NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HỌC VIỆN NGÂN HÀNG - VŨ THỊ HƯƠNG THỊ TRƯỜNG TRÁI PHIẾU CHÍNH PHỦ CHUYÊN BIỆT – THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP TẠI SỞ GIAO DỊCH CHỨNG KHOÁN HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ HÀ NỘI - 2014 NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HỌC VIỆN NGÂN HÀNG VŨ THỊ HƯƠNG THỊ TRƯỜNG TRÁI PHIẾU CHÍNH PHỦ CHUYÊN BIỆT – THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP TẠI SỞ GIAO DỊCH CHỨNG KHỐN HÀ NỘI Chun ngành: Tài - Ngân hàng Mã số: 60340201 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Người hướng dẫn khoa học: PGS - TS TÔ KIM NGỌC HÀ NỘI - 2014 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan cơng trình nghiên cứu riêng Các thông tin số liệu nêu luận văn có nguồn gốc rõ ràng, kết luận văn trung thực chưa công bố cơng trình khác Người cam đoan Vũ Thị Hương MỤC LỤC MỞ ĐẦU CHƯƠNG 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ THỊ TRƯỜNG TRÁI PHIẾU CHÍNH PHỦ VÀ KINH NGHIỆM PHÁT TRIỂN CỦA MỘT SỐ NƯỚC ĐỐI VỚI THỊ TRƯỜNG TRÁI PHIẾU CHÍNH PHỦ 1.1 THị TRƯờNG TRÁI PHIếU CHÍNH PHủ VÀ Sự CầN THIếT CủA THị TRƯờNG TRÁI PHIếU CHÍNH PHủ 1.1.1 Thị trường trái phiếu Chính phủ 1.1.2 Sự cần thiết thị trường trái phiếu phủ 13 1.2 TIÊU CHÍ ĐÁNH GIÁ THỊ TRƯỜNG TRÁI PHIẾU CHÍNH PHỦ HIỆU QUẢ VÀ CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN THỊ TRƯỜNG TRÁI PHIẾU CHÍNH PHỦ 16 1.2.1 Các tiêu chí đánh giá thị trường trái phiếu phủ hiệu 16 1.2.2 Các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển thị trường trái phiếu Chính phủ 21 1.3 KINH NGHIệM QUốC Tế Về PHÁT TRIểN THị TRƯờNG TRÁI PHIếU CHÍNH PHủ .23 1.3.1 Kinh nghiệm Nhật Bản 23 1.3.2 Kinh nghiệm Hàn Quốc 29 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG THỊ TRƯỜNG TRÁI PHIẾU CHÍNH PHỦ CHUYÊN BIỆT TẠI SỞ GIAO DỊCH CHỨNG KHOÁN HÀ NỘI 35 2.1 KHÁI QUÁT Q TRÌNH HÌNH THÀNH, PHÁT TRIểN VÀ MƠ HÌNH Tổ CHứC THị TRƯờNG TRÁI PHIếU CHÍNH PHủ CHUYÊN BIệT TạI Sở GIAO DịCH CHứNG KHOÁN HÀ NộI 35 2.1.1 Quá trình hình thành phát triển thị trường trái phiếu Chính phủ chuyên biệt Việt Nam 35 2.1.2 Mơ hình tổ chức thị trường trái phiếu Chính phủ chuyên biệt Sở giao dịch chứng khoán Hà Nội 37 2.2 THựC TRạNG HOạT ĐộNG HOạT ĐộNG THị TRƯờNG TRÁI PHIếU CHUYÊN BIệT TạI Sở GIAO DịCH CHứNG KHOÁN HÀ NộI .42 2.2.1 Thị trường sơ cấp 42 2.2.2 Thị trường thứ cấp 48 2.3 ĐÁNH GIÁ HOạT ĐộNG THị TRƯờNG TRÁI PHIếU CHÍNH PHủ CHUN BIệT TạI Sở GIAO DịCH CHứNG KHỐN HÀ NộI .56 2.3.1 Những kết đạt 56 2.3.2 Một số hạn chế 58 2.3.3 Nguyên nhân dẫn đến hạn chế 62 CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN THỊ TRƯỜNG TRÁI PHIẾU CHÍNH PHỦ CHUYÊN BIỆT TẠI SỞ GIAO DỊCH CHỨNG KHOÁN HÀ NỘI 66 3.1 ĐịNH HƯớNG PHÁT TRIểN THị TRƯờNG TRÁI PHIếU CHÍNH PHủ CHUYÊN BIệT TạI Sở GIAO DịCH CHứNG KHOÁN HÀ NộI .66 3.1.1 Định hướng phát triển chung thị trường trái phiếu Chính phủ chuyên biệt Việt Nam 66 3.1.2 Định hướng phát triển thị trường Trái phiếu Chính phủ Sở giao dịch chứng khốn Hà Nội 67 3.2 GIảI PHÁP PHÁT TRIểN THị TRƯờNG TRÁI PHIếU