NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM Thít viện - Học viện Ngàn Hàng HIUIilllMllliilli " VIỆN NGÂN HÀNG LV 001314 rồ ® £ □ NGUYỄN THƯỲ LINH QUẢN TRỊ RỦI ]K.o ĩ r*Ị THƯƠNG f c V' ^ ỹ ■ o \ A “ ' THỰC LUẬN VĂN THẠC s ĩ ^ V I E N N G Á N HÁI, T R U N G ÁM t h õ n g t in T VIẸN 332.8 NGL 2011 h ^ -V.001 31 Hà Nội - 2011 ' s \ ^ỹ * i NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIÊT NAM BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HỌC VIỆN NGÂN HÀNG N G U YỄN T H U Ỳ LIN H QUẢN TRỊ RỦI RO LÃI SUÂT TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI c ổ PHẦN QUÂN ĐỘI THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP Chuyên ngành: Mã số: Kinh tế - Tài —Ngân hàng 60.31.12 HỌC VIỆN NGÂN HÀNG TRUNG TÂM THÒNG TIN - THƯ VIÊN LUẬN VĂN THẠC sĩ Q ỉíịù Ịì Itn étttỊ d ẫ n kít tìa họe: GS.TS NGUN VĂN TIÊN Hà N ộ i-2 1 LỜI CAM ĐOAN Bài luận văn hình thành trình nghiên cứu với tinh thần nghiêm túc tơi với giúp đỡ tận tình thầy giáo GS.TS Nguyễn Văn Tiến Tôi xin cam đoan cơng trình nghiên cứu riêng tơi Các số liệu, kết nêu luận văn trung thực có nguồn gốc rõ ràng Tác giả luận văn Nguyễn Thùy Linh MỤC LỤC Trang Lòi cam đoan Mục lục Danh mục chữ viết tắt Danh mục bảng Danh mục hình vẽ, đồ thị, SO’ đồ MỞ ĐẦU CHƯƠNG 1: RỦI RO LÃI SUẤT VÀ QUẢN TRỊ RỦI RO LÃI SUẤT ĐỐI VỚI NGÂN HÀNG THƯƠNG M Ạ I 1.1 Những vấn đề rủi ro lãi su ất 1.1.1 Khái niệm rủi ro lãi suất 1.1.2 Nguyên nhân rủi ro lãi suất đổi với Ngân hàng thương mại 1.1.3 cần thiết quản trị rủi ro lãi suất Ngân hàng thương m ại 1.2 Phương pháp lưọng hóa rủi ro lãi suất 10 1.2.1 Mô hình kỳ hạn đến hạn 10 1.2.2 Mô hĩnh định giá lại 13 1.2.3 Mơ hình thời lượng 17 1.3 Biện pháp phòng ngừa rủi ro lãi suất Ngân hàng thưong mại 20 1.3.1 Tổ chức quản trị rủi ro lãi suất 20 1.3.2 Biện pháp phòng ngừa nội bảng 22 1.3.3 Biện pháp phòng ngừa ngoại bảng 23 Tóm tắt chương 41 Sự CHƯƠNG 2: THựC TRẠNG QUẢN TRỊ RỦI RO LÃI SUẤT TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN QUÂN ĐỘI 42 2.1 Diễn biến lãi suất tác động đến hoạt động kinh doanh Ngân hàng thương mại cổ phần Quân đội 42 2.1.1 Diễn biến lãi suất ngân hàng 42 2.1.2 Tác động lãi suất đến hoạt động kinh doanh NHTM CP Quân đội 52 2.2 Thực trạng rủi ro lãi suất NHTM CP Quân đ ộ i 59 2.2.1 Rủi ro lãi suất từ chênh lệch kỳ hạn 59 2.2.2 Thực trạng quản trị rủi ro lãi suất NHTM CP Quân đội 75 2.3 Đánh giá thực trạng quản trị rủi ro lãi suất NHTM CP Quân đội 82 2.3.1 Kết đạt 82 2.3.2 Hạn chế 83 2.3.3 Nguyên nhân hạn chế 85 Tóm tắt chuơng 90 CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG QUẢN TRỊ RỦI RO LÃI SUẤT TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỎ PHẦN QUÂN Đ Ộ I 91 3.1 Định hưóng quản trị rủi ro hoạt động kinh doanh NHTM CP Quân Đ ộ i 91 3.1.1 Định hướng hoạt động kinh doanh NHTM CP Quân đội 91 3.1.2 Định hướng công tác quản trị rủi ro hoạt động kinh doanh NHTM CP Quân đội 92 3.2 Giải pháp tăng cưòng quản trị rủi ro lãi suất NHTM CP Quân đội 93 3.2.1 Nhóm giải pháp tổ chức quản trị rủi ro lãi suất 93 3.2.2 Nhóm giải pháp hồn thiện điều kiện để lượng hóa rủi ro lãi suất 98 3.2.3 Nhóm giải pháp thực biện pháp phòng ngừa rủi ro lãi suất 101 3.2.4 Một số giải pháp khác 104 3.3 Một số kiến nghị đối vói Ngân hàng Nhà nước Việt Nam 109 Tóm tắt chưotig 116 T ” KÉT LUẬN 117 Danh muc • từ viêt tăt ALCO Ban quản lý Tài sản có / Tài sản nợ ALM Quản lý Tài sản có / Tài sản nợ BCTC Báo cáo tài CAPS Giao dịch trần COLLARS Giao dịch trần-sàn FFD Kỳ hạn tiền gửi FLOORS Giao dịch sàn FRA Nghiệp vụ kỳ hạn lãi suất GS.TS Giáo sư, Tiến Sỹ HĐQT Hội đồng quản trị LIBOR Lãi suất liên ngân hàng Luân Đôn