(Tiểu luận) phép biện chứng về mâu thuẫn và vận dụng phântích mâu thuẫn biện chứng trong nền kinh tếthị trường định hướng xã hội chủ nghĩa

Trang 1 TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNGKHOA KHOA HỌC CHÍNH TRỊ VÀ NHÂN VĂN=====000=====TIỂU LUẬN TRIẾT HỌCPHÉP BIỆN CHỨNG VỀ MÂU THUẪN VÀ VẬN DỤNG PHÂNTÍCH MÂU THUẪN BIỆN CHỨNG TRONG NỀN KIN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG

KHOA KHOA HỌC CHÍNH TRỊ VÀ NHÂN VĂN

=====000=====

TIỂU LUẬN TRIẾT HỌC PHÉP BIỆN CHỨNG VỀ MÂU THUẪN VÀ VẬN DỤNG PHÂN TÍCH MÂU THUẪN BIỆN CHỨNG TRONG NỀN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG ĐỊNH HƯỚNG XÃ HỘI CHỦ NGHĨA Ở VIỆT

NAM HIỆN NAY.

Sinh viên thực hiện : Trần Đăng Khoa

Lớp : Anh-01, Khoa Kinh Tế

Chính Trị Quốc Tế, K62 Lớp tín chỉ : TRIH114.4

Giảng viên hướng dẫn : ThS Trần Huy Quang

Hà Nội – 11/2023

GVHD: Ths Nguyễn Huy Quang

Mục Lục

Mục Lục 1

Lời Mở Đầu 2

Nội Dung 4

I, Phép biện chứng về mâu thuẫn: 4

1, Phép biện chứng: 4

2, Mâu thuẫn biện chứng: 5

II, Ứng dụng phép mâu thuẫn biện chứng trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam hiện nay: 8

1, Khái quát: 8

2, Những mâu thuẫn tồn tại trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam: 10

3, Giải pháp để giải quyết mâu thuẫn và phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa: 12

KẾT LUẬN 13

Tài Liệu Tham Khảo 14

GVHD: Ths Nguyễn Huy Quang

Lời Mở Đầu

Lời đầu tiên, em xin được chân thành cảm ơn giảng viên Nguyễn Huy Quang đã tận tình giảng dạy và hưỡng dẫn sinh viên trong suốt thời gian môn học Nhờ vào những lời khuyên và chỉ bảo của thầy, em đã vượt qua những khó khăn khi thực hiện bài tiểu luận của mình

Sự vật, hiện tượng luôn xảy ra mâu thuẫn trong quá trình vận động và phát triển

Đó là sự khác biệt giữa các yếu tố trong bản thân hoặc giữa các yếu tố giữa các hiện tượng với nhau Điều này xảy ra trong tất cả các ngành: tự nhiên, xã hội và

tư duy con người Một số loại mâu thuẫn phổ biến trong hoạt động kinh tế bao gồm mâu thuẫn về cung cầu, tích luỹ và tiêu dùng; tính kế hoạch hóa của từng doanh nghiệp và công ty; và sự tự phát vô chính phủ của nền sản xuất hàng hoá… Trong triết học Mác-Lênin, mâu thuẫn được coi là một hiện tượng tất yếu khách quan, phổ biến và có nhiều loại Xác định đúng từng loại mâu thuẫn sẽ giúp con người phát triển các phương pháp tối ưu để giải quyết mâu thuẫn và thúc đẩy sự phát triển Do đó, em sử dụng phân tích mâu thuẫn biện chứng để xem xét nền kinh tế thị trường định hướng XHCN Việt Nam ngày nay

