Bài giảng chủ nghĩa xã hội khoa học eg44 Đại học mở hà nội

Người học có kiến thức cơ bản, hệ thống về sự ra đời, các giai đoạn phát triển; đối tượng, phương pháp và ý nghĩa học tập, nghiên cứu của CNXHKH. - Có khả năng luận chứng được khách thể, đối tượng nghiên cứu của một vấn đề khoa học và một vấn đề nghiên cứu; phân biệt được những vấn đề chính trị - xã hội trong đời sống. - Có thái độ tích cực với việc học tập các môn lý luận chính trị; có niềm tin vào mục tiêu, lý tưởng và sự thành công của công cuộc đổi mới đất nước.

Mở cơ hội học tập cho mọi người Chương trình đào tạo trực tuyến

CHỦ NGHĨA XÃ HỘI KHOA HỌC

Giảng viên chuyên môn: TS Nguyễn Hồng Sơn

CHƯƠNG I

NHẬP MÔN CHỦ NGHĨA XÃ HỘI

KHOA HỌC

- Người học có kiến thức cơ bản, hệ thống về sự ra đời, các giai đoạn phát triển; đối tượng, phương pháp và ý nghĩa học tập, nghiên cứu của CNXHKH.

- Có khả năng luận chứng được khách thể, đối tượng nghiên cứu của một vấn đề khoa học và một vấn đề nghiên cứu; phân biệt được những vấn đề chính trị - xã hội trong đời sống.

- Có thái độ tích cực với việc học tập các môn lý luận chính trị;

có niềm tin vào mục tiêu, lý tưởng và sự thành công của công cuộc đổi mới đất nước.

MỤC TIÊU BÀI HỌC

I Sự ra đời CNXHKH

II Các giai đoạn phát triển của CNXHKH

III Đối tượng, phương pháp và ý nghĩa

KẾT CẤU, NỘI DUNG

I SỰ RA ĐỜI CỦA CHỦ NGHĨA XÃ HỘI KHOA HỌC

CNXHKH

Nghĩa hẹp Nghĩa rộng

1 Hoàn cảnh lịch sử ra đời của chủ nghĩa xã hội khoa học

1.1 Điều kiện kinh tế - xã hội

C.Mác và Ph.Ănghhen:

“Chỉ sau hơn hai thế kỷ tồn tại, chủ

nghĩa tư bản đã tạo ra một khối

lượng của cải vật chất nhiều hơn tất

cả các thời đại trước gộp lại…”

(Trích Tuyên ngôn Đảng cộng sản)

1.1 Điều kiện kinh tế - xã hội

Mâu thuẫn chính trị - xã hội

- Phong trào công nhân nhà máy dệt Lion (1831 – 1834)

- Phong trào công nhân thành phố Xi – Lê – Di (1844)

- Phong trào Hiến chương Anh (1838 – 1848)

Điều kiện kinh tế - xã hội không chỉ đặt ra yêu cầu đối với các nhà tưtưởng của giai cấp công nhân, mà còn là mảnh đất hiện thực cho sự rađời của một lý luận mới tiến bộ - Lý luận CNXHKH

“Sống có việc làm hay chết trong đấu tranh” “Cộng hòa hay là chết”

1.2 Tiền đề khoa học tự nhiên và tư tưởng lý luận

Tiền đề khoa học tự nhiên

Thuyết tế bào

Thuyết tiến hóa

Định luật bảo toàn và chuyển hóa năng lượng

Tiền đề tư tưởng, lý luận

• Triết học cổ điển Đức.

• Kinh tế - chính trị cổ điển Anh

• Chủ nghĩa xã hội không tưởng:

2 Vai trò cùa Mác và Ăngghen

- Sự chuyển biến thế giới quan và lập trường chính trị.

- Ba phát kiến vĩ đại:

+ Chủ nghĩa duy vật lịch sử;

+ Học thuyết giá trị thặng dư;

+ Học thuyết về vai trò lịch sử của giai cấp công nhân

- Tác phẩm “Tuyên ngôn Đảng cộng sản đánh dấu sự ra đời của chủ nghĩa xã hội khoa học.