CHÍNH PHủ CHUYÊN BIệT TạI Sở GIAO DịCH CHứNG KHỐN HÀ NộI .70 3.2.1 Hồn thiện cấu trúc thị trường trái phiếu phủ 70 3.2.2 Đa dạng hóa sở nhà đầu tư 71 3.2.3 Nâng cấp hệ thống giao dịch, hệ thống giám sát, hệ thống công bố, cung cấp thông tin hệ thống đăng ký, lưu ký, bù trừ, toán 72 3.2.4 Xây dựng đồng hành lang pháp lý cho hoạt động thị trường trái phiếu Chính phủ chuyên biệt 75 3.2.5 Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực quản lý thị trường Trái phiếu Chính phủ chuyên biệt Việt Nam 78 3.2.6 Các giải pháp đảm bảo ổn định, giảm rủi ro cho thị trường trái phiếu phủ 79 3.3 MộT Số KIếN NGHị VÀ XÂY DựNG Lộ TRÌNH PHÁT TRIểN THị TRƯờNG TRÁI PHIếU CHÍNH PHủ .80 3.3.1 Kiến nghị 80 3.3.2 Lộ trình phát triển hồn thiện thị trường trái phiếu phủ 82 KẾT LUẬN 85 DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT TT Viết tắt HNX Sở Giao dịch Chứng khốn Hà Nội TPCP Trái phiếu Chính phủ TPCQĐP Trái phiếu quyền địa phương UBCKNN Ủy ban Chứng khoán Nhà nước Nguyên nghĩa DANH MỤC BẢNG, BIỂU, SƠ ĐỒ Sơ đồ Sơ đồ 2.1: Cơ chế giao dịch TPCP 41 Bảng Bảng 2.1: Tỷ lệ khoản 50 Bảng 2.2: Quy mô thị trường trái phiếu số quốc gia châu Á 60 Biểu đồ Biểu đồ 2.1: Quy mô phát hành 2010 – 2012 42 Biểu đồ 2.2: Quy mô phát hành theo kỳ hạn 43 Biểu đồ 2.3: Quy mô phát hành theo mã/năm 44 Biểu đồ 2.4: Quy mô phát hành/mã theo TCPH 44 Biểu đồ 2.5: Diễn biến lãi suất phát hành ba năm 45 Biểu đồ 2.6: Thành viên thị trường sơ cấp TPCP 47 Biểu đồ 2.7: Tỷ trọng tham gia Thành viên 47 Biểu đồ 2.8: Quy mô niêm yết theo TCPH 49 Biểu đồ 2.9: Quy mô niêm yết theo KHCL (%) 49 Biểu đồ 2.10: Giá trị giao dịch TPCP 51 Biểu đồ 2.11: Tình hình giao dịch theo kỳ hạn – Outright 52 52 Biểu đồ 2.12: Diễn biến lợi suất giao dịchtừ 2010 tới 31/10/2012 52 Biểu đồ 2.13: Cơ cấu thành viên 54 Biểu đồ 2.14: Tỷ trọng GD Outright theo nghiệp vụ 55 Biểu đồ 2.15: GTGD Outright NĐT NN 56 MỞ ĐẦU 1.Tính cấp thiết nghiên cứu đề tài Việc triển khai xây dựng thị trường thứ cấp cho giao dịch trái phiếu Chính phủ thực gắn liền với việc đưa vào hoạt động Trung tâm giao dịch chứng khoán TP.HCM từ năm 2000 Trung tâm giao dịch chứng khoán Hà Nội năm 2005 Từ ngày 24/09/2009, Bộ tài chính thức tổ chức xây dựng thị trường giao dịch trái phiếu Chính phủ chuyên biệt Sở giao dịch chứng khoán Hà Nội sở chuyển giao dịch trái phiếu Chính Phủ từ Sở giao dịch chứng khoán TP.HCM giao dịch Sở giao dịch chứng khoán Hà Nội tổ chức đấu thầu tập trung trái phiếu phủ, trái phiếu doanh nghiệp Chính phủ bảo lãnh (thị trường sơ cấp) tổ chức tập trung thống giao dịch thứ cấp Sở giao dịch chứng khoán Hà Nội Sau 03 năm, thị trường trái phiếu phủ chuyên biệt thức vận hành với mục tiêu tổ chức thị trường trái phiếu phủ có quản lý Nhà nước, song song, tách bạch với thị trường giao dịch cổ phiếu, làm kênh huy động vốn cho Ngân sách nhà nước phục vụ đầu tư phát triển, đa dạng hóa sản phẩm thị trường chứng khoán cho giới đầu tư điều kiện phát triển kinh tế thị trường định hướng XHCN Đến nay, nói , thị trường trái phiếu phủ đóng vai trị quan trọng thị