh chóng và dễ dàng hơn Trên cơ sở nền tảng triết học Mác-Lênin, Đảng và Nhà nước ta

đã không ngừng nâng cao nhận thức và lý luận,áp dụng linh hoạt vào việc phát triển nền kinh

tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa, hoàn thiện hơn nữa bộ máy lãnh đạo đối với toàn thể xã hội Mục tiêu là hướng tới đưa nước ta trở thành một nước có nền công nghiệp hiện đại, khoa học kĩ thuật phát triển, năng suất lao động không ngừng tăng lên, đời sống của người dân được cải thiện

Để hiểu rõ hơn về mối quan hệ này cũng như quy luật vận động của nền văn

minh xã hội ở Việt Nam, em quyết định chọn đề tài tiểu luận “Quy luật quan hệ sản xuất

phù hợp với trình độ phát triển của lực lượng sản xuất và sự vận dụng quy luật này trong công cuộc đổi mới ở Việt Nam” Từ đó thể hiện quan điểm của bản thân em cũng như giúp

cho mọi nguời hiểu rõ hơn về đường lối phát triển kinh tế và xây dựng nhà nước đúng đắn của Đảng và Nhà nước ta

Vì hiện đang là sinh viên năm thứ nhất của trường nên trong quá trình học tập và nghiên cứu đề tài tiểu luận em không thể tránh khỏi những thiếu sót Rất mong có được sự góp ý của thầy để em có thể hoàn thiện hơn bài tiểu luận của mình một cách trọn vẹn nhất

Em xin chân thành cảm ơn !

4

PHẦN NỘI DUNG

1 CƠ SỞ LÍ LUẬN

1.1 Khái niệm phương thức sản xuất

- Phương thức sản xuất là phương pháp con người sử dụng trong quá trình sản xuất của cải vật chất Mỗi giai đoạn của lịch sử sẽ có một phương thức sản xuất khác nhau Tương ứng với từng phương thức sản xuất, những đặc điểm, tính chất và kết cấu sẽ được hình thành cùng với

sự phát triển của xã hội

- Nói cách khác, phương thức sản xuất là sự kết hợp của lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất Đó là quá trình con người sử dụng những công cụ lao động, tài nguyên thiên nhiên để tác động vào tự nhiên và tạo ra của cải vật chất, phục vụ cho sự tồn tại và phát triển của con

tự nhiên được gọi là lực lượng sản xuất và con người quan hệ với nhau được gọi là quan hệ sản xuất

1.2 Những vấn đề cơ bản về quan hệ sản suất và lực lượng sản xuất

1.2.1 Lực lượng sản xuất

- Lực lượng sản xuất là sự biểu hiện mối quan hệ giữa con người với tự nhiên trong quá trình sản xuất

- Lực lượng sản xuất là sự kết hợp giữa người lao động và tư liệu sản xuất, trong đó “lực lượng sản xuất hàng đầu của toàn thể nhân loại là công nhân, là người lao động” Chính người lao động là chủ thể của quá trình lao động sản xuất, với sức mạnh và kỹ năng lao động của mình, sử dụng tư liệu lao động, trước hết là công cụ lao động, tác động vào đối tượng lao động

để sản xuất ra của cải vật chất

- Cùng với người lao động, công cụ lao động cũng là một yếu tố cơ bản của lực lượng sản xuất, đóng vai trò quyết định trong tư liệu sản xuất Công cụ lao động do con người sáng tạo

ra, là “sức mạnh của tri thức đã được vật thể hóa”, nó “nhân” sức mạnh của con người trong quá trình lao động sản xuất Công cụ lao động là yếu tố động nhất của lực lượng sản xuất Xét đến cùng, đó là nguyên nhân sâu xa của mọi biến đổi xã hội Trình độ phát triển của công cụ lao động là thước đo trình độ chinh phục tự nhiên của con người, là tiêu chuẩn phân biệt các

5

thời đại kinh tế trong lịch sử Trong sự phát triển của lực lượng sản xuất, khoa học đóng vai trò ngày càng to lớn Sự phát triển của khoa học gắn liền với sản xuất và là động lực mạnh mẽ thúc đẩy sản xuất phát triển Ngày nay, khoa học đã phát triển đến mức trở thành nguyên nhân trực tiếp của nhiều biến đổi to lớn trong sản xuất, trong đời sống và trở thành “Lực lượng sản xuất trực tiếp” Sức lao động đặc trưng cho lao động hiện đại không còn chỉ là kinh nghiệm và thói quen của họ mà là tri thức khoa học Có thể nói: khoa học và công nghệ hiện đại là đặc trưng cho lực lượng sản xuất hiện đại