II CÁC GIAI ĐOẠN PHÁT TRIỂN CỦA CHỦ NGHĨA XÃ HỘI

KHOA HỌC

1 Giai đoạn Mác và Ăngghen phát triển CNXHKH:

- Thời kỳ 1848 – Công xã Paris (1871)

- Thời kỳ sau Công xã Paris đến 1895

II CÁC GIAI ĐOẠN PHÁT TRIỂN CỦA CHỦ NGHĨA XÃ HỘI

KHOA HỌC

2 Giai đoạn Lênin phát triển CNXHKH trong điều kiện mới

- Thời kỳ trước cách mạng Tháng Mười

- Thời kỳ sau cách mạng Tháng Mười

3 Sự vận dụng và phát triển sáng tạo CNXHKH từ sau khi Lênin qua đời tới nay.

• Chủ nghĩa xã hội trở thành hệ thống lớn mạnh trên toàn thế giới

• Cuối thập niên 80, đầu 90 thế kỷ XX, chủ nghĩa xã hội lâm vào khủnghoảng, sụp đổ; tiến trình cách mạng XHCN gặp nhiều khó khăn thử thách

• Một số nước XHCN tiếp tục sự nghiệp đổi mới, từng bước giữ vững ổnđịnh và phát triển

• Việt Nam tiến hành đổi mới, đạt được những thành tựu quan trọng, gópphần bổ sung, phát triển lý luận CNXHKH trong thời đại mới

II CÁC GIAI ĐOẠN PHÁT TRIỂN CỦA CHỦ NGHĨA XÃ HỘI

KHOA HỌC

III ĐỐI TƯỢNG, PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU VÀ

Ý NGHĨA HỌC TẬP

1 Đối tượng nghiên cứu

“Những quy luật, tính quy luật chính trị - xã hội của quá trình hình

thành và phát triển của hình thái kinh tế - xã hội cộng sản chủ nghĩa; những nguyên tắc cơ bản, những điều kiện, con đường và hình thức, phương pháp đấu tranh cách mạng của giai cấp công nhân và nhân dân lao động nhằm hiện thực hóa sự chuyển biến từ chủ nghĩa tư bản lên chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản”.

2 Phương pháp nghiên cứu

• Chống lại mọi quan điểm, học thuyết đối lập, nhằm bảo vệ

và phát triển sáng tạo lý luận CNXHKH.

III ĐỐI TƯỢNG, PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU VÀ

Ý NGHĨA HỌC TẬP

Mở cơ hội học tập cho mọi người Chương trình đào tạo trực tuyến

CHỦ NGHĨA XÃ HỘI KHOA HỌC

Giảng viên chuyên môn: TS Nguyễn Hồng Sơn

CHƯƠNG II

SỨ MỆNH LỊCH SỬ CỦA GIAI CẤP CÔNG NHÂN

MỤC TIÊU BÀI HỌC

- Nắm vững những quan điểm cơ bản của chủ nghĩa Mác – Lênin vềgiai cấp công nhân và sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân;nội dung, biểu hiện và ý nghĩa của sứ mệnh lịch sử của giai cấp côngnhân trong bối cảnh hiện nay

- Phân tích, làm rõ sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân Việt Namtrong tiến trình cách mạng Việt Nam và trong sự nghiệp đổi mới,hội nhập quốc tế hiện nay

- Củng cố niềm tin khoa học, lập trường giai cấp công nhân đối với sựnghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội trên thế giới cũng như ở Việt Nam

KẾT CẤU, NỘI DUNG

Quan điểm cơ bản của

chủ nghĩa Mác – Lênin

về giai cấp công nhân

và sứ mệnh lịch sử của

giai cấp công nhân.

Giai cấp công nhân và việc thực hiện sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân hiện nay.

Sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân

Việt Nam

I QUAN ĐIỂM CƠ BẢN CỦA CHỦ NGHĨA MÁC – LÊNIN VỀ SỨ MỆNH LỊCH SỬ CỦA GIAI CẤP CÔNG NHÂN

1 Khái niệm và đặc điểm giai cấp công nhân

1.1 Khái niệm

Về mặt thuật ngữ

Về nội hàm

- Phương thức lao động, sản xuất: Giai cấp công nhân là những người lao động

trực tiếp hoặc gián tiếp trong các ngành công nghiệp hoặc dịch vụ công nghiệp ngày càng hiện đại có tính xã hộị hóa cao.

+ Công nhân đại diện cho lực lượng sản xuất hiện đại

+ Công nhân vừa là sản phẩm, vừa là chủ thể của nền đại công nghiệp.