Được thảo luận và chấp thuận tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VI của Đảng Cộng sản Việt Nam vào năm 1986, công cuộc đổi mới đất nước đã bắt đầu được thực hiện trên toàn quốc Nền kinh tế của chúng ta đã trải qua sự chuyển đổi mạnh mẽ do công cuộc đổi mới với nhiều chính sách Nó đã chuyển

từ một nền kinh tế tập trung bao cấp sang một nền kinh tế hàng hóa nhiều thành phần, hoạt động theo cơ chế thị trường định hướng XHCN Trong quá trình đổi mới, Đảng và Nhà nước đã chấp nhận sự tồn tại, bình đẳng và hợp pháp của nhiều thành phần kinh tế Kinh tế Nhà nước giữ vai trò chủ đạo, trong khi các thành phần khác hợp thành nền kinh tế thị trường định hướng XHCN, trong đó

có kinh tế tư nhân Do đó, công cuộc đổi mới của quốc gia ta đã đạt được những thành tựu to lớn, chẳng hạn như chặn đứng cuộc khủng hoảng kinh tế, thu hút vốn đầu tư nước ngoài, cải thiện phúc lợi xã hội, xóa đói giảm nghèo, cải thiện Triết học Mác- Lênin SV: Trần Đăng Khoa

GVHD: Ths Nguyễn Huy Quang

đời sống của người dân Nhưng trong thành công luôn có những yếu tố cản trở

sự phát triển của công cuộc đổi mới Giàu nghèo, ô nhiễm môi trường, tệ nạn xã hội, Những hạn chế này đòi hỏi sự chú ý và phương pháp giải quyết để thúc đẩy nền kinh tế thị trường định hướng XHCN ngày càng phát triển để đưa nước

ta thực sự giàu có và sánh vai với các quốc gia khác trên thế giới

Với tính cấp thiết như trên cùng mong muốn tìm hiểu sâu về nền kinh tế nước ta, quan điểm lý luận cũng như những giải pháp giải quyết mâu thuẫn tồn

tại trong quá trình phát triển kinh tế, em chọn đề tài: “Phép biện chứng về mâu thuẫn và vận dụng phân tích mâu thuẫn biện chứng trong nền kinh tế thịtrường định hướng XHCN ở Việt Nam” để viết tiểu luận học phần Triết học Mác –Lênin’’ Do kiến thức và kinh nghiệm còn hạn chế, bài tiểu luận của

em không tránh khỏi những sai sót Em mong thầy cô giáo đóng góp ý kiến để giúp bài tiểu luận của em được hoàn thiện

Em xin cảm ơn!

Với mục đích và nhiệm vụ trên, tiểu luận có kết cấu được chia làm 2 phần chính:

Phần 1: Phép biện chứng về mâu thuẫn

Phần 2: Những mâu thuẫn cơ bản trong nền kinh tế thị trường

định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam hiện nay

GVHD: Ths Nguyễn Huy Quang

Nội Dung

I, Phép biện chứng về mâu thuẫn:

1, Phép biện chứng:

Phép biện chứng là khái niệm được dùng để chỉ sự liên hệ - vận động -chuyển hóa - phát triển theo quy luật của các sự vật, hiện tượng trong tự nhiên, xã hội và tư duy Biện chứng bao gồm: biện chứng khách quan và biện chứng chủ quan Biện chứng khách quan là biện chứng của các sự vật, hiện tượng trong thế giới hiện thực khách quan; biện chứng chủ quan là sự phản ánh hiện thực khách quan đến đầu óc con người Trong quá trình phát triển, phép biện chứng có ba hình thức cơ bản là phép biện chứng chất phác

cổ đại, phép biện chứng duy tâm cổ điển Đức (Heghen) và phép biện chứng duy vật [1]

Phép biện chứng duy vật:

Phép biện chứng duy vật là “linh hồn sống”, là “cái quyết định” của chủ nghĩa Mác, bởi khi nghiên cứu các quy luật phát triển phổ biến của hiện thực khách quan và của nhận thức khoa học, phép biện chứng duy vật thực hiện chức năng phương pháp luận chung nhất của hoạt động nhận thức

và thực tiễn Mặc dù C.Mác, Ph.Ăngghen và V.I.Lênin đều đưa ra nhiều định nghĩa khác nhau về phép biện chứng duy vật trong các tác phẩm của họ, nhưng họ không đưa ra một định nghĩa chung về nó "Phép biện chứng chẳng qua chỉ là môn khoa học về những quy luật phổ biến của sự vận động

và sự phát triển của tự nhiên, của xã hội loài người và của tư duy", Ph.Ăngghen định nghĩa trong tác phẩm Chống Đuyrinh khi nói về các quy luật V.I.Lênin định nghĩa “Phép biện chứng, tức là học thuyết về sự phát triển, dưới hình thức hoàn mĩ nhất, sâu sắc nhất và không phiến diện, học thuyết về tính tương đối của nhận thức của con người, nhận thức này phản ánh vật chất luôn phát triển không ngừng”

