TRỊNH QUỐC HÙNG OÀN THIÊN NGHIỆP vu THI TRƯỜNG MỞ TRONG ĐIỀU KIỆN HỘI NHẬP QUỐC T Ế TẠI VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ H - ộ c NC T A M rV IỆ N hà T ^ G ™ 332.64 TR-H 0 LV376 LV376 )' : 4» \ p ị ■ HA NỘI - 2008 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM HỌC VIỆN NGÂN HÀNG TRỊNH QUỐC HÙNG HOÀN THIỆN NGHIỆP vụ THỊ TRƯỜNG Mỏ TRONG ĐIỀU KIỆN HỘI NHẬP QUỐC TÊ' TẠI VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TÊ HỌC VIỆN NGÂN HÀNG TRUNG TÂM THÔNG TIN - THƯ VIỆN T H Ư V IỆ N să : U ỈJU.Q.k HÀ NỘI - 2008 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIẸT NAM HOC VIỆN NGÂN HÀNG TRỊNH QUỐC HÙNG HOÀN THIỆN NGHIỆP v ụ THỊ TRƯỜNG MỞ TRONG ĐIỀU KIỆN HỘI NHẬP QUỐC T Ế TẠI VIỆT NAM C h u y ê n n g n h : Kinh tê tài - Ngân hàng M ã n gàn h : 60.31.12 LUẬN VÃN THẠC SỸ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS ĐÀO MINH PHÚC HÀ NÔI - 2008 LỜI CAM ĐOAN Tơi xin cam đoan cơng trình nghiên cứu riêng Các số liệu nêu luận văn có nguồn gốc rõ ràng, kết luận văn trung thực chua công bố cơng trình khác./ TÁC GIẢ LUẬN VÃN Trịnh Quốc Hùng MỤC LUC Trang TRANG PHỤ BÌA LỜI CAM ĐOAN MỤC LỤC DANH MỤC CHỮVIÊT TẮT DANH MỤC CÁC BẢNG, BIÊU, Đ THỊ, s Đ MỞ ĐẦU CHƯƠNG NHỮNG VÂN ĐỂ Cơ BẢN VỂ NGHIỆP v ụ THỊ TRƯỜNG MỞ CỦA NGÂN HÀNG TRUNG ƯƠNG 1.1 Nghiệp vụ thị trường mở - cơng cụ sách tiền tệ Ngân hàng trung ương 1.1.1 Khái niệm sách tiền tệ 1.1.2 Mục tiêu sách tiền tệ 1.1.3 Các cơng cụ để thực thi điều hành sách tiền tệ 1.2 Nghiệp vụ thị trường mở Ngân hàng trung ương 1.2.1 Khái niệm nghiệp vụ thị trường mở 1.2.2 Vai trò cần thiết nghiệp vụ thị trường mở 1.2.3 Những nội dung nghiệp vụ thị trường mở 1.2.4 Các nhân tố ảnh hưởng tới vận hành nghiệp vụ thị trường mở ngân hàng trung ương 1.3 Kinh nghiệm sử dụng nghiệp vụ thị trường mở điều hành sách tiền tệ sơ nước giới học Việt Nam 1.3.1 Kinh nghiệm số nước giới 1.3.2 Bài học Việt Nam 28 28 34 CHƯƠNG THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG NGHIỆP v ụ THỊ TRƯỜNG MỞ CỦA VIỆT NAM 38 2.1 Quá trình hình thành phát triển nghiệp vụ thị trường mở Việt Nam 2.2 Thực trạng hoạt động nghiệp vụ thị trường mở Việt Nam 2.2.1 Bộ máy tổ chức điều hành nghiệp vụ thị trường mở 2.2.2 Các thành viên tham gia thị trường mở 2.2.3 Hàng hoá nghiệp vụ thị trường mở 2.2.4 Quy trình thực nghiệp vụ thị trường mở 2.2.5 Doanh số trúng thầu nghiệp vụ thị trường mở 2.2.6 Tần suất phương thức giao dịch thị trường mở 38 42 42 44 46 47 50 53 10 10 11 15 24 2.2.7 Lãi suất thị trường mở 2.3 Đánh giá hoạt động nghiệp vụ thị trường mở Việt Nam 2.3.1 Những mặt 2.3.2 Những tổn 2.3.3 Nguyên nhân tồn 58 59 59 64 67 CHƯƠNG HOÀN THIỆN NGHIỆP vụ THỊ TRƯỜNG MỞ TRONG ĐIỂU KIỆN HỘI NHẬP TẠI VIỆT NAM 70 3.1 Định hướng hoàn thiện nghiệp vụ thị trường mở điều kiện hội nhập Việt Nam 3.1.1 Định hướng xây dựng phát triển công cụ điều hành sách tiền tệ điều kiện hội nhập Việt Nam 3.1.2 Định hướng hoàn thiện nghiệp vụ thị trường mở điều kiện hội nhập quốc tế Việt Nam 3.1.2.1 Định hướng lâu dài 3.1.2.2 Định hướng trước mắt 3.2 Giải pháp hoàn thiện nghiệp vụ thị trường mở điều kiện hội nhập quốc tẻ Việt Nam 3.2.1 Các giải pháp chủ yếu 3.2.2 Các giải pháp hỗ trợ 3.3 Kiến nghị 3.3.1 Đối với Quốc hội 3.3.2 Đối với Chính phủ 3.3.3 Đối với Bộ, ngành KẾT LUẬN DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 70 70 71 72 72 73 73 80 87 88 88 89 91 DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT BOJ BOT BOK CD CNNHNN CSTT CTTC DNNN DTBB FED FOMC GDP GTCG KBNN MSBs NHLD NHNN NHNNVN NHTM NHTMCP NHTMNN NHTW OMO Repos Swap TCTD TCV WTO Ngân hàng trung ương Nhật Bản Ngân hàng trung ương Thái Lan Ngân hàng trung ương Hàn Quốc Chứng tiền gửi Chi nhánh ngân hàng nước ngồi Chính sách tiền tệ Cơng ty tài Doanh nghiệp Nhà nước Dự trữ bắt buộc Cục dự trữ liên bang Mỹ Uỷ ban nghiệp vụ thị trường mở Tổng sản phẩm quốc nội Giấy tờ có giá Kho bạc Nhà nước Trái phiếu ổn định tiền tệ Ngân hàng liên doanh Ngân hàng Nhà nước Ngân hàng Nhà nước Việt Nam Ngân hàng thương mại Ngân hàng thương mại cổ phần Ngân hàng thương mại Nhà nước Ngân hàng trung ương Nghiệp vụ thị trường mở Hợp đồng mua lại Nghiệp vụ hoán đổi ngoại tệ Tổ chức tín dụng Tái cấp vốn Tổ chức thương mại giới DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU, Đổ THỊ, s Đổ Các Bảng, Sơ đổ Sơ đổ 1.1 Mục lục Nội dung Trang 1.2.3 Cơ chế tác động OMO tới dự trữ ngân hàng Cơ chế tác động OMO qua lãi suất Bộ máy tổ chức điều hành OMO Số lượng thành viên thị trường mở qua năm Quy trình giao dịch ngiệp vụ thị trường mở Tổng doanh số trúng thầu OMO qua năm Tổng doanh số trúng thầu OMO qua năm Số lượng phiên giao dịch OMO Phương thức đấu thầu, xét thầu thị trường mở Diễn biến lãi suất OMO qua năm Một số tiêu tiền tệ hoạt động ngân hàng giai đoạn 2006-2010 Cơ chế chuyển tác tác động CSTT 15 Sơ đồ 1.2 Sơ đồ 2.1 Bảng 2.1 1.2.3 2.2.1 2.2.2 Sơ đổ 2.2 Bảng 2.2 2.2.4 2.2.5 Biểu đồ 2.1 2.2.5 Bảng 2.3 Bảng 2.4 2.2.6 2.2.6 Đổ thị 2.2 Bảng 3.1 2.2.7 3.1.1 Sơ đổ 3.1 3.2.2 16 42 45 48 51 52 53 57 58 71 81 M Ở ĐẦU Tính cấp thiết đề tài Chính sách tiền tệ ừong sách kinh tế vĩ mơ quan trọng quốc gia Đặc biệt ữong kinh tế thị trường, sách tiền tệ đóng vai trị quan họng việc định hướng điều tiết phát triển kinh tế Việc thực thi sách tiền tệ nhằm mục đích ổn định giá trị tiền tệ, góp phần tăng trưởng kinh tế tạo công ăn việc làm Đổ thực mục tiêu trên, ngân hàng trung ương phải sử dụng cơng cụ sách tiền tệ như: công cụ tái cấp vốn, lãi suất, tỷ giá hối đoái, dự trữ bắt buộc, nghiệp vụ thị trường mở Tuy nhiên, tuỳ vào điều kiện trình độ phát triển, quốc gia lựa chọn phối hợp sử dụng cơng cụ sách tiền tệ để đem lại hiệu cao theo mục tiêu Với quốc gia có kinh tế thị trường phát trien, nghiệp vụ thị trường mở coi công cụ quan trọng số cơng cụ sách tiền tệ quốc gia Việt Nam ừở thành thành viên tổ chức thương mại giới phát triến kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa Đe tham gia hội nhập toàn diện thực đầy đủ cam kết với tổ chức quốc tế, hiệp ước quốc tế địi hỏi phải thực sách tiền tệ chủ động, linh hoạt, mềm dẻo có hiệu cao Ở nước ta, nghiệp vụ thị trường mở triển khai thực từ ngày 12 tháng năm 2000 Trải qua năm hoạt động, nghiệp vụ thị trường mở Việt Nam thực an tồn, góp phần quan ừọng vào việc điều tiết kiểm soát lượng tiền cung ứng Ngân hàng Nhà nước Tuy nhiên, thời gian qua đặc biệt điều kiện hội nhập nay, nghiệp vụ thị trường mở bộc lộ hạn chế định, chưa đáp ứng yêu cầu điều hành sách tiền tệ chưa phát huy vai ưị với tư cách công cụ quan trọng điều hành thực thi sách tiền tệ Cụ thể là: số lượng tố chức tín dụng tham gia ít, doanh số giao dịch nhỏ, hàng hoá giao dịch chưa nhiều, quy định quy trình, xử lý thơng tin cịn chưa hồn thiện Vì u câu hồn thiện cơng cụ nghiệp vụ thị trưởng mở điều kiện hội nhập cấp bách cần