- Về vai trò, vị trí trong chủ nghĩa tư bản và chủ nghĩa xã hội:

+ Ở các nước tư bản chủ nghĩa, giai cấp công nhân là những người không có tư liệu sản xuất hoặc về cơ bản không có tư liệu sản xuất phải làm thuê cho giai cấp tư sản

QUAN ĐIỂM CƠ BẢN CỦA CHỦ NGHĨA MÁC – LÊNIN VỀ

SỨ MỆNH LỊCH SỬ CỦA GIAI CẤP CÔNG NHÂN

Khái niệm giai cấp công nhân:

“Giai cấp công nhân là một tập đoàn xã hội ổn định, hình thành và phát triển cùng với sự phát triển của nền công nghiệp hiện đại; Là giai cấp đại diện cho lực lượng sản xuất tiên tiến; Là lực lượng chủ yếu của tiến trình lịch sử quá độ từ chủ nghĩa tư bản lên chủ nghĩa xã hội; Ở các nước tư bản chủ nghĩa, giai cấp công nhân là những người không có, hoặc về cơ bản không có tư liệu sản xuất, phải làm thuê cho giai cấp tư sản và bị giai cấp tư sản bóc lột giá trị thặng dư; Ở các nước xã hội chủ nghĩa, giai cấp công nhân cùng với nhân dân lao động làm chủ những tư liệu sản xuất chủ yếu và cùng nhau hợp tác lao động vì lợi ích chung của toàn xã hội, trong đó có lợi ích chính đáng của mình”.

I QUAN ĐIỂM CỦA CHỦ NGHĨA MÁC – LÊNIN VỀ SỨ MỆNH LỊCH SỬ CỦA GIAI CẤP CÔNG NHÂN

1.2 Đặc điểm

Giai cấp tiên tiến

Có tinh thần cách mạng triệt để

Có tinh thần đoàn kết và ý thức tổ chức kỷ luật cao

Có bản chất quốc tế

2 Nội dung và đặc điểm sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân

2.1 Nội dung

Nội dung kinh tế

Nội dung chính trị

- xã hội Nội dung văn hóa,

tư tưởng

2.2 Đặc điểm

- Thực hiện sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân là sự nghiệp của

đa số, mang lại lợi ích cho đa số

- Sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân không phải là thay thế chế

độ sở hữu tư nhân này bằng một chế độ sở hữu tư nhân khác mà làxóa bỏ triệt để chế độ tư hữu về tư liệu sản xuất, nguyên nhân củamọi áp bức, bất công xã hội

- Việc giai cấp công nhân giành lấy quyền thống trị xã hội là tiền đề

để cải tạo toàn diện, sâu sắc và triệt để xã hội cũ và xây dựng thànhcông xã hội mới với mục tiêu cao nhất là giải phóng con người

3.1 Điều kiện khách quan.

- Do địa vị kinh tế quy định

- Do địa vị chính trị - xã hội quy định

3.2 Điều kiện chủ quan:

- Sự phát triển của bản thân giai cấp công nhân;

- Có Đảng cộng sản lãnh đạo;

- Có sự liên minh đoàn kết giai cấp và đoàn kết dân tộc

3 Những điều kiện quy định sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân

II GIAI CẤP CÔNG NHÂN VÀ THỰC HIỆN SỨ MỆNH LỊCH SỬ

CỦA GIAI CẤP CÔNG NHÂN HIỆN NAY

1 Giai cấp công nhân hiện nay

So sánh với giai cấp công nhân truyền thống:

- Điểm thống nhất

- Điểm khác biệt

2 Thực hiện sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân hiện nay

- Nội dung kinh tế;

- Nội dung chính trị - xã hội;

- Nội dung văn hóa – tư tưởng.

III SỨ MỆNH LỊCH SỬ CỦA GIAI CẤP CÔNG NHÂN VIỆT NAM

Mở cơ hội học tập cho mọi người Chương trình đào tạo trực tuyến

Chúc các bạn học tập tốt!

Mở cơ hội học tập cho mọi người Chương trình đào tạo trực tuyến

CHỦ NGHĨA XÃ HỘI KHOA HỌC

Giảng viên chuyên môn: TS Nguyễn Hồng Sơn

CHƯƠNG III

CHỦ NGHĨA XÃ HỘI VÀ THỜI KỲ

QUÁ ĐỘ LÊN CHỦ NGHĨA XÃ HỘI

Mục tiêu bài học

- Nắm được những quan điểm cơ bản của chủ nghĩa Mác – Lênin về chủnghĩa xã hội, thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội và sự vận dụng sángtạo của Đảng cộng sản Việt Nam vào điều kiện cụ thể ở Việt Nam

- Bước đầu vận dụng những tri thức có được vào phân tích những vấn đề

cơ bản về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên CNXH ở nước ta

- Khẳng định niềm tin vào chế độ XHCN, tin tưởng và ủng hộ đường lốiđổi mới theo định hướng XHCN dưới sự lãnh đạo của Đảng CSVN

