Khái niệm khai cuộc trong cờ vuaKhai cuộc là giai đoạn đầu tiên của một ván cờ và là lúc cả hai người chơi triển khai quân và bắt đầu trận đấu.. Đó là lý do vì sao người chơi nên làm que
Khái niệm khai cuộc trong cờ vua
Khai cuộc là giai đoạn đầu tiên của một ván cờ và là lúc cả hai người chơi triển khai quân và bắt đầu trận đấu Tại đây hai bên đều nhanh chóng phát triển lực lượng sao cho phù hợp với ý đồ chiến lược và chiến thuật đã định trước trong mỗi dạng thức khai cuộc Cách bố trí lực lượng trong khai cuộc là nền tảng cho những thành công trong giai đoạn trung cuộc và tàn cuộc, nếu triển khai quân tốt trong giai đoạn này thì sẽ có lợi thế về sau Đó là lý do vì sao người chơi nên làm quen với những cách khai cuộc khác nhau của một ván cờ.
Theo quan điểm chung nhất, khai cuộc là sự tập trung huy động các quân của hai bên tham chiến Trong giai đoạn này, cần phải tiến Tốt lên chiếm giữ trung tâm và tạo không gian để phát triển Tượng và Mã Sau đó có thể nhập thành đưa Vua vào vị trí an toàn, đưa Xe và Hậu ra chuẩn bị tham chiến Đến đây về cơ bản thì lực lượng hai bên đã phát triển xong Giai đoạn khai cuộc thường kéo dài khoảng 10 – 15 nước đi Cả hai bên vừa phải triển khai thật nhanh lực lượng của mình, vừa tìm cách cản trở đối phương thực hiện ý đồ đó.
Nhiều đấu thủ Cờ vua thiếu kinh nghiệm cho rằng đây là giai đoạn ít quan trọng và khá nhàm chán khi hai bên chỉ chăm chú vào việc phát triển quânvà nhập thành Nhưng các Đại Kiện tướng, Kiện tướng trước khi vào ván đấu đề dành rất nhiều thời gian để chuẩn bị cho phần khai cuộc Bởi vì, nếu khai cuộc mà đi sai lầm thì sẽ bị đối phương chiếm ưu thế, áp đảo thế trận từ đầu và cho dù có giỏi chiến lược, chiến thuật đến mấy cũng khó mà lật lại Có thể nói, khi thi đấu nghiêm túc, khai cuộc quyết định đến 50% chiến thắng Nếu đối phương “lọt cuộc” của bạn thì giống như chúng ta chiến đấu tại sân nhà, biết rõđường đi nước bước trong khi đối thủ mò mẫm và dễ sai lầm Đó là nền tảng cho chiến thắng ở giai đoạn trung cuộc và tàn cuộc
Từ thế kỷ 15, người ta đã nghiên cứu một loạt các chiến thuật khai cuộc như: khai cuộc Tây Ban Nha, Cicille, v.v… Nếu là người mới chơi thì tốt nhất nên tìm hiểu một số chiến thuật khai cuộc Và tốt nhất là nên nghiên cứu những chiến thuật khai cuộc cho những ván cờ mở và nửa mở Việc này sẽ giúp phát triển kỹ năng chiến lược Sau khi đã thuần thục rồi thì mới tiến đến nghiên cứu những ván cờ đóng và nửa đóng.
Nguyên lý giai đoạn khai cuộc
Nhanh chóng khống chế khu trung tâm
2.1.1 Khái niệm về khu trung tâm
Trong một ván cờ, khu trung tâm là khu vực quan trọng nhất xuyên suốt từ đầu đến cuối và là tiền đề cho các ưu thế khác Khu trung tâm đóng một vai trò hết sức quantrọng trong khai cuộc Vì thế, việc tranh giành khu trung tâm là vô cùng cần thiết dù chơi bất kì khai cuộc hay thế trận nào.
Hình 1 Vị trí trung tâm cần chiếm giữ khi khai cuộc
- Khu trung tâm chính: gồm 4 ô nằm chính giữa bàn cờ (e4, d4, e5, d5).
- Vùng trung tâm mở rộng: gồm 12 ô xung quanh khu trung tâm chính (c3, d3, e3, f3, c4, f4, c5, f5, c6, d6, e6, f6).
- Trung tâm Tốt: chiếm lĩnh trung tâm bằng các quân Tốt ở các cột c, d, e.
2.1.2 Tranh giành kiểm soát trung tâm
- Tiến Tốt (cột c, d, e) lên chiếm giữ và khống chế trung tâm
- Mở đường cho Hậu và Tượng triển khai.