trường nợ công, trở thành kênh huy động phân bổ vốn quan trọng cho phát triển kinh tế đất nước, đóng góp tích cực việc phối hợp điều hành sách tài – tiền tệ thông qua nghiệp vụ mua bán trái phiếu phủ; lãi suất thị trường trái phiếu phủ cịn kênh tham chiếu lãi suất thị trường nợ, phục vụ cho việc điều hành kinh tế vĩ mơ Bộ Tài chính, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam Thị trường trái phiếu phủ Việt Nam giai đoạn đầu phát triển, tiềm thị trường lớn Để tận dụng phát huy tiềm này, khung cảnh cịn nhiều khó khăn kinh tế nói chung, nợ cơng nói riêng nước, quan quản lý, thành viên thị trường, chủ thể đầu tư phía trước cịn nhiều thách thức, địi hỏi nỗ lực, sáng tạo linh hoạt không ngừng tư phương phát tổ chức, vận hành, quản lý thị trường hiệu Dưới góc độ cán công tác Sở giao dịch chứng khoán Hà Nội, kết hợp với kiến thức tiếp thu trình học tập Học viện Ngân hàng, nhận thấy đề tài "Thị trường trái phiếu phủ chuyên biệt – thực trạng giải pháp Sở giao dịch chứng khoán Hà Nội" đề tài có ý nghĩa lý luận thực tiễn cao Mục tiêu nghiên cứu Hệ thống hoá lý luận chung thị trường TPCP kinh nghiệm giới thị trường TPCP Chỉ thực trạng thị trường TPCP đưa số giải pháp để hoàn thiện thị trường TPCP chuyên biệt Sở GDCK Hà Nội Phương pháp nghiên cứu Để thực mục đích nhiệm vụ nghiên cứu đề tài, luận văn áp dụng phương pháp nghiên cứu sau đây: 3.1 Phương pháp luận chung Đề tài lấy chủ nghĩa vật biện chứng chủ nghĩa vật lịch sử làm sở phương pháp luận Thừa nhận tính khách quan, tính phổ biến quy luật Thừa nhận quan điểm toàn diện, quan điểm lịch sử cụ thể, xem xét vật, tượng đời sống xã hội mối liên hệ, ràng buộc lẫn đồng thời xem xét chúng khoảng không gian, thời gian định Chủ nghĩa Mác – Lênin quan niệm vật chất có trước ý thức, vật chất 73 + Thời gian giao dịch kéo dài ngày giao dịch + Chức giao dịch thỏa thuận hệ thống khớp lệnh liên tục (mở) + Bổ sung module báo cáo kết giao dịch hỗ trợ toán cho giao dịch tự doanh hệ thống thành viên trái phiếu tự doanh Về hệ thống công bố, cung cấp thông tin: xây dựng hệ thống thông tin trái phiếu, gồm phần mềm thông tin cho thành viên giao dịch, cung cấp thơng tin cơng cụ phân tích; xây dựng website GDCK Hà Nội riêng cho thị trường trái phiếu, chuyên cung cấp thông tin TPCP thị trường TPCP Trong bao gồm thơng tin về: thị trường sơ cấp (lịch biểu phát hành, kỳ hạn, khối lượng phát hành, ) thị trường thứ cấp (giá trị giao dịch, khối lượng giao dịch, loại TPCP giao dịch, ) Hoàn thiện trang thiết bị phần cứng, an ninh, bảo mật, hạ tầng mạng đáp ứng yêu cầu hệ thống giao dịch Xây dựng hệ thống lưu ký, toán giao dịch trái phiếu tập trung, phục vụ cho giao dịch trái phiếu Chính phủ GDCK Hà Nội Hệ thống đăng ký, lưu ký, toán giao dịch trái phiếu tổ chức độc lập với hệ thống đăng ký, lưu ký, toán giao dịch loại chứng khoán khác - Các quy định thành viên lưu ký, toán trái phiếu: mở rộng đối tượng thành viên tốn hệ thống, khơng có cơng ty chứng khốn, ngân hàng lưu ký mà bao gồm ngân hàng, tổ chức tài chính, công ty bảo hiểm - Phương thức giao dịch: giao dịch trái phiếu thực theo phương thức thoả thuận khớp lệnh liên tục (báo giá) - Phương thức tốn: áp dụng phương thức tốn rịng liên tục cho giao dịch hai thị trường (Real time gross settlement - RTGS) - Thời gian toán: T+1 T+2 - Thanh toán giao dịch: 74 + Thông qua đầu mối trụ sở TTLKCK, thực bù trừ tốn giao dịch trái phiếu thơng qua tài khoản lưu ký trái phiếu + Chuyển chức toán Ngân hàng định toán ban đầu qua Ngân hàng đầu tư Phát triển thay Ngân hàng Nhà nước (với điều kiện Ngân hàng Nhà nước đáp ứng đủ điều kiện pháp lý kĩ thuật cung cấp dịch vụ này, có việc triển khai hệ thống tốn RTGS) - Nguyên tắc toán: theo nguyên tắc DVP - u cầu hệ thống: Mơ hình tổ chức hệ thống tốn địi hỏi hệ thống cơng nghệ phải đáp ứng yêu cầu quy định, quy trình thực Các điều chỉnh bao gồm: + Về hệ thống lưu ký, toán TTLK: tiến hành xây dựng hệ thống toán, lưu ký cho trái phiếu, tương ứng với việc xây dựng hệ thống giao dịch GDCK + Thiết lập liên kết liệu hệ thống toán TTLK với thành viên toán, Ngân hàng Nhà nước để đảm bảo triển khai hệ thống tốn rịng liên tục chủ thể + Thiết kế xây hệ thống tốn phía thành viên Ngân hàng Nhà nước, có việc ứng dụng hệ thống toán tiền RTGS - Cơ chế đảm bảo toán: Cơ chế đảm bảo khả toán chứng khoán giai đoạn cần triển khai thực giao dịch vay cho vay chứng khoán Đây sở để thành viên tìm nguồn cung chứng khốn bù đắp thiếu hụt tạm thời trái phiếu Bên cạnh đó, hệ thống giao dịch cần thiết kế bảng giao dịch riêng cho nghiệp vụ mua vào (buy-in) giải pháp bổ sung khắc phục tình trạng thiếu hụt trái phiếu Các giao dịch phù hợp với thông lệ chung 75 Cơ chế đảm bảo khả toán tiền: Khi chuyển chức toán tiền từ Ngân hàng định toán Ngân hàng ĐT&PTVN sang Ngân hàng Nhà nước, cần xem xét thiết lập hạn mức bảo đảm toán từ phía ngân hàng lớn cho thành viên tốn Có thể xem việc có hạn mức bảo đảm toán từ ngân hàng điều kiện để trở thành thành viên toán hệ thống Đối với hệ thống giám sát, xây dựng phân hệ giám sát TTTP hệ thống giao dịch Hệ thống kỳ vọng công cụ hỗ trợ tích cực cơng tác giám sát giao dịch, kịp thời phát dấu hiệu bất thường, xây dựng hệ thống báo cáo… giúp Sở phát xử lý nghiêm hành vi giao dịch trái phiếu vi phạm quy định pháp luật, đảm bảo thị trường TPCP Việt Nam hoạt động phát triển lành mạnh, minh bạch Hệ thống giám sát thực số nhiệm vụ như: thu thập liệu thành viên giao dịch trung tâm lưu ký; tạo báo cáo thống kê kết hợp đưa số cảnh báo dấu hiệu giao dịch bất thường hỗ trợ cho công tác giám sát; hỗ trợ người dùng truy vấn liệu thu thập phục vụ công tác quản lý giám sát thị trường TPCP 3.2.4 Xây dựng đồng hành lang pháp lý cho hoạt động thị trường trái phiếu Chính phủ chuyên biệt Một thị trường muốn hoạt động tốt cần có khung khổ pháp lý đủ mạnh đủ linh hoạt, phù hợp với định hướng phát triển thị trường Cần phải hoàn thiện hệ thống văn theo hướng thúc đẩy phát triển đồng thị trường sơ cấp thị trường thứ cấp, phù hợp với điều kiện cụ thể Việt Nam Kế hoạch phát hành nằm chiến lược quản lý nợ công; tối ưu hố chi phí phát hành xây dựng thị trường sơ cấp