NHNN ngân hàng nhà nước NHTM Ngân hàng thương mại NHTM CP Ngân hàng thương mại cổ phần NXB Nhà xuất OTC Thị trường giao dịch qua quầy (phi tập trung) SIBOR Lãi suất liên ngân hàng Singapo SWAPS Hợp đồng hốn đổi ROA Lợi nhuận/Tài sản có ROE Lợi nhuận/vốn tự có TCKT Tổ chức kinh tế TCTD Tổ chức tín dụng TSC Tài sản có TSN Tài sản nợ USD Đô la Mỹ VNĐ Đồng Việt Nam DANH MỤC CÁC BẢNG Trang Bảng 1.1: Bảng cân đối tài sản NHTM (trước lãi suất tăng) Bảng 1.2: Bảng cân đối tài sản NHTM (sau lãi suất tăng) 19 Bảng 1.3: TSC TSN NHTM theo kỳ hạn 13 Bảng 1.4: Bảng cân đổi tài sản theo thị giá NHTM Bảng 1.5: Các luồng toán thực hai ngân hàng 39 Bảng 2.1: Chi phí trả lãi huy động vốn NHTM CP Quân đội 54 Bảng 2.2: Cơ cấu nguồn vốn trả lãi NHTM CP Quân đội 55 Bảng 2.3: Hoạt động tín dụng NHTM CP Quân đội 56 Bảng 2.4: Cơ cấu dư nợ theo thời gian NHTM CP Quân đội 56 Bảng 2.5: Thu nhập lãi từ hoạt động sử dụng vốn NHTM CP Quân đội 57 Bảng 2.6: Kểt kinh doanh NHTM CP Quân đội Bảng 2.7: Bảng cân đổi tài sản NHTM CP Quân đội 62 g g Bảng 2.8: Phân loại tài sản công nợ vào ngày 31/12/2008 theo thời gian định giá lại lãi suất Bảng 2.9: Phân loại tài sản công nợ vào ngày 31/12/2009 theo thời gian định giá lại lãi suất Bảng 2.10: Phân loại tài sản công nợ vào ngày 31/12/2010 theo thời gian định giá lại lãi suất Bảng 2.11: Chênh lệch tài sản có tài sản nợ nhạy cảm lãi suất NHTM CP Quân đội Bảng 2.12: Lãi suất nội tệ liên ngân hàng qua năm 71 Bảng 2.13: Lãi suất nội tệ bình quân liên ngân hàng qua năm 72 Bảng 2.14: Biến động thu nhập ròng từ lãi phận tài sản nội tệ NHTMCP Quân đội năm 2008 Bảng 2.15: Biến động thu nhập ròng từ lãi phận tài sản nội tệ NHTMCP Quân đội năm 2009 Bảng 2.16: Biến động thu nhập ròng từ lãi phận tài sản nội tệ NHTMCP Quân đội năm 2010 72 DANH MỤC CÁC HÌNH, ĐỎ THỊ, s o ĐỊ Trang Hình 1.1: Thu nhập người mua quyền chọn bán trái phiếu 32 Hình 2.1: Biểu đồ diễn biến lãi suất chủ chốt từ đầu năm 2008 42 Hình 2.2: Diễn biến lãi suất liên ngân hàng từ 2008 đển 2010 51 Hĩnh 2.3: Mơ hình tổ chức quản trị rủi ro NHTM CP Quân đội 79 Hình 3.1: Đề xuất mơ hình tổ chức quản trị rủi ro NHTM CP Quân đội 96 M Ở ĐẦU Tính cấp thiết luận văn Thị trường tài Việt Nam thời gian qua chứng kiến loạt biến động có ảnh hưởng không nhỏ tới hoạt động tổ chức tài Đối với NHTM, biến động chứa đựng nhiều yếu tố rủi ro Đặc biệt rủi ro lãi suất tiềm ẩn nguy lớn, dẫn tới sụp đổ hệ thống Ngân hàng Minh chứng cho biến động chạy đua gia tăng lãi suất NHTM Đứng trước áp lực lạm phát ngày tăng, lượng tiền gửi dân cư không dùng để gửi tiết kiệm vào ngân hàng mà đem đầu tư vào lĩnh vực vàng, bất động sản NHTM đua tăng lãi suất huy động tiền gửi cách, từ công khai tăng lãi suất ngầm Điều tạo nguy rủi ro lớn NHTM họ sử dụng khoản huy động ngắn hạn vay dài hạn Sự chênh lệch kỳ hạn thời lượng TSC TSN ngân hàng tạo nguy làm suy giảm khả tốn NHTM Vì vậy, yêu cầu cấp thiết NHTM đẩy mạnh công tác quản trị rủi ro lãi suất, NHTM hạn chế đến mức tối đa thiệt hại gây biến động liên quan đến lãi suất Xuất phát từ thực tế đó, việc sâu nghiên cứu rủi ro lãi suất nhằm tìm kiếm giải pháp quản lý phù hợp cần thiết quan trọng với ngân hàng Chính vậy, đề tài “ Quản trị rủi ro suất NHTM CP Quân đội - thực trạng giải pháp” có tính cấp thiết mặt lý thuyết thực tiễn hệ thống NHTM nói chung NHTM CP Qn đội nói riêng Mục đích nghiên cứu luận văn - Luận văn nghiên cứu vấn đề lý luận rủi ro lãi suất công tác quản trị rủi ro lãi suất hoạt động kinh doanh NHTM 107 phù họp Rủi ro thiếu kiểm sốt đầy đủ có xu hướng tăng lên thị trường ngày phức tạp hon Khi định thực nghiệp vụ này, ngân hàng cần bảo