Bộ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM HỌC VIỆN NGÂN HÀNG o ĩo O o ĩo NGUYỄN THỊ MINH NGUYỆT THỤC TRẠNG VÀ ĐIÊU KIỆN T ự DO HÓA TÀI KHOẢN VỐN CỦA VIỆT NAM TRONG ĐIÈU KIỆN HỘI NHẬP KINH TÉ QUỐC TÉ CHUN NGÀNH: TÀI CHÍNH Lưu THƠNG TIỀN TỆ VÀ TÍN DỤNG MẢSÓ: 60.31.12 LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TÉ Người hướng dấn KKÕâỆhợQẬNTNgỊ ôỊ Kim Ngọc TRŨNG TAMTHOKlG TIN - THƯVIỆN T H Ư V IỆ N SỐ: 3.Đ /.Ò.ề Hà Nội - 2008 ' MỤC LỤC CÁC KÝ HIỆU VÀ THUẬT NGŨ VIÉT TẮT DANH MỤC BẢNG VÀ ĐÒ THỊ PHẦN MỞ ĐẦU CHƯƠNG I TỤ DO HOÁ TÀI KHOẢN VỐN VÀ ĐIỀU KIỆN TỤ DO HOÁ TÀI KHOẢN VỐN 1.1 TỤ DO HỐ TÀI KHOẢN VĨN: KHÁI NIỆM VÀ MỨC ĐỘ 1.1.1 Khái niệm đặc điếm tự hoá tài khoản vốn: 1.1.2 Lợi ích rủi ro tự hoả tài khoản vốn 10 1.1.3 Các mức độ tự tài khoản vốn 16 1.2 ĐIỀU KIỆN TU DO HOÁ TÀI KHOẢN VỐN: 22 1.2.1 Các cách tiếp cận tự hoá tài khoản vốn 22 1.2.2 Điều kiện tự hoá tài khoản vốn 27 1.3 KINH NGHIỆM QUỐC TÉ VÈ T ự DO HOÁ TÀI KHOẢN VỐN VÀ BÀI HỌC CHO VIỆT NAM .32 1.3 ỉ Một so kinh nghiệm quốc tế: 32 1.3.2 Bài học cho Việt Nam 36 CHƯƠNG II THỤC TRẠNG QUẢN LÝ TÀI KHOẢN VỐN CỦA VIỆT NAM TỪ NĂM 1990 ĐẾN NAY .40 2.1 TIẾN TRÌNH MỎ CỬA THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH VIỆT NAM THEO L ộ TRÌNH WTO 40 2.1.1 Q trình nới lóng tự hố kiếm sốt hành 40 2.1.2 Sự phát triên thị trường tài chính: .4 THỤC TRẠNG QUẢN LÝ TÀI KHOẢN VÓN CỦA VIỆT NAM 54 2.2.1 Diễn hỉễn tài khoán vốn Việt Nam .54 2.2.2 Thực trạng quản lý tài khoản vốn 76 2.2.3 Đánh giá mức độ tự tài khoán von Việt Nam 82 2.2 2.3 Đánh giá điều kiện tự hoá tài khoản vốn Việt Nam 87 2.3.1 Các sách kinh tế vĩ m ô 87 - 1- 2.3.2 Sự phát triên thị trư ờng tài 88 2.3.3 Hệ thống giảm sát tài chính: 91 CHƯƠNG III ĐỊNH HƯỚNG VÀ KHƯYÉN NGHỊ GIẢI PHÁP HỒN THIỆN ĐIỀU KIỆN TỤ DO HỐ TÀI KHOẢN VÓN CỦA VIỆT NAM 94 3.1 ĐỊNH HƯỚNG CHIẾN LƯỢC CHO Q TRÌNH TỤ DO TÀI KHOẢN VĨN 94 3.1.1 Định hướng chiến lược 94 3.1.2 Quan điếm Việt Nam tự hoá tài khoản vốn 96 3.1.3 Lựa chọn lộ trình tự hoả tài khoản vốn Việt Nam 97 3.2 GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN ĐIÈƯ KIỆN CHO T ự DO HOÁ TÀI KHOẢN VỐN CỦA VIỆT NAM TRONG MÔI TRƯỜNG HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TÉ 98 3.2.1 Nâng cao hiệu tực điều tiết sách vĩ mơ 98 3.2.2 Cái thiện hệ thống thị trường tài .104 3.2.3 Xây dựng hệ thống giám sát tài hiệu quả: 111 3.2.4 Nâng cao hiệu sử dụng vốn kinh tế 113 3.2.5 Một số giải pháp trước mắt 116 3.3 MỘT SÓ KHUYÊN NGHỊ VÈ CHÍNH SÁCH 121 3.3.1 Đối với Chính ph ủ 121 3.3.2 Đối với Ngân hàng Nhà nước Việt Nam .123 3.3.3 Đoi với Bô, ngành hữu quan 124 KÉT LUẬN 127 TÀI LIỆU THAM KHẢO 129 - - CÁC KÝ HIỆU VÀ THUẬT NGŨ VIÉT TẮT ADB: ASEAN: CK: ĐTNN: DNNN: GDP: IMF: EDI: FII: NHNN: NHTMNN: NHTM: NHTW: ODA: TTCK: ĐTNN: TCTD: USD: EUR: VND: XK: WTO: Ngân hàng phát triên Châu Các nước khu vực đông nam châu Chứng khốn Đầu tư nước ngồi Doanh nghiệp Nhà nước Thu nhập quốc dân Quĩ tiền tệ quốc tế Đầu tư trực tiếp nước Đầu tư gián tiếp nước Ngân hàng Nhà nước Ngân hàng thương mại nhà nước Ngân hàng thương mại Ngân hàng trung ương Hỗ trợ phát triên thức Thị trường chứng khốn Đầu tư nước ngồi Tơ chức tín dụng Đơ la Mỹ Đồng tiền chung châu Âu Euro Đồng Việt Nam Xuất Tô chức thương mại giới - - DANH MỤC BẢNG VÀ ĐỊ THỊ Hình 1.3.2.2 Bộ ba bất khả thi Bảng 1.1.3 2: Các tiêu chí mức độ tự hố tài Biểu đồ 1.2.3: Tự hoá tài khoản vốn theo phuơng pháp tống họp Bảng 2.1.1.1 : Quá trình tự hoá lãi suất Bảng 2.1.1.2 : Từng bước nới lỏng chế độ kiếm soát tỷ giá Bảng 2.1.2.3.1: Giao dịch CK nhà ĐTNN TTCK Bảng 