với cấu hàng hoá đa dạng, cân kỳ hạn Nghị định số 01/2011/NĐ-CP ngày 05/01/2011của Chính phủ quy định 76 việc phát hành TPCP, trái phiếu Chính phủ bảo lãnh TPCQĐP ban hành, nhiên, cần xây dựng hệ thống văn hướng dẫn cụ thể việc phát hành TPCP thị trường sơ cấp Ban hành văn để điều chỉnh hoạt động phát sinh giao dịch phái sinh trái phiếu, quy định hoạt động tổ chức định mức tín nhiệm Rà sốt quy định pháp lý thuế, phí, lệ phí ngoại hối thị trường sơ cấp thị trường thứ cấp để có hướng tháo gỡ nhằm khuyến khích thị trường phát triển, đảm bảo tuân thủ quy định pháp luật thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế thu nhập cá nhân quản lý ngoại hối Điều chỉnh, bổ sung, sửa đổi số văn pháp lý khác có liên quan nhằm hỗ trợ cho thị trường Trái phiếu phát triển như: + Trên thị trường tiền tệ: Sửa đổi, bổ sung Luật Ngân hàng Nhà nước, Luật Tổ chức tín dụng nhằm tăng nhu cầu TPCP (cho phép sử dụng TPCP làm tài sản tính dự trữ bắt buộc); + Trên thị trường chứng khoán: Hướng dẫn thực luật Chứng khoán hoạt động bán khống chứng khoán, bao gồm trái phiếu nhằm hỗ trợ hoạt động hệ thống nhà tạo lập thị trường trái phiếu Xây dựng chế chu chuyển vốn vào, quốc gia chu chuyển vốn thị trường nước (thị trường vốn, thị trường tiền tệ, thị trường bất động sản, thị trường bảo hiểm ), thị trường thức thị trường tự Với tình hình phát triển thực tế theo quy hoạch phát triển tương lai, nhu cầu phát triển lớn cấp thiết, Chính phủ cần xem xét, bổ sung thêm quy định pháp lý nhằm tăng cường khả huy động vốn đầu tư cho dự án đầu tư địa phương thơng qua hình thức phát hành loại trái phiếu tốn dựa nguồn tài thu từ dự 77 án, cơng trình khơng phải cân đối vào ngân sách địa phương Chính quyền địa phương cần có sách khuyến khích phát hành trái phiếu phục vụ cho dự án, công trình xây dựng sở hạ tầng, kỹ thuật xã hội địa phương Các cơng trình nằm danh mục khuyến khích trái phiếu xây dựng nhà cho gia đình thu nhập thấp, trái phiếu xây dựng hệ thống điện, đường, trường, trạm, trái phiếu xây dựng hệ thống cấp thoát nước, trái phiếu xây dựng khu cơng nghiệp, bến cảng, Hồn thiện hệ thống khung khổ pháp lý thống nhất, đồng bộ, đáp ứng yêu cầu quản lý, giám sát hội nhập thị trường khu vực quốc tế Trong điều kiện Việt Nam tham gia hội nhập khu vực quốc tế, văn quản lý, điều hành phải tuân thủ nghiêm túc cam kết quốc tế mà nước ta ký Những quy định chuẩn mực trái phiếu châu Á chuẩn mực kế toán, kiểm toán ASEAN cần nghiên cứu kỹ trình xây dựng hệ thống văn pháp luật nằm đảm bảo hài hoà quy định pháp lý, áp dụng thông lệ quốc tế xây dựng sở hạ tầng cho việc hình thành thị trường TPCP khu vực thống dễ tiếp cận Để đảm bảo cho việc huy động vốn thị trường quốc tế với chi phí rẻ, Việt Nam cần sớm hoàn thiện hệ thống pháp luật phù hợp với thơng lệ Quốc tế minh bạch hố thơng tin, để tổ chức xếp hạng tín nhiệm đánh giá cao thị trường trái phiếu Việt Nam Hoàn tất việc soạn thảo ban hành quy ước thị trường, thông lệ quy tắc đạo đức cho thị trường trái phiếu Việt Nam Có kế hoạch tổ chức tuyên truyền, hướng dẫn thực