Điều kiện tiên quyết để các sinh viênnhư chúng tôi trở thành được giáo viên, đó chính là chúng tôi phải học được cách quan sátcách hoạt động của một giáo viên trong một tiết học.. Tôi cò
NHỮNG CHUẨN BỊ CẦN CÓ CỦA MỘT GIÁO SINH KHI ĐI QUAN SÁT
Một giáo sinh khi đi quan sát một tiết dạy cần chuẩn bị trước một vài thứ cần thiết giúp ích cho quá trình quan sát được đầy đủ và trơn tru hơn Theo cá nhân tôi, tôi nghĩ rằng: là giáo sinh, chúng tôi nên chuẩn bị 2 thứ quan trọng nhất, đó là chuẩn bị về: Vật chất và Phi vật chất.
Tôi cho rằng khi đi quan sát dự giờ một tiết học nào, tôi cũng sẽ cần những thứ như:
• Tác phong ăn mặc: khi chúng ta tham gia một tiết học, việc giáo viên và học sinh sẽ nhìn thấy và đánh giá chúng ta có sự nghiêm túc nơi trường học hay không là dựa vào tác phong của chúng ta khi đến trường, đến lớp Chúng ta cần tuân thủ và nghiêm túc chấp hành các quy định về ăn mặc Việc đó sẽ thể hiện được phong cách và sự chỉn chu của giáo sinh, những người sắp trở thành giáo viên
• Một phiếu quan sát đã được soạn thảo hoàn chỉnh và đẩy đủ các yếu tố cần quan sát: đây chính là một vật dụng vô cùng quan trọng khi chúng ta đi quan sát một lớp học, chúng ta cần có sự chuẩn bị bài bản và có tính hệ thống để giúp cho việc quan sát, ghi chú không bị rối và cũng không bị thiếu sót.
Bút, điện thoại và máy tính là những vật dụng thiết yếu mà một giáo sinh nên có khi đi quan sát thực tế Những vật dụng này giúp giáo sinh ghi chép nhanh chóng những điểm quan trọng ngoài phiếu quan sát Ngoài ra, trong trường hợp muốn ghi âm, chụp ảnh hay quay video tiết học với sự đồng ý của giáo viên và học sinh, các thiết bị điện tử như điện thoại và máy tính cũng rất cần thiết để lưu trữ tài liệu phục vụ cho quá trình thực tập, thực hành sau này.
• Tài liệu: cụ thể khi chúng ta đi quan sát một tiết học nào, chúng ta cần có sự chuẩn bị về tài liệu liên quan đến tiết học đó như sách giáo khoa, kiến thức liên quan đến môn học, tiết học, các tài liệu về nội dung bài học, v.v…
• Sổ tay cá nhân: tôi cho rằng việc có cho mình một sổ tay cá nhân để ghi lại những gì chúng ta muốn học hỏi, muốn rút kinh nghiệm mà không thể ghi vào trong phiếu là một điều cần thiết Sổ tay này sẽ là nơi chúng ta ghi lại những quan điểm cá nhân, những suy nghĩ cá nhân về tiết học
Những trang bị cần thiết khi đi quan sát một tiết học không chỉ là những vật dụng, thiết bị bên ngoài, hiện hữu mà các giáo sinh cũng cần chuẩn bị cho mình một tâm lý, tinh thần tốt trước và trong quá trình quan sát Những người giáo sinh cần chủ động và có tâm thế sẵn sàng học hỏi để đến khi vào trong một lớp học, chúng ta mới có thể quan sát tối đa các hoạt động diễn ra và thái độ của giáo viên và học sinh ngay tại thời điểm đi dự giờ
Vậy nên, những chuẩn bị về phi vật chất của giáo sinh có thể là gì, tôi đã suy nghĩ và đưa ra một số những thứ mà tôi cho rằng mỗi giáo sinh đều nên trang bị, đó là:
• Thông tin lớp học: sĩ số, học lực học sinh trong lớp, sơ đồ chỗ ngồi, cách chia tổ của lớp học, v.v…
• Một thái độ tốt khi đi quan sát dự giờ: dù rằng chỉ là giáo sinh, chúng ta đi quan sát nhằm mục đích học tập và trau dồi nhưng chúng ta vẫn không thể quên có một thái độ tốt trước lớp học, giáo viên và học sinh Người giáo sinh cần thể hiện thái độ nghiêm túc, chỉn chu và chuyên nghiệp khi đến lớp.