đảm nghiệp vụ phái sinh thực phạm vi giới hạn quy định, đảm bảo tất rủi ro dự kiến rủi ro thực tế phải thẩm định độc lập, rủi ro đối tác xem xét chung thường xuyên kiểm tra lại Trong trường họp rủi ro tín dụng biến đổi theo lãi suất, ngân hàng cần thường xuyên đánh giá lại rủi ro, xác định xem liệu rủi ro thực tể nằm giới hạn đặt hay không Do nghiệp vụ phái sinh, đặc biệt nghiệp vụ quyền chọn, chủ yếu dựa vào hệ thống máy tính, ngân hàng cần có thiết bị dự phịng, đề phịng cổ máy tính Cả kiểm toán nội lẫn kiểm toán độc lập, cần kiểm tra xem hệ thống có đạt u cầu khơng, gồm kiêm tra lực mặt kĩ thuật nhân viên liên quan cần đánh giá số liệu tổng rủi ro thực tế thời điểm định 3.2.4.4 Nâng cao chất lưọng thông tin báo cáo rủi ro lãi suất Trong môi trường kinh doanh luôn biển động, NHTM thường xuyên phải đối mặt với nhiều rủi ro, có rủi ro lãi suất, NHTM cần có nguồn thơng tin để đưa dự báo làm sở hoạch định kế hoạch kinh doanh thực biện pháp phòng ngừa rủi ro Thông tin môi trường kinh doanh đa dạng nhiều chiều, NHTM CP Quân đội cần có giải pháp để nâng cao chất lượng thơng tin cách thu thập, phân tích nhanh chóng kịp thời hai luồng thơng tin bên ngồi bên Hiện nay, ngân hàng quan tâm đến nguồn thông tin như: - Thông tin từ văn pháp lý, quy định, tiêu chuẩn, Nhà nước NHNN ban hành - Thông tin từ quan nghiên cứu, chuyên gia: ngân hàng cần thiết lập mối quan hệ chặt chẽ rộng rãi với chuyên gia thị trường, phân tích kinh tế, từ ngân hàng tham khảo ý kiến quý giá hữu ích chuyên gia vấn đề mà ngân hàng quan tâm 108 - Thông tin từ phương tiện thơng tin đại chúng: truyền hình, báo chí, mạng internet, Đây nguồn cung cấp thông tin cập nhật, đa dạng cho hệ thống xử lý thông tin ngân hàng chi phí thấp - Thơng tin từ khách hàng, đối tác kinh doanh ngân hàng, từ TCTD khác: Thơng tin từ khách hàng có ý nghĩa quan trọng việc cung cấp cho ngân hàng thông tin phản hồi, đánh giá ngân hàng cho biết xác nhu cầu xu hướng thị trường mà ngân hàng cung cấp sản phẩm, dịch vụ Ngồi ra, thơng qua việc thiết lập mối quan hệ hợp tác, trao đổi thông tin lẫn với ngân hàng, TCTD khác lĩnh vực kinh doanh tiền tệ, tín dụng, ngân hàng có thơng tin cụ thể xác gắn liền với hoạt động kinh doanh Trên sở luồng thơng tin, phận đo lường rủi ro lãi suất phải lập báo cáo để cung cấp thông tin cho cấp lãnh đạo ngân hàng, người chịu trách nhiệm định Các báo cáo rủi ro lãi suất phải lập thường xuyên theo định kỳ báo cáo phải có đối chiếu, so sánh mức rủi ro thực tế với giới hạn rủi ro quy định sách quản trị rủi ro lãi suất Mặt khác, báo cáo cần có so sánh số liệu dự báo ước tính rủi ro với số liệu phản ánh rủi ro thực tế để giúp ngân hàng nhận biết hạn chế mơ hình sử dụng cho việc đo lường rủi ro lãi suất Nhìn chung, tối thiểu báo cáo rủi ro lãi suất cần cung cấp thông tin sau: - Tổng họp mức độ rủi ro lãi suất toàn ngân hàng - Mức độ tuân thủ giới hạn quy định sách quản trị rủi ro lãi suất - Kết kiểm định tình bất thường bao gồm việc đánh giá mức độ rủi ro theo tình giả định vượt giới hạn quy định - Tổng họp kết đánh giá lại sách, quy trình mức độ phù họp hệ thống quản trị rủi ro lãi suất ngân hàng xây dựng, 109 bao gơm đánh giá kiểm tốn nội đánh giá quan tra, quan kiêm toán độc lập hay tổ chức tư vấn 3.3 MỘT SÓ KI ÉN NGHỊ ĐÓI VỚI NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM 3.3.1 Ban hành quy chế công tác quản trị rủi ro hoạt động kinh doanh NHTM Rủi ro luôn tiềm ẩn hoạt động kinh doanh ngân hàng đe dọa an toàn hệ thống ngân hàng quốc gia NHNN Việt Nam với chức quản lý lĩnh vực kinh doanh tiền tệ, ngân hàng đất nước, quan chịu trách nhiệm đảm bảo trì an tồn hệ thống