KHTN 9 Chân trời sáng tạo Bài 38: Đột biến gene GIÁO ÁN BÀI 38 CHỦ ĐỀ 11 KHOA HỌC TỰ NHIÊN 9 BỘ SÁCH CHÂN TRỜI SÁNG TẠO

KHTN 9 Chân trời sáng tạo Bài 38: Đột biến gene GIÁO ÁN BÀI 38 CHỦ ĐỀ 11 KHOA HỌC TỰ NHIÊN 9 BỘ SÁCH CHÂN TRỜI SÁNG TẠO KHTN 9 Chân trời sáng tạo Bài 38: Đột biến gene GIÁO ÁN BÀI 38 CHỦ ĐỀ 11 KHOA HỌC TỰ NHIÊN 9 BỘ SÁCH CHÂN TRỜI SÁNG TẠO SOẠN CHUẨN 2 CỘT KHTN 9 Chân trời sáng tạo Bài 38: Đột biến gene GIÁO ÁN BÀI 38 CHỦ ĐỀ 11 KHOA HỌC TỰ NHIÊN 9 BỘ SÁCH CHÂN TRỜI SÁNG TẠO SOẠN CHUẨN 2 CỘT KHTN 9 Chân trời sáng tạo Bài 38: Đột biến gene GIÁO ÁN BÀI 38 CHỦ ĐỀ 11 KHOA HỌC TỰ NHIÊN 9 BỘ SÁCH CHÂN TRỜI SÁNG TẠO SOẠN CHUẨN 2 CỘT KHTN 9 Chân trời sáng tạo Bài 38: Đột biến gene GIÁO ÁN BÀI 38 CHỦ ĐỀ 11 KHOA HỌC TỰ NHIÊN 9 BỘ SÁCH CHÂN TRỜI SÁNG TẠO SOẠN CHUẨN 2 CỘT

BÀI 38: ĐỘT BIẾN GENE

Ngày soạn: ………

Ngày dạy Tiết

TKB

Tiết PPCT

I MỤC TIÊU

1 Về kiến thức:

- Phát biểu được khái niệm đột biến gene

- Trình bày được ý nghĩa và tác hại của đột biến gene

2 Về năng lực:

Thông qua hình thành kiến thức mới, phát triển được các năng lực chung và năng lực đặc thù:

2.1 Năng lực chung

Tự chủ và tự học: Chủ động, tích cực thực hiện các nhiệm vụ của bản thân và của

nhóm khi tìm hiểu về đột biến gene

Giao tiếp và hợp tác: Tương tác tích cực với các thành viên trong nhóm để tìm hiểu

về đột biến gene và ý nghĩa, tác hại của đột biến gene

Giải quyết vấn đề và sáng tạo: Chủ động đề ra kế hoạch, cách thức giải quyết vấn

đề, cách thức xử lí các vấn đề trong học tập và thực tiễn liên quan đến đột biến gene

2.2 Năng lực khoa học tự nhiên

Nhận thức khoa học tự nhiên: Phát biểu được khái niệm đột biến gene, lấy được ví

dụ minh hoạ; Trình bày được ý nghĩa và tác hại của đột biến gene

Tìm hiểu tự nhiên: Tìm kiếm thông tin về ý nghĩa, tác hại của đột biến gene.

Vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học: Vận dụng những hiểu biết về đột biến gene vào

giải thích một số hiện tượng trong thực tiễn

3 Phẩm chất

- Chăm chỉ, chịu khó tìm tòi tài liệu và thực hiện các nhiệm vụ cá nhân để tìm hiểu

về đột biến gene và ý nghĩa, tác hại của đột biến gene

- Có trách nhiệm trong hoạt động nhóm, chủ động nhận và thực hiện nhiệm vụ khi

được GV và bạn cùng nhóm phân công.