• Một tinh thần chủ động học hỏi, nghiên cứu: chúng ta không thể mang một thái độ ép buộc khi đi đến một lớp học, việc đi dự giờ là một phần trong quá trình rèn luyện năng lực nghề nghiệp của mình Chúng ta phải luôn mong muốn học hỏi để rút kinh nghiệm cho bản thân để khi đứng lớp, chúng ta không còn bỡ ngỡ và vụng về.
• Các kỹ năng mềm: ngoài ra việc rèn luyện các kỹ năng về công nghệ thông tin; giao tiếp; tốc ký; ghi nhớ; nhận định, đánh giá cũng rất cần khi giáo sinh tham gia vào các tiết học để quan sát dự giờ, vì không phải đi quan sát là chúng ta ngồi im và chỉ nhìn lớp học diễn ra từ đầu đến cuối
• Kiến thức chuyên môn vững vàng: trước khi đi dự giờ một lớp nào, chúng ta cần nắm vững kiến thức của kiến thức ngày hôm đó và các kiến thức cũ Việc giáo sinh học tập chăm chỉ và có kiến thức vững chắc sẽ giúp giáo sinh nắm bắt các hoạt động trong lớp tốt hơn, đưa ra được các nhận định về sự logic của kiến thức.
PHÂN TÍCH HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC-SO SÁNH LỚP HỌC TRONG NGỮ CẢNH VIỆT VÀ PHÁP
NGỮ CẢNH VIỆT VÀ PHÁP 2.1 Phân tích hoạt động dạy-học
Dựa trên phiếu quan sát mà tôi và nhóm chúng tôi khi học học phần này đã soạn thảo và chỉnh sửa tôi sẽ sử dụng phiếu ấy để phân tích một tiết học đã được thu hình dành cho bậc tiểu học mà cô Lê Thị Phương Uyên đã gửi cho lớp Tôi sẽ trình bày sơ về phiếu quan sát mà nhóm đã thực hiện, phiếu bao gồm 2 tờ, cụ thể là 3 trang giấy A4, chúng tôi đã chia phiếu thành các phần khác nhau để tiện quan sát và ghi chú:
• Giới thiệu chung: họ tên giáo viên được quan sát, tên bài học, ngày-giờ quan sát, họ tên người quan sát, kĩ năng mà người giáo viên sẽ dạy.
5 phút đầu giờ: quan sát không khí trong lớp để đánh giá thái độ học sinh.
• Tiến trình (démarche): quan sát các hoạt động diễn ra trong lớp trong suốt khoảng thời gian quan sát được diễn ra như thế nào, gồm mấy giai đoạn (phases), mục đích của các giai đoạn ấy (objectifs), và các hoạt động cụ thể diễn ra trong các giai đoạn (activités).
• Bảng quan sát từng đối tượng và sự tương tác: bảng này sẽ quan sát riêng 2 đối tượng là giáo viên và học sinh, sau đó có một phần quan sát sự tương tác tương quan giữa hai đối tượng.
Trong quá trình quan sát, sinh viên ghi chép những nhận xét chung về tiết học dưới góc nhìn cá nhân, bao gồm cả những điểm cần cải thiện của giáo viên Ngoài ra, sinh viên có thể bổ sung những chi tiết còn thiếu chưa được ghi trong bảng quan sát Sinh viên cũng nên lưu ý những điểm mạnh của giáo viên để học hỏi và áp dụng vào quá trình giảng dạy của mình.