-Trong toàn bộ yếu tố của lực lượng sản xuất, người lao động là yếu tố không thể thiếu, là chủ thể sáng tạo có vai trò quyết định nhất, sử dụng trí tuệ để chế tạo và vận dụng công cụ lao động vào quá trình sản xuất

1.2.2 Quan hệ sản xuất

- Quan hệ sản xuất là phạm trù triết học chỉ quan hệ giữa người với người trong quá trình sản xuất (sản xuất và tái sản xuất xã hội) Quan hệ sản xuất bao gồm quan hệ sở hữu các tư liệu sản xuất chủ yếu, quan hệ về tổ chức và quản lý sản xuất và quan hệ về phân phối các sản phẩm làm ra… Quan hệ sản xuất do con người tạo ra nhưng sự hình thành và phát triển một cách khách quan không phụ thuộc vào ý chí con người

- Nếu như quan niệm lực lượng sản xuất là mặt tự nhiên của sản xuất thì quan hệ sản xuất lại

là mặt xã hội của sản xuất

- Quan hệ sản xuất gồm có 3 mặt:

+ Quan hệ sỡ hữu về tư liệu sản xuất

+ Quan hệ tổ chức quản lí

+ Quan hệ phân phối sản phẩm lao động

- Quan hệ sản xuất do con người tạo ra, nhưng nó hình thành một cách khách quan trong quá trình sản xuất, không phụ thuộc vào ý muốn chủ quan của con người Quan hệ sản xuất là hình thức xã hội của sản xuất; giữa ba mặt của quan hệ sản xuất thống nhất với nhau, tạo thành một hệ thống mang tính ổn định tương đối so với sự vận động, phát triển không ngừng của lực lượng sản xuất

- Trong ba mặt của quan hệ sản xuất, quan hệ sở hữu về tư liệu sản xuất là quan hệ xuất phát, quan hệ cơ bản, đặc trưng cho quan hệ sản xuất trong từng xã hội Quan hệ sở hữu về tư liệu sản xuất quyết định quan hệ về tổ chức quản lý sản xuất, quan hệ phân phối sản phẩm

6

cũng như các quan hệ xã hội khác Tuy nhiên, quan hệ về tổ chức quản lý sản xuất, quan hệ phân phối sản phẩm cũng có sự ảnh hưởng đến quan hệ sở hữu

1.3 Quy luật quan hệ sản xuất phải phù hợp với trình độ phát triển của lực lượng sản xuất

- Tất cả chúng ta đều biết, quan hệ sản xuất và lực lượng sản xuất là hai mặt hợp thành của phương thức sản xuất có tác động qua lại biện chứng với nhau Việc đẩy quan hệ sản xuất lên quá xa so với tính chất và trình độ phát triển của lực lượng sản xuất là một hiện tượng tương đối phổ biến ở nhiều nước xây dựng xã hội chủ nghĩa Nguồn gốc của tư tưởng sai lầm này là bệnh chủ quan, duy ý chí, muốn có nhanh chủ nghĩa xã hội thuần nhất bất chấp quy luật khách quan Về mặt phương pháp luận, đó là chủ nghĩa duy vật siêu hình, quá lạm dụng mối quan hệ tác động ngược lại của quan hệ sản xuất đối với sự phát triển của lực lượng sản xuất Sự lạm dụng này biểu hiện ở “ Nhà nước chuyên chính vô sản có khả năng chủ động tạo ra quan hệ sản xuất mới để mở đường cho sự phát triển của lực lượng sản xuất”

- Nhưng khi thực hiện người ta đã quên rằng sự “chủ động” không đồng nghĩa với sự chủ quan tuỳ tiệ, con người không thể tự do tạo ra bất cứ hình thức nào của quan hệ sản xuất mà mình muốn có Ngược lại quan hệ sản xuất luôn luôn bị quy định một cách nghiêm ngặt bởi trạng thái của lực lượng sản xuất, bởi quan hệ sản xuất với tính chất và trình độ phát triển của lực lượng sản xuất Quan hệ sản xuất chỉ có thể mở đường cho lực lượng sản xuất phát triển khi mà nó được hoàn thiện tất cả về nội dung của nó, nhằm giải quyết kịp thời những mâu thuẫn giữa quan hệ sản xuất và lực lượng sản xuất