2.2.1 Cán cân vốn Việt Nam Bảng 2.2.2.1: Tổng hợp văn qui phạm pháp luật giao dịch vôn Bảng 2.2.1.3: Đóng góp khu vực FDI phát triển kinh tế VN Bảng 2.2.1.2.2.1: Tình hình mở TK NĐTNN TTCK Việt Nam Bảng 2.2.1.3.1 - Nợ nước Việt Nam Đồ thị 2.2.1.1.1 Tăng trưởng FDI (1988-2007) Đồ thị 2.1.2.2.1 : Tỷ lệ kết hối ngoại tệ Đồ thị : 2.1.2.2.3 Tỷ lệ kiều hối Đồ thị 2.1.2.3.1: Giá trị giao dịch nhà ĐTNN TTCK Đồ thị 2.2.1.1.2.1: Cơ cấu vốn FDI theo lĩnh vực Đồ thị 2.2.1.1.2.3: Cơ cấu vốn FDI theo đối tác đầu tư Đồ thị 2.2.1.3: Tăng trưởng FDI GDP Dồ thị 2.2.1.2.2.1: Giá trị giao dịch CKcủa nhà ĐTNN TTCK Đồ thị 2.2.1.2.2.2: Tỷ lệ nắm giữ Trái phiếu Chính phủ Việt Nam thị trường quốc tế năm 2005 Đồ thị 2.2.1.3.2.la: Mức cam kết giải ngân vốn ODA (1995-2007) Đồ thị 2.2.1.3.2.lb: Cơ cấu vốn ODA Đồ thị 2.2.1.3.2.2a: Dư nợ nước ngồi Chính phủ Chính phủ bảo lãnh Đồ thị 2.2.1.3.2.2b: Cơ cấu dư nợ Chính phủ nước ngồi Chính phủ bảo lãnh - - PHẦN MỎ ĐẦƯ Tính cấp thiết đề tài: Gia nhập tô chức thương mại giới Việt Nam cột mốc lịch sử quan trọng đem lại cho Việt Nam hội thách thức giai đoạn có tính chất định chiến lược cho trình phát trien kinh tế Việt Nam vịng xốy khách quan chuyến động hội nhập toàn cầu hố Các dịng vốn lưu chuyển qc gia quốc gia ngày đa dạng không thê tránh khỏi qui luật vận hành chung thời kỳ hội nhập tồn cầu hố, dó xu hướng tự hố tài Nghiên cứu lịch sử phát triển nước tiến trình tự hố tài chính, thấy tự hóa dịng vốn vào khỏi quốc gia thực với bước phù hợp, góp phần tích cực vào phát triên kinh tế quốc gia Song, kinh nghiệm từ khung hoảng Châu á, châu Mỹ la tinh Nga kỷ trước cho thấy dó thách thức lớn tiềm ấn nhiều rủi ro gây khủng hoảng tài trâm trọng Trong thời gian qua, sách cứa Đảng, Nhà nước đạt mục tiêu trọng tâm vào việc nhanh trình hội nhập, mở cửa, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế mức cao nhằm giảm bớt khoảng cách với nước khác Mục tiêu dòi hỏi việc mở cửa cho dòng vốn nước yêu cầu tất yểu nhu cầu vốn đầu tư cao, tiềm lực nội yếu, tiết kiệm đầu tư nội địa thấp Trong xu hướng tồn cầu hố hội nhập kinh tê qc tế sâu rộng, vấn đề tự hố tài khoản vốn mức độ nào, theo lộ trình vấn đề quan tâm hàng đầu đặt nhiều tốn vĩ mơ hóc búa cho phù hợp với “sức khoẻ” kinh tế Việt Nam Trong bôi cảnh vậy, xuất phát từ vấn đề nêu trên, với kiến thức tiếp thu trình học tập Học viện Ngân hàng - - nhũng nghiên cứu thân, em lựa chọn đề tài “Thực trạng điều kiện tụ hoá tài khoản vốn Việt Nam điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế” làm nội dung nghiên cứu Luận văn Thạc sỹ Mục đích nghiên cứu: Trên sở phân tích sở lý luận tự hoá tài khoản vốn quôc gia, kinh nghiệm thực tế số nuớc thê giới, Luận văn tập trung vào thực trạng diễn biễn tài khoản vốn Việt Nam, đánh giá mực độ tự hoá tài khoản vốn đế tập trung phân tích vấn đề liên quan đến điêu kiện tự hoá tài khoản vốn tiến trình hội nhập đất nuớc Phuơng pháp nghiên cứu: Luận văn sử dụng kết hợp nhiều phuơng pháp nghiên cứu: - Phuơng pháp phân tích tài liệu: Cơ cấu thể chế, hệ thống văn qui phạm pháp luật Nhà nuớc liên quan đến hành vi thuộc giao dịch vốn Việt Nam Các tài liệu nghiên cứu kinh nghiệm quốc tế đổi với vấn đề liên quan - Phuơng pháp nghiên cứu liệu: Dùng đế thu thập thông tin liên quan dê đánh giá, phân tích thục trạng quản lý giao dịch vốn, luồng vốn vào đất nuớc - Phirơng pháp chuyên gia Đối tượng, phạm vi thòi gian nghiên cứu - Đối tuợng nghiên cứu: Các mức độ tự hoá tài khoản vốn; Điều kiện đê thục tự hoá tài khoản von quốc gia; nghiên cứu thực tiễn Việt Nam giải pháp hoàn