Chương III: CHỦ NGHĨA XÃ HỘI VÀ THỜI KỲ

QUÁ ĐỘ LÊN CNXH

I CHỦ NGHĨA XÃ HỘI

1 Tính tất yếu ra đời của chủ nghĩa xã hội

- Lý luận hình thái kinh tế - xã hội của Mác

- Tính tất yếu ra đời của chủ nghĩa xã hội

Khi nghiên cứu về sự vận động, phát triển của chủ nghĩa tư bản, Mác đã chỉ ra những điều kiện khách quan và chủ quan dẫn tới

cách mạng xã hội chủ nghĩa – Phương thức thay thế chủ nghĩa tư

bản bằng chủ nghĩa xã hội.

Chương III: CHỦ NGHĨA XÃ HỘI VÀ THỜI KỲ

QUÁ ĐỘ LÊN CNXH

Điều kiện chủ quan

Những mâu thuẫn trong lòng xã hội TB phát triển chín muồi: sự phát triển LLSX

-> Mâu thuẫn giữa LLSX tiên tiến và QHSX lỗi thời.

=> mâu thuẫn về mặt xã hội là đối kháng

về lợi ích giữa giai cấp công nhân và giai cấp tư sản.

Sự trưởng thành của GCCN: số lượng

và chất lượng của giai cấp công nhân ->

Sự nhận thức giai cấp công nhân cùng với sự ra đời chính Đảng Cộng sản.

2 Các giai đoạn phát triển của hình thái kinh tế - xã hội cộng sản chủ nghĩa

- Quan điểm của Mác

- Quan điểm của Lênin

3 Những đặc trưng của chủ nghĩa xã hội

Một là , CNXH giải phóng giai cấp, giải phóng dân tộc, giải phóng xã hội,

giải phóng con người, tạo điều kiện để con người phát triển toàn diện

Hai là , chủ nghĩa xã hội do nhân dân làm chủ

Ba là , chủ nghĩa xã hội có nền kinh tế phát triển cao, dựa trên lực lượng sản

xuất hiện đại và chế độ công hữu về tư liệu sản xuất chủ yếu

Bốn là , Nhà nước XHCN là nhà nước mang bản chất giai cấp công nhân,

đại diện cho lợi ích, quyền lực và ý chí của nhân dân lao động

Năm là , chủ nghĩa xã hội có nền văn hóa phát triển cao, kế thừa những giá

trị văn hóa của dân tộc và tinh hoa văn hóa của nhân loại

Sáu là , chủ nghĩa xã hội bảo đảm bình đẳng, đoàn kết giữa các dân tộc, có

quan hệ hữu nghị, hợp tác với nhân dân các nước trên thế giới

II THỜI KỲ QUÁ ĐỘ LÊN CHỦ NGHĨA XÃ HỘI

1 Khái niệm

2 Tính tất yếu khách quan của thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội

3 Hình thức quá độ

- Quan điểm của Mác – Ăngghen

- Quan điểm của Lênin

4 Đặc điểm

5 Nội dung

- Nội dung kinh tế;

- Nội dung chính trị;

- Nội dung văn hóa;

- Nội dung xã hội

III THỜI KỲ QUÁ ĐỘ LÊN CHỦ NGHĨA XÃ HỘI Ở VIỆT NAM

1 Tính tất yếu khách quan

- Quá độ lên chủ nghĩa xã hội là sự lựa chọn phù hợp với nguyện vọng dân tộc.

- Phản ánh xu thế phát triển khách quan của lịch sử.

2 Đặc điểm quá độ lên CNXH ở Việt Nam

3 Phương thức quá độ lên chủ nghĩa xã hội “bỏ qua” chủ nghĩa

tư bản

4 Đặc trưng của thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam

Một là , dân giàu, nước mạnh, công bằng, dân chủ, văn minh.

Hai là, do nhân dân làm chủ

Ba là , có nền kinh tế phát triển cao dựa trên lực lượng sản xuất hiện đại,

quan hệ sản xuất tiến bộ phù hợp

Bốn là , có nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.

Năm là, con người có cuộc sống ấm no, hạnh phúc, phát triển toàn diện

Sáu là , các dân tộc đoàn kết hữu nghị, bình đẳng, cùng phát triển.

Bảy là, Nhà nước của dân, do dân, vì dân, dưới sự lãnh đạo của Đảng

Tám là , có quan hệ hợp tác, hữu nghị với các nước trên thế giới.

5 Phương hướng của thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam

Một là , đẩy mạnh CNH, HĐH, gắn với phát triển kinh tế tri thức bảo vệ mội trường.