Triết học Mác- Lênin SV: Trần Đăng Khoa

GVHD: Ths Nguyễn Huy Quang

Đặc điểm và vai trò của phép biện chứng duy vật:

Về đặc điểm, phép biện chứng duy vật được hình thành từ sự thống nhất hữu cơ giữa thế giới quan duy vật và phương pháp luận biện chứng, giữa lý luận nhận thức và lôgíc biện chứng Mỗi nguyên lý, quy luật và phạm trù của phép biện chứng đều được giải thích trên cơ sở khoa học và được chứng minh bằng toàn bộ sự phát triển của khoa học tự nhiên trước đó

Phép biện chứng duy vật đã kế thừa và phát triển phép biện chứng từ tự phát đến tự giác, tạo ra khả năng phương pháp luận chung, hỗ trợ định hướng việc đề ra các nguyên tắc tương ứng cho các hoạt động nhận thức và thực tiễn và là một hình thức tư duy quan trọng nhất đối với khoa học Trạng thái tồn tại có tính quy luật phổ biến nhất của sự vật, hiện tượng trên thế giới là đối tượng nghiên cứu của phép biện chứng duy vật Các câu hỏi thể hiện vấn đề này: sự vật, hiện tượng quanh ta và cả bản thân ta tồn tại trong các trạng thái liên kết, quy định, chuyển hóa lẫn nhau và luôn vận động, phát triển hay trong các trạng thái tách biệt, cô lập và đứng im, không vận động, phát triển? Để trả lời câu hỏi trên, phép biện chứng duy vật đã đưa ra ra nội dung bao gồm ba quy luật cơ bản, sáu cặp phạm trù và hai nguyên lý

2, Mâu thuẫn biện chứng:

2.1, Khái niệm mâu thuẫn:

Trong phép biện chứng, khái niệm mâu thuẫn dùng để chỉ mối liên hệ thống nhất đấu tranh và chuyển hóa của các mặt đối lập trong mỗi sự vật, hiện tượng hoặc giữa các sự vật, hiện tượng trong quá trình vận động và phát triển của chúng.Do đó, các nhân tố tạo nên mâu thuẫn là các mặt đối lập, là những đặc điểm, thuộc tính và tính quy định có xu hướng trái ngược tồn tại khách quan trong tự nhiên, xã hội và tư duy Mâu thuẫn biện chứng được tạo

ra bởi các mặt đối lập nằm trong sự liên hệ, tác động qua lại lẫn nhau [1]

Discover more

from:

TRI114

Document continues below

Triết học Mác

Lênin

Trường Đại học…

999+ documents

Go to course

Triết p1 - vở ghi chép triết học mác lê nin Triết học

24

TRIẾT-1 - Phân tích nguồn gốc, bản chấ… Triết học

7

2019-08-07 Giao trinh Triet hoc… Triết học

248

Tiểu luận Triết học Triết học

12

Đề cương Triết 1 CK

-Đề cương Triết 1 CK …

34

GVHD: Ths Nguyễn Huy Quang

Trong sự thống nhất với nhau, hai mặt đối lập tạo thành mâu thuẫn biện chứng Sự thống nhất của các mặt đối lập là những mặt đối lập tồn tại cùng nhau, không tách rời nhau, trong đó mặt này phải lấy sự tồn tạicủa mặt kia làm tiền đề Tác động ngang nhau của các mặt đối lập thể hiện sự thống nhất của chúng Trong quá trình tồn tại của sự đấu tranh, các mặt đấu tranh tác động qua lại và thường bài trừ và phủ định lẫn nhau

2.2, Tính chất chung của mâu thuẫn:

2.2.1,Mâu thuẫn có tính khách quan và tính phổ biến:

Theo phép biện chứng duy vật, mọi thứ tồn tại trong thực tại khách quan đều chứa đựng mâu thuẫn Cấu trúc tự thân vốn có bên trong của sự vật, hiện tượng quy định, dẫn đến sự hình thành và phát triển của mâu thuẫn Mâu thuẫn không dựa trên bất kỳ hiện tượng siêu nhiên nào, kể cả ý chí của con người Mỗi sự vật, hiện tượng đang tồn tại đều được tạo thành

từ một thể thống nhất các khuynh hướng, thuộc tính phát triển đối lập và ngược chiều nhau Thành động bên trong của mọi quá trình vận động và phát triển khách quan của chính bản thân các sự vật hiện tượng là sự liên hệ, tác động qua lại, đấu tranh chuyển hóa, bài trừ và phủ định lẫn nhau Mâu thuẫn có thể xảy ra ở bất kỳ nơi nào: tự nhiên, xã hội và tư duy của con người Mâu thuẫn bắt đầu khi sự vật mới xuất hiện, trong suốt quá trình phát triển và kết thúc khi sự vật kết thúc Khi một mâu thuẫn biến mất, một mâu thuẫn mới sẽ xuất hiện

2.2.2, Mâu thuẫn có tính đa dạng, phong phú:

Tính đa dạng của mâu thuẫn là mỗi sự vật, hiện tượng hoặc quá trình đều có thể bao gồm nhiều loại mâu thuẫn khác nhau và biểu hiện các mâu thuẫn đó theo cách khác nhau trong các điều kiện lịch sử cụ thể khác nhau Chúng có các vị trí và trách nhiệm khác nhau trong quá trình tồn tại, chuyển động và phát triển của sự vật, hiện tượng

Triết học Mác Lênin 99% (77) QUAN ĐIỂM DUY VẬT BIỆN CHỨNG VỀ M… Triết học

20

GVHD: Ths Nguyễn Huy Quang

Mâu thuẫn được phân chia thành nhiều loại: mâu thuẫn bên trong/ bên ngoài,mâu thuẫn cơ bản/không cơ bản, mâu thuẫn chủ yếu/ thứ yếu, … Tính phong phú của sự biểu hiện của mâu thuẫn là kết quả của sự hiện diện của các mâu thuẫn trong các lĩnh vực khác nhau [1]

2.3, Mâu thuẫn là nguồn gốc của sự vận động và phát triển:

Các mặt đối lập có hai xu hướng gây ra mâu thuẫn: sự thống nhất và sự đối lập Trong quá trình vận động, phát triển của sự vật, hiện tượng, sự thống nhất và đấu tranh không thể tách rời nhau Sự chuyển hóa giữa chúng

là kết quả tất yếu của quá trình thống nhất và đấu tranh giữa các mặt đối lập Lúc mâu thuẫn mới xuất hiện, nó thể hiện sự khác biệt và phát triển thành hai mặt đối lập Khi hai mặt của mâu thuẫn chống lại nhau mạnh mẽ và khi

có đủ điều kiện, chúng sẽ thay đổi Mâu thuẫn cũ biến mất, mâu thuẫn mới được tạo ra và quá trình tác động, chuyển hóa giữa các sự vật và hiện tượng duy trì sự vận động và phát triển của chúng

Tuy nhiên, sự xung đột giữa các mặt đối lập không phải lúc nào cũng dẫn đến sự chuyển hóa giữa chúng Chỉ khi các mặt đối lập phát triển đến một mức độ nhất định và hội tụ đủ các điều kiện cần thiết, sự chuyển hóa giữa chúng, bài trừ và phủ định lẫn nhau mới có thể xảy ra Trong xã hội loài người, chuyển hóa của các mặt đối lập phải thông qua hoạt động có ý thức của con người; tuy nhiên, trong giới tự nhiên, chuyển hóa của các mặt đối lập thường diễn ra một cách tự phát

Trong thế giới hiện thực, bất kỳ sự vật, hiện tượng nào cũng chứa đựng trong bản thân nó những mặt, những thuộc tính có khuynh hướng phát triển ngược chiều nhau Trong một điều kiện cụ thể, sự đấu tranh chuyển hóa của các mặt đối lập dẫn đến mâu thuẫn Mâu thuẫn là hiện tượng phổ biến trong thế giới khách quan Khi mâu thuẫn được giải quyết, những sự vật cũ mất đi và những sự vật mới xuất hiện Các mặt đối lập và mâu thuẫn mới xuất hiện do sự vật mới này