thiết Nhận thức điều đó, tác giả lựa chọn đề tài ‘Hoàn thiện nghiệp vụ thị trường mở điều kiện hội nhập quốc tế Việt Nam” để làm đề tài nghiên cứu Luận văn Mục đích nghiên cứu - Hệ thống hoá vấn đề sách tiền tệ, cơng cụ sach tiên tệ nghiệp vụ thị trường mở Ngân hàng trung ương - Phân tích, đánh giá hoạt động nghiệp vụ thị trường mở Ngân hàng Nhà nước Việt Nam từ năm 2000 đến - Đê xuât giải pháp góp phân hồn thiện nghiệp vụ thị trường mở Ngân hàng Nhà nước Việt Nam Đối tượng phạm vi nghiên cứu - Đoi tượng nghiên cứu: Hoạt động nghiệp vụ thị trường mở điều kiện hội nhập quốc tế sở lý luận thực tiễn Việt Nam điều hành thực thi sách tiền tệ quốc gia ■Phạm vi nghiên cứu: Hoạt động thị trường mở hoạt động tương đối đa dạng phức tạp Trong phạm vi nghiên cứu luận văn nghiên cứu chủ yêu vê nghiệp vụ thị trường mở hoạt động với thực tiễn hoạt động Việt Nam từ năm 2000 đến hết năm 2007 Phưong pháp nghiên cứu Trong trình thực luận văn, phương pháp nghiên cứu sử dụng phương pháp luận vật biện chứng, phương pháp vật lịch sử, phương pháp phân tích, tổng hợp, thống kê Ngồi ra, luận văn sử dụng số biểu, bảng, đồ thị để minh hoạ Kết cấu luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận danh mục tài liệu tham khảo luận văn bao gồm chương: 80 tránh trường hợp chừ ký bị sử dụng ý muốn TCTD hoạt động thị trường mở bị can thiệp bất hợp pháp 3.2.2 Các giải pháp hỗ trợ 3.2.1.1 Đa dạng hoá thời hạn tăng khối lượng phát hành giấy tờ có giá Các GTCG tín phiếu NHNN, tín phiếu kho bạc, trái phiếu kho bạc loại GTCG ưa thích TCTD NHNN, việc phát hành loại GTCG cần thiết Tuy nhiên nay, kỳ hạn loại GTCG đơn điệu, khơng có tính liên tục Do vậy, NHNN cần phối hợp với Bộ Tài việc phát hành loại GTCG tín phiếu NHNN, tín phiếu kho bạc, trái phiếu kho bạc cho kỳ hạn phát hành đủ nhiều, gồm từ thời hạn tháng, tháng, tháng, tháng đến kỳ hạn dài 18 tháng, năm, năm, năm, 10 năm để hình thành nên lãi suất chuẩn (có tính tham chiếu) cho thị trường tránh trùng lắp kỳ hạn GTCG NHNN Bộ Tài phát hành Nếu Bộ Tài phát hành loại GTCG có thời hạn từ tháng ưở lên NHNN phát hành tín phiếu NHNN với thời hạn từ ngày đến 182 ngày, nhằm bù đắp thiếu hụt kỳ hạn thị trường giao dịch GTCG Việc đa dạng hoá kỳ hạn phát hành GTCG giúp cho thành viên có thêm lựa chọn để đầu tư giao dịch, đồng thời giúp cho NHNN có thêm loại hàng hố với khối lượng lớn để can thiệp thị trường cần thiết 3.2.2.2 Hình thành chế chuyển tải tác động sách tiền tệ NHNN cần phải thiết lập rõ ràng chế chuyển tải tác động hệ thống mục tiêu CSTT cách nghiêm chỉnh Cơ chế chuyển tải CSTT trình mà CSTT tác động đến giá hoạt động kinh tế vĩ mô, bao gồm kênh giá (kênh lãi suất, kênh tỷ giá, kênh giá tài sản) kênh số lượng (kênh tiền tệ kênh tín dụng), lý thuyết, chế truyền tải mục 81 tiêu Việt Nam giống mục tiêu chung CSTT nước Nhưng Việt Nam điều không dễ dàng Trong điều kiện chưa có thị trường tiền tệ phát triển, cơng tác dự báo chưa áp dụng mơ hình kinh tế lượng kênh số lượng tác động đến mục tiêu vĩ mô mạnh kênh giá thơng qua thị trường tín dụng NHNN thường sử dụng khối lượng tiền MS đế qua tác động đến lãi suất thị trường Sơ đồ 3.1 Cơ chế chuyển tải tác động CSTT Hiện nay, kênh tín dụng tiền tệ kênh chính, song chưa truyền tải tác động CSTT thực CSTT nới lỏng độ nhạy cảm chưa cao, khả hấp thụ vốn kinh tế kém, chất lượng tín dụng Kênh lãi suất bị hạn chế độ nhạy cảm đầu tư tiêu