Và tôi sẽ tiến hành phân tích một video lớp tiểu học đã được thu hình trong ngữ cảnh Pháp dựa trên phiếu quan sát này
Nom et Prénom de l’enseignant :
Sujet de la leỗon (Thốme) :
Nom et Prénom de l’observateur :
Durant 5 minutes début du cours, l’ambiance de la classe est :
Phase 1 : Révision Rappel la précédente leҫon
Activité 1: Rappeler: giáo viên đặt các câu hỏi gợi mở cho các em học sinh trả lời về bài học cũ
Activité 2: Compléter: các em học sinh nghe lại câu chuyện 1 lần nữa từ giáo viên và bổ sung các chi tiết còn thiếu
Terminer la fiche de groupe des élèves
Các em học sinh tổ chức hoạt động theo nhóm để tổng hợp lại các phiếu cá nhân và hoàn thành 1 bài exposé hoàn chỉnh.
Phase 3: Présentation Présenter les fiches des élèves
Activité 1: Exposer: các em học sinh đứng trước lớp và trình bày bài làm của nhóm mình cho cô và các bạn cùng nghe
Activité 2: Commenter: cô giáo và các bạn trong lớp nhận xét bài làm của các bạn thuyết trình
Phase 4: Relecture Les élèves relisent l’histoire pour les autres, ne pas avoir besoin d’aider de l’enseignant
Có 2 em học sinh đại diện đọc lại câu chuyện cho các em khác trong lớp nghe, có sự hiện diện của giáo viên bên cạnh và các bạn trong lớp nghe một cách nghiêm túc và chăm chú.
(phân tích cụ thể tiến trình nằm trong phụ lục mục 1.2) Éléments observables Remarque
La gestion de la classe
L’espace : Déplacer ou non déplacer ? Comment ? Au quelle activité ? Phase 1: giáo viên ngồi trước mặt các em học sinh. Phase 2: giáo viên di chuyển khắp lớp để xem xét và giúp đỡ các em. Phase 3: giáo viên ngồi giữa các em, cùng các em nghe phần trình bày của các bạn.
Le travail en groupe : faҫon d’organiser une classe en groupe pour chaque activité (décrire la tâche, préciser le temps de travail en groupe, indiquer le nombre de membres d'un groupe, etc)
Giáo viên có đặt câu hỏi về bài làm của nhóm để các em giải thích, tạo sự tư duy động não cho các em Giáo viên có sự dặn dò và hỏi ý kiến các em, thể hiện sự tôn trọng lớp các em, không áp đặt.
(incoporer lutilisation de la langue dans l’organisation des activités)
L’enseignant technicien (maitriser lutilisation d’Internet
L’enseignant facilitateur d’apprentissage (donner des
Phase 1: giáo viên nắm vai trò l’enseignant falicitateur (dẫn dắt các em trả lời câu hỏi để tìm hiểu bài học).Phase 2 + 3: giáo viên nắm vai trò l’enseignant conseils qui facilitent le travail de l’apprenant)
L’enseignant détenteur du savoir (disposer d’une base de connaissance solide + transmettre les connaissances de manière claire et compréhensible aux élèves)
(organiser des activités efficaces et raisonnables) animateur + expert (người hoạt động chủ yếu là học sinh, giáo viên là người hướng dẫn và tổ chức hoạt động cho cấc em làm việc, học tập chủ động).
Quelles-sont les consignes ? Est-ce que les élèves comprennent ? Est-il expliquer les consignes aux élèves ?
L’enseignant utilise vouvoyer ou tutoyer aux élèves ? Đa số các consignes người giáo viên đưa ra các em đều hiểu (vì các em trả lời và thực hiện theo đúng yêu cầu của giáo viên).
Giáo viên có sự thay đổi ngôi xưng cho phù hợp khi nói chuyện tập thể hay cá nhân các em.