- Có thái độ đúng đắn, tôn trọng, chia sẻ với những người không may mắn mắc bệnh, tật di truyền liên quan đến đột biến gene

II THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU

- Tranh, ảnh trong SGK và tranh, ảnh về đột biến gene; bài giảng (bài trình chiếu)

- Phiếu học tập, phiếu đánh giá HS

III TIẾN TRÌNH DẠY HỌC

1 KHỞI ĐỘNG BÀI HỌC

Hoạt động 1: Khởi động

a) Mục tiêu

- Xác định được nội dung sẽ học trong bài là tìm hiểu về đột biến gene Từ đó, liên

hệ giải thích được các vấn đề trong tự nhiên và vận dụng vào thực tiễn

- Tạo tâm thế sẵn sàng tìm hiểu, thực hiện nhiệm vụ được giao để trả lời được câu hỏi đặt ra ở tình huống khởi động

b) Tổ chức thực hiện

Giao nhiệm vụ học tập

GV sử dụng phương pháp dạy học giải quyết vấn đề,

đặt vấn đề khởi động theo gợi ý SGK, yêu cầu HS đưa

ra các phương án khác nhau giải thích về màu lông

của con hươu trắng trong đàn hươu

Mở đầu trang 161 Bài 38 KHTN 9: Năm 2006, các

nhà khoa học đã phát hiện một con hươu có màu lông

trắng khác biệt với màu lông của những con hươu

khác ở một vùng núi miền Đông nước Đức Hãy tìm

hiểu nguyên nhân dẫn đến sự khác biệt về màu lông

của con hươu trắng này

Trả lời Mở đầu trang 161 Bài 38 KHTN 9:

Nguyên nhân dẫn đến sự khác biệt về màu lông của con hươu trắng này là do một hiện tượng đột biến gene gọi là albinism (bạch tạng) Albinism là một tình trạng di truyền khiến cho cá thể không sản xuất đủ melanin, chất làm cho da, tóc và mắt có màu sắc Trong trường hợp của con hươu này, sự thiếu hụt

Thực hiện nhiệm vụ học tập

HS hoạt động theo nhóm để cùng tìm hiểu về tình

huống khởi động, mỗi nhóm HS đưa ra một phương

án giải thích hiện tượng khác biệt về màu lông của

con hươu trắng

GV theo dõi, gợi ý, động viên, khích lệ HS tham gia

vào hoạt động khởi động

Báo cáo kết quả và thảo luận

HS thảo luận với bạn, cử đại diện trình bày câu trả lời

của nhóm

Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

GV nhận xét, đánh giá ý thức, thái độ làm việc của

HS các nhóm

GV dẫn dắt đến vấn đề cần tìm hiểu trong bài học và

đưa ra mục tiêu của bài học

melanin đã dẫn đến việc lông của chúng không có màu, tạo ra một vẻ ngoài trắng sáng khác biệt so với các con hươu khác trong khu vực

2 HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI

Hoạt động 2: Tìm hiểu khái niệm đột biến gene

a) Mục tiêu

- Phát biểu được khái niệm đột biến gene

- Thông qua hình thành kiến thức mới, phát triển được các năng lực chung và năng lực đặc thù

b) Tổ chức thực hiện

GV dùng phương pháp trực quan kết hợp phương tiện

trực quan Hình 38.1 trong SGK, tổ chức cho HS tìm hiểu

và xác định được các dạng đột biến gene

GV chia lớp thành các nhóm nhỏ, mỗi nhóm ba HS, yêu

cầu HS quan sát Hình 38.1 Mỗi HS xác định một loại

đột biến gene, mô tả mỗi loại đột biến đó, sau đó giải

thích cho các bạn cùng nhóm về loại đột biến mà mình

vừa tìm hiểu được sao cho các bạn trong nhóm đều xác

định được sự khác nhau của các loại đột biến gene Qua

đó, GV hướng dẫn để HS trả lời câu Thảo luận 1 (SGK

trang 161)

Hình thành kiến thức mới 1 trang 161 KHTN 9: Quan

sát Hình 38.1 và cho biết cấu trúc của đoạn gene đột

biến có gì khác với cấu trúc của đoạn gene bình thường.

Từ đó, nêu khái niệm đột biến gene

Thực hiện nhiệm vụ học tập

HS thảo luận trong nhóm nhỏ, thực hiện nhiệm vụ theo

yêu cầu của GV

GV theo dõi, động viên, khích lệ HS tham gia vào hoạt

động của nhóm

Báo cáo kết quả và thảo luận

GV gọi một vài cá nhân bất kì trả lời câu hỏi nhanh, yêu

gene.

a) Tìm hiểu khái niệm đột biến gene.