thiện diều kiện tự hoá tài khoản vốn Việt Nam tiến trình hội nhập kinh tế quốc tể - Phạm vi nghiên cứu: Công tác quản lý giao dịch tài khoản vôn cúa Việt Nam Các lĩnh vực có liên quan - Thời gian nghiên cứu: năm, từ 2005-2007 Nội dung, kết cấu Luận văn: - - Ngồi lời nói đầu kết luận, Luận văn kết thành chương với nội sau: Chương I: Một số lý luận tự hóa tài khoản vốn Chương II: Đánh giá thực trạng tự hoá tài khoản vốn Việt Nam Chương III: Định hướng khuyến nghị giải pháp hồn thiện điều kiện tự hố tài khoản vốn Việt Nam điều kiện hội nhập kinh tế quổc tế Đây đề tài có phạm vi nghiên cứu rộng chuyên sâu, song trình độ, nhận thức thân thời gian nghiên cứu khoa học có hạn nên Luận văn khơng thể tránh khỏi hạn chế định E mong muốn nhận giúp đỡ, đóng góp ý kiến Hội đồng Khoa học, thây giáo, cô giáo Học viện đồng nghiệp đế em có hội tiếp thu, chỉnh lý, bổ sung thêm nội dung nghiên cứu đề Luận văn hoàn thiện thời gian tới - - CHƯƠNG I TỤ DO HOÁ TÀI KHOẢN VỐN VÀ ĐIÈU KIỆN TỤ DO HOÁ TÀI KHOẢN VĨN 1.1 TỤ DO HỐ TÀI KHOẢN VĨN: KHÁI NIỆM VÀ MÚC Đ ộ 1.1.1 Khái niệm đặc điếm tự hoá tài khoản vốn: 7.7././ Khải niệm tự hoá tài khoản vốn: Tự hoá tài khoản vốn việc tự thực giao dịch vốn thê cán cân tốn qc gia, theo luồng ln chuyến vốn hình thức tự chuyển chuyển vào quôc gia Giao dịch vốn giao dịch chuyến vốn người cư trú với người không cư trú lĩnh vực: Đầu tư trực tiếp, đầu tư vào giấy tờ có giá, vay trả nợ nước ngoài, cho vay thu hồi nợ nước ngồi hình thức đầu tư khác Tự hoá tài khoản vổn quốc gia đặt mơi trường tự hố tài nội dung q trình tư hố tài Tự hố tài q trình giảm thiểu cuối huỷ bỏ kiểm soát Nhà nước hoạt động hệ thơng tài quốc gia với mục đích khiến cho hệ thống hoạt động cách tự hiệu theo qui luật thị trường 7.7.7.2 Đặc diêm tự hoá tài khoản vốn Trên sở khái niệm tự hố tài khoản vốn, nhận thấy đặc diêm tự hoá tài khoản vốn là: - Thứ nhât, luồng vổn di chuyến tự do, không gặp rào cản trình giao dịch vốn thực Việc thực giao dịch thuộc tài khoản vốn quốc gia liên quan đển nhiều phận khác kinh tế, chịu điều chỉnh qui phạm pháp luật đa dạng lĩnh vực đầu tư, chửng khoán, vay nợ, bảo đảm tài sản Như vậy, đê luồng vốn di chuyển cách tự do, có - - cua Mỹ, đồng thời gây rủi ro, bất ổn lớn tiềm ẩn kinh tế tồn cầu Nền kinh tế nước có nhiều biến động khơng lường gây nhiều khó khăn cho khu vực sản xuất nước Điều dẫn đến nguy kho luơng vê gánh nặng nợ đôi với dự án sử dụng vốn nước khó khăn dự án Do đó, cần thiết phải kiêm sốt thận trọng chất lượng sử dụng vốn, tiến độ giải ngân dịng vốn vay, đặc biệt từ hình thức vay thương mại Đồng thời kế hoạch va cac dĩa chi phan bô vôn, muc tiêu cuôi nơi nhận sử dụng vổn cần đánh giá kỹ tham gia đồng quán quan liên quan nguồn vốn vay ODA nhằm nang cao kha hâp thụ vôn nên kinh tê, tránh nguy rơi vào tinh trạng nợ trâm trọng, khó đảm bảo tiêu nợ bền vững làm ảnh hưởng đền uy tín quốc gia thị trường quốc tế Trên tinh thần đó, cần cân nhăc việc hạn chê đơi với khoản vay thương mại, đặc biệt bối canh hội nhập có thê gia tăng nhiêu giao dịch khơng đảm bảo tính khả thi phát sinh nhiều yếu tố phức tạp tội phạm tài quốc tế nhằm tránh rủi ro doanh nghiệp gặp phải giao dịch tài thương mại quốc tế 3.2.5.3 Kiêm sốt chặt chẽ dịng vốn nước ngồi thị trường tiền tệ Thực tế cho thấy có “mảng” pháp lý mở chưa rõ ràng dễ tạo điều kiện cho dịng vốn nước ngồi thâm nhập vào thị trường tiền tệ Việt Nam như: (i) Cho phép Người không cư trú đầu tư vào 50 % sổ dư giay tơ có giá Ngân hàng hoạt động VN phát hành, giấy tờ có giá có nhiều loại hình khác ( thuộc sản phẩm