+ Lực lượng sản xuất quyết định sự hình thành biến đổi của quan hệ sản xuất: lực lượng sản xuất là cái biến đổi đầu tiên và luôn biến đổi trong sản xuất con người muốn giảm nhẹ lao động nặng nhọc tạo ra năng suất cao phải luôn tìm cách cải tiến công cụ lao động Chế tạo ra công

cụ lao động mới Lực lượng lao động quy định sự hình thành và biến đổi quan hệ sản xuất ki quan hệ sản xuất không thích ứng với trình độ, tính chất của lực lượng sản xuất thì nó kìm hãm thậm chí phá hoại lực lượng sản xuất thì nó kìm hãm thậm chí phá hoại lực lượng sản xuất và ngược lại

+ Sự tác động trở lại của quan hệ sản xuất đối với lực lượng sản xuất Quan hệ sản xuất khi đã được xác lập thì nó độc lập tương đối với lực lượng sản xuất và trở thành những cơ sở và những thể chế xã hội và nó không thể biến đổi đồng thời đối với lực lượng sản xuất Thường lạc hậu so với lực lượng sản xuất và nếu quan hệ sản xuất phù hợp với trình độ sản xuất, tính chất của lực lượng sản xuất thì nó thúc đẩy sự phát triển của lực lượng sản xuất

7

- Nếu lạc hậu so với lực lượng sản xuất dù tạm thời thì nó kìm hãm sự phát triển của lực lượng sản xuất Sở dĩ quan hệ sản xuất có thể tác động mạnh mẽ trở lại đối với lực lượng sản xuất vì

nó quy định mục đích của sản xuất quy định hệ thống tổ chức quản lý sản xuất và quản lý xã hội, quy định phương thức phân phối và phần của cải ít hay nhiều mà người lao động được hưởng Do đó nó ảnh hưởng tới thái độ tất cả quần chúng lao động Nó tạo ra những điều kiện hoặc kích thích hoặc hạn chế sự phát triển công cụ sản xuất, áp dụng thành tựu khoa học kỹ thuật vào sản xuất hợp tác phân công lao động quốc tế

- Đây được xem là quy luật cơ bản, chi phối sự vận động của xã hội loài người và không ngừng phát triển phá vỡ sự phù hợp Khi cả hai không đồng nhất, phù hợp với nhau sẽ tạo ra mâu thuẫn về mặt xã hội được gọi là mâu thuẫn giai cấp và chỉ mang tính chất tạm thời, khi đó mâu thuẫn được gọi là mâu thuẫn giữa lực lượng sản xuất mới và quan hệ sản xuất cũ sẽ được giải quyết bằng cách thay thế quan hệ sản xuất cũ và quan hệ sản xuất mới phù hợp với lực lượng sản xuất

1.4 Ý nghĩa của phương pháp luận

- Quy luật quan hệ sản xuất phù hợp với trình độ phát triển của lực lượng sản xuất có ý nghĩa

vô cùng quan trọng, việc nhận thức đúng đắn quy luật này giúp cho việc nắm bắt quan điểm, hoạch định đường lối, chính sách, là cơ sở khoa học để nhận thức rõ sự đổi mới trong tư duy kinh tế của Đảng và nhà nước ta Khi có xuất hiện mâu thuẫn giữa sự phát triển của lực lượng sản xuất với sự lạc hậu của quan hệ sản xuất thì cần phải có những cuộc cải cách, đổi mới mà cao hơn là một cuộc cách mạng chính trị để có thể giải quyết được mâu thuẫn, từ đó từng bước khôi phục, tạo lập sự phù hợp giữa chúng

2 THỰC TIỄN VẬN DỤNG QUY LUẬT NÀY VÀO TRONG CÔNG CUỘC XÂY DỰNG KINH TẾ Ở VIỆT NAM HIỆN NAY

- Biện chứng giữa lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất có tính quy luật này cũng có tác động mạnh mẽ vào sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội ở nước ta Từ lý luận và thực tiễn cho chúng ta thấy rằng, lực lượng sản xuất chỉ có thể phát triển khi có một quan hệ sản xuất phù hợp với nó Còn quan hệ sản xuất lạc hậu hơn, hoặc tiên tiến (theo ý muốn chủ quan của con người) hơn so với trình độ phát triển của lực lượng sản xuất thì nó sẽ kìm hãm sự phát triển của lực lượng sản xuất Do đó, trong công cuộc đổi mới kể từ Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VI (1986), VII (1991), VIII (1996) và lần thứ IX (2001), Đảng ta đã ‘‘chủ trương thực hiện nhất quán và lâu dài chính sách phát triển nền kinh tế hàng hóa nhiều thành phần, vận động theo cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa, đó chính là nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa’’