Trả lời Hình thành kiến thức mới 1 trang 161:

- Cấu trúc của đoạn gene đột biến khác so với cấu trúc của đoạn gene bình thường như sau:

Hình a): Đoạn gene đột biến được thêm 1 cặp nucleotide T – A

Hình b): Đoạn gene đột biến bị mất 1 cặp nucleotide A – T

Hình c): Đoạn gene đột biến bị thay cặp nucleotide A – T thành cặp nucleotide C – G

- Khái niệm đột biến gene: Đột biến gene là những biến đổi trong cấu trúc của gene, thường liên quan đến một hoặc vài cặp nucleotide

cầu HS khác lắng nghe, nhận xét và đưa ra ý kiến của

bản thân về câu trả lời của bạn

Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

GV gọi ngẫu nhiên một vài đại diện nhóm trình bày kết

quả

GV nhận xét, đánh giá chung và rút ra kết luận về đột

biến gene: Đột biến gene là những biến đổi trong cấu

trúc của gene, thường liên quan đến một hoặc vài cặp

nucleotide Một số dạng đột biến gene gồm: mất, thêm,

thay thế một hoặc một số cặp nucleotide

Hoạt động 3: Tìm hiểu ý nghĩa và tác hại của đột biến gene

a) Mục tiêu

- Trình bày được ý nghĩa và tác hại của đột biến gene

- Thông qua hình thành kiến thức mới, phát triển được các năng lực chung và năng lực đặc thù

b) Tổ chức thực hiện

PHẨM

Giao nhiệm vụ học tập

GV sử dụng phương pháp dạy học dự án để HS tìm hiểu về

ý nghĩa và tác hại của đột biến gene

GV giao nhiệm vụ trước ở nhà cho HS theo từng nhóm nhỏ,

yêu cầu HS chuẩn bị tìm kiếm các tư liệu, hình ảnh liên quan

đến đột biến gene trong tự nhiên và đột biến gene nhân tạo;

2 Ý nghĩa và tác hại của đột biến gen

a) Tìm hiểu ý nghĩa

và tác hại của đột biến gene

viết báo cáo thống kê số lượng đột biến gene, ý nghĩa và tác

hại của mỗi loại Thông qua đó, GV hướng dẫn HS trả lời câu

Thảo luận 2 (SGK trang 162)

Hình thành kiến thức mới 2 trang 162 KHTN 9: Hãy nêu ý

nghĩa và tác hại của đột biến gene

Thực hiện nhiệm vụ học tập

HS làm việc theo nhóm nhỏ để thực hiện dự án đã được phân

công, chuẩn bị nhiệm vụ ở nhà

GV gợi ý, theo dõi và động viên, khích lệ HS tham gia vào

nhóm để thực hiện dự án

Báo cáo kết quả và thảo luận

HS lắng nghe bài báo cáo dự án của nhóm bạn, bổ sung thêm

các nội dung còn thiếu, đưa ra các câu hỏi còn băn khoăn để

GV và các bạn trong lớp cùng giải đáp

Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

GV cho HS báo cáo về sản phẩm đã chuẩn bị

GV nhận xét, đánh giá chung và rút ra kết luận về ý nghĩa và

tác hại của gột biến gene: Đột biến gene có thể gây hại nhưng

cũng có thể vô hại hoặc có lợi cho cơ thể sinh vật Đột biến

gene cung cấp nguồn nguyên liệu phong phú cho quá trình

tiến hoá Mức độ gây hại của gene đột biến phụ thuộc vào

loại đột biến, tổ hợp gene hoặc phụ thuộc vào môi trường

Trả lời Hình thành kiến thức mới 2 trang 162:

- Tác hại của đột biến gene: Đột biến gene phá vỡ sự hài hòa trong kiểu gene thường tạo nên kiểu hình có hại làm giảm khả năng sống sót, sinh sản, thích nghi của sinh vật

- Ý nghĩa của đột biến gene: Đột biến gene làm xuất hiện các allele khác nhau của cùng một gene Qua giao phối sẽ xuất hiện nhiều loại kiểu gene và kiểu hình mới góp phần tạo nên sự đa dạng sinh học, cung cấp nguyên liệu phong phú cho quá trình tiến hóa và chọn giống

3 HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

a) Mục tiêu

- Củng cố, luyện tập các kiến thức được học

- Thông qua quá trình luyện tập, phát triển được các năng lực chung và năng lực khoa học tự nhiên

b) Tổ chức thực hiện

HOẠT ĐỘNG CỦA

GV – HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Giao nhiệm vụ học tập

GV yêu cầu HS làm việc

độc lập để trả lời các câu

hỏi luyện tập trong SGK

bằng cách hoàn thành

Phiếu học tập số 1

Luyện tập trang 162

KHTN 9: Lấy thêm ví

dụ về đột biến gene ở vật

nuôi và cây trồng

Luyện tập trang 162

KHTN 9: Lấy một số ví

dụ để chỉ ra đột biến

gene có lợi cho cơ thể

sinh vật và cho nhu cầu

PHIẾU HỌC TẬP 1 Luyện tập trang 162 KHTN 9: Lấy thêm ví dụ về đột

biến gene ở vật nuôi và cây trồng

Trả lời:

Ví dụ về đột biến gene ở vật nuôi và cây trồng:

- Tạo ra đột biến mai vàng 150 cánh

- Tạo ra đột biến sầu riêng cơm vàng hạt lép (ở Cái Mơn

- Bến Tre)

- Giống lúa CM5 mang gene bị đột biến cấu trúc làm xuất hiện những tính trạng tốt như: năng suất cao, chịu rét, chống chịu sâu bệnh khá, chịu mặn tốt

- Tạo ra giống cà chua đột biến gene có hàm lượng gamma aminobutyric acid (GABA) trong quả cao hơn khoảng 5 – 6 lần so với cà chua trong tự nhiên

- Ngô ngọt đột biến gene có hàm lượng đường trong hạt

của con người.

Thực hiện nhiệm vụ

học tập

HS làm việc độc lập để

hoàn thành Phiếu học tập

số 1

GV theo dõi, đôn đốc,

nhắc nhở HS tích cực tìm

ra câu trả lời

Báo cáo kết quả và thảo

luận

HS trình bày kết quả

luyện tập vào Phiếu học

tập số 1

GV kiểm tra ngẫu nhiên

một vài em

Đánh giá kết quả thực

hiện nhiệm vụ

GV nhận xét, đánh giá

chung và mở rộng, củng

cố thêm các kiến thức về

đột biến gene

cao

- Củ cải đường đột biến gene lá có nhiều vùng đốm trắng

do thiếu diệp lục

- Lợn đột biến gene song sinh dính liền thân

- Vịt đột biến gene có 3 chân

Trả lời Luyện tập trang 162 KHTN 9:

- Một số ví dụ để chỉ ra đột biến gene có lợi cho cơ thể sinh vật:

+ Đột biến gene kháng thuốc trừ sâu ở côn trùng là đột biến có lợi trong môi trường có thuốc trừ sâu

+ Giống lúa CM5 mang gene bị đột biến cấu trúc làm xuất hiện những tính trạng tốt như: chịu rét, chống chịu sâu bệnh khá, chịu mặn tốt

- Một số ví dụ để chỉ ra đột biến gene có lợi cho nhu cầu của con người:

+ Hoa lan đột biến có giá trị kinh tế cao

+ Giống cà chua đột biến gene có hàm lượng gamma aminobutyric acid (GABA) trong quả cao hơn khoảng 5 – 6 lần so với cà chua trong tự nhiên

+ Ngô ngọt đột biến gene có hàm lượng đường trong hạt cao

4 HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

a) Mục tiêu

- Vận dụng kiến thức đã học vào thực tiễn

- Thông qua quá trình vận dụng kiến thức, phát triển được các năng lực chung và năng lực đặc thù

b) Tổ chức thực hiện

Giao nhiệm vụ học tập Trả lời Vận dụng trang 162:

GV tổ chức cho HS thảo luận theo từng nhóm để

đưa ra đáp án cho câu hỏi vận dụng trong SGK

Vận dụng trang 162 KHTN 9: Nên hay không

nên loại bỏ khỏi quần thể các cá thể sinh vật có

đặc điểm khác biệt so với các cá thể khác Hãy

nêu quan điểm của em về vấn đề này

Thực hiện nhiệm vụ học tập

HS thảo luận theo từng nhóm và đưa ra câu trả

lời

GV theo dõi, đôn đốc, nhắc nhở HS tích cực

tham gia vào hoạt động nhóm

Báo cáo kết quả và thảo luận

GV yêu cầu đại diện của một vài nhóm trả lời

câu hỏi và đánh giá thái độ, kết quả làm việc của

các nhóm

Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

GV nhận xét, đánh giá chung và mở rộng thêm

các ví dụ về đột biến gene và liên hệ, giải thích

ứng dụng đột biến gene trong thực tiễn

- Không nên loại bỏ khỏi quần thể các cá thể sinh vật có đặc điểm khác biệt so với các cá thể khác

