Thư viện - 1lọc viện Ngân Hàng LV.000045 ÍH M IU ÍM U r m ĩ í ì L r \ HỌC VIÊN H l f HANG [AM n i V IN 1111 v l f N 332.1 TR-H 2002 LV45 t l í l L ■ m i ' 1 F • Ik IIIP i PN b v f LJ ■ n ■ m i M f i l l M A I TTf j T | Ỵ y I i s r i ầĩ 9,1 A / k l i l l i t ! m ị B ộ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIÊT NAM H Ọ C V I Ệ N N G Â N H À N G TRẦN THỊ MỸ HẠNH GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG CỦA QUỸ Hỗ TRỢ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY Chun ngành: Tài - lưu thơng tiền tệ tín dụng Mã số: 5.02.09 LUẬN VÃN T H Ạ C SỸ K IN H T Ê HOC VIỆN NGAN HANG VIỆN NCKH NGÂN HÀNG TH VIỆN _ s í ữ lA U l N gư òỉ hướng dẫn khoa học: PGS.TS NGUYEN THỊ MÙI HÀ NƠI - 2002 LỜI CAM ĐOAN Tơi xin cam đoan cơng trình nghiên cứu riêng tơi Các số kêt luận văn trung thực có nguồn gốc rõ ràng H ế N ộ i’ ns ấ y th ắ n g n ă m 0 Tác giả luận văn Trần Thị Mỹ Hạnh M ỤC LỤC Trang P H Ầ N M Ở C h n g Đ Ầ U : N H Ũ N G Q U Ỹ H Ỗ V Ấ N T R Ợ Đ Ể L Ý P H Á T L U Ậ N V Ể T R IỂ N T ÍN D Ụ N G T R O N G N H À N Ề N N U Ớ C K IN H T Ế C Ủ A T H Ị T R U Ờ N G 1.1 Tín dung nhà nước 1.1.1 Sự cân thiêt khách quan tín dụng nhà nước 1.1.2 Đặc điểm tín dụng nhà nước 1.1.3 Hoạt động tín dụng nhà nước kinh tế thị trườnơ 1.1.4 Vai trị tín dụng nhà nước sách đầu tư phát triển 1.2 H iệu hoạt động tín dụng Q uỹ hỗ trợ phát triển 11 1.2.1 Quỹ Hỗ trợ phát triển hạot động Quỹ hỗ trợ phát triển _ 1.2.2 Quan điểm hiệu hoạt động tín dụng Quỹ hỗ trợ phát triển 11 Ị0 1.2.3 Sự cần thiêt phải nâng cao hiệu hoạt động tín dụnơ Quỹ hỗ trợ phát triển 1.2.4 Các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu hoạt động tín d ụ n Quỹ hỗ trợ phát triển 26 1.2.5 Các tiêu đánh giá hiệu hoạt động tín dụng Quỹ hỗ trợ phát triển 29 1.3 Các nhân tố ảnh hưởng tới hoạt động tín dụng Quỹ hỗ trợ phát triển 24 Chương : THỰC TRANG HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG CỦA QUỸ H ỗ TRỢ PHÁT TRIỂN 30 2.1 Thực trang hoạt động tín dụng Quỹ hỗ trợ phát triển 30 2.1.1 Sự đời Quỹ hỗ trợ phát triển 30 2.1.2 Thực trạng hoạt động tín dụng Quỹ hỗ trợ phát triển 31 2.2 Đánh giá hiệu hoạt động tín dụng Quỹ hỗ trợ phát triển thời gian qua 36 2.2.1 Những kết đạt 36 2.2.2 Những tổn 39 2.2.3 Nguyên nhân 47 Chuông : G IẢ I P H Á P C Ủ A Q U Ỹ Đ O Ạ N N Â N G H Ỗ H IỆ N T R Ợ C A O H IỆ U P H Á T Q U Ả T R IE N H O Ạ T v i ệ t Đ Ộ N G n a m T ÍN t r o n D Ụ N G g g i a i N A Y 3.1 Định hưóng nâng cao hiệu hoạt động tín dụng Q uỹ hỗ trợ phát triển 54 3.1.1 Một số định hướng sách đầu tư giai đoạn 2001-2005 54 