8

- Đường lối đó xuất phát từ trình độ lực lượng sản xuất ở nước ta vừa thấp kém, vừa không đồng đều nên chúng ta không thể nóng vội, chủ quan như trước đây để xây dựng một quan hệ sản xuất dựa trên chế độ công hữu xã hội chủ nghĩa về tư liệu sản xuất Như thế, sẽ đẩy quan

hệ sản xuất vượt quá xa (không phù hợp) so với lực lượng sản xuất vốn có của chúng ta Vì vậy, thực hiện nhất quán và lâu dài nền kinh tế hàng hóa nhiều thành phần định hướng xã hội chủ nghĩa mà Đảng ta đã đề ra trong công cucọc đổi mới đất nước là nhằm khơi dậy tiềm năng của sản xuất, khơi dậy năng lực sáng tạo, chủ động, kích thích lợi ích,… đối với các chủ thể lao động trong quá trình sản xuất, kinh doanh để thúc đẩy sản xuất phát triển theo đúng mục đích của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở nước ta là ‘‘Phát triển lực lượng sản xuất, phát triển kinh tế để xây dựng cơ sở vật chất – kỹ thuật của chủ nghĩa xã hội, nâng cao đời sống nhân dân Phát triển lực lượng sản xuất hiện đại gắn liền với xây dựng quan hệ sản xuất mới phù hợp trên cả ba mặt sở hữu, quản lý và phân phối”

- Đối với nước ta, từ một nước nông nghiệp lạc hậu, lại bị chiến tranh tàn phá nặng nề, do vậy, trong sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội, đi đôi với việc củng cố và hoàn thiện quan hệ sản xuất thì điều cần thiết và có tính quyết định là chúng ta phải phát triển lực lượng sản xuất Muốn phát triển lực lượng sản xuất thì không có con đường nào khác là phải tiến hành công nghiệp hóa, hiện đại hóa Đảng ta đã khẳng định: ‘‘Về thực chất, công nghiệp hóa, hiện đại hóa là quá trình chuyển đổi căn bản, toàn diện các hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ và quản lý kinh

tế, xã hội từ sử dụng lao động thủ công là chính, sang sử dụng một cách phổ biến sức lao động cùng với công nghệ, phương tiện và phương pháp tiên tiến, hiện đại, dựa trên sự phát triển công nghiệp và tiến bộ khoa học, công nghệ, tạo ra năng suất lao động xã hội cao”

- Quan niệm ấy về công nghiệp hóa, hiện đại hóa cho thất vấn đề then chốt của quá trình này

ở một nước công nghiệp lạc hậu là cải biến lao động thủ công thành lao động sử dụng kỹ thuật tiên tiến trong toàn bộ nền kinh tế để đạt được năng suất lao động xã hội cao Song, đó không chỉ là sự tăng thêm một cách giản đơn tốc độ và tỷ trọng của sản xuất công nghiệp trong nền kinh tế, mà còn là cả một quá trình chuyển dịch cơ cấu, gắn liền với đổi mới công nghệ, tạo nền tảng cho sự tăng trưởng bền vững và có hiệu quả cao của toàn bộ nền kinh tế quốc dân Công nghiệp hóa phải đi đôi với hiện đại hóa, kết hợp với những bước tiến tuần tự về công nghệ, tận dụng để phát triển chiều rộng, với việc tranh thủ những cơ hội đi tắt, đón đầu để phát triển chiều sâu, tạo nên những mũi nhọn theo trình độ tiến triển của khoa học, công nghệ trong khu vực và trên thế giới

- Như vậy, có thể nói, công nghiệp hóa ở nước ta hiện nay là một quá trình rộng lớn và phức tạp, được triển khai đồng thời với quá trình hiện đại hóa và luôn gắn bó với quá trình hiện đại hóa Sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa ấy phải thật sự lấy phát triển giáo dục-đào tạo, khoa học và công nghệ làm nền tảng và động lực Phát triển giáo dục-đào tạo nhằm nâng cao