NHTM Do đó, NHNN cần ban hành quy chế quản trị rủi ro kinh doanh ngân hàng có quản trị rủi ro lãi suất Quy chế văn pháp lý buộc NHTM phải quan tâm đến công tác quản trị rủi ro sở hướng dẫn cac NHTM xây dựng sách cho ngân hàng Đối với công tác quản trị rủi ro lãi suất, quy chế cần tập trung vào nội dung sau: 0) Quy định trách nhiệm HĐQT Ban Tổng Giám đốc NHTM công tác quản trị rủi ro lãi suất; (ii) Quy định xây dựng sách quản trị rủi ro lãi suất văn hướng dẫn thống thất toàn ngân hàng NHTM; (iii) Quy định việc lượng hóa rủi ro lãi suất; (iv) Thiêt lập hệ thống báo cáo, thu thập thơng tin cho cơng tác lượng hóa rủi ro lãi suất (v) Xây dựng hệ thống kiểm sốt nội phù họp với q trình quản trị rủi ro lãi suất NHTM; (vi) Duy trì đủ mức vốn tự có cần thiết tương xứng với mức độ rủi ro lãi suất ngân hàng 3.3.2 NHNN cần quan tâm thục tốt việc dự báo nhũng biến động lãi suất thị trường, cung cấp thơng tin cho NHTM việc đo ỉng rủi ro lãi suất 110 Trong việc sử dụng mơ hình để lượng hóa rủi ro lãi suất NHTM cần đến thông tin mức độ biến động lãi suất thị trường Vì vậy, để tạo điều kiện cho NHTM đo lường đánh giá rủi ro lãi suất cách xác, NHNN cần thực tốt việc dự báo biến động lãi suất tương lai theo kỳ hạn tương xứng với kỳ hạn định giá lại khoản mục tài sản ngân hàng Ngân hàng nên theo dõi chặt diễn biến thị trường tiền tệ, tài chính, hàng hóa ngồi nước, đặc biệt cần theo dõi diễn biến giá xăng dầu, giá nhập loại nguyên liệu đầu vào kinh tế, kèm theo lãi suất giá trị số ngoại tệ mạnh, dự báo hãng phân tích hãng thơng có uy tín ngồi nước đạo ngành để từ rút nhận định sát thực diễn biển thị trường Thông qua việc thu thập thông tin nhân tố tác động trực tiếp gián tiếp tới lãi suất ngắn hạn dài hạn như: mức giá cả, thu nhập thực tế, mức cung tiền, NHNN sử dụng mơ hình hồi quy để đưa dự đốn xác thay đổi lãi suất Qua khảo sát thực tế biến số kinh tế vĩ mơ Việt Nam thấy thời gian qua, lãi suất thị trường chủ yếu chịu tác động nhân tổ: tỷ lệ lạm phát, tăng trưởng kinh tế sách tiền tệ Vì vậy, thiết lập mơ hĩnh hồi quy để dự báo thay đổi lãi suất theo nhân tố tác động sau: R, = a0+ aiCPIf.j + a2GDPt + a3GM2, + a4DUM + sai số Trong đó: Rt: Tỷ lệ lãi suất thị trường CPIị ị: Mức lạm phát dự tính GDPị Tỷ lệ tăng trưởng GDP GM2{ Tỷ lệ tăng cung tiền, GM2 = (M2t - M2t_])/M2t_i Ill DUM: biến giả (dummy variable) sử dụng để phân tích thời kỳ phù hợp với thay đổi điều hành sách lãi suất NHNN Việc dự báo lãi suất không thực với lãi suất thị trường nước mà phải dự báo lãi suất ngoại tệ thị trường giới lãi suất huy động cho vay ngoại tệ NHTM Việt Nam hoàn toàn phụ thuộc vào lãi suất thị trường quốc tế Công việc dự báo tưong đối khó khăn, phức tạp yêu cầu NHNN phải có chuyên gia đào tạo kinh tế, tiền tệ kỹ thuật dự báo uy nhiên, việc làm cần thiết thơng tin dự báo sử dụng rộng rãi ngân hàng mang lại hiệu to lớn cho hệ thống ngân hàng quản trị rủi ro trì an toàn cho NHTM cho toàn hệ thống Bên cạnh đó, NHNN cần hồn thiện điều kiện cho phép hình thành cơng bố đường cong lãi suất chuẩn làm cho việc dự đoán chiều hương bien đọng lãi suât ngăn hạn Theo kinh nghiệm nước, đường cong lãi suât thường thiết lập cho cơng cụ nợ có mức độ tín nhiệm cao hau khơng có rủi ro có tính khoản cao, chẳng hạn trái phiêu Chính phủ Tuy nhiên, để hình thành đường cong lãi suất cơng cụ nợ phải phát hành với nhiều mức kỳ hạn từ ngắn hạn: tháng tháng đến dìa hạn như: trái phiêu 10 năm, 15 năm, Do vậy, vẩn đề này, NHNN cần xây dựng đề án trình Chính Phủ phê duyệt có biện pháp hỗ trợ cụ thể 3 X â y d ụ n g v h o n th iệ n c c q u y c h ế c ó liê n q u a n đ ế n t h ự c h iệ n n g h