Hình 2 Chiếm lĩnh trung tâm bằng các quân Tốt
Triển khai nhanh chóng và hài hòa toàn bộ lực lượng
- Khi bắt đầu ván cờ, hai bên nên phát triển quân bằng những quân nhẹ(Tượng, Mã) hướng về khu trung tâm để kiểm soát khu vực trung tâm quan trọng (Mã trước, Tượng sau).
Hình 3 Phát triển các quân nhẹ
- Sau khai cuộc Mã và Tượng đã di chuyển, đường về thành đã trống, phải nhanh chống nhập thành để đưa Vua vào vị trí an toàn trước khi quá muộn và đồng thời đưa Xe ra tham chiến.
Hình 4 Nhập thành đưa Vua vào vị trí an toàn
- Sau khi hoàn tất phát triển các quân nhẹ, các bên sẽ điều các quân nặng (Hậu, Xe) ra những vị trí thuận lợi hướng về khu trung tâm để tham chiến và hỗ trợ củng cố trung tâm Tốt Các quân nặng thường được bố trí thấp để giữ an toàn, tránh bị đối phương tấn công vì giá trị lớn của chúng.
Xây dựng cấu trúc Tốt vững chắc
- Tốt là yếu tố tích cực khi cơ động quân, chưa nói đến khả năng phong cấp của chúng
- Khi di chuyển về phía trước, Tốt hạn chế sự cơ động của các quân đối phương, nhất là ở trung tâm
- Bố trí Tốt chiếm được không gian, mở đường cho các quân khác triển khai.
Trong khai cuộc, khi hàng ngang cuối cùng chỉ còn lại các quân nặng (Hậu,Xe), đây là lúc cần tính toán đến việc tấn công đối phương bằng cách chuyển dịch lực lượng đến những nơi cần thiết Lưu ý rằng bất kỳ cuộc tấn công nào cũng liên quan đến việc chuyển động của Tốt Nói cách khác, Tốt đóng vai trò rất quan trọng trong bất kỳ cuộc tấn công nào trong cả ba giai đoạn của ván cờ(Khai cuộc - Trung cuộc - Tàn cuộc).
Lưu ý khi triển khai quân
Kế hoạch hành động chính bắt đầu ván cờ là triển khai quân càng nhịp nhàng, càng nhanh càng tốt và cùng lúc đó gây khó khăn cho đối thủ trong việc triển khai quân Điều này đòi hỏi người chơi cờ phải hết sức tinh tế, am tường cách ra quân để không mắc những sai lầm ngớ ngẩn, đáng tiếc
2.4.1 Những điểm cần ghi nhớ khi triển khai quân
- Một trong những ưu tiên hàng đầu là kiểm soát vùng trung tâm bàn cờ bằng các con Tốt và những quân cờ khác
- Không di chuyển quá nhiều quân Tốt trong khai cuộc Khi di chuyển các con Tốt, nên định sẵn vị trí và cấu trúc cho chúng Việc này rất quan trọng vì những khu vực nằm trong tầm kiểm soát của những con Tốt là những khu vực mạnh nhất
- Đừng di chuyển cùng một quân cờ hơn một lần trong khai cuộc nếu không cần thiết Bằng cách này, sẽ không bị mất nhịp và có thể tập trung vào triển khai quân
- Không đưa Hậu vào cuộc quá nhanh Triển khai Mã đầu tiên, sau đó đếnTượng, rồi mới đến Hậu, Xe triển khai sau cùng
- Chọn vị trí tốt nhất cho một quân cờ rồi di chuyển nó trực tiếp đến đó. Đừng mất thời gian để di chuyển xen kẽ các quân cờ
- Khi quyết định nước cờ, hãy chọn quân cờ nào chủ động nhất Việc này sẽ gây khó khăn cho đối phương
- Đừng hy sinh quân cờ khi không có chủ đích rõ ràng
Capablanca (người Cu Ba) - Nhà vô địch thế giới thứ ba, đã để lại cho đời sau nhiều quyển sách quý giá cùng với những ván cờ xuất sắc cũng như những lời khuyên chân thành cho những người chơi cờ trẻ tuổi: “Khi khai cuộc bạn có thể gặp nước đáp lại của đối phương mà bạn chưa quen, trong trường hợp đó bạn sẽ chơi như thế nào? Bạn hãy cứ đi theo suy nghĩ lành mạnh của chính mình, đưa quân tới những vị trí chắc chắn Có thể bạn chưa đi được nước tuyệt nhất, song đó sẽ là bài học cho ván sau Nếu bạn cho nước đi nào là hay thì cứ đi nước đó Cần mạnh dạn thực hiện điều mà bạn cho là đúng và hay”.
2.4.2 Những sai lầm trong khai cuộc
- Không nên lên Hậu quá sớm vì đối phương sẽ tận dụng việc vừa lên quân vừa bắt Hậu của mình
- Không nên di chuyển một quân quá nhiều lần trong khai cuộc
- Không nên đi Tốt bừa bãi mà không có mục đích rõ ràng
- Hạn chế việc đưa quân Mã ra ngoài cột biên (a, h).