thị trường tiền tệ (ngắn hạn) thị truờng vốn (dài hạn); (ii) Cho phép Người không cư trú mở sử dụng tài khoản tiền gửi ngoại tệ đồng Việt Nam, co quy đinh thu, chi có nôi dung vê việc cho phép chuyến đoi tự dông VN ngoại tệ ngược lại (mặc dù chưa quy định rõ lang vê tính chât tài khoản - Nghị định 160); (iii) Các quy định có liên quan đến giao dịch hối đối chưa rõ ràng phạm vi, đối tượng tính chất phép giao dịch ngoại tệ - VND, chuyển đối ngoại tệ Trước bối cảnh có nhiều diễn biến phức tạp thị trường tài thời gian qua thị trường chứng khốn khơng ổn định, nhập siêu gia tăng, sức ép việc điều hành sách tiền tệ ( lạm phát, tỷ giá vv), vấn đề đặt cần phải có giải pháp trước mắt để ứng xử dòng vốn nước với thị trường tiền tệ, cởi mở mức độ hợp lý đảm bảo an toàn khả bảo vệ hệ thống tài ngân hàng, chí cần thiết hạn chế đến mức tối đa tạm thời “đóng cửa” tham gia dịng vốn nước ngồi thị trường tiền tệ Đồng thời cần thiết nghiên cứu qui định rõ việc mở sử dụng tài khoản tiền gửi VND USD người không cư trú, quy định có liên quan đến phạm vi thực giao dịch hối đoái ngoại tệ đồng Việt Nam đổi tượng người không cư trú 3.2.5.4 Ngăn chặn nguv dịng vốn đảo chiêu đơi với đâu tư giản tiêp: Trường hợp xẩy tình dịng vốn đảo chiêu giải pháp áp dụng chủ yếu Việt Nam năm nhóm giải pháp tổng kết từ kinh nghiệm xử lý khủng hoảng nhiều nước thập kỷ qua, phải sử dụng giải pháp kiêm sốt dịng vốn khẩn cấp biện pháp hành chính, hơ trợ khoản nội tệ ngoại tệ cho khu vực mât ôn định cải tô hệ thông tài - tiền tệ bị tốn thương Tuy nhiên, vấn đề quan trọng cần có giải pháp sớm để hạn chế nguy dòng vốn đảo chiều, đặc biệt giải quyêt nguy cơ, nguyên nhân tạo cú sốc nội sinh từ nên kinh tê, củng lịng tin kỳ vọng giới đầu tư nước Việt Nam Xét phạm vi hẹp sách tỷ giá, quản lý ngoại hơi, sơ giải pháp sau đề xuất để góp phần phịng ngừa nguy nói trên: - 119 - (i) cần có đánh giá tổng thể tính hiệu dịng vốn ( đặc biệt dòng vốn đầu tư gián tiếp ) tính hợp lý tự hóa giao dịch vổn kinh tế để có biện pháp kịp thịi kiểm sốt dịng vốn Chủ trương cần có đồng thuận phơi họp nhiêu Bộ, ngành, đặc biệt cần chỉnh sửa hệ thống pháp lý cần thiết Cho dù việc kiểm sốt lại dịng vốn mở thơng thống làm ảnh hưởng tiêu cực đến lịng tin giới đầu tư nước ngoài, trường họp nguy dòng vốn đảo chiều rât lớn buộc phải lựa chọn giải pháp áp dụng với tình trạng như: + Phân loại nhà đầu tư : quy định điều kiện để sàng lọc, lựa chọn nhà đầu tư nước nhằm lựa chọn nhà đâu tư lớn, hạn chê dàn trái, dễ kiêm soát; + Hạn mức đầu tư: Quy định hạn mức đầu tư cho nhà đầu tư lớn, tổ chức nhằm chủ động nắm bắt luông vôn gián tiêp thời kỳ để có giải pháp đối phó; + Mở cửa khu vực : cho phép đầu tư gián tiêp vào khu vực kinh tế định, đặc biệt cho khu vực kinh tế cần nhiều vốn, trọng điểm nhằm ưu tiên, định hướng phát triển theo ý đồ quản lý; + Giới hạn tỷ lệ sở hữu: quy định “ room” sở hữu vốn nhà đầu tư nước nhằm chủ động hạn chế khả đầu tư tối đa dịng vốn đầu tư nước ngồi; + Quy định thời hạn đầu tư: cho phép chuyển vốn đầu tư sau thời hạn định nhằm khuyến khích nhà đầu tư thực sự, dài hạn, loại bỏ dòng vốn đầu cơ, ngắn hạn; + Quy định thuế: đánh thuế trực tiếp, gián tiếp vào lợi nhuận, lợi tức chuyển vốn theo thời hạn để điều tiết lợi ích —chi phí qua điều chỉnh dịng vốn đầu tư; - 120 - + Quy định kỹ quỹ vốn đầu tư: quy định mức ký quỹ không hưởng lãi bắt buộc dòng vốn đầu tư gián tiếp nhằm đánh vào chi phí vốn để hạn chế dịng vốn ( tương tự dạng thuế) (ii) Điều hành tỷ giá hối đối linh hoạt theo tín hiệu thị trường, đặc biệt xóa bỏ tâm lý “ ỷ lại” vào tỷ giá tương đối ổn định, biến động biên độ hẹp kỳ vọng “một chiều” vào tỷ giá đồng Việt Nam, tạo cho Nhà đầu tư, Doanh nghiệp cá nhân nhận thức rõ ràng rủi ro tỷ giá điều chỉnh hành vi Việc tăng cường điêu hành tỷ giá theo hướng linh hoạt góp phần giảm bớt “gánh nặng” phải trì tỷ giá mức điều kiện dòng vốn vào, tương đổi tự Đồng thời, cần nhanh chóng củng cố phát triển cơng cụ phịng ngừa rủi ro thị trường hối đoái, tạo điều kiện cho Nhà đâu tư, Doanh nghiệp dân chúng có nhiều sản phẩm bảo hiểm rủi ro vê tỷ giá, khoản chống chọi lại với biến động ngày nhanh, mạnh thị trường (iii) Bảo vệ thị trường tiền tệ chặt chẽ trước tham gia dịng vốn đầu tư gián tiếp nước ngồi Với tính chất chuyển đổi nhanh, khoản cao ngắn hạn, công cụ thị trường tiền tệ ( giấy tờ có giá ngắn hạn ) sản phẩm có nguy cao việc tạo lực đảo chiêu dòng vổn, vậy, khu vực nên kiểm soát chặt chẽ bước mở cửa cuối q trình tự hóa giao dịch vốn 3.3 MỘT SỐ KHUYÊN NGHỊ VÈ CHÍNH SÁCH 3.3.1 Đối với Chính phủ - Chính phủ cần đánh giá cách toàn diện xử lý hợp lý, mối quan hệ nguồn lực nước ngồi nước theo hướng dẫn kiểm sốt khoản nợ nước - Chỉ đạo bộ, nghành liên quan lập kế hoạch thu hút sử dụng có hiệu quả, tiết kiệm nguồn vốn - 121 - - Xác định rõ nghành, lĩnh vực cạnh tranh bắt buộc Nhà nước phải đầu tư triệt đế tồn Những lĩnh vực cịn lại cần có kế hoạch, lộ trình cụ thê đê huy động vốn đầu tư toàn xã hội theo co chế đâu tư minh bạch thuận lợi, không phân biệt thành phần kinh tế - Hồn thiện chế, sách nhanh trình đối mới, xếp DNNN Đặc biệt việc cố phần NHTMNN cần phải định giá công khai, minh bạch thông tin trước bán co phần nhằm nâng cao hiệu thu hút đâu tư + Xác định tiêu chí cồ đơng chiến lược NHTM cố phần hố tập đồn tồn cầu, nhà đầu tư quốc tế tham gia vào Hội đồng Quản trị đế tận dụng đuợc kinh nghiệm, phương thức quản lý công nghệ tiên tiến + Cho phép NHTM NN có quyền chủ động đề xuất, lựa cơng ty tư vấn có uy tín lớn việc xác định giá trị doanh nghiệp, bán cổ phiếu lần đầu, lựa chọn hình thức cổ phần hố vấn đề khác liên quan + Có chế khuyến khích người lao động trước cố phần hoá việc bán cố phiếu cho người lao động với tỉ lệ mức giá có ưu đãi hợp lý khuôn khổ cho phép Tiếp tục tháo gỡ vướng mắc chế, sách đế phát triên mạnh kinh tế tư nhân trọng trợ giúp DNVN Tiếp tục cải thiện môi trường thu hút đầu tư nước ngoài, kế đầu tư trực tiếp đầu tư gián tiếp Đảm bảo quyền kinh doanh doanh nghiệp có vốn đầu tư nước đuợc mở rộng phù hợp với cam kêt mở cửa thị trường theo hiệp định thương mại song phương, đàm phán gia nhập WTO Cần định hướng việc phân bổ vốn cho dự án có tổng vốn đầu tư lớn, dự án lớn, thực cấu tỷ lệ vốn hợp lý dự án có vốn nước, vốn nước ngồi, vốn NHTM, vốn từ ngân sách nhà nước - 122 - 3.3.2 Đối vói Ngân hàng Nhà nước Việt Nam Theo khuôn khổ pháp lý xác lập Luật NHNN, Luật TCTD, Pháp lệnh Ngoại hối, Nghị định số 160/2006/NĐ-CP qui định chi tiết thi hành Pháp lệnh ngoại hổi; Nghị định số 134/2005/NĐ-CP ban hành quy chế quản lý vay trả nợ nước văn qui phạm pháp luật có liên quan khác, NHNN cần trọng số nội dung sau: - Khẩn trương hoàn thiện hệ thống văn quy phạm pháp luật hướng dẫn nội dung Nghị định 160 quy định sở pháp lý quan trọng để thể công tác quản lý giao dịch vôn Các văn hướng dẫn định phại đồng thống với nội dung qui phạm pháp luật khác có liên quan -Xây dựng áp dụng chế tỷ giá theo lộ trình linh hoạt, theo tín hiệu thị trường Tìm biện pháp phát triển tốt thị trường ngoại hối - Vận dụng linh hoạt có hiệu cơng cụ sách tiên tệ nhằm phát triển thị trường tiện tệ đa