iệ p v ụ p h i s in h tạ i c c N H T M Hiện hay, công cụ phái sinh áp dụng nước ta hạn chế Chủ yếu nghiệp vụ thực thị trường ngoại hổi mà nghiệp vụ rât hạn hẹp Để việc áp dụng nghiệp vụ phái sinh sn sẻ 112 việc xây dựng sở pháp lý tạo môi trường áp dụng nghiệp vụ cần thiết Trong đó, NHNN nên tiến hành công việc sau: a Xây dựng quy chế văn hướng dẫn thống nghiệp vụ phái sinh cho NHTM NHNN nên nghiên cứu xây dựng sở pháp lý cho công cụ phái sinh khác giao dịch kỳ hạn lãi suất, giao dịch quyền chọn, đồng thời cho phép ngân hàng thực nghiệp vụ phái sinh tạo điều kiện để NHTM cung cấp phương tiện phòng ngừa rủi ro lãi suất cho khách hàng ngân hàng cho thân ngân hàng NHNN nên ban hành văn hướng dẫn thực nghiệp vụ NHTM b Hoàn thiện quy chế đảm bảo an toàn việc thực nghiệp vụ phải sinh NHTM Hình thành xác định mức độ rủi ro cho hợp đồng phái sinh Theo quy định BIS, mức độ rủi ro danh mục họp đồng phái sinh đổi với ngân hàng bao gồm hai phần: rủi ro (current exposure) rủi ro tiềm tàng (potential exposure) Rủi ro xác định vào luồng toán bên đối tác Rủi ro tiềm tàng hợp đồng phái sinh có tính đến xác suất khả tốn đối tác tương lai dự báo biến động thị trường (biến động lãi suất tỷ giá) Điều lại phụ thuộc vào thời hạn thời hạn lại họp đồng phái sinh Việc xác định mức rủi ro danh mục giao dịch phái sinh ngân hàng đê hình thành tỷ lệ quy đơi rủi ro đôi với giao dịch tỷ lệ trích lập quỹ dự phịng rủi ro cho phù họp Xu hướng sử dụng nghiệp vụ phái sinh nhằm phòng ngừa rủi ro giá, lãi suất tỷ giá ngày phổ biến hoạt động ngân hàng đại Theo Thông tư 13/2010/TT-NHNN Thống đốc NHNN Việt Nam, ban hành ngày 20/05/2010 có quy định tỷ lệ quy đổi rủi ro cho cam kết ngoại bảng thuộc giao dịch phái sinh lãi suất ngoại hối Tuy nhiên, đổi với vấn đề trích lập dự phịng rủi ro 113 NHNN có quy định cho rủi ro tín dụng mà chưa có quy định cho rủi ro phái sinh từ việc thực nghiệp vụ phái sinh cho loại rủi ro khác Vì vậy, NHNN cần sớm nghiên cứu hồn thiện văn pháp lý cần thiết để đảm bảo an toàn hoạt động kinh doanh NHTM 3 H o n t h iệ n q u y c h ế v ề c h ế đ ộ k ế to n Trong chế độ kế toán, cần quy định rõ nguyên tắc hạch toán giao dịch phái sinh, hướng dẫn cụ thể giá hạch tốn, cách định giá, tính tốn thu nhập, chi phí, phù họp với quy ước quốc tế nhằm giúp NHTM thực tốt việc theo dõi quản lý nghiệp vụ phái sinh trình thực Vì vậy, để tạo điều kiện cho NHTM sử dụng cơng cụ tài phái sinh phịng ngừa rủi ro lãi suất phía NHNN nên sớm hoàn thiện quy định nghiệp vụ 3 H o n t h iệ n q u y c h ế t h a n h t r a , g iá m s t v n â n g c a o h iệ u q u ả h o t đ ộ n g t h a n h tr a N H N N Vấn đề giám sát có hiệu TCTD quan tra, giám sát ngân hàng quốc gia đặc biệt quan tâm giám sát có hiệu đảm bảo an toàn hoạt động kinh doanh TCTD, trì ổn định hệ thống đảm bảo quyền lợi cho người gửi tiền Để thực giám sát có hiệu quan giám sát tra ngân hàng phải tiến hành trĩnh giám sát liên tục TCTD Quá trình thực việc kết họp hai hình thức giám sát từ xa tra chỗ Giám sát từ xa theo nội dung CAMELS thực giám sát TCTD theo sáu nội dung: • C: Capital Adequacy (sự trì đủ mức vốn cần thiết) • A: Asset Quality (chất lượng TSC) • M: Management Capacity (năng lực quản lý) • E: Eamings (khả sinh lời) • L: Lyquydity (khả tốn) 114 • S: Sensibility to Market risk (sự nhạy cảm với rủi ro thị trường) Như vậy, để hoàn thiện nâng cao hiệu hoạt động tra giám sát, NHNN cần quan tâm thực số nội dung sau: + Trước mắt Thanh tra NHNN cần tiếp tục xây dựng hoàn thiện hệ thống tiêu giám sát từ xa theo sáu nội dung CAMELS, đặc biệt nội dung thứ sáu s (sự nhạy cảm với rủi ro thị trường) chưa đề cập quy