Các dạng thức khai cuộc
Cách phân loại các dạng thức khai cuộc
Dù ra quân kiểu nào hội chung vẫn thuộc ba dạng hệ thống khai cuộc cơ bản sau đây.
3.1.1.Hệ thống khai cuộc thoáng Đây là loại khai cuộc rất thích hợp cho người mới bắt đầu chơi cờ Trong loại này, phương pháp chơi thiên về chiến thuật, thế trận khá đơn giản, người nào giỏi chiến thuật sẽ nắm ưu thế Tuy nhiên, chúng ta vẫn thường thấy các cao thủ vận dụng loại khai cuộc này trong những ván cờ nhanh, cờ chớp Bao gồm những khai cuộc được bắt đầu bằng nước đi (1 e4 e5).
Hình7 Khai cuộc thoáng trong cờ vua bắt đầu với nước đi 1.e4 e5
Một số ví dụ minh hoạ các ván cờ dạng khai cuộc thoáng:
- Khai cuộc Tốt cánh Vua (bao gồm Khai cuộc Alapin, Khai cuộc Lopez
- Khai cuộc Napoleon, Khai cuộc Bồ Đào Nha và Wayward Queen Attack)
- Khai cuộc trung tâm (Ván cờ trung tâm; Center Game) (bao gồmGambit Đan Mạch)
- Khai cuộc Mã cánh Vua (gồm có Phòng thủ Gunderam, Phòng thủ Greco, Phòng thủ Damiano, Gambit Elephant, và Gambit Latvian.)
- Khai cuộc Tốt cánh Vua (bao gồm Khai cuộc Ponziani, Inverted Hungarian Opening (Khai cuộc Hungary ngược), Gambit Irish, Khai cuộc Konstantinopolsky và một vài Khai cuộc Scotch)
- Khai cuộc Scotch (Ván cờ Scotland)
- Khai cuộc Tốt cánh Vua (bao gồm Gambit Blackburne Shilling, Phòng thủ Hungary, Semi-Italian Opening, Gambit Italia, Bẫy Légal, Gambit Rousseau và Giuoco Pianissimo)
- Ruy Lopez (hay ván cờ Tây Ban Nha)
3.1.2 Hệ thống khai cuộc nửa thoáng
Loại khai cuộc này được chơi bởi rất nhiều cấp độ đối thủ từ Đại kiện tướng đến các vận động viên Để chơi loại này, người chơi cần kiến thức cả về chiến thuật lẫn chiến lược Loại khai cuộc này ít khi có tỉ số hòa bởi sự bất đối xứng trong cách ra quân của hai bên.
Những khai cuộc được bắt đầu bằng bởi Trắng đi 1.e4 nhưng Đen đáp lại khác e5(1.e4 #e5) Một số ví dụ minh hoạ các ván cờ dạng khai cuộc nửa thoáng:
- Khai cuộc Tốt cánh Hậu (gồm có Phòng thủ Anh, Gambit Englund, Phòng thủ Mã cánh Hậu, Phòng thủ Ba Lan và Phòng thủ Keres, Phòng thủ Wade)
- Phòng thủ hiện đại, Hệ thống Averbakh cùng với Phòng thủ Wade
3.1.2 Hệ thống khai cuộc kín Đây là loại khai cuộc rất khó chơi không thích hợp cho người mới bắt đầu tập chơi vì rất ít chiến thuật, chủ yếu là chiến lượt với những cuộc điều quân. Chiến thuật được sử dụng để đánh khi đã chuẩn bị đủ lực lượng và mở ra tấn công.