3.1.2 Quan điểm nâng cao hiệu hoạt động tín dụng Quỹ h ỗ trợ p h t triển tro n g thời d a n tới 55 3.2 Giải pháp nâng cao hiệu hoạt động tín dụng Q uỹ hỗ trợ phát triển Việt Nam giai đoạn 56 3.21 Tăng nguồn vốn Quỹ hỗ trợ phát triển từ nguồn khác 56 3.2.2 Nâng cao chất ỉượng đội ngũ cán Quỹ hỗ trợ phát triển 58 3.2.3 Có biện pháp xử lý nợ hạn 60 3.2.4 Bô sung, sửa đổi chê độ, sách điều chỉnh liên quan đến hoạt động tín dụng Quỹ hỗ trợ phát triển 61 3.2.5 Tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát nội 69 3.2.6 Hoan thiện quy chế, quy trình nghiệp vụ 70 3.2.7 Tăng cường mở rộng quan hệ họp tác với tổ chức tài chính, tín dụng ngồi nước 3.3 Các giải pháp điều kiện 71 72 3.3.1 Tăng cường phối hợp với Bộ, Ngành, địa phương 72 3.3.2 Hoàn thiện mạng lưới tin học toàn hệ thống 74 KẾT LUẬN DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 76 DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU Số bảng Mục lục biểu Nội dung bảng, biểu Trang 2.1.2.2 Tình hình ký kêt hợp cho vay dư án đầu tư 32 2.1.2.2 Tình hình thực tín dụng hỗ trợ xuất 34 ngắn hạn đến 30/6/2002 2.2.1.2 Cơ cấu vốn đầu tư phát triển cho vay qua năm 39 2.2.2.1 Nguồn vốn huy động đến tháng năm 2002 40 2.2.2.3 Tinh hình dư nợ vốn vay Quỹ hỗ trợ phát triển 42 2.2.2.3 Nợ hạn số dự án ODA đến hết 30/6/2002 43 2.2.2.3 Tình hình thực chương trình kinh tế J MỞ ĐẦU Tính cấp thiết đề tài: Tín dụng nhà nước quan hệ tín dụng bên Nhà nước với bên dân cư, tổ chức kinh tế, đoàn thể quần chúnơ ngoai nươc, Nhà nước người tổ chức thực hiên để phuc vụ cho việc thực thi chức Nhà nước Hoạt động tín dụng nhà nước kinh tế thị trường bao gồm tạo lập vốn cho vay, đầu tư Đây công cụ quan trọng để Nhà nước thực sách đầu tư phát triển Để thực hoạt động này, Chính phủ thành lập số tổ chức tài chính, tín dụng, có Quỹ hỗ trợ phát triển Với mục tiêu đáp ứng yêu cầu ngày cấp thiết phát triển kinh tế, xã hội đất nước, Quỹ hỗ trợ phát triển thành lập nhằm thực nhiệm vụ huy động, khai thác, tiếp nhận, quản lý sử dụng vốn tín dụnơ đâu tư phát triển Nhà nước Trong thời gian qua, Quỹ tập trung phần vốn đầu tư cho chương trình, dự án lớn Nhà nước; góp phần thuc chuyên dịch cấu kinh tê đất nước theo hướng cơng nơhiệp hố, đại hố Tuy nhiên, hiệu hoạt động tín dụng Quỹ cịn số tồn định nguồn vốn cho vay ít, tiến độ giải nơân chậm, hiệu vốn thấp, phạm vi cho vay hẹp, chất lượng thực dự án lực chủ dự án chưa cao Việc nghiên cứu thực trạng để từ đánh giá hiệu quả, nguyên nhân đưa giải pháp nhằm nâng cao hiệu hoạt động tín dụng Quỹ hỗ trợ phát triển địLhỏi xúc