dạng linh hoạt theo định hướng tồn cầu hố hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng -Xây dựng kiện tồn chế tổng hợp báo cáo, thơng tin, sổ liệu liên quan đến việc tính tốn xác định tỷ giá bình quân thị trường liên ngân hàng; thông tin giao dịch tài khoản vốn (đầu tư nước vào, khỏi Việt Nam; đầu tư gián tiếp vào/ khỏi Việt Nam; vay nước Tổ chức cá nhân người cư trú, cho vay nước ngồi tơ chức ) Cần xây dựng giải pháp tổng họp, chiết xuất phân tích thơng tin, báo cáo hiệu sở nối mạng để thu thập thông tin từ đơn vị báo cáo chia sẻ thông tin với đơn vị tham gia quản lý -Phối họp với Bộ, ngành có liên quan nghiên cứu xây dựng hệ thống cảnh báo sớm phòng ngừa rủi ro đổi với dòng vốn, xây dựng biện pháp giải dự phịng cho cho trường hợp tình hình kinh tế có dâu hiệu nguy dịng vốn đôi chiều đôi với luông vôn đâu tư gián tiêp hạơc nguy rút vốn ạt dòng vơn vay ngăn hạn nước ngồi nhăm -123 - đảm bảo an ninh tiền tệ quốc gia tránh nguy tiềm ẩn khủng hoảng kinh tế tài -Phối hợp với quan liên quan thực tốt cơng tác giám sát tài tiền tệ -Tập trung phát triển nguồn nhân lực, đào tạo cán có khả ứng dụng cơng nghệ tin học tiên tiến, có lực chun mơn sâu nghiệp vụ chun mơn, khả phân tích, dự báo, hoạch định xây dựng sách vừa có tính thống đồng với sách kinh tế vĩ mô khác vừa đáp ứng biến động nhanh thị trường nước quốc tế 3.3.3 Đối vói Bơ, ngành hữu quan 3.3.3.1 Bộ Tài : - Phôi hợp chặt chẽ với NHNN việc quản lý vay trả nợ nước ngoài, xây dựng phương pháp tính tốn điều hành hạn mức vay thương mại hàng năm doanh nghiệp - Cần nghiên cửu phát trien TTCK trở thành kênh huy động nguồn lực có hiệu quả, đáp ứng nhu cầu vốn dài hạn cho kinh tế - Đây mạnh việc phát hành trái phiếu nước quốc tể : Trên sở xác định xác nhu cẩu vốn đầu tư dự án theo định hướng ưu tiên dê định việc phát hành trái phiếu quốc tế phù hợp đảm bảo phát huy đa hiệu sử dụng vốn thu Dần dần xây dựng thước đo lãi suât chuân cho việc phát hành trái phiếu thị trường vốn nước quốc tế - Nghiên cứu việc cho phép NHTMNN có lộ trình tách bạch dư nợ cho vay theo kế hoạch nhà nước, tách khỏi bảng tống kết tài sản khoản vay trước thời điếm tiến hành cổ phần hoá đế đảm bảo việc định giá tài sản NHTM xác minh bạch - 124 - 3 Bộ Kế hoạch Đầu tư : - Xúc tiến biện pháp thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước vào Việt Nam tạo điều kiện để phân bổ hợp lý nguồn vốn đầu tư đặc biệt nguồnh vốn ODA vốn vay Chính phủ ; tạo điều kiện tối đa hoá hiệu sử dụng vốn dự án cấp phép - Phối họp với quan có liên quan xây dựng Chiến lược nợ dài hạn, kế hoạch hàng năm vay trả nợ nước quốc gia phù họp với lộ trình tự hố tài khoản vốn -Phơi hợp với NHNN Bộ Tài liên tục cập nhật, theo dõi số liên quan đến dòng vốn vào đế sớm phát nguy có ảnh hướng xấu đến thị trường vốn tìm biện pháp kịp thời giải - Chia sẻ thông tin phục vụ việc xây dựng, hoạch định sách phù họp với lộ trình tự hố dịng vơn 3 3 Bộ Tư pháp : Phối họp chặt chẽ với quan liên quan hoàn thiện khn khơ pháp lý, the chế điều hành vi thị trường, chủ tham gia thị trường quan quản lý nhà nước theo lộ trình tự hố hội nhập sâu rộng kinh tế quốc tê 333.4 Tổng Cục Thống kê : Đứng vai trò quan đầu mối, tăng cường phối họp với quan liên quan xây dựng chế thu thập, thống kê, phân tích chia sẻ số liệu thống kê liên quan đến cơng tác nghiên cứu, phân tích, dự báo hoạch dịnh sách kinh tế vĩ mơ số kinh tế TÓM TẮT CHƯƠNG III Trên sở vấn đề thực tể thị trường tài Việt Nam tại, thực trạng quản lý hạng mục cán cân vôn đánh giá mức độ tự hóa tài khoản vốn Việt Nam, chương III