Bao gồm những khai cuộc được bên Trắng bắt đầu bằng nước đi không phải là 1.e4 (1.#e4…) Một số ví dụ minh hoạ các ván cờ dạng khai cuộc kín :
- Khai cuộc Tốt cánh Hậu (bao gồm Gambit Blackmar–Diemer, Bẫy Halosar và các dạng khác)
- Tấn công Torre, Biến Tartakower
- Khai cuộc Tốt cánh Hậu
- Khai cuộc Tốt cánh Hậu, Phương án Zukertort (bao gồm Hệ thống Colle)
- Gambit Hậu (QG) (bao gồm Phòng thủ Baltic, Phòng thủ Marshall và Phòng thủ đối xứng)
- Albin Countergambit và Bẫy Lasker
- Phương án Anti-neo-Orthodox
- Phòng thủ Lasker, phương án chính
- Hệ thống Tartakower (Tartakower–Makogonov–Bondarevsky)
- Phòng thủ Orthodox, Phương án Rubinstein
- Phòng thủ Orthodox, 7 Hc2 c5, 8 cxd5 (Rubinstein)
- Phòng thủ Orthodox, Tấn công Rubinstein (với Xc1)
- Phòng thủ Orthodox, Tấn công Rubinstein, phương án chính
- Phòng thủ Orthodox, biến Td3 bao gồm Bẫy Rubinstein
- Phòng thủ Orthodox, Bd3, Capablanca freeing manoeuvre
- Phòng thủ Orthodox, biến cổ điển
Khai cuộc thoáng
Ván cờ Italia là một khai cuộc trong cờ vua khởi đầu với những nước như sau:
Hình 8 Những nước ra quân đầu của ván cờ Italia
Ván cờ Italia là một trong số những khai cuộc cổ xưa nhất từng được biết đến Nú xuất hiện trong bản viết tay Gửttingen và đó được phỏt triển trong thế kỷ 16 bởi các kỳ thủ như Damiano và Polerio; sau đó đến Greco vào năm
1620, người đã tạo ra diễn biến chính cho khai cuộc này Tên gọi Ván cờ Italia đôi khi được thay thế bằng Giuoco Piano. Ý đồ chiến thuật lược chung của bên Trắng là tấn công trung tâm bằng cácTốt và đe doạ các điểm yếu f7, h7 Từ đó đến nay, ván cờ Ý đã được nghiên cứu rất kỹ và đến nay người ta khó tìm ra những phương án mới trong khai cuộc này Tuy nhiên, việc học khai cuộc thường bắt đầu với ván cờ Ý Các tư tưởng chiến lược, các kế hoạch chơi điển hình, các đòn chiến thuật đặc trưng cho ván cờ Ý tương đối đơn giản, dễ hiểu, dễ nhớ và đã được nghiên cứu kỹ lưỡng Sau nước đi thứ 3 bên Trắng có 2 phương án chơi chính: Phương án 1 gắn liền với sự phát triển đối xứng, yên tĩnh Phương án 2 đặt cơ sở trên những cố gắng của Trắng nhằm đạt được ưu thế trong khai cuộc bằng cách chiếm trung tâm, cuộc chiến đó diễn ra gay gắt, sôi động.
- Phương án 1: Ý đồ chiến lược của phương án này là bên Trắng khép kín trung tâm, chuyển quân sang cánh Vua để tấn công Đen Tuy nhiên, nó tạo ra một số thế cờ đối xứng yên tĩnh và cơ hội của hai bên là ngang nhau.
Hình 9 Đến đây Trắng có 2 khả năng chơi tiếp là 6 Te3 hoặc 6 Tg5
7 fe3 Ở bước này, Trắng có trung tâm Tốt mạnh và cột nữa mở "f ".
Ngược lại, nếu 6.Te3 Tb6 và mở đường ra trận cho Xe - Đen có lợi thế.
Phương án này sôi động hơn phương án 1 Bên Trắng có ý đồ chiến lược chơi là mở trung tâm bằng nước đi d4 sau khi đẩy Tốt c3 Kết thúc khai cuộc, thông thường bên Trắng tấn công cánh Vua, còn bên Đen phản công trung tâm và cánh Hậu.
Trắng chuẩn bị cho cuộc tấn công vào trung tâm bằng các Tốt.
4 Mf6 Đen tấn công ngay Tốt e4 Nếu nước đi thiếu tích cự 4 d6; 5 d4 ed4;
6 cd4 Tb6; 7 Mc3 và thế cờ của Đen rất gò bó (Hình 12)
Cần lưu ý nước đi 6 e5 của Trắng, mọi đường rút lui của Mf6 đều bất lợi cho Đen Nhưng Đen có thể đáp lại tích cực hơn bằng 6 d5; 7.ef6 dc4;8.fg7Xg8; 9 Tg5 f6; 10 He2+ He7; 11.Tf6 He2+; 12.Ve2 Tcd4; 13.Mfd4Mcd4+ với thế trận tích cực cho Đen (Hình 13)
Tc3 Đen thường chơi 8 Mc3 9 bc Đen cần phải quyết định ăn hay không ăn Tốt c3 Nếu 9 Tc3; 10 Hb3! Ta1? - Trắng có ưu thế lớn bằng 11 Tf7+ Vf8; 12.Tg5 Me7; 13 Me5! Td4; 14 Tf6 d5; 15 Hf3 + - Nhưng Đen không nhất thiết phải bắt Xe a1 của Trắng.
Nếu Trắng tham bắt quân bằng 9 bc thì 9 d5! Đen hơn Tốt và Trắng không phát huy được ưu thế phát triển quân của mình.
9 Tf6 Đây là kế hoạch phòng thủ chặt chẽ nhất Đen nhanh chóng nhập thành,cũng cố điểm f7 và tránh được những đe doạ trên cột "e".