quy ước thông lệ Ban hành quy định, chế cụ thể cho phép hình thành tổ chức định mức tín nhiệm, đảm bảo tính độc lập, chuyên nghiệp hiệu hoạt động 78 3.2.5 Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực quản lý thị trường Trái phiếu Chính phủ chuyên biệt Việt Nam Thị trường trái phiếu thị trường mới, đó, học hỏi kinh nghiệm nước tiên tiến, nghiên cứu ứng dụng vào thị trường Việt Nam Đội ngũ nhân lực có chất lượng điều kiện để xây dựng, quản lý vận hành thị trường Để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực quản lý thị trường TPCP chuyên biệt Việt Nam, cần thực giải pháp sau: + Trước hết cần xây dựng chiến lược kế hoạch cụ thể phát triển nguồn thị trường nhân lực Trong đó, trọng đào tạo chất lượng số lượng phù hợp với định hướng phát triển thị trường + Không ngừng đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ chun mơn, tính chuyên nghiệp trách nhiệm, đạo đức nghề nghiệp đội ngũ cán + Đa dạng hóa kênh phương thức đào tạo Tăng cường hợp tác trường đại học, sở nghiên cứu nước với Bộ, ngành trung ương địa phương + Để tiết kiệm thời gian kinh phí, cần trọng đào tạo lại đối tượng cán quản lý qua đào tạo lĩnh vực kinh tế, tài chính, ngân hàng để số lượng cán nắm kiến thức chứng khốn thị trường chứng khốn Đồng thời, cịn cần bồi dưỡng cho cán nghệ thuật quản lý đại, lực đổi nâng cao hiệu cơng tác quản lý + Khuyến khích thu hút trọng dụng chun gia chứng khốn trình độ cao từ tổ chức, quốc gia khu vực giới vào giúp đỡ Việt Nam công tác xây dựng vận hành thị trường + Tăng cường tham gia hoạt động hợp tác, tư vấn, hỗ trợ với tổ chức, chuyên gia nước xây dựng phát triển thị trường TPCP như: diễn đàn trái phiếu Châu Á ABMF, đóng góp ý kiến mơ hình phát hành, 79 tốn, lưu ký cho chương trình phát hành trái phiếu AMBIF thị trường ASEAN+3, tiếp nhận tư vấn Nomura việc xây dựng hợp đồng cấu trúc thị trường hoạt động phát triển sản phẩm Bond future… 3.2.6 Các giải pháp đảm bảo ổn định, giảm rủi ro cho thị trường trái phiếu phủ Tạo lập môi trường kinh tế vĩ mô ổn định: Sau 20 năm đổi mới, diện mạo đất nước có nhiều thay đổi Thế lực nước ta vững mạnh thêm nhiều; vị Việt Nam trường quốc tế nâng lên, tạo tiền đề quan trọng để đẩy nhanh cơng nghiệp hóa, đại hóa nâng cao chất lượng sống nhân dân Tuy nhiên, việc tạo lập trì môi trường kinh tế vĩ mô ổn định điều kiện tiên để thị trường hoạt động thuận lợi hiệu Kết hợp chặt chẽ sách tiền tệ sách tài khố, kết hợp hài hồ mục tiêu huy động vốn thông qua thị trường trái phiếu cho tăng trưởng kinh tế, phát triển bền vững thị trường trái phiếu với ổn định kinh tế vĩ mơ, kìm chế lạm phát, đảm bảo an ninh tài quốc gia Nâng cao hiệu chương trình, dự án sử dụng nguồn vốn huy động từ TPCP Kết chương trình, dự án phản ánh khả sử dụng quản lý nguồn vốn huy động thông qua đợt phát hành TPCP Một kết tốt củng cố lịng tin cơng chúng đầu tư đơn vị quản lý sử dụng vốn Qua đó, khuyến khích nhà đầu tư mạnh dạn việc bỏ vốn đầu tư vào thị trường TPCP chuyên biệt Tăng cường hợp tác quốc tế: Trong cương lĩnh xây dựng đất nước thời kỳ độ lên