Vừa qua, có số báo, đề tài nghiên cứu khoa học, đề cập tổng quát hoạt động Quỹ hỗ trợ phát triển đề cập đến hoạt độn* Quỹ hỗ trợ phát triển góc độ tín dụng đầu tư, Tuy nhiên, cơng trình đánh giá đầy đủ hiệu hoạt động tín dụng Quỹ hỗ trợ phát triển từ thành lập đến chưa xem xét đầy đủ Vì vậy, nghiên cứu đề tài “Giải pháp nâng cao hiệu hoạt động tín dụng Quỹ hỗ trợ phát triển Việt Nam giai đoạn nay” cần thiết Mục đích nghiên cứu: Trên sở vấn đề lý luận tín dụng nhà nước Quỹ hỗ trợ phát triển để phân tích, đánh giá thực trạng hoạt động tín dụng Quỹ hỗ trợ phát tnên Việt Nam Từ đề xuât số giải pháp nâng cao hiệu hoạt động tín dụng Quỹ hỗ trợ phát triển Đối tượng, phạm vi nghiên cứu: -Hiệu hoạt động tín dụng Quỹ hỗ trợ phát triển từ thành lập đến -Lộ trình tiếp tục hoàn thiện pháp nhằm nâng cao hiệu hoạt động tín dụng Quỹ hỗ trợ phát triển Việt Nam thời gian tới Phương pháp nghiên cứu: Sử dụng tổng hợp phương pháp vật biện chứng, vật lịch sử thống kê học, phân tích, hệ thống, so sánh kết họp lý luận thực tiễn điều kiện lịch sử định Đóng góp luận văn: Luận văn hệ thống hố, phân tích làm sáng tỏ vấn đề lý luận vê tín dụng nhà nước hiệu hoạt động tín dụng Quỹ hỗ trợ phát triển kinh tế thị trường Đổng thời, luận văn phân tích, đánh giá thực trạng hoạt động tín dụng Quỹ hỗ trợ phát triển Việt Nam; từ đưa hệ thống giải pháp khắc phục tổn nhằm nâng cao hiệu hoạt động tín dụng Quỹ hỗ trợ phát triển Ổ.Kết cấu luận văn: Ngoài phần mở đầu kết luận, luận văn kết cấu thành chương: Chương 1: Những vấn để lí luận tín dụng nhà nước Quỹ hỗ trợ phát triển kinh tế thị trường Chương 2: Thực trạng hiệu hoạt động tín dụng Quỹ hỗ trợ phát triển Chương 3: Giải pháp nâng cao hiệu hoạt động tín dụng Quỹ hỗ trợ phat trien Việt Nam giai đoan hiên 64 Thứ ba: Đ iề u ch ỉn h th i g ia n ch o v a y Theo quy định hành, thời gian cho vay dự án vay tín dụng đầu tư phát triển Nhà nước tối đa 10 năm Trường họp đặc biệt Quỹ hỗ trợ phát triển tính tốn thời gian cho vay dự án 10 năm phải báo cáo Thủ tướng Chính phủ định Quy định vừa không phù hợp với quy định tổ chức tài tín dụng quốc tế, vừa làm tính chủ động việc xem xét cho vay Quỹ hỗ trợ phát triển Hơn nữa, việc quy định dự án, chương trình cho Thủ tướng Chính phủ định làm nhiều thời gian Thủ tướng cho công việc cụ thể Do vậy, theo để chủ động việc xem xét cho vay Quỹ hỗ trợ phát triển phù hợp với thông lệ giới đề nghị nâng thời gian cho vay lên 12 năm Trong trường hợp dự án, chương trình cho vay 12 năm, Quỹ hỗ trợ phát triển tự nghiên cứu, xem xét định cho vay Thứ tư : L ã i