dùng lãi suất thấp độ nhạy cảm cầu tiền lãi suất cao Thị trường bất động sản biến động bất thường làm cho M2 biến động ngồi tầm kiếm sốt NHNN, thị trường chứng khoán chưa phát triến on định làm cho kênh giá tài sản hiệu Kênh tỷ giá bị hạn chế chế tỷ giá chưa linh hoạt, ảnh hưởng đến khả kiếm soát lượng tiền cung ứng 82 NHNN Như vậy, thiết lập chế chuyển tải tác động sách NHNN đến thị trường công cụ OMO, tái cấp vốn dự trữ bắt buộc NHNN thực phát huy vai trị định hướng, điều tiết thị trường 3.2.2.3 Hồn thiện phát triển thị trường tiền tệ Đê hoạt động thị trường mở có hiệu quả, phải có tồn thị trường tiên tệ phát triển Đó nơi GTCG giao dịch với nhiều kỳ hạn khác Có loại thị trường là: (i) thị trường giao dịch GTCG ngắn hạn Chính phủ NHTW,(ii) thị trường mua bán nợ, (iii) thị trường giao dịch công cụ nợ ngắn hạn khác thương phiếu, chứng tiền gửi, kỳ phiếu ngân hàng Phát triến thị trường tiền tệ nói điều kiện quan trọng để xây dựng chê chuyển tải CSTT nhạy cám với chế điều hành qua kênh giá nâng cao hiệu điều hành công cụ CSTT NHTW Để phát triển thị trường tiền tệ, NHNN cần thực hiện: - Tập trung xây dựng hoàn chỉnh quy chế cho thị trường tiền tệ theo hướng mở rộng khả phát hành công cụ có khả tốn cơng cụ NHTM nâng cao khả kiểm soát điều tiết thị trường NHNN - Xây dựng thị trường mua bán lại GTCG nhàm tăng cường tính khoản GTCG khả toán NHTM - Nghiên cứu để hồn thiện cơng cụ có áp dụng cơng cụ cho thị trường ngoại tệ liên ngân hàng, cơng cụ phịng chống rủi ro tỷ giá - Hiện nay, Việt Nam chưa hình thành lãi suất chuẩn thị trường Chính vậy, việc mua bán GTCG chưa hoàn toàn theo giá thị trường Lãi suất trái phiếu phủ cạnh tranh với lãi suất huy động ngân hàng làm ảnh hưởng đến lãi suất thị trường tiền tệ 83 Để hỉnh thành lãi suất chuẩn thị trường tiền tệ thị trường trái phiếu cần phát triển Đe phát triển thị trường tiền tệ, trước hết cần: (i) Tăng cường việc phát hành GTCG Chính phủ qua kênh TCTD giảm thiểu việc phát hành qua kênh bán lẻ trực tiếp cho dân chúng; (ii) Việc phát hành cần thực qua kênh đấu thầu qua Ngân hàng Nhà nước Đối tượng mua định chế tài Thị trường chứng khốn nơi mua bán lại ứái phiếu phủ, khơng nên nơi phát hành lần đầu Khi đó, hệ thống ngân hàng thị trường chứng khoán đảm nhận việc huy động vốn từ khu vực dân cư 3.2.2.4 Tăng cường khả dự báo cung cầu vốn khả dụng hệ thống ngân hàng Đe điều hành CSTT hiệu quả, yêu cầu đặt NHNN phải thực quản lý nguồn vốn khả dụng ngân hàng Tức phải xác định mức độ dự trữ tiền dự trữ NHTM, dự báo mức dự trữ thực tế thời kỳ sở tổng hợp, phân tích số liệu liên quan ảnh hưởng đến tiền dự trữ NHTM NHNN Trên sở xác định mức độ, thời gian tác động công cụ CSTT, công cụ TCV, nghiệp vụ thị trường mở, vào vốn khả dụng NHTM, nhằm điều tiết thị trường vốn cách linh hoạt hơn, nhạy bén hơn, đảm bảo mục tiêu đề Đe quản lý vốn khả dụng, yêu cầu đặt NHNN NHTM phải: (1) Xác định nhân tố ảnh hưởng đến vốn khả dụng NHTM, như: - Cân đối tiền mặt hệ thống NHTM - Dự trữ bắt buộc trì quỹ dự trữ NHTM - Tình hình thu chi ngân sách nhà nước (thông qua số dư tiền gửi hệ thống kho bạc NHTM), - Hoạt động can thiệp đồng tệ ngày thông qua việc cung ứng tiền NHNN 84 - Dự báo tính thời vụ tín dụng, - Nhu cầu giải ngân, toán NHTM ngày ngày tới (2) Thiết lập c sở liệu lịch sử để phân tích mức độ ảnh hưởng xu thể biến độn g y ếu tổ tổng mức vốn khả dụng - Tính tốn dự báo khả