9

dân trí, đào tạo nhân lực và bồi dưỡng nhân tài , đáp ứng nhu cầu đòi hỏi về nguồn nhân lực

của công cuộc đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, thực hiện mục tiêu ‘‘Dân giàu, nước

mạnh, xã hội công bằng, dân chủ và văn minh’’

- Điều đó cho thấy rằng quy luật giữa quan hệ sản xuất với trình độ phát triển của lực lượng sản xuất cần phải căn cứ vào điều kiện hoàn cảnh thực tiễn của Việt Nam để xây dựng và phát triển sao cho phù hợp Đây được coi là một trong những quy luật quan trọng nhất và chính sự vận động nội tại của quy luật này mà làm cho các hình thái kinh tế xã hội vận động thay thế nhau từ thấp đến cao, vậy nên cần phải nhận thức đúng đắn quy luật sản xuất phù hợp với trình

độ phát triển của lực lượng sản xuất để vận dụng vào quá trình đổi mới kinh tế, xã hội ở nước

ta

3 GIẢI PHÁP, Ý KIẾN

- Để nâng cao năng lực vận dụng quy luật quan hệ sản xuất phù hợp với trình độ phát triển của lực lượng sản xuất trong việc xây dựng, phát triển toàn diện nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam, em xin đưa ra một vài giải pháp đóng góp sau:

+Phát triển một cách đồng bộ quan hệ sản xuất phù hợp với trình độ của lực lượng sản xuất, vận dụng một cách sáng tạo chủ nghĩa Mác-Lênin vào thực tiễn đất nước

+ Tạo môi trường xã hội thuận lợi cho việc nâng cao hiệu quả vận dụng quy luật quan hệ sản xuất phù hợp với trình độ phát triển của lực lượng sản xuất vào giai đoạn đổi mới nền kinh tế hiện nay

+ Thường xuyên nâng cao trình độ văn hoá, chuyên môn nghiệp vụ cho người lao động, đẩy mạnh quá trình công nghiệp hóa- hiện đại hóa đất nướcđầu tư xây dựng cơ sở vật chất, thiết bị

kĩ thuật, trang bị máy móc hiện đại theo kịp sự phát triển của khoa học kĩ thuật

+Phát huy tích cực vai trò quản lí, lãnh đạo của Đảng và Nhà nước ta trong mọi vấn đề xã hội cũng như trong công cuộc đổi mới toàn diện nền kinh tế thị trường, đổi mới về chính trị xã hội,

ổn định đời sống nhân dân

10

4 KẾT LUẬN

Triết học là một bộ phận không thể thiếu của đời sống xã hội, và lực lượng sản xuất cũng

là một trong những yếu tố hết sức quan trọng trong việc phát triển kinh tế của bất kì một quốc gia nào trên thế giới Và Việt Nam cũng vậy Từ sự nhận thức đúng đắn về mối quan hệ giữa lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất, nước ta đã có những bước tiến đáng kể trong nền kinh

tế dưới sự lãnh đạo của Đảng và chính sách của Nhà nước Đó là một trong những thành tựu quan trọng mà Đảng cùng nhân dân ta đã đạt được trong tình hình nền kinh tế hội nhập quốc tế như ngày nay

Những thành tựu kể trên đã cho thấy tầm quan trọng của quy luật “quan hệ sản xuất phù hợp với tính chất và trình độ phát triển của lực lượng sản xuất’’ Mối quan hệ giữa chúng không chỉ góp phần vào quá trình phát triển kinh tế mà còn có những đóng góp to lớn cho công cụ đổi mới đất nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa ở nước ta hiện nay

Tóm lại, quan hệ sản xuất và lực lượng sản xuất là hai mặt không thể thiếu của quá trình sản xuất, của đời sống xã hội, có mối quan hệ mật thiết với các quá trình khác trong cuộc sống của con người Và đặc biệt, nếu quan hệ sản xuất và lực lượng sản xuất hòa hợp với nhau sẽ tạo ra sự phát triển mạnh mẽ trong nền kinh tế Hiểu được quy luật giữa chúng là hiểu được quy luật phát triển của toàn xã hội, từ đó có những biện pháp để phát triển đất nước một cách toàn diện và mạnh mẽ