trình bày quan điếm, lựa chọn cách tiếp cận lộ trình tự hóa tài khoản vơn phù - 125 - hợp với tình hình thực tế Việt Nam Trên sở đó, Chương III tập trung vào sổ nhóm giải pháp lớn nhằm hồn thiện điều kiện tự hóa tài khoản vốn mơi trường hội nhập kinh tế quốc tế Đó yêu cầu phải nâng cao hiệu lực điều tiết sách vĩ mơ; việc cải thiện hệ thơng thị trường tài chính; việc xây dựng hệ thống giám sát tài hiệu quả; yêu cầu nâng cao hiệu sử dụng vốn, tăng khả hấp thụ vốn kinh tế Phân Chương III đề cập đến số giải pháp trước mắt cơng tác quản lý dịng vốn nhằm tránh nguy khó lường luân chuyên vôn tượng vốn đảo chiều, chảy vốn rơi vào tình trạng nợ trầm trọng Đồng thời, Chương III đề cập số khuyển nghị sách Bộ, ngành hữu quan q trình tự hóa tài khoản vốn đất nước - 126 - KÉT LUẬN Việt Nam giai đoạn đầu mở cửa, hội nhập với nên kinh tế giới Sự gia tăng mạnh mẽ khối lượng cường độ dòng vốn chây vào năm gân la mọt xu the tat yeu cua qua trình hội nhập Những thành tựu phát triển kinh tế có đóng góp khơng nhỏ dịng vốn này, có cảnh báo rủi ro đơi với nguy dịng vốn tháo chạy, thị trường chứng khốn khơng ổn định, nhập siêu gia tăng sức ép đôi với việc điêu hành chinh sach tien tẹ (lạm phat, ty giá vv) an toàn khả bảo vệ hệ thống tài chính- ngân hàng Với mong muốn hội nhập sâu vào kinh tế giới giừ vừng độc lập, tự chủ hoạt đọng kinh te đoi ngoại, việc quản lý hay tự hố tài khoản vốn sách quản lý ngoại hối quan trọng, kinh tể giai đoạn đầu mở cửa Việt Nam Tự hố Tài khoản vơn đạt nhieu quan điểm úng hộ, chủ yêu xoay quanh luận diêm : ( 1) dam bao đọc lạp sách tiền tệ; (ii) cơng cụ đê bảo vệ nên kinh tê trươc cac khung hoảng phát sinh từ dòng chu chuyển vốn (iii) cần có lộ trình tự hố phù hợp với phát triển, mức độ hội nhập khả giám sát, bảo đảm an toàn kinh tê hay chưa có đủ điêu kiện thi van can kiếm sốt, quản lý" Việc xây dựng lộ trình tự hoá Tài khoản vốn phụ thuộc vào nhiều yếu tố, nhiều điều kiện thời kỳ, mối tương tác với chế, sách biên sô vĩ mô khác Lời giái cho bai toan tự hố khơng thể tách rời vấn đề liên quan nên kinh tê điêu kiện hoạt động thị trường tiền tệ, thị trường ngoại hổi, chế hoạt động sách tiền tệ, sách tỷ giá, đơng sách, vận hành có hiệu quan giám sát hệ thông tài chinh, phat trien - 127 - công nghệ thông tin rôc độ kêt xử lý vân đe hen quan se định đến mức độ tự hoá tài khoản vốn quốc gia Cùng với toán kinh tế vĩ mô tăng trưởng kinh tế, ngăn ngừa khủng hoảng lựa chọn lộ trình tự hố tài khoản vốn điều kiện hội nhập sâu kinh tế quốc tế tốn kinh tế khó khăn phức tạp Những kinh nghiệm hai mươi năm đổi kết ban đầu tiến trình hội nhập cho phép lựa chọn bước thích hợp, hồn thiện điều kiện thực tự hoá tài khoản vốn Việt Nam Đe thực đề tài nghiên cứu này, xin bày tỏ lòng biêt ơn sâu sắc tới quan tâm, giúp đờ giáo viên hướng dẫn, Tiến sỹ Tô Kim Ngọc; anh, chị đồng nghiệp Vụ chuyên môn Ngân hàng Nhà nước Việt Nam cộng Bộ, ban ngành quan khác có liên quan Tơi xin trân trọng cám ơn - 128 - TÀI LIỆU THAM KHẢO TIÉNG VIỆT Bản tin Nợ nước sổ 1, Bộ Tài Báo cáo thường niên NHNNVN năm 2003 đến 2006 Dương Đức Ưng (2007), ODA FDI có thề làm việc nghiệp phát triển, Nxb tri thức, Hà Nội Giáo trình Tiền tệ Ngân hàng thị trường tài s.Mishkin Lê Thị Tuấn Nghĩa, Bùi Thị Kim Ngân (2007), Cơ chế điều hành tỷ giá môi trường tự hóa tài chỉnh Việt Nam, Hà Nội Lưu Quý Phương, Bùi Quang Nam (2007), FDỈ hay FII đầu tư nước ngồi thị trường tài Việt Nam, Nxb tri thức, Hà Nội Lương Văn Lý (2007), Kêu gọi đầu tư vào Việt Nam - nhìn lại chặng đường qua, Nxb Tri thức, Hà Nội Nguyễn Văn Lịch (2007), Đảm