toán thừa hay thiếu, để làm sở định việc bơm tiền hay rút tiền khỏi lưu thông - Sử dụng kỹ thuật dự báo để dự báo mức tiền dự trữ cho kỳ kế hoạch, dự trữ hàng ngày 3.2.2.5 Hồn thiện cơng tác toán hệ thống ngân hàng Mặc dù hệ thống toán điện tử liên ngân hàng NHNN đưa vào sử dụng từ năm 2003 đên nay, nhiêu giao dịch toán TCTD chưa thực qua hệ thống Lý xuất phát từ việc thực toán phân tán TCTD địa phương hệ thống tốn nhiều TCTD cịn chưa kêt nơi với hệ thơng tốn điện tử NHNN Đe tăng cường khả quản lý sử dụng hiệu nguôn vôn TCTD công tác tốn hệ thống ngân hàng cần nhanh chóng hồn thiện Các TCTD cần đại hố hệ thống tốn mình, tiến tới thực quản lý ngn vơn tập trung Hội sở thực giao dịch TCTD với thơng qua hệ thơng tốn NHNN Bên cạnh đó, NHNN cần phải đẩy mạnh tiến độ mở rộng phạm vi, đối tượng áp dụng hệ thống toán điện tử liên ngân hàng NHNN cần mở rộng pham vi tốn lng toán giá trị thâp cúa TCTD hạn chế việc thực toán bù trừ chi nhánh NHNN địa phương 3.2.2.Ĩ Hồn thiện cơng cụ sách tiền tệ Ngân hàng Nhà 85 nước Đế nâng cao lực điều hành công cụ CSTT, trước hết cần đánh giá xem xét lại chế điều hành công cụ CSTT đê phương án cải tiến, hoàn thiện đồng thời nghiên cứu đưa thêm công cụ vào hoạt động NHNN cần hồn thiện cơng cụ CSTT sau: - Hồn thiện cơng cụ TCV theo hướng trở thành công cụ quan trọng NHNN muốn bổ sung vốn cho hệ thống ngân hàng NHNN cần xây dựng lộ trình để loại bỏ hình thức tái cấp vốn theo hồ sơ tín dụng ( nhiều năm hình thức khơng sử dụng nữa) - Bổ sung hình thức nhận tiền gửi ngắn hạn (thường qua đêm) NHTM NHNN Lãi suất tiền gửi có tính định hướng lãi suất sàn thị trường liên ngân hàng, NHTM gửi NHNN khơng thể đầu tư hình thức khác - Hồn thiện cơng cụ dự trữ bắt buộc nhằm nâng cao khả kiếm soát tiền tệ NHNN tạo điều kiện cho NHTM sừ dụng vốn linh hoạt, hiệu Việc quy định tỷ lệ DTBB thực không trả lãi, có ưả lãi tiền gửi dự trữ bắt buộc cần điều chỉnh linh hoạt, phối hợp đồng với việc điều chỉnh công cụ khác CSTT 3.2.2.7 Phối họp đồng trình sử dụng cơng cụ điều hành sách tiền tệ Tồn hệ thống điều hành CSTT có nhiều loại công cụ khác Tuỳ thuộc vào điều kiện cụ thể mục tiêu điều tiết ừong thời kỳ, NHNN xác định lựa chọn sử dụng công cụ nào, công cụ lúc, mức độ quan trọng công cụ Sự phối hợp loại công cụ khác ữong điều hành tức tìm phương án sử dụng linh hoạt công cụ với cho hiệu quản lý cao Khi phối hợp công cụ phải tuân thủ nguyên tắc: phải tạo hiệu lực cao; tạo tính đồng bộ; có phù hợp với điều kiện thị trường Trong điều kiện cụ Việt 86 Nam, sử dụng: Thứ nhất, phối hợp công cụ lãi suất với công cụ tỷ giá Sự phối hợp hương vào mục tiêu tỷ giá nhăm tạo cân băng bên sở tỷ giá ổn định Đạt mục tiêu tỷ giá góp phần ổn định hoạt động kinh tế ngoại thương đặc biệt khắc phục dòng chảy từ nội tệ sang ngoại tệ ngược lại Mặt khác phôi hợp chặt hai cơng cụ cịn góp phần ổn định đầu tư tạo cân bên sở lạm phát kiểm soát Thứ hai, phối hợp nghiệp vụ thị trường mở, dự trữ bắt buộc tái cấp vốn Sự phối hợp hướng vào mục tiêu kiểm soát tổng lượng M2 nhằm tạo cân bên sở lạm phát kiểm sốt Đây phương an phoi hợp nhăm có ôn định sở khôi lượng tiền phù hợp với yêu cầu đòi hỏi NHNN làm tăng hay giảm khối lượng tiền để tác động vào đầu tư, sản lượng mục tiêu xây dựng khác cách sử dụng đồng thời công cụ theo nguyên tăc chiều ngược lại 3.2.2.8 Nâng cao độc lập Ngân hàng Nhà nước Luật NHNN sửa đổi năm 2004 quy định