- Giải thích: Quần thể sinh vật muốn tồn tại và phát triển phải

có sự thích nghi với môi trường sống Mà môi trường sống luôn thay đổi Do đó, nếu quần thể sinh vật có tính đa hình (có nhiều

cá thể có đặc điểm khác biệt) thì quần thể sinh vật sẽ có khả năng thích nghi cao với sự thay đổi của môi trường Bởi vậy, nếu loại bỏ khỏi quần thể các cá thể sinh vật có đặc điểm khác biệt so với các cá thể khác thì sẽ đe dọa đến khả năng tồn tại, phát triển

và tiến hóa của quần thể sinh vật

PHỤ LỤC PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1

Nhóm:

1 Lấy thêm ví dụ về đột biến gene ở vật nuôi và cây trồng.

Trả lời:

2 Lấy một số ví dụ để chỉ ra đột biến gene có lợi cho cơ thể sinh vật và cho nhu cầu

của con người

Trả lời:

ĐÁP ÁN

1

Trả lời:

Ví dụ về đột biến gene ở vật nuôi và cây trồng:

- Tạo ra đột biến mai vàng 150 cánh

- Tạo ra đột biến sầu riêng cơm vàng hạt lép (ở Cái Mơn - Bến Tre)

- Giống lúa CM5 mang gene bị đột biến cấu trúc làm xuất hiện những tính trạng tốt như: năng suất cao, chịu rét, chống chịu sâu bệnh khá, chịu mặn tốt

- Tạo ra giống cà chua đột biến gene có hàm lượng gamma aminobutyric acid (GABA) trong quả cao hơn khoảng 5 – 6 lần so với cà chua trong tự nhiên

- Ngô ngọt đột biến gene có hàm lượng đường trong hạt cao

- Củ cải đường đột biến gene lá có nhiều vùng đốm trắng do thiếu diệp lục

- Lợn đột biến gene song sinh dính liền thân

- Vịt đột biến gene có 3 chân

2

- Một số ví dụ để chỉ ra đột biến gene có lợi cho cơ thể sinh vật:

+ Đột biến gene kháng thuốc trừ sâu ở côn trùng là đột biến có lợi trong môi trường

có thuốc trừ sâu

+ Giống lúa CM5 mang gene bị đột biến cấu trúc làm xuất hiện những tính trạng tốt như: chịu rét, chống chịu sâu bệnh khá, chịu mặn tốt

- Một số ví dụ để chỉ ra đột biến gene có lợi cho nhu cầu của con người:

+ Hoa lan đột biến có giá trị kinh tế cao

+ Giống cà chua đột biến gene có hàm lượng gamma aminobutyric acid (GABA) trong quả cao hơn khoảng 5 – 6 lần so với cà chua trong tự nhiên

+ Ngô ngọt đột biến gene có hàm lượng đường trong hạt cao

PHỤ LỤC PHIẾU ĐÁNH GIÁ KĨ NĂNG THUYẾT TRÌNH SẢN PHẨM HỌC TẬP CỦA

Họ tên học sinh:

Nhóm:

Lớp:

Diễn đạt trôi chảy, phát âm rõ ràng

Tốc độ thuyết trình vừa phải, ngưng ngắt câu đúng lúc, đúng

chỗ

Âm lượng vừa phải

Diễn đạt dễ hiểu, súc tích

Bài thuyết trình theo kết cấu logic, chặt chẽ

Trực quan hoá bài thuyết trình (sử dụng hình ảnh, biểu đồ,

video clip, )

Tương tác với người nghe trong khi thuyết trình

Kết hợp sử dụng ngôn ngữ cơ thể phù hợp

PHIẾU ĐÁNH GIÁ NĂNG LỰC HỢP TÁC CỦA MỖI CÁ NHÂN TRONG NHÓM

Họ tên học sinh:

Nhóm:

Lớp:

Các tiêu chí Điểm tối đa Cá nhân đánh giá Nhóm đánh giá

Sẵn sàng, vui vẻ nhận

nhiệm vụ được giao

1

Thực hiện tốt nhiệm

vụ cá nhân được giao

2

Chủ động liên kết các

thành viên có những

điều kiện khác nhau

vào trong các hoạt

động của nhóm

2

Sẵn sàng giúp đỡ

thành viên khác trong

nhóm khi cần thiết

2

Chủ động chia sẻ thông

tin và học hỏi các thành

viên trong nhóm

1

Đưa ra các lập luận

thuyết phục được các

thành viên trong nhóm

2