su ấ t ch o v a y quản l ý lã i su ấ t Theo quy định hành, Thủ tướng Chính phủ định mức lãi suất cho vay vốn tín dụng ưu đãi trường hợp lãi suất ngân hàng thương mại tăng giảm 10% Quy định chưa hợp lý cịn cứng nhắc Nó gây nên chậm chễ điều hành lãi suất cho vay mà thể thiếu chủ động quan thừa hành thuộc Chính phủ vấn đề như: Bộ Tài chính, Quỹ hỗ trợ phát triển Do vậy, cần có chế định lãi suất theo hướng mềm dẻo Theo chúng tôi, nên điều chỉnh theo hướng Quỹ hỗ trợ phát triển phép điều chỉnh lãi suất sở thống với Bộ Tài phạm vi tăng giảm không 10% trường hợp lãi suất Ngân hàng Nhà nước tăng giảm khoảng 10% Việc điều chỉnh lãi suất Qũy hỗ trợ phát triển phải phù họp với cung, cầu vốn kinh tế Quỹ Nghĩa lâ! Stìât cho vay cua ngân hàng thương mai tăng, Quỹ hỗ trợ phát triển 65 cần vào tình hình thực tế hoạt động tín dụng để có định điểu chỉnh tăng hay giữ nguyên Hoặc lãi suất ngân hàng thương mại giảm, Quỹ cần điều chỉnh giảm lãi suất cho vay theo nhữn* tỷ lệ tương ứng Qua đó, bảo đảm quyền lợi chủ đầu tư để họ yên tâm thực dự án Chẳng hạn, đối vói số dư nợ dự án vay vốn trước n*ày 01/01/2000 phải chịu mức lãi suất 0,81%/tháng 0,7%/tháng Mức lãi suất cao so với mặt lãi suất khiến chủ đầu tư dự án thực khó khăn sản xuất kinh doanh trả nợ Đối với trườnơ hợp nên điều chỉnh mức lãi suất xuống 7%/năm (0,58%/tháng) Riêng dự án trồng, chăm sóc, chế biến cà phê cho áp dụng mức lãi suất 5,4%/năm để giảm bớt khó khăn cho doanh nghiệp giá thị trườn* xuống thấp chưa có chiểu hướng tăng giá vài năm tới Thư n ăm : Sưa đ ô i m ộ t s ô đ iể m vê h ỗ trợ lã i su ấ t sa u đầu tư Hỗ trợ lãi suất sau đầu tư giải pháp sáng tạo q trình hồn thiện chế tín dụng đầu tư phát triển Nhà nước Đối với dự án cần khuyến khích đầu tư mà chưa vay vốn tín dụng đầu tư phát triển mà phải vay vốn tín dụng thương mại ngân hàng để đầu tư dự án Nhà nước hỗ trợ Với biện pháp tạo điều kiện động lực để ngân hàng tăng trưởng cho vay vốn tín dụng trung dài hạn, góp phần giải phóng nguồn vốn tồn đọng ngân hàng đó, thực chất tăng trưởng nguồn vốn tín dụng đầu tư phát triển, góp phần ổn định phát triển thị trường tài tiền tệ Mức cấp hỗ trợ lãi suất chưa thực hấp dẫn tỷ lệ cấp thâp, chât chưa so với tên gọi Chúng tư nên sửa đổi thành: Nhà nước câp cho dự án phần chênh lệch lãi suất cho vay vốn tín dụn* đầu tư phát triển Nhà nước với lãi suất vay vốn tín dụng thương mại để 66 lãi suất dự án với lãi suất vay vốn tín dụng đầu tư phát triển Nhà nước Để hỗ trợ lãi suất sau đầu tư dự án phải đầu tư hoàn thành, đưa vào sử dụng trả nợ vay Trên sở số