vị NHNN giữ nguyên theo Luật cũ Với quy định vậy, NHNN chưa đủ tính chủ động để điều hành CSTT quốc gia Viẹc hoạch đinh thực thi CSTT NHNN lệ thuộc nhiều vào Chính phủ quan Chính phủ Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch đầu tư Việc chỉnh sửa Luật cần thiết trình Trong bối cảnh tới, chưa thể thay đổi mạnh mẽ vị NHNN kiến nghị số điều để làm tăng tính chủ động cho NHNN: - Đê nghị Chính phủ cho phép NHNN có quyền chủ động quyen hạn, chê, sách nghiệp vụ NHNN thơng qua việc tăng cường chức NHTW cho NHNN, giảm vai trò quản lý nhà nước hoạt động khơng phải ngân hàng Tồn sách NHNN 87 nên vào điều kiện kinh tế thị trường để độc lập xây dựng, Quốc hội người định tiêu cần thiết Chính phủ phê duyệt sách NHNN cần chủ động việc định lượng tiền cung ứng, Chính phủ khống chế tỷ lệ lạm phát hàng năm cần phải đạt tới - Giảm khoản vay mượn Chính phủ từ NHNN; Tách hoạt động phục vụ ngân sách hoạt động NHNN 3.2.2.9 Xây dụng chế phối họp Ngân hàng Nhà nước Bộ ngành liên quan điều hành sách tiền tệ Hiện nay, NHNN có thành viên Hội đồng tư vấn CSTT qc gia Vì vậy, NHNN khơng chủ động độc lập việc xây dựng điều hành CSTT Do đó, cần có chế phối hợp hành động Bộ ngành NHNN điều hành CSTT nhàm hạn chế tác động ngược chiều sách kinh tế vĩ mơ, qua nâng cao hiệu điều hành CSTT Đổ thực điều đó, NHNN cần: - Đảm bảo phối hợp, thống mục tiêu sách kinh tế vĩ mô thời kỳ - Xây dựng chế phối hợp cung cấp thông tin Bộ, ngành (Tổng cục Thống kê, Bộ Tài chính, Kho bạc Nhà nước, Bộ Công thương, ) NHNN đế đảm bảo NHNN dự báo vốn khả dụng kiểm sốt tồn lượng tiền cung ứng kinh tế, cụ thể: + Thiết lập kênh thông tin kết nối Bộ ngành với hệ sở liệu trung tâm NHNN Riêng NHNN với Bộ Tài cần tạo dựng mối quan hệ thường xuyên mật thiết việc trao đổi thông tin, tạo phối họp đồng điều hành CSTT với điều hành sách tài khố; + Quy định rõ trách nhiệm Bộ ngành việc phối kết họp cung cấp thông tin; + Thống với Tổng cục Thống kê việc tính toán lạm phát 3.3 KIÉN NGHỊ 88 Để thực giải pháp trên, nhàm hoàn thiện cơng cụ OMO tiến tới hồn thiện chế điều hành CSTT, tác giả kiến nghị Quốc hội, Chính phủ quan Bộ ngành số vấn đê sau: 3.3.1 Đối với Quốc hội Để triển khai có hiệu giải pháp nhằm hồn thiện cơng cụ OMO NHNN việc sửa đổi, bổ sung quy định pháp lý liên quan đến hoạt động ngân hàng cần thiết Đe thực điều đó, NHNN kiến nghị Quốc hội sau: - Chỉ đạo Chính phủ xây dựng hồn thiện chế pháp lý liên quan đến hoạt động ngân hàng; - Tiếp tục sửa đổi thay Luật hành hoạt động ngân hàng Luật NHNN Luật TCTD Mặc dù Luật sửa đổi năm 2003 2004 chưa giải vấn đề bất cập 3.3.2 Đối với Chính phủ NHNN người chủ trì xây dựng dự án CSTT qc gia đê Chính phủ xem xét, trình Quốc hội phê duyệt định - Đề nghị Chính phủ trình Quốc hội tiếp tục nghiên cứu chinh sửa số quy định Luật NHNN, cụ thê: + Bỏ mục 12 Điều Luật NHNN NHNN thực chế lãi suất cho vay thoả thuận nên không cần thiết đặt lãi suất lãi suât sở cho TCTD ấn định lãi suất cho vay, mà NHNN dùng hành lang lãi suất tiền gửi qua đêm lãi suất TCV đê điêu hành lãi suât thị trường tiên tệ + Sửa Điều 18 Luật NHNN theo hướng bãi bỏ quy định NHNN phải công bố lãi suất NHNN công bố lãi suất tiền gửi qua đêm, lãi suất TCV lãi suất ưên thị trường mở để thực CSTT 89 - Chính phủ cần đơn đốc, đạo Bộ ngành triển khai thực chế phối hợp thơng tin với NHNN đê NHNN có đủ làm sở xây dựng điều hành CSTT - Chính phủ đạo Bộ ngành liên quan soạn thảo hoàn thiện Đề án Luật để hoàn thiện sở pháp lý cho hoạt động ngân hàng 3.3.3 Đối vói Bộ, ngành 3.3.3.1 Bộ Tài - Cung cấp thơng tin thu chi ngân sách, nguồn bù đắp thiếu hụt ngân sách- kế hoạch vay trà nợ Chính phủ; tình hình cấp phát vốn đầu tư xây dựng Các thông tin cần thiết đế NHNN dự báo diên biến tiền tệ vốn khả dụng NHTM - Thực nghiêm túc cam kết khoản tạm ứng từ NHNN; việc xác định số lượng phát hành tín phiêu kho bạc bán lẻ đê khơng ảnh hương tơi q trình điều hành CSTT NHNN - Cung cấp thông tin biến động giá thị trường để NHNN có sở đưa mục tiêu kiểm soát lạm phát 3.3.3.2 Bộ Kế hoạch đầu tư Cung cấp thông tin chiến lược phát triển kinh tế xã hội nước cân đối chủ yếu kinh tế Các thông tin sở cho NHNN dự báo nhu cầu tín dụng, tiền tệ kinh tế 3.3.3.3 Bộ Công thưotig Cung cấp thơng tin sách thương mại, tình hình xuất nhập để phân tích cán cân tốn qc tê, qua dự báo bien đọng tỷ giá, tài sản có ngoại tệ 3.3.3.4 Tổng cục Thống kê - Cung cấp sô liệu tông hợp vê tiêu kinh te xa họi cua ca nươc có liên quan đế việc hoạch định thực thi CSTT, kịp thời thông báo 90 tiêu kinh tế thời kỳ để NHNN nắm diễn biến tình hình, kịp thời điều chỉnh cần thiết - Thống với NHNN việc tính tốn lạm phát Kết luận Chương Trên sở định hướng phát triển chung ngành ngân hàng, định hương phát tríến Ngân hàng Nhà nước, định hướng phát triển cơng cụ sách tiền tệ Việt Nam, chương luận văn xây dựng định hướng trước mắt, lâu dài cho việc hoàn thiện nghiệp vụ OMO Với lý luận nghiệp vụ thị trường mở, học kinh nghiệm hoạt động thị trường mở số nước thực trạng hoạt động thị trường mở Việt Nam, luận văn xây dựng giải pháp, kiến nghị Quốc hội, Chính phủ, Bộ ngành có liên quan để hồn thiện nghiệp vụ OMO điều kiện hội nhập quốc tế Việt Nam 91 KÉT LUẬN Nghiệp vụ thị trường mở công cụ gián tiếp linh hoạt hữu hiệu thực thi CSTT Tại nước phát triển, OMO có ý nghĩa quan trọng sử dụng chủ yếu điều tiết lượng tiền cung ứng lãi suất thị trường Ớ nước phát triển, OMO ngày trở nên cần thiết quan trọng điều kiện thực chín muồi Chính vậy, việc nghiên cứu hồn thiện cơng cụ OMO có ý nghĩa thực tiễn Việt Nam ừong giai đoạn Với kết cấu gồm chương 90 trang, luận văn “Hoàn thiện nghiệp vụ thị trường mở điều kiện hội nhập quốc tế Việt Nam” tập trung nghiên cứu, giải số vấn đề lý luận nghiệp vụ thị trường mở thực tiễn hoạt động nghiệp vụ thị trường mở Ngân hàng Nhà nước Việt Nam frong thời gian từ năm 2000 đến hết năm 2007 Luận văn hoàn thành nhiệm vụ sau: Thứ nhất, hệ thống hoá số nội dung sách tiền tệ, cơng cụ CSTT nói chung đặc biệt sâu nghiên cứu cơng cụ OMO nói riêng Ngồi ra, tác giả cịn đề cập số kinh nghiệm vận hành OMO NHTW số nước với trình độ phát triển kinh tế khác nhau, từ rút kinh nghiệm Việt Nam Thứ hai, tiến hành phân tích, đánh giá thực trạng hoạt động OMO NHNN Việt Nam từ đưa vào hoạt động đến nhiều khía cạnh như: khuôn khố pháp lý, tổ chức điều hành nghiệp vụ, hàng hoá giao dịch ứong thị trường mở, thành viên thị trường, lãi suất thị trường mở, tần suất giao dịch, doanh số giao dịch Thứ ba, đánh giá ưu điểm hạn chế hoạt động OMO từ hiển khai đến nay; phân tích nhân tố ảnh hưởng nguyên nhân hạn chế để từ rút vấn đề bật cần phải nghiên cứu giải thời gian tới khẳng định cần có giải pháp hoàn thiện nghiệp vụ 92 thị trường mở để đảm bảo thực hiệu mục tiêu sách tiền tệ quốc gia Thứ tư, đưa giải pháp góp phần hồn