Le traitement de la situation
La prise en compte du processus d’apprentissage des élèves, l'attention apportée aux élèves en difficulté…
Bilenne là một em đọc yếu và giáo viên đã chú ý điều đó, cô đã tạo điều kiện cho em nói nhiều hơn.
Khi làm việc nhóm cô cũng dạo quanh và giúp đỡ các em khi cần.
Souci de maintenir un respect mutuel entre les élèves
Cô yêu cầu các em vỗ tay mỗi khi các bạn thuyết trình xong, cô còn để các em làm việc nhóm để tăng thêm sự giao tiếp giữa các em.
Souci de faire participer tous les élèves et techniques ou comportements utilisés pour les motiver
Cô giáo yêu cầu học sinh nhận xét phần trình bày của bạn Bilenne để tạo sự tương tác trong lớp học Cô tạo hoạt động nhóm để tất cả học sinh đều phải thảo luận Cô cung cấp giấy nhỏ và giấy lớn để học sinh thể hiện phần trình bày cá nhân hoặc nhóm của mình.
Des activités pratiques sont organisées (travail en petite groupe/en tandems/ individuelle)
Có các hoạt động cá nhân (ghi chú câu chuyện, thuyết trình), hoạt động nhóm (tổng hợp bài cá nhân).
Traitement de l’erreur des apprenants
Le matériel Le TBI, le tableau noir, les images, les cartes, etc
Les tâches Tâche unique/ ni tâche/ tâche préparée/ tâche non préparée
Tâche unique xuyên suốt buổi học, đó là yêu cầu các em kể lại câu chuyện.
Correction des exercices Comment l’enseignant corrige les exercices ? (soigneusement/sommaireme nt)
Activité dans le classe Préparer pour le cours
Sử dụng tờ giấy ghi chú trong bài học lần trước và bổ sung những chỗ thiếu vào buổi học mới.
Répondre aux questions/aux activités de l’enseignant
Có sự tham gia, trả lời câu hỏi, thuyết trình, thảo luận nhóm theo yêu cầu của giáo viên.
Respectation l’enseignant Có sự tôn trọng giáo viên thông qua cách các em trả lời câu hỏi, tham gia hoạt động.
Participation (en grande quantité/ en petite quantité)
En grand quantité, đa phần là cả lớp đều tham gia.
Réaction aux activités de l’enseignant (joyeux/ enthousiasme/ ennuyeux/ non interessé…) Joyeux, enthousiasme
Attitude de l’enseignant Réponse aux questions des élèves avec un sentiment positive
Có sự tận tâm và nhiệt tình trong cách giáo viên đối thoại với các em học sinh.
Avec les réponses des apprenants (féliciter/ apprécier/ réprimander/ encourager…)
Féliciter (vỗ tay khen ngợi các bạn khi thuyết trình xong), Encourager (khuyến khích Bilenne nên nói nhiều hơn), Apprécier (khen ngợi các bạn trả lời câu hỏi đúng).
Remarque géneral(s) : (l’amélioration de l’enseignant, les éléments n’ont pas noté, les points forts que l’observateur doit apprendre…
2.2 Nhận xét hoạt động dạy-học
VẤN ĐỀ THẢO LUẬN VỀ NGHỀ GIÁO VIÊN
Nghể giáo viên như tôi đã nói ngay từ Lời mở đầu rằng đây là một nghề không hề dễ dàng, thứ chúng ta tạo ra không phải của cải vật chất mà chính là hình thành được nhân cách, đạo đức của con người Công việc này cao cả là thế nhưng vẫn có không ít vấn đề xoay quanh nghề nghiệp này Theo tôi, là một người đã và đang quan sát các giáo viên của mình đứng lớp, tôi nhận thấy rằng các vấn đề giáo viên thường gặp, đặc biệt là giáo viên ngoại ngữ đó chính là sự thiếu tham gia của người học trong các hoạt động lớp học mà giáo viên đặt ra và việc chưa sử dụng được ngoại ngữ 100% trong lớp học.