Chủ nghĩa Xã hội thống Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ X Đảng ta ghi rõ “Thực quán đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, hoà bình, hợp tác phát triển; đa phương hố, đa dạng hố quan hệ, chủ động tích cực hội nhập quốc tế; nâng cao vị đất 80 nước; lợi ích quốc gia, dân tộc, nước Việt Nam xã hội chủ nghĩa giàu mạnh; bạn, đối tác tin cậy thành viên có trách nhiệm cộng đồng quốc tế, góp phần vào nghiệp hồ bình, độc lập dân tộc, dân chủ tiến xã hội giới” Không kinh tế phát triển mạnh mẽ mà nằm hệ thống kinh tế giới Thị trường TPCP Bên cạnh kết đạt Việt Nam hội nhập với thị trường TPCP khu vực giới, nhà quản lý thị trường TPCP cấp, đặc biệt cấp trung ương cần phải nỗ lực chủ động hợp tác quốc tế nhằm học tập kinh nghiệm phát triển kinh nghiệm quản lý thị trường Nâng cao nhận thức thị trường TPCP chuyên biệt Việt Nam: thị trường TPCP thị trường tương đối so với thị trường khác Nhận thức người dân thị trường chưa cao, chí có phận dân chúng khơng biết đến tồn thị trường Việc tuyên truyền, giáo dục dân chúng hiểu lợi ích cá nhân, tập thể quốc gia thị trường trái phiếu phát triển Từ đó, tích cực, chủ động việc tham gia hoạt động thị trường Kết hợp bảo hiểm rủi ro:Rõ ràng mua trái phiếu, nhà đầu tư phải tính tốn lợi tức trái phiếu so với phí bảo hiểm cho trái phiếu lãi suất tiền gửi, nhà phát hành trái phiếu phải tính tốn để lợi tức trái phiếu đủ hấp dẫn để gọi giới đầu tư tham gia 3.3 MộT Số KIếN NGHị VÀ XÂY DựNG Lộ TRÌNH PHÁT TRIểN THị TRƯờNG TRÁI PHIếU CHÍNH PHủ 3.3.1 Kiến nghị Qua q trình hoạt động 04 năm, gác độ quan tổ chức vận hành thị trường trái phiếu phủ, Sở giao dịch chứng khốn Hà Nộicó số đề xuất với quan cấp số kiến nghị tổng thể cho phát triển thị 81 trường TPCP sau: 3.3.1.1 Hành lang pháp lý Ban hành sớm Thông tư hướng dẫn giao dịch TPCP thay cho Quy chế 46: Hiện tại, hệ thống giao dịch, thông tin phục vụ giao dịch thứ cấp TPCP sẵn sàng chưa thể vận hành thiếu quy định pháp lý, Sở kiến nghị UBCKNN, Bộ TC nhanh chóng cho ban hành Thơng tư thay Quy chế 46 để việc triển khai hệ thống thị trường nhanh chóng hồn thành Ban hành Chiến lược/Lộ trình phát triển thị trường TPCP: Nhằm phối hợp hài hòa hoạt động chủ thể tham gia đầu tư, giao dịch phát triển thị trường TPCP, cần thiết phải sớm ban hành lộ trình hành động nhằm điều phối kết nối hiệu chương trình phát triển, định hình rõ ràng bước nỗ lực phát triển thị trường TPCP Việt Nam 3.3.1.2 Cơ chế phí lệ phí Để chương trình phát triển thị trường phát huy hiệu quả, cần huy động ủng hộ tham gia tích cực thành viên, nhà đầu tư thị trường Và chế phí, lệ phí khuyến khích tài công cụ hữu hiệu để thu hút tham gia, đóng góp chủ thể Sở xin đề nghị UBCKNN, Bộ Tài Chính xem xét ban hành chế tài khuyến khích gắn với chương trình phát triển thị trường nhằm nâng cao hiệu hoạt động chương trình 3.3.1.3 Cơ chế toán Trong loạt chương trình phát triển nêu trên, phát triển sản phẩm giao dịch When Issued, Bond Futures, yêu cầu bảo đảm tốn an tồn có ý nghĩa định, Sở kiến nghị cần sớm hồn thiện chế tốn