thiện nghiệp vụ thị trường mở NHNN gồm giải pháp trực tiếp hoàn thiện nghiệp vụ thị trường mở giải pháp hỗ trợ để thực nghiệp vụ thị trường mở qua việc tạo điều kiện môi trường, hàng hố đế đáp ứng u cầu vừa có tính trước mắt, vừa mang tính lâu dài nhằm nâng cao hiệu thực sách tiền tệ Do kiến thức chun mơn cịn hạn chế định, nên luận văn tránh khỏi khiếm khuyết hạn chế Rất mong quan tâm, góp ý thầy cô giáo, nhà nghiên cứu đế luận văn hồn thiện Trong q trình nghiên cứu hoàn thiện luận văn, tác giả xin chân thành cảm ơn hướng dẫn nhiệt tình, chu đáo thầy giáo TS Đào Minh Phúc / DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO Tiếng Việt: Frederic s Mishkin, Tiền tệ, ngân hàng thị trường tài chính, 955 trang Nhà xuất Khoa học kỹ thuật, Hà Nội, năm 1999 Tơ Kim Ngọc, Giáo trình L ý thuyết tiền tệ ngân hàng, 414 trang, Nhà xuất Thống kê, Hà Nội, năm 2005 Hoàng Xn Quế, Bàn v ề cơng cụ sách tiền tệ Việt N am nay, 236 trang, Nhà xuất Thống kê, Hà Nội, năm 2004 Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, Vận dụng nghiệp vụ thị trường mở để thực hiên sách tiền tệ Việt Nam, Đề tài khoa học câp ngành mã số KHN 99-07 năm 2000 Luật Ngân hàng N hà nước V iệt Nam, Luật C ác tổ chức tín dụng, xuất Chính trị Quốc gia - Hà nội 1998 Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, K ỷ yếu hội tiền tệ V iệt N am giai đoạn 2001 -2010, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, tin, Hà Nội năm 2006 Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, Tìm nghiệp vụ thị trường mở, thảo Chính sách tài tháng 12 năm 2004 K ỷ yếu cơng trình nghiên cứu khoa học ngành ngân hàng (Quyển 5), tập, Hà Nội tháng 01/2002 Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, Nhà Nhà xuất Văn hố-Thơng hiểu nghiệp vụ thị trường mà, Tài liệu H ội nghị tông kết năm Hà Nội tháng 7/2005 10 Nguyễn Hữu Tài, Giáo trình lý thuyết tài - tiền tệ, 325 trang, Nhà xuất Thống kê, Hà Nội, năm 2002 11 Quỹ Tiền tệ quốc tế, V iệt Nam, vấn đ ề v ề ngân hàng, hoạt động tiền tệ ngoại hối, tổ chức ngân hàng trung ương, 42 trang, tháng năm 2004 12 Trần Trọng Độ, Thị trường mở, từ lý luận đến thực tiên, 325 trang, Nhà xuất Công an nhân dân, Hà Nội, năm 2004 13 Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, Báo cáo thường niên năm 2000, 2001, 2002, 2003, 2004, 2005, 2006 14 TS Phùng Khắc Kế - Phó Thống đốc NHNNVN (05.9.2006) - Thị trường tiền tệ trình xây dựng kinh t ế thị trường định hướng XHCN nước ta - (http://www.sbv.gov.vn/home/index.asp) 15 Nguyễn Đồng Tiến, (2002) Xây dựng điều hành CSTT, lãi suất chủ đạo NHTW Tạp chí Ngân hàng số 12/2002 16 TS Mai Thanh Quế, (2001) Nghiệp vụ thị trường mở nghiệp vụ tái cấp vốn lựa chọn điều hành CSkTT, Tạp chí Khoa học Đào tạo Ngân hàng số 4/2001 17 Số liệu đánh giá từ Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (http://www■sbv■gov.vn/home/index ■asp)■ 18 NHNNVN (Phòng CSTT quản lý vốn khả dụng, Vụ CSTT), (2006) - Hoạt động nghiệp vụ thị trường m năm 2006, định hướng phát triển năm 2007- Năm 2006 Tiếng Anh: 19 Market- Based Policy Instruments for Systemic Bank Restructuring Claudia Dziobek - Monetary and Exchange Affairs Department, IMF - Working Paper (August 1998) 20 Understanding Open Market O perations - M.A.Akhtar - Public information Department, Federal reserve bank of New York (1997) 21 Open Market Operations - Federal Reserve bank of New York (August 2007)