vốn thực trả nợ, tính tốn số vốn cần phải hỗ trợ Nếu khơng trả nợ hạn chưa hỗ trợ Do đó, yếu tố thúc đẩy doanh nghiệp trả nợ vay hạn cho ngân hàng, tức làm tăng chất lượng tín dụnơ ngân hàng thương mại việc cho vay thu hổi nợ vay.Theo quy đinh hành, nêu cấp tỷ đồng hỗ trợ lãi suất sau đầu tư, có nghĩa ngân hàng cho vay thu hồi nợ số vốn gốc tỷ/(2 7%) = 37 tỷ Như Vậy, tỷ lệ 1/37 Qua tỷ lệ ta thây mối liên hệ lớn số vốn cấp hỗ trợ lãi suất sau đầu tư với số vốn tín dụng cho vay thu hổi nợ vay Cách tính thể tính khuyến khích hỗ trợ lãi suất sau đầu tư quan điểm tận dụng ngoại lực từ bên sở nội lực song vần tổn nhược điểm lớn cách tính phức tạp khônơ phản ánh chất hỗ trợ lãi suất Theo chúng tôi, mức hỗ trợ lãi suất sau đâu tư cần đươc sửa đổi lai sau' Mức hỗ trợ lãi suất hàng năm = (Lãi suất vay thương mại - Lãi suất tín dụng đầu tư phát triển Nhà nước) * Số nợ gốc thực trả * thời hạn thực vay hàng năm Mức cấp hỗ trợ lãi suất chưa thực hấp dẫn việc thực câp năm cấp lần, ảnh hưởng đến luồng tiền dự án, chưa với chất Tính mức cấp Nhà nước qui định thời gian rõ ràng chặt chẽ để tiền hưởng đến với đối tượng lại phải thời gian chờ Theo chúng tôi, cần sửa đổi điểm theo hướng: dự án nhận tiền cấp hỗ trợ lãi suất sau đẩu tư nhiều lần năm, sau hoàn trả vốn vay với tổ chức tín dụng hồn tât thu tục đê nhận tiền cấp hỗ trợ lãi suất 67 Đối với việc cấp hỗ trợ lãi suất sau đầu tư cho dự án vay vốn ngoại tệ chưa có giải pháp điều hành rõ ràng đặc biệt điều kiện biên động tỷ Do vậy, việc cấp hỗ trợ lãi suất sau đầu tư cần sửa đổi dự án vay vốn ngoại tệ Bản thân dự án vay vốn ngoại tệ phải trả lãi ngoại tệ, lại hỗ trợ lãi suất nội tệ Rủi ro tỷ giá phát sinh xét chất tiền tệ hỗ trợ khơng vói nội dung khoản vay dự án, đặc biệt dự án đổi thiết bị công nghệ, đầu tư thiết bị thi cơng cơng trình, sản xuất kinh doanh Theo chúng tôi, Quỹ hỗ trợ phát triển cần tiến hành cho vay bang ngoại tệ, mức hô trợ lãi suất sau đầu tư dự án vay nơoại tệ phải xác định sở lãi suất tín dụng đầu tư (ngoại tệ) thực cấp ngoại tệ Việc thực cấp xác định theo tiến độ trả nợ gốc cua dự an va câp dự án hoàn trả nợ vay (nợ ơốc) Thứsấu: Sửa đổi số điểm bảo lãnh tín dụng đầu tư Theo quy định hành, mức trích dự phịng bảo lãnh hàng năm Quỹ hô trợ phát triển 5% tổng số vốn tín dụng đầu tư phát triển Nhà nước (trừ vốn ODA cho vay lại) Nếu cuối năm không sử dụng hết số vốn chuyển thành nguồn vốn cho vay năm sau Việc quy định có nhiều bất cập: - Ngn vơn tín dụng đầu tư phát triển Nhà nước bao gồm vốn ngân sách nhà nước vốn vay tổ chức tín dụng, dùn