Triết học Mác- Lênin SV: Trần Đăng Khoa

GVHD: Ths Nguyễn Huy Quang

Những mặt đối lập đó tiếp tục đấu tranh chuyển hóa và phủ định lẫn nhau để tạo ra sự vật mới, cứ như vậy các hiện tượng và sự vật trong thế giới khách quan luôn biến đổi Vì vậy, mâu thuẫn là nguồn gốc và động lực của mọi quá trình phát triển

2.4, Ý nghĩa phương pháp luận:

Nghiên cứu liên quan đến phép biện chứng mâu thuẫn cho thấy: Đánh giá sự tồn tại của mẫu thuẫn là khách quan trong nhận thức và thực tiễn là cần thiết Điều này có nghĩa là phải quan tâm đến mâu thuẫn, phát hiện mâu thuẫn và phân tích toàn diện các mặt đối lập để hiểu bản chất, nguồn gốc, xu hướng và phát triển của nó Phải có quan điểm lịch sử cụ thể, tức là phải biết phân tích, đánh giá từng loại mâu thuẫn và có phương pháp giải quyết cho phù hợp Ngoài ra, điều quan trọng là phải phân biệt rõ ràng chức năng, vị trí và điều kiện của mâu thuẫn trong từng trường hợp để xác định cách giải quyết tốt nhất cho từng loại mâu thuẫn

II, Ứng dụng phép mâu thuẫn biện chứng trong nền kinh

tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam hiện nay:

1, Khái quát:

1.1, Khái niệm kinh tế thị trường định hướng xã hội:

Các nền kinh tế thị trường là những nền kinh tế trong đó có nhiều thành phần kinh tế và nhiều loại hình sở hữu cạnh tranh với nhau trong một cơ chế

cạnh tranh ổn định và bình đẳng [4]

GVHD: Ths Nguyễn Huy Quang

Mô hình kinh tế hiện tại của Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam được Đảng Cộng sản Việt Nam gọi là kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa Nó được mô tả là một nền kinh tế thị trường nhiều thành phần với vai trò chủ đạo của khu vực kinh tế nhà nước và mục tiêu dài hạn là xây dựng chủ nghĩa xã hội

Sản phẩm của thời kỳ Đổi Mới là nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, thay thế nền kinh tế kế hoạch bằng nền kinh tế hỗn hợp hoạt động theo cơ chế thị trường Những thay đổi này cho phép Việt Nam tiếp cận với nền kinh tế toàn cầu "Định hướng xã hội chủ nghĩa" có nghĩa là Việt Nam chưa đạt được chủ nghĩa xã hội mà đang trong giai đoạn xây dựng nền tảng cho một hệ thống xã hội chủ nghĩa trong tương lai

1.2, Cơ sở khách quan của sự tồn tại và phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội:

Trong những năm gần đây, thực tế cho thấy rằng mô hình phát triển nền kinh tế thị trường có sự điều tiết vĩ mô từ trung tâm là hợp lý hơn trong bối cảnh hiện đại Mô hình này có thể đối phó với sự phát triển về đại thể Việc triển khai mô hình này không chỉ là một phần của công cuộc đổi mới mà còn là một phương pháp để đưa quốc gia ta đến mục tiêu xây dựng chủ nghĩa xã hội [4]

Đất nước ta đã từng bước chuyển sang nền kinh tế thị trường với định hướng xã hội chủ nghĩa kể từ đại hội Đảng lần thứ VI Hơn nữa, điều đó có nghĩa là chúng ta đã đạt được những thành tựu quan trọng, cho phép chúng

ta thay đổi và mở rộng nhận thức của mình, làm cho quan niệm về chủ nghĩa

xã hội trở nên cụ thể hơn, bao gồm các chính sách, đường lối chủ trương và

có căn cứ khoa học và thực tiễn

Triết học Mác- Lênin SV: Trần Đăng Khoa