Tương tác giữa giáo viên và học sinh trong lớp ngoại ngữ là vấn đề thường gặp Các hoạt động do giáo viên xây dựng nhằm giúp học viên tiếp thu kiến thức theo cách thức mới mẻ, thú vị hơn Tuy nhiên, thực tế là đa số học sinh khá thụ động, im lặng khi tham gia nhiệm vụ Đây là vấn đề nan giải cần được quan tâm và tìm cách khắc phục.
Theo tôi, việc hiện trạng này xảy ra có thể do yêu cầu của giáo viên với học sinh còn cao, vì trong lớp có những bạn học tiếp thu kém, kiến thức không vững sẽ rất ngại trong việc tham gia vào các hoạt động Ngoài ra, hiện trạng này xảy ra là do chính bản thân học sinh có tâm lý sợ nói, sợ sai, không dám nói lên các ý kiến của mình nên suy ra các bạn trở nên thụ động và phụ thuộc vào giáo viên nhiều hơn Và thêm một lý do nữa đó chính là việc tổ chức hoạt động của giáo viên không thu hút được đông đảo sự tham gia của người học, khiến cho lớp học bị đình trệ và thiếu sự náo nhiệt.
Tôi nghĩ rằng vấn đề này cần được khắc phục chủ yếu là từ phía người học Giáo viên đưa ra các hoạt động đều là muốn tốt cho người học, muốn cho người học dễ dàng nắm được kiến thức thông qua việc thực hành nhưng người học lại mang tâm lý bị ép buộc, từ chối và chán nản khiến cho không khí lớp học tiêu cực và không có sự sôi nổi, việc giao tiếp tiếng pháp là một điều khó khăn đối với họ Hơn nữa, vấn đề này là vấn đề chung của giáo dục Việt Nam, đa số trong các lớp học tôi từng trải qua và quan sát được, các bạn học sinh đều có một tâm thế thụ động, ít tham gia các hoạt động trong lớp một cách năng nổ, mải mê làm việc riêng hoặc nói chuyện trong giờ Điều này để có thể thay đổi rất có và cần có sự quyết tâm của giáo viên lẫn học sinh Các bạn học sinh cần ý thức được tầm quan trọng của việc học trên lớp.
Việc chưa thể sử dụng hoàn toàn ngoại ngữ trong lớp học là vấn đề tồn tại lâu dài đối với giáo viên ngoại ngữ tại Việt Nam Trong các lớp học tiếng Anh hay Pháp, tình trạng học sinh sử dụng tiếng mẹ đẻ vẫn còn phổ biến Học sinh chưa có thói quen giao tiếp bằng ngoại ngữ, ít học sinh giao tiếp tốt trong các lớp học Đa số học sinh thường im lặng khi gặp câu hỏi dài và khó bằng tiếng Anh hoặc tiếng Pháp, hoặc có xu hướng trả lời bằng tiếng Việt khi không diễn đạt được bằng ngoại ngữ Tình trạng này gây cản trở lớn cho việc hình thành kỹ năng, phản xạ tư duy và giao tiếp bằng ngoại ngữ của học sinh.
Vấn đề này xảy ra vì chúng ta là người Việt đang học một ngôn ngữ khác với tiếng Việt, cho nên rất khó để có thể quen và thành thạo sử dụng ngoại ngữ như Anh, Pháp trong giao tiếp
Và hơn nữa, việc giao tiếp bằng ngoại ngữ 100% là rất khó vì các ban học sinh vẫn còn là người đang học hỏi các kiến thức, các bạn chưa đủ khả năng hay phản xạ để có thể giao tiếp một cách thuận lợi với giáo viên trong các tình huống lớp học Ngoài ra theo như quan điểm của tôi đó là vì các bạn vẫn còn quen với việc suy nghĩ bằng tiếng mẹ đẻ cho nên việc nói ra cũng sẽ bị tiếng Việt ảnh hưởng một phần nào đó Nhưng có những trường hợp các bạn rất cố gắng sử dụng tiếng Pháp (tiếng Anh) nhưng không thể thành thạo được như người giáo viên, và không thể giải thích quan điểm của mình một cách rõ ràng, mạch lạc như dùng tiếng Việt.