bảo an ninh tài q trình tự hóa thương mại Việt Nam, Hà Nội Nguyễn Thị Kim Thanh (2007), Quả trình tự hóa nhũng điều kiện cần thiết để tự hỏa hoàn toàn thị trường tài Việt Nam, Hà Nội 10 Nguyễn Thiện Nhân (2002), Khủng hoảng kinh tế tài Châu Á 1997-1999 Nguyên nhân, hậu học với Việt Nam Nxb Đại học Quốc gia TP Hồ Chí Minh 11 Nguyễn Hồng Sơn (2007), Tự hóa tài chính: Một sổ vấn đề lý luận thực tiến, Hà Nội 12 NHNNVN (2006), Đề án Mục tiêu, giải pháp phát triển ngành ngân hàng Việt Nam đến năm 2010 định hưởng đên năm 2020 - 129 - 13 Phan Hữu Thăng (2007), Tông quan 20 năm đâu tư nước Việt Nam, Nxb Tri thức, Hà Nội 14 Paul Fairhead (2007), Lạc quan, nhung mong cịn tót hom, Nxb Tri thức, Hà Nội 15 Trương Văn Phước (2006), Luận án tiến sĩ: “Lựa chọn chế phù hợp điêu hành sách tỷ giả đối Việt Nam q trình hội nhập kinh tế ”, TP Hồ Chí Minh 16 Trân Ngọc Thơ (2005), Kinh tê VN đường hội nhập-quản lý q trình tự hố tài chính, NXB Thống kê, TP HCM 17 Trịnh Quang Long, Võ Trí Thành, Lê Xuân Sang, Lê Đồng Tâm Nguyễn Hông Yên (2006), Rủi ro trình tự hóa thị trường tài trình tự cải cách: Kinh nghiệm quốc tế học cho Việt Nam, Đe tài khoa học cấp Bộ, Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế trung ương, Hà Nội 18 Võ Trí Thành, Đinh Hiển Minh, Đỗ Thu Hương, Nguyễn Thị Hồng (năm 2001) Duy trì hụt tài khoản vãng lai nợ nước Việt Nam EADN, Hà Nội 19 Võ Duy Anh (2007), FDI Việt Nam, Nxb Tri thức, Hà Nội 20 Võ Trí Thành (2007), Hài hịa tun hội nhập đê tận dụng tót hội, Nxb tri thức, Hà Nội 21 Vũ Đình Ánh (2007), Bản chất Tự hóa tài chính, Hà Nội TIẾNG ANH 22 An Introduction to Capital controls (Christopher J.Neely - Fereral Reserve Bank of Louis - Review 1999) - 130 - 23 Capital Account Liberlisation, Capital Flow Patterns and Policy Responses in the EU’s New Member States (Zsofia Arvai - IMF Working Paper 2005) 24 Dapice, David (2007), Success creates problems, Vietnam Program, Hanoi 25 Did the Malaysian capital controls work? (Ethan Kaplan and Dani Rodrik - Harvard University 2000) 26 Effects of financial Globalization on developing countries: Some empirical evidence (Eswar Prasad, Kenneth Rogoff, Shang-jin and Ayhan Kose - IMF 2003) 27 Ejaz Ghani Vivek Suri (1999) "Tăng trưởng hiệu quả, Tích luỹ vốn Khu vực ngân hàng: Một sổ học từ Malaysia" Tài liệu làm việc Ngân hàng Thế giới 28 Exchange Rate Regimes, Capital Flows and Crisis Prevention (Sebastian Edwards - University of California, Los Angeles and National Bureau of Economic research -2000) 29 Foreign Echange Controls in the PRC, recent Development (HansGunther Herrmann: Avocat a la Cour - Denton Hall Hongkong) 30 Indicator of financial crises work: An early-warning system for six Asian countries (Lestano, Jan Jacobs and Gerard H.Kuper Department of Economics, University of Groningen; 2003) 31 Monetary Policy, Interest Rate Rules, and Inflation targeting: Some basic equivalences (Calos A Vegh, National Bureau of Economic Research - Working paper 2001) 32 Putting the Cart Before the Horse? Capital Accout Liberlization and Exchange Rate Flexibility in China (Ewar Prasad, Thomas Rumbaugh and Qing Wang _ IMF Working Paper) - 131 - 33 Các trang điện tứ: http://www.gso.gov.vn: Tổng cục Thống kê http://www.mof.gov.vn: Bộ Tài http://www.hastc.org.vn: TT Giao dịch chứng khoán Hà nội http://www.hose.org.vn: Sở giao dịch chứng khoán TP HCM http://www.imf.org: Quỹ Tiền tệ Quốc tể http://www.saga.vn: TS Vương Hoàng Quân cộng http://www.sbv.gov.vn: Ngân hàng Nhà nước VN http://www.mpi.gov.vn: Bộ Ke hoạch Đầu tư - 132 -