Trong nhiều năm, nước đi này được coi là hay nhất Nhưng trong một ván cờ của Đại kiện tướng người Hunggary - Pooctisơ đã chỉ ra khả năng phản công tích cực của Đen.
Sau 13 0 - 0 Trắng có thể thí quân bằng 14 Mh7 nhưng cũng chỉ đạt thế cờ hoà vì sau 14 Vh7; 15 Hh5+ Vg8; 16 Xh4 f5 trắng không tạo được đe doạ nguy hiểm nào đối với Đen.
3.3.2 Khai cuộc Tây Ban Nha
Ván cờ Tây Ban Nha là một khai cuộc trong cờ vua khởi đầu với những nước như sau:
Khai cuộc có tên gọi như vậy vì ngay từ thế kỷ XV, XVI các phương án của khai cuộc này đã được hai nhà chơi cờ Hôpét và Luxen người Tây Ban Nha nghiên cứu và phân tích Đây là loại khai cuộc vô cùng phức tạp với các thế biến phong phú và đa dạng, vì vậy các vận động viên trình độ cao thường hay sử dụng loại khai cuộc này Tuy nhiên ở đây chúng ta chỉ xem xét một vài trận biến cơ bản
- Phương án 1: Trận đổi quân
Cách phòng thủ này đã được Đại kiện tướng Trigôrin dày công xây dựng và chiếm vị trí chủ đạo trong ván cờ Tây Ban Nha Các nước đi khác là 1 f6 hoặc 1 Td6 đều có thể áp dụng được Nước kém thuyết phục hơn là 5 Tg4 6.h3 và buộc lòng Đen phải đổi Tượng vào Mf3 để khỏi mất Tốt e5.
Trắng không đạt được ưu thế sau khi chơi 7 Mf3 He4 8 Xe1 Hg6, Đen chuẩn bị 0 - 0 - 0.
Người ta hay áp dụng nước 4 d6 (phòng thủ Stâyních cải tiến) trong các phương án phức tạp xuất hiện các nước đi 5 Tc6, hoặc 5.d4, hoặc 5.0 - 0, thế trận diễn ra quyết liệt với cơ hội cân bằng cho cả hai bên
4 Tc5 dẫn đến thế cờ gay gắt ngay từ đầu.
Hình 20 Nước 7 Tb3 Đến đây bên Đen có phương pháp tiến hành cuộc chiến khác hẳn về nguyên tắc: 7 0 - 0 và 7 d6.
Hình 21 Nước c3 Đã đến lúc Trắng phải chuẩn bị nước rút cho Ta4 và bắt đầu cuộc chiến đấu lâu dài giành quyền kiểm soát trung tâm.
Nước phòng ngừa này thực sự cần thiết, nó góp phần vào việc tăng cường áp lực đối với khu trung tâm Nếu ngay tức khắc Trắng đi 9 d4 thì Đen có nước giằng Mf3: 9 Tg4 buộc Trắng phải xác định lại kế hoạch của mình ở trung tâm.
Bằng nước di chuyển Hậu, Đen giữ vững trung tâm Trong phương án Trigôrin, hai bên có kế hoạch chơi như sau: Trắng chuyển quân theo sơ đồ Mb1- d2-f1-e3 (hoặc g3) sau đó tìm cách gây sức ép ở cánh Vua, Đen tiến hành phản công ở cánh Hậu Tất nhiên đó chỉ là sơ đồ mẫu cho các chiến dịch phức tạp diễn biến với các khả năng sắc bén Nhưng chúng ta cần thiết phải nắm vững những khái niệm chung như vậy của từng khai cuộc cũng như phải tự nghiên các kiến thức trong lĩnh vực này.
8.c3 d5 Đen muốn giành lại thế chủ động nên đã chấp nhận thí Tốt e5 để lấy lại ưu thế phát triển quân Chúng ta cũng ghi nhận là nếu sau 7 0 - 0 thì Đen phải chống đỡ lại đòn tấn công Macsan thì họ có thể chơi 8 d4 ed 9.e5 Me8 10.Td5 rồi sau đó bắt Tốt d4, nhưng nước đi 8 Md4 rất đáng ngờ, sau 9.Tf7 Xf7 10.Me5 Tc5 Đen có ưu thế.
Do Trắng chậm phát triển quân, nên Đen có nhiều triển vọng khả quan.Đến đây, Đen tập trung tấn công vào cánh Hậu, Trắng phòng thủ cánh Hậu và tấn công cánh Vua.