Tôi cho rằng trường hợp này là điều đương nhiên trong bất kì một lớp học nào Người học rất khó để có thể giao tiếp một cách tự nhiên với giáo viên trong lớp học bằng ngoại ngữ 100% Chúng ta cũng không nên thúc ép hay yêu cầu các bạn phải nói được hoàn toàn, tầm 50% có thể sử dụng tiếng nước ngoài và tập nói đã là một điều khá tích cực cho lớp học thông thường Cho nên, tôi nghĩ rằng người giáo viên cần kiên nhẫn, hướng dẫn các bạn nói từng chút một và đưa ra các bài tập nói cho các bạn để các bạn quen dần và hình thành dần dần các kĩ năng nói tiếng Pháp (tiếng Anh) một cách lưu loát, nhuần nhuyễn hơn Vậy thì chúng ta mới có thể đạt được mục đích lớp học hay mục đích giao tiếp trong một lớp học ngoại ngữ.
Nhờ vào học phần “Phương pháp quan sát dự giờ”, nhờ vào sự hỗ trợ và sự giảng dạy của cô
Thông qua sự hỗ trợ của Phương Uyên, các bạn trong lớp và nhóm, tôi đã có thể hoàn thành môn học này một cách trọn vẹn Tôi đã học được nhiều kỹ năng như các khái niệm và định nghĩa về quan sát, tầm quan trọng của việc quan sát và những yếu tố cần chú ý khi quan sát một lớp học để chuẩn bị cho thực tập trong tương lai Ngoài ra, tôi còn thành thạo cách soạn thảo phiếu quan sát phù hợp với môn học sẽ giảng dạy Từ đó, tôi nhận ra rằng việc tạo ra một phiếu quan sát không đơn giản, đòi hỏi sự sắp xếp hợp lý và lựa chọn những yếu tố quan trọng nhất cần quan sát để đúc kết kinh nghiệm cho chính mình.
Nhờ đó, tôi cải thiện được kĩ năng nghe các consignes (yêu cầu) của giáo viên để hiểu rõ cách giáo viên tổ chức các hoạt động trong lớp như thế nào, tự ngẫm xem nó có hợp lý hay không và học hỏi được các điểm hay của giáo viên đó Ngoài ra, tôi còn rèn luyện được kĩ năng ghi chép nhanh để không bỏ sót các chi tiết quan trọng trong lớp, quan sát và ghi nhớ tại chỗ là điều không thể, cho nên tôi cần có sự ghi chép nhanh nhẹn và đơn giản hóa các câu từ để có thể tích lũy cho mình nhiều nội dung trong lớp học nhất có thể Cuối cùng nhưng không kém phần quan trọng, đó là việc tôi có thể cải thiện kĩ năng nhận xét, đánh giá của mình để ngoài học hỏi các điểm hay, tôi còn nhận xét và tự mình điều chỉnh từ các hoạt động của giáo viên để sau này tôi có thể tổ chức lớp học một cách tốt hơn, hiệu quả hơn.
Học phần "Phương pháp quan sát dự giờ" đã giúp tôi nhận thức được tầm quan trọng của việc quan sát trong quá trình rèn luyện năng lực nghề nghiệp Bằng cách quan sát, chúng ta có thể đánh giá năng lực giảng dạy của mình, sự tương tác trong lớp học và tránh được sự bỡ ngỡ, lúng túng khi đứng trước lớp học thực tế Do đó, việc thực tập sắp tới sẽ là cơ hội tuyệt vời để tôi áp dụng những kiến thức đã học, chứng minh sự tiến bộ và củng cố nền tảng vững chắc cho sự nghiệp giáo dục của tôi.