Hai là , phát triển nền nền kinh tế thị trường định hướng XHCN.

Ba là , xây dựng nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, xây dựng con người,

nâng cao đời sống nhân dân, thực hiện tiến bộ, công bằng xã hội.

Bốn là , bảo đảm vững chắc quốc phòng và an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội.

Năm là , thực hiện đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, hòa bình, hữu nghị, hợp tác

và phát triển; chủ động và tích cực hội nhập quốc tế.

Sáu là, xây dựng nền dân chủ XHCN, thực hiện đài đoàn kết toàn dân tộc, tăng cường và mở rộng mặt trận dân tộc thống nhất.

Bảy là , xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN của dân, do dân và vì dân.

Tám là, xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh.

Mở cơ hội học tập cho mọi người Chương trình đào tạo trực tuyến

Chúc các bạn học tập tốt!

Mở cơ hội học tập cho mọi người Chương trình đào tạo trực tuyến

CHỦ NGHĨA XÃ HỘI KHOA HỌC

Giảng viên chuyên môn: TS Nguyễn Hồng Sơn

CHƯƠNG IV

DÂN CHỦ VÀ NHÀ NƯỚC XÃ HỘI

CHỦ NGHĨA

- Khẳng định bản chất tiến bộ của nền dân chủ XHCN, nhà nướcXHCN; có thái độ phê phán những quan điểm sai trái phủ nhậntính chất tiến bộ của nền dân chủ XHCN, nhà nước XHCN nóichung, ở Việt Nam nói riêng.

I DÂN CHỦ VÀ DÂN CHỦ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA

1 Quan niệm về dân chủ

• Quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin

- Dân chủ là quyền lực thuộc về nhân dân;

- Dân chủ là một phạm trù chính trị, mang tính lịch sử;

- Dân chủ là một hình thái tổ chức quyền lực nhà nước, hay một hình thức nhà nước;

- Dân chủ là một nguyên tắc quản lý xã hội ;

- Dân chủ là một hệ giá trị xã hội, giá trị nhân loại, tồn tại vĩnh viễn.

• Quan điểm của Hồ Chí Minh: Dân chủ là dân là chủ và dân làm chủ

Dân chủ là một giá trị xã hội, phản ánh quyền cơ bản của con người;

là một phạm trù chính trị gắn với hình thức tổ chức quyền lực nhà nước của giai cấp cầm quyền; là một phạm trù lịch sử gắn với quá trình ra đời, phát triển của lịch sử nhân loại.

2 Sự ra đời và phát triển của dân chủ trong lịch sử

- Trong xã hội công xã nguyên thủy;

- Trong xã hội chiếm hữu nô lệ;

- Trong xã hội phong kiến;

- Trong xã hội tư bản;

- Trong xã hội XHCN.

I DÂN CHỦ VÀ DÂN CHỦ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA

3 Bản chất của dân chủ XHCN

3.1 Sự ra đời và phát triển của nền dân chủ XHCN

- Dân chủ XHCN ra đời là kết quả của cách mạng XHCN

- Trong thực tiễn, dân chủ XHCN phôi thai từ quá trình đấu tranh giai cấp

ở Pháp và Công xã paris (1871) Dân chủ XHCN chính thức ra đời saucách mạng Tháng Mười Nga

- Là quá trình biện chứng từ thấp tới cao, từ chưa hoàn thiện đến hoàn

thiện; có sự kế thừa một cách có chọn lọc giá trị của các nền dân chủ trước đó, trước hết và quan trọng nhất của dân chủ tư sản.

I DÂN CHỦ VÀ DÂN CHỦ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA

3.2 Bản chất của dân chủ XHCN

- Bản chất chính trị

- Bản chất kinh tế

- Bản chất văn hóa, tư tưởng

I DÂN CHỦ VÀ DÂN CHỦ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA

II NHÀ NƯỚC XÃ HỘI CHỦ NGHĨA

1 Sự ra đời, bản chất, chức năng của nhà nước XHCN

1.1 Sự ra đời của nhà nước XHCN

Nhà nước XHCN ra đời là thành quả trực tiếp của cách mạng chính trị do giai cấp công nhân và nhân dân lao động, giành chính quyền về tay người lao động.

Quan niệm về Nhà nước XHCN: Nhà nước XHCN là nhà nước mà ở đó, sự thống

trị chính trị thuộc về giai cấp công nhân, do cách mạng XHCN sản sinh ra và có

sứ mệnh xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội, đưa nhân dân lao động lên địa vị làm chủ, trong một xã hội phát triển cao - xã hội XHCN.