chế giám sát Khi xây dựng hệ thống tiêu nên chia thành hai nhóm: - Nhóm tiêu định lượng: nhóm tiêu xây dựng theo thành phần c, A, E, L, s CAMELS - Nhóm tiêu định tính: nhóm tiêu xây dựng để đánh giá lực quản lý TCTD (thành phần M CAMELS) + Thanh tra NHNN cần hoàn thiện quy chế tra, giám sát hoạt động TCTD, bổ sung nội dung giám sát hoạt động ngoại bảng, cần nêu rõ mục đích, thủ tục nội dung giám sát cụ thể Chẳng hạn cần quy định giới hạn giá trị giao dịch tối đa nghiệp vụ ngân hàng nhằm ngăn chặn lạm dụng, hay để giới hạn giao dịch với bên đối tác nhằm hạn chế rủi ro tín dụng q trình thực nghiệp vụ phái sinh NHTM + Cần xây dựng sổ tay tra hoạt động kinh doanh TCTD cách toàn diện bao gồm nội dung giám sát hoạt động giám sát hoạt động cho vay, bảo lãnh, huy động vốn, nghiệp vụ phái sinh, nội dung giám sát quản trị rủi ro hoạt động quản trị rủi ro chung cho toàn ngân hàng, chẳng hạn quản trị rủi ro tín dụng, rủi ro hối đối, rủi ro lãi suất, rủi ro hoạt động ngoại bảng, Trong nên xây dựng hệ thống bảng câu hỏi kiểm tra nghiệp vụ nhàm tạo điều kiện thuận lợi cho cán tra trình thực nhiệm vụ 115 + Cần phải có quy định cụ thể biểu mẫu báo cáo cần thiết mà NHTM phải thực theo định kỳ + Thanh tra NHNN cần phải đánh giá mức độ phù họp hệ thống đo luờng rủi ro nội ngân hàng Cụ thể, quản trị rủi ro lãi suất, phải xác định NHTM có đánh giá xác toàn diện mức độ rủi ro lãi suất kinh doanh hay không Nếu hệ thống đo lường rủi ro ngân hàng chỉnh lại cho phù họp với tiêu chuẩn quy định + Nâng cao chất lượng đội ngũ cán tra phận giám sát từ xa tra chỗ, bước tạo liên kết chặt chẽ hai phận vấn đề thực thông qua công tác tuyển dụng đào tạo cán làm công tác tra + ủ n g dụng công nghệ thông tin đáp ứng yêu cầu tra ngân hàng đại điều kiện sóng tồn cầu hóa diễn mạnh mẽ Trước cài đặt phần mềm ứng dụng, cần tiêu chuẩn hóa quy trình nghiệp vụ để tránh tình trạng làm thấy thiếu cần phải bổ sung dẫn đến chắp vá chương trình tin học phục vụ cho hoạt động tra ngân hàng 116 T ó m tắ t c h o n g Trên sở nghiên cứu lý luận thục tiễn công tác quản trị rủi ro lãi suất Từ việc xác định nguyên nhân rủi ro, sử dụng mơ hình luợng hóa rủi ro đến việc thực biện pháp phòng ngừa rủi ro lãi suất NHTM CP Quân đội thời gian qua, chuông luận văn nghiên cứu giải pháp nhằm tăng cuờng quản trị rủi ro lãi suất NHTM CP Quân đội Các giải pháp tập trung vào vấn đề xây dựng sách quản trị rủi ro; lựa chọn sử dụng mơ hình phù họp đê luợng hóa rủi ro ứng dụng cơng cụ tài phái sinh phịng ngừa rủi ro lãi suất nhằm giúp ngân hàng định luợng xác mức độ thiệt hại rủi ro, qua thực tốt việc phịng ngừa hạn chế rủi ro lãi suất thị truờng biến động Những giải pháp đuợc đề cập từ nâng cao nhận thức, đến giải pháp quản trị tổ chức nhân sụ giải pháp kỹ thuật Chuông luận văn đề xuất số kiến nghị với NHNN để giải pháp có tính khả thi 117 K É T L U Ậ• N Trong bối cảnh lãi suất thị trường có xu hướng biến động nhiều hon, giống NHTM khác, NHTM CP Quân đội có nhận thức rõ ràng nguy rủi ro lãi suất hoạt động kinh doanh ngân hàng Thể việc, ngân hàng đầu tư nguồn nhân lực nghiên cứu thực công tác quản trị rủi ro lãi suất, thuê chuyên gia, công ty quốc tế tư vấn Đầu tư sở hạ tầng, phần mềm quản trị rủi ro lãi suất Tuy nhiên, mục tiêu quản trị rủi ro lãi suất thực đo lường đánh giá rủi ro lãi suất phát sinh hoạt động kinh doanh ngân hàng nhằm giám sát hạn chế rủi ro mức thấp Hiện NHTM CP Quân đội quản trị rủi ro lãi suất dừng lại nhận định ngân hàng có rủi ro lãi suất chưa đo lường, đánh giá cụ thể mức rủi ro bao nhiêu, lãi suất biến động theo chiều hướng gây thiệt hại cho ngân hàng Với mục tiêu tăng cường