tốn có tham gia đối tác trung tâm; tốn có bảo đảm hỗ trợ khoản từ NHNN… nhằm tạo điều kiện 82 để đưa sản phẩm sớm vào giao dịch 3.3.1.4 Đa dạng hóa sản phẩm Theo xu hướng chung thực tiễn thị trường, việc phát triển sản phẩm cần thiết cấp tập Như vậy, từ bây giờ, cần có bước chuẩn bị cho sản phẩm như: sản phẩm nợ có lãi suất thả gắn tới tỷ lệ lạm phát, sản phẩm nợ có nguồn thu từ dự án (ứng dụng TPCP bảo lãnh) chế giao dịch sản phẩm nợ trước thức phát hành (when-issued) thị trường sơ cấp, giao dịch futures, giao dịch hoán đổi lợi suất, tiền tệ swap thị trường thứ cấp… 3.3.1.5 Củng cố hệ thống nhà đầu tư thị trường Trên thị trường nay, sở nhà đầu tư đa dạng, phần lớn giao dịch sơ cấp thứ cấp thuộc nhóm thành viên lớn NHTM CTCK, tham gia tổ chức bảo hiểm số quỹ có hạn chế Do đó, Sở kiến nghị Bộ tạo chế trực tiếp gián tiếp nhằm mở rộng mạng lưới nhà đầu tư khuyến khích nhà đầu tư nước ngoài, tổ chức bảo hiểm nhân thọ, bảo hiểm xã hội, quỹ hưu trí, quỹ đầu tư, tổ chức tài tham gia vào thị trường 3.3.2 Lộ trình phát triển hồn thiện thị trường trái phiếu phủ 3.3.2.1 Giai đoạn 2014 – 2015 Mục tiêu quan trọng giai đoạn phải nâng cao tính khoản thị trường, thị trường TPCP phải đóng vai trị chủ đạo mốc chuẩn tham chiếu cho công cụ nợ khác thị trường Việt Nam cần thiết lập khuôn khổ pháp lý phù hợp với phát triển thị trường TPCP, bên cạnh cần tiến hành cải cách hệ thống Thuế hệ thống kế toán cho phù hợp với phát triển thị trường trái phiếu Xây dựng hành lang pháp lý cho hoạt động thị trường Ngoài ra, cần thiết phải xây dựng cải thiện kỹ quản lý rủi ro ngân hàng, 83 công ty chứng khốn tổ chức kinh tế khác để tham gia vào thị trường OTC kiểm soát rủi ro; chế giám sát cần thiết lập để chống lại rủi ro hệ thống tài 3.3.2.2 Giai đoạn năm 2016 - 2017 Sau chuẩn bị hết công việc nêu trên, với việc vào hoạt động thị trường trái phiếu chuyên biệt thiết phải hình thành thị trường mua lại để nâng cao tính khoản thị trường Cần quan tâm đến kỹ quản lý rủi ro thành viên tham gia thị trường cần cải thiện cách đáng kể giai đoạn Để thị trường có tính khoản, cần thiết phải có dịch vụ thơng tin giá cả.Việc sử dụng thông tin nhà cung cấp Reuters, Bloomberg cịn q đắt với tổ chức tài Việt Nam giai đoạn đầu Do đó, hữu ích xem xét cân nhắc sử dụng hệ thống thông tin nối mạng Đài Loan, Hàn Quốc, Trung Quốc,…đang làm, thơng qua thành viên tham gia thị trường tiếp cận thơng tin với giá khơng đắt Trong giai đoạn này, Chính phủ Việt Nam đa dạng hố trái phiếu mình, qua đường cong lợi nhuận thị trường thiết lập tương lai dài hạn, hệ thống toán bù trừ cần nâng cấp 3.3.2.3 Giai đoạn năm 2018 trở Ở giai đoạn xem xét khả tổ chức tài đa quốc gia phát hành trái phiếu đồng Việt Nam thị trường nước Qua đó, trái phiếu đóng vai trị trái phiếu chuẩn với TPCP Việc có đường cong lợi nhuận chuẩn tăng tính khoản thị trường TPCP coi điều kiện cho việc phát triển thị trường TPCP, thị trường phái sinh thị trường vốn Việt Nam 84 KếT LUậN CHƯƠNG Trên tảng sở lý luận trình bày chương 1, đồng thời thơng qua việc nhận định, so sánh