Khai cuộc nửa thoáng
Phòng thủ Sicilia (hay phòng thủ Xixilia) là một khai cuộc cờ vua bắt đầu với các nước đi sau:
Hình 24 Phòng thủ Sicilian - Nước đi đầu tiên
Nguồn gốc: Giulio Cesare Polerio, 1594 Đặt theo tên: Sicily
Một dạng của: Khai cuộc Tốt cánh Vua
Phòng thủ Sicilia là câu trả lời tốt nhất và hiệu quả nhất cho nước đi đầu tiên 1.e4 của Trắng 1.d4 là nước đi có thống kê số ván thắng nhiều hơn cho trắng do tỷ lệ thành công cao của phòng thủ Sicilia khi Trắng đi 1.e4 New In Chess nêu trong cuốn niên giám 2000 Yearbook: theo thống kê các ván cờ được lưu trong cơ sở dữ liệu, Trắng thắng 56,1% trong 296.200 ván cờ bắt đầu với 1.d4, nhưng chỉ thắng 54,1% trong 349.855 ván cờ bắt đầu bằng 1.e4, chủ yếu là do phòng thủ Sicilia đã giảm tỷ lệ thắng của Trắng xuống còn 52,3% trong 145.996 ván.
17% của tất cả các ván cờ giữa các đại kiện tướng, và 25% số ván đấu trong các cơ sở dữ liệu Chess Informant bắt đầu bằng phòng thủ Sicilia Gần 1/4 tổng số ván cờ sử dụng phòng thủ Sicilia. Đại kiện tướng John Nunn giải thích sự phổ biến của phòng thủ Sicilia vì
“bản chất hiếu chiến của nó; trong nhiều phương án Đen không chỉ nỗ lực cân bằng ván cờ, mà còn cố giành lợi thế Nhược điểm là Trắng thường giành chủ động sớm, vì vậy Đen phải cẩn thận để không bị một cuộc tấn công nhanh chóng của Trắng kết thúc ván cờ.” Đại kiện tướng Jonathan Rowson đã lý giải tại sao Sicilia là cách thành công nhất để chống lại 1.e4, mặc dù 1… c5 không phát triển quân nào, và quân tốt tại c5 chỉ kiểm soát d4 và b4.
Các ghi chú ghi lại sớm nhất về phòng thủ Sicilia bắt đầu từ cuối thế kỷ 16 với các ván cờ của kỳ thủ người Ý Giulio Polerio và Gioachino Greco. Với việc tiến Tốt c lên hai ô, Đen đòi quyền kiểm soát ô d4 và bắt đầu cuộc chiến tranh giành khu trung tâm Câu trả lời phổ biến thứ hai cho 1.e4, nước 1 e5 cũng có đặc điểm tương tự Tuy nhiên, không như 1 e5, 1 c5 phá vỡ tính cân xứng của thế cờ, điều này ảnh hưởng lớn đến những toan tính và hành động sau này của hai bên Trắng với việc tiến Tốt cánh Vua có xu hướng tấn công bên cánh đó Ngoài ra, khác với các nước như 1 e5, 1 g6, hay 1 Mc6; 1 c5 ít giúp ích cho việc phát triển của Đen bởi nước đi này không phát triển quân nhẹ hay chuẩn bị cho điều đó Trong rất nhiều phương án của phòng thủ Sicilian, Đen phải đi thêm một số nước Tốt khác trong khai cuộc (ví dụ như d6, e6, a6, và b5) và hệ quả là Trắng thường trội hơn đáng kể về phát triển và nắm trong tay những cơ hội tấn công nguy hiểm.
Về phía bên Đen, việc tiến Tốt cánh Hậu giúp có được lợi thế không gian và cung cấp nền tảng cho các chiến dịch bên cánh đó trong tương lai Thường thì quân Tốt c5 của Đen sẽ được đổi lấy Tốt d4 của Trắng trong giai đoạn đầu ván đấu, giúp Đen hơn số lượng Tốt trung tâm Việc đổi Tốt còn giúp mở cột c cho Đen và Đen có thể chuyển Xe hoặc Hậu đến cột đó để hỗ trợ cuộc phản công bên cánh Hậu.
Trên 75% số ván đấu bắt đầu bằng 1 e4 c5 tiếp tục với 2 Mf3 Lúc này Đen có ba lựa chọn chính: 2 d6, 2 Mc6, và 2 e6 Các diễn biến mà trong đó Trắng chơi 3.d4 được gọi chung là Sicilia mở (Open Sicilian) và thường
Một dạng của: King's Pawn Game Đây là dạng phòng thủ chống lại 1.e4 bằng nước đi 1…c6 Ưu điểm của phòng thủ này so với phòng thủ Pháp là Đen có thể đưa được Tượng ô màu sáng ra ngoài từ sớm Trong giai đoạn đầu, có cảm giác bên Đen sẽ bị ép cờ, tuy nhiên nếu chơi chính xác Đen vẫn ồn, thậm chí còn tạo được thế trận tốt nhờ quân năng động Ý đồ chính của Đen là củng cố vững chắc bàn đạp ở trung tâm (cụ thể là ô d5) và có thế cờ chặt chẽ Khuyết điểm của cách ra quân này làquân Mã không còn chỗ đứng "thuận lợi" ở c6.