khả quản trị rủi ro lãi suất NHTM CP Quân đội, giúp ngân hàng định lượng mức độ thiệt hại lãi suất thị trường biển động áp dụng biện pháp phòng ngừa cần thiết nhằm giảm thiểu tổn thất từ rủi ro lãi suất, luận văn tập trung nghiên cứu đề tài: “Quản trị rủi ro lãi suất NHTM CP Quân đội - Thực trạng giải pháp” Những kết luận văn bao gồm: Một là, hệ thống hóa sở lý luận rủi ro lãi suất quản trị rủi ro lãi suất NHTM, tập trung vào vấn đề: nghiên cứu nguyên nhân rủi ro lãi suất, đồng thời tập trung nghiên cứu cần thiết nội dung quản trị rủi ro lãi suất NHTM (từ việc tổ chức quản trị rủi ro, nhận biết phương pháp đo lường đánh giá rủi ro biện pháp phòng ngừa hạn chế rủi ro lãi suất, điều kiện để thực quản trị rủi ro lãi suất) Đó nhận thức nguy rủi ro lãi suất đổi với NHTM điều kiện lãi suất thị trường có nhiều biến động NHNN nới lỏng kiểm soát lãi suất Từ nhận thức này, NHNN 118 c ũ n g n h c c N H T M p h ả i c ó n h ữ n g b c c h u ẩ n b ị c ầ n th iế t n h ằ m tă n g c n g q u ả n tr ị r ủ i r o lã i s u ấ t tạ i c c N H T M H tà, tậ p t r u n g p h â n tíc h đ n h g iá th ự c tr n g h o t đ ộ n g k in h d o a n h tạ i N H T M C P Q u â n đ ộ i t r c n h ữ n g d iễ n b iế n c ủ a lã i s u ấ t th ị tr n g tr o n g th i g ia n q u a Đ ặ c b iệ t, lu ậ n v ă n đ ã lự a c h ọ n s d ụ n g m ô h ìn h đ ịn h g iá lạ i đ ể lư ợ n g h ó a r ủ i r o lã i s u ấ t tạ i n g â n h n g , tr o n g đ ó c ó s d ụ n g m ộ t số p h n g p h p k h ắ c p h ụ c n h ữ n g h n c h ế c ủ a m h ìn h n h ằ m n â n g c a o tín h c h ín h x c c ủ a v iệ c đ o lư n g r ủ i r o Đ n g th i, lu ậ n v ă n c ũ n g đ ã đ n h g iá k ế t q u ả v n h ữ n g m ặ t h n c h ế tr o n g c ô n g tá c q u ả n tr ị r ủ i ro lã i s u ấ t tạ i N H T M C P Q u â n đ ộ i v tìm h iể u n h ữ n g n g u y ê n n h â n c h ủ q u a n v k h c h q u a n g â y k h ó k h ă n tr o n g th ự c tiễ n q u ả n t r ị r ủ i r o lã i s u ấ t c ủ a n g â n h n g Ba là, tr ê n c s n g h iê n c ứ u lý th u y ế t v th ự c tiễ n , lu ậ n v ă n đ ề x u ấ t m ộ t h ệ t h ố n g g iả i p h p , k iế n n g h ị đ n g b ộ n h ằ m tă n g c n g q u ả n tr ị r ủ i r o lã i s u ấ t tạ i N H T M C P Q u â n đ ộ i N h ữ n g g iả i p h p tr u n g tâ m b a o g m : x â y d ự n g c h ín h s c h q u ả n tr ị r ủ i r o lã i s u ấ t; t h i ế t lậ p m h ìn h tổ c h ứ c q u ả n tr ị r ủ i r o lã i s u ấ t; p d ụ n g m h ì n h lư ợ n g h ó a r ủ i r o v n h ữ n g b iệ n p h p p h ò n g n g a rủ i r o lã i s u ấ t m ộ t c c h to n d iệ n Đ e h ỗ t r ợ th ự c h iệ n đ ợ c n h ữ n g g iả i p h p n y , lu ậ n v ă n c ũ n g n g h iê n c ứ u m ộ t sổ g iả i p h p : đ o tạ o n g u n n h â n lự c , h iệ n đ i h ó a c ô n g n g h ệ n g â n h n g , t ă n g c n g k iể m s o t n ộ i b ộ , n â n g c a o c h ấ t lư ợ n g th ô n g tin Đ n g th i , n h ằ m tạ o đ iề u k iệ n c ầ n th iế t, tă n g tín h k h ả th i c ủ a c c g iả i p h p n ê u tr ê n , lu ậ n v ă n c ũ n g đ ề x u ấ t m ộ t s ố k iế n n g h ị v i N H N N v ề v iệ c h o n th i ệ n m ô i t r n g p h p lý ; p h t tr i ể n th ị tr n g tà i c h ín h , ti ề n tệ ; q u a n tâ m c ô n g tá c d ự b o ; t ă n g c n g t h a n h t r a g iá m s t , T r o n g q u tr ì n h th ự c h iệ n lu ậ n v ă n , k h ô n g th ể tr n h k h ỏ i n h ữ n g th iế u s ó t, n h iề u v ấ n đ ề c h a đ ợ c đ ề c ậ p đ ế n T c g iả r ấ t m o n g n h ậ n đ ợ c s ự g ó p ý c ủ a c c th ầ y c ô g iá o , c c n h k h o a h ọ c v n h ữ n g n g i q u a n tâ m đ ế n lĩn h v ự c n y n h m h o n th i ệ n h n v ấ n đ ề n g h iê n c ứ u 119 Đ ể h o n th n h lu ậ n v ă n n y , tô i đ ã n h ậ n đ ợ c s ự g iú p đ ỡ n h iệ t tìn