Sau đó, ván cờ thường được tiếp diễn với 3.Nc3 (Biến thể hiện đại), 3.Nd2 (Biến thể cổ điển), 3.exd5 (Biến thể đổi) hoặc 3.e5 (Biến thể đổi Tốt) Biến thể hiện đại (3.Nc3) là phổ biến nhất.
Caro–Kann, giống như phòng thủ Sicilia và phòng thủ Pháp, đôi khi được gọi là “ván cờ nửa mở” Caro-Kann được cho là chắc chắn hơn và ít năng động hơn những khai cuộc khác, có nghĩa là ván cờ có thể sẽ rất chậm Nó có thể dẫn đến một thế cờ tàn tốt cho Đen, người có cấu trúc tốt hơn.
Khai cuộc được đặt theo tên của kỳ thủ người Anh Horatio Caro và Marcus Kann người Áo vì đã nghiên cứu khai cuộc vào năm 1886.
Phòng thủ chống lại 1.e4 bằng nước đi độc đáo 1…d5 Đen lập tức phản công ở trung tâm ngay từ nước đi đầu tiên Sau nước 2 exd5 Đen có 2 lựa chọn chủ yếu là 2…Hxd5 hoặc 2…Mf6 Sau đây là một diễn biến theo hướng2…Hxd5.
Hình 35 Phương án tiến Tốt Phòng thủ Scandinavian - Nước đi đầu tiên Ý đồ của Đen là chủ động tạo ra tình huống cặp chốt c6-e6 chiến đấu chống lại chốt d4 đơn độc của Trắng Tương tự phòng thủ Caro-Kann, Phòng thủ Scandinavian khắc phục được điểm yếu Tượng ô màu sáng của Đen Thế trận của Đen rất năng động Điểm yếu lớn nhất của hệ thống này là Đen đã bị bỏ lại Phương án tiến Tốt (Advance Variation) 1 e4-c6 2.d4-d5 3.e5-Tf54Td3-Txd3 5.Hxd3 - e6 6 Mc3-Hb6 7.Mge2-c5 8.dxc5-Txc5 Phương án tiến Tốt Phòng thủ Scandinavian - Nước đi đầu tiên (AdvanceVariation) trong cuộc đua phát triển quân nên cần phải chơi chính xác ở những nước tiếp theo.
Hình 36 Phòng thủ Scandinavian – Mainline
3.3.5 Phòng thủ Alekhine Đúng như tên gọi, đây là phòng thủ được phát kiển bởi nhà vô địch cờ vua lỗi lạc – Alexander Alekhine Đây là phòng thủ chống lại 1.e4 bằng nước đi 1…Mf6 – mời gọi đối thủ tiếp tục với 2.e5, rồi d4, c4 Mã cánh Vua của Đen sẽđược chuyển sang cánh Hậu Mục tiêu của Đen là khiêu khích Trắng dâng chốt,sau đó phản công trở lại Đen có thế trận năng động, với hầu như không điểm yếu Nếu được tập luyện nhuần nhuyễn, đây sẽ là một vũ khí rất lợi hại để đối đầu với 1.e4.
Khai cuộc kín
Là loại khai cuộc rất khó chơi, không thích hợp cho người mới tập chơi vì rất ít chiến thuật, chủ yếu là chiến lược với những cuộc điều quân Chiến thuật được sử dụng để đánh khi đã chuẩn bị đủ lực lượng và mở ra tấn công.
Bao gồm những khai cuộc được bên Trắng bắt đầu bằng nước đi không phải là e4 (1 d4, 1 Mf3, 1.g3, 1.c4 ).
Gambit Hậu (thí quân cánh Hậu) là một khai cuộc bắt đầu bằng các nước cờ 1 d4 d5 2 c4
Với 2…c4, Trắng đe dọa sẽ đổi một con Tốt ở cánh (tốt cột c) lấy một con Tốt ở trung tâm (con Tốt cột d của Đen) để chiếm ưu thế ở trung tâm với e2 – e4 Đây không phải là một gambit thực sự, vì Đen không thể giữ chốt. Gambit Hậu được chia thành 2 loại chính dựa trên phản ứng của Đen:
- Gambit Hậu tiếp nhận (QGA- the Queen’s Gambit accepted)
- Gambit Hậu không tiếp nhận (QGD – the Queen’s Gambit declined) Trong Gambit Hậu tiếp nhận, Đen chơi dxc4 tạm thời từ bỏ trung tâm để có được sự phát triển tự do hơn Trong Gambit hậu không tiếp nhận, Đen thường chơi để giữ d5 Thường thì Đen sẽ bị cô đọng, nhưng Đen nhằm mục đích trao đổi các quân cờ và sử dụng Tốt để tấn công ở c5 và e5 để giải phóng thế trận của họ.