h c ủ a c c th ầ y c ô g iá o , c c b n đ n g n g h iệ p tr o n g c q u a n , đ ặ c b iệ t s ự q u a n tâ m , h n g d â n tậ n tì n h c ủ a th ầ y g iá o G S T S N g u y ễ n V ă n T iế n T ô i x in c h â n th n h c ả m n t h ầ y v tấ t c ả n h ữ n g n g i đ ã g iú p đ ỡ tô i h o n th n h lu ậ n v ă n n y DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO PHẦN TIẾNG VIỆT: Đ ỗ T h ị K im H ả o ( 0 ) , “ M h ìn h đ ịn h g iá lạ i tr o n g đ o lư n g rủ i ro lãi s u ấ t” , Tạp chí Khoa học đào tạo ngân hàng, th n g /2 0 , tr 1-5 Đ ỗ T h ị K im H ả o ( 0 ) , “ Q u ả n lý rủ i ro lã i s u ấ t c ủ a c c N H T M V iệ t N a m ” , Tạp chí Khoa học đào tạo ngân hàng, th n g Đ ỗ T h ị K im H ả o ( 0 ) , /2 0 , tr 1-6 Giải pháp quản lý rủi ro lãi suất NH Nông nghiệp Phát triển nông thôn Việt Nam, L u ậ n n T i ế n s ĩ k in h tế , H ọ c v iệ n n g â n h n g , H N ộ i F r e d e r ic s M is h k in Tiền tệ, Ngân hàng Thị trường tài chỉnh, N X B (1 9 ), T h ố n g kê, H N ộ i H ọ c v iệ n N g â n h n g ( 0 ) , Giảo trình Ngân hàng thương mại, N X B Thống kê, H N ộ i H ọ c v iệ n N g â n h n g ( 0 ) , Giáo trình lý thuyết tiền tệ ngân hàng, N X B T h ố n g k ê , H N ộ i N H N N V iệ t N a m (2 0 ): Quyết định 62/2006/QĐ-NHNN, T h ố n g đ ố c N H N N V i ệ t N a m v ề v iệ c b a n h n h “ Q u y c h ế Q u y ế t đ ịn h c ủ a th ự c h iệ n g ia o d ịc h h o n đ ổ i lã i s u ấ t” N H N N V iệ t N a m ( ) : Thông tư 13/2010/TT-NHNN, Q u y đ ịn h c ủ a N H N N V iệ t N a m v ề v iệ c b a n h h n h “ Q u y đ ịn h v ề c c tỷ lệ b ả o đ ả m a n to n tr o n g h o t đ ộ n g c ủ a T C T D ” N H T M C P Q u â n đ ộ i, Bảo cảo thường niên năm 2008,2009,2010, H 10 T ô K im N g ọ c , L ê T h ị T u ấ n N g h ĩa ( 0 ) , Việt Nam, N X B N ộ i Điều hành chỉnh sách tiền tệ th ố n g k ê , H N ộ i 11 P e te r S R o s e (2 0 ), Quản trị ngân hàng thương mại, N X B T i c h ín h , H N ộ i 12 P h ò n g N g h i ê n c ứ u - P h â n tíc h C ô n g ty C h ứ n g k h o n p h ố W a ll ( ) , Báo cáo phân tích ngành- Diễn biến năm 2010 & Triển vọng năm 2011, T i liê u lư u h n h n ô i b ô 13 N g u y ễ n V ă n T iế n ( 0 ) , “ Á p d ụ n g p h n g p h p lư ợ n g h ó a r ủ i r o lã i s u ấ t v o q u ả n lý k in h d o a n h n g â n h n g ” , Tạp chí ngân hàng, th n g /2 0 , tr - 14 N g u y ễ n V ă n T i ế n ( 0 ) , “ M h ìn h th i lư ợ n g v v ấ n đ ề q u ả n tr ị r ủ i ro lã i s u ấ t” , Tạp Nghiên cứu kỉnh tế, s ố 15 P G S T S N g u y ê n V ă n T iê n ( 0 ) , - th n g /2 0 , tr - Giảo trình Ngân hàng thương mại, N X B T hống kê, H N ội 16 P G S T S N g u y ễ n V ă n T i ế n ( ) , hàng, N X B 17 T r u n g tâ m Quản trị rủi ro kinh doanh Ngân T h ố n g kê, H N ộ i đ o tạ o N H T M C P Q u â n đ ộ i (2 ) , NHTMCP Quân đội, Dần nhập Tổng quan T i liệ u lư u h n h n ộ i b ộ PHẦN TIÉNG ANH: 18 B e r n a r d M a n s o ( 9 ) , Management, The Pracitioner’s Guide to Interest Rate Risk G h a m & T ro tm a n - a m e m b e r o f W o lte r a K lu w e r A c a d e m ic P u b lis h e r 19 C h r is ti a n F r e y ( 9 ) , Dictionary o f Banking, D e p a r tm e n t o f E c o n o m ic A n a ly s is a n d P u b lic a tio n s - U B S A G , Z u r ic h /B a s e l p H C o llin ( 9 ) , Dictionary o f Banking and Finance, P u b lis h in g CÁC TRANG WEB: h tt p :// w w w s b v g o v v n 2 h tt p :// le g a l k h a itr i v n h tt p :// d a o ta o t r u c tu v e n m b b a n k c o m v n h tt p :// tr u n g ta m d a o ta o m b b a n k c o m v n h tt p :// w w w w s s c o m v n h tt p :// lu a t ta i c h in h w o r d p r e s s c o m 27 WWW lo a n s u s a c o m /in d e x e s /lib o r h tm l P e te r C o llin