- Gambit Hậu không tiếp nhận:
Khai cuộc Anh là phần mở đầu với c4 cho người chơi bên Trắng Mục tiêu của việc khai cuộc là tạo áp lực lên hình vuông trung tâm d5 mà không gây ảnh hưởng cho quân Tốt cánh Hậu hoặc quân Tốt cánh Vua.
Nước đi thứ 2 của Trắng phụ thuộc vào phản ứng của Đen Nếu Đen không ngay lập tức cố gắng kiểm soát trung tâm, Trắng có thể tấn công tượng của Đen với 2 g3 3 Tg2 và Trắng bắt đầu áp dụng nhiều áp lực hơn lên hình vuông d5 và cho màu Trắng kiểm soát các ô sáng Nhiều trận đấu khai cuộc Anh sẽ bắt đầu rất chậm vì cả hai bên đều gây áp lực xung quanh khu trung tâm. Ưu điểm của khai cuộc Anh là rất linh hoạt Với tất cả các cách mở khác nhau mà bạn có thể chuyển thành, khai cuộc Anh có thể được sử dụng để chống lại bất kỳ đối thủ nào vì bạn có thể thay đổi kế hoạch trò chơi của mình từ sớm Nếu bạn thích những trò chơi có phương pháp chậm và thích linh hoạt, đây là một cách mở tuyệt vời để sử dụng.
Nhược điểm khai cuộc Anh là có rất nhiều bẫy tồn tại để chống lại Đối với bất kỳ sơ hở nào, nên lưu ý những cái bẫy mà bạn có thể gặp phải. Khai cuộc Anh – Nước đầu tiên c4:
Khai cuộc Grunfeld hay phòng thủ Grunfeld (Grunfeld Defense) là một loại phòng thủ siêu hiện đại, có nghĩa là nó không cố gắng kiểm soát trung tâm sớm bằng những con tốt của mình Thay vào đó, Đen cố gắng tấn công trung tâm bằng các quân cờ từ hai bên và sau đó khi nền tảng đã có, tìm cách làm suy yếu quyền kiểm soát trung tâm mà Trắng thường có ở những ván cờ khác.
Có ba tuyến chính trong phòng thủ Grunfeld Biến thể trao đổi (The ex- change variation) là tuyến chính và là điều mà hầu hết người chơi nghiên cứu khi tiếp cận phòng thủ Grunfeld Bên Đen cho phép Trắng hoàn toàn chiếm ưu thế ở trung tâm với các con tốt trong khi bên Đen tập trung toàn bộ năng lượng của mình vào hình vuông d4 Thay vì sử dụng lợi thế không gian của mình ở trung tâm, Trắng buộc phải đáp trả mối đe dọa từ d4 và tập trung toàn bộ sức lực để bảo vệ con Tốt d4 Với tất cả các con tốt và quân cờ nhắm vào trung tâm từ sớm mà không có chiến lược nào khác, mọi thứ có thể nhanh chóng trở thành điều tồi tệ nhất nếu một trong hai bên mất tập trung. Phòng thủ Grunfeld:
Khai cuộc Benoni hay phòng thủ Benoni (Benoni Defense) là một đường rất tích cực mà quân Đen có thể chơi để chống lại việc khai cuộc bằng Tốt d4 bên Trắng
Trong khi nhiều hàng phòng ngự chống lại quân Hậu bị chặn và hòa, phòng thủ Benoni cho quân Đen nhiều cơ hội để không chỉ cân bằng vị trí mà còn để giành lợi thế và chơi để giành chiến thắng Trong phòng thủ Benoni hiện đại, trọng tâm chính của trò chơi là quyền kiểm soát trung tâm của bên Trắng đối với các ô sáng với con Tốt của nó trên d5 và quyền kiểm soát của bên Đen đối với trung tâm từ các ô tối Bên Đen thường sẽ di chuyển Tượng đến g7 để thêm hỗ trợ cho các ô tối. Đối với người chơi bên Trắng, bạn muốn giữ áp lực liên tục lên ô vuông d5 và sử dụng nó sau này để thiết lập tiền đồn cho quân nhỏ và gây áp lực lên ô Đen Đối với người chơi bên Đen, bạn muốn giữ cho bên Trắng không gây áp lực và không cho họ có được bất kỳ tiền đồn nào trên ô vuông e6 và c6. Phòng thủ Benoni thường mở ra sau khi khai cuộc, có nghĩa là các Tượng mạnh hơn các Mã, vì vậy hãy thận trọng khi đánh đổi Tượng Đen sẽ có nhiều pha phản công và sẽ có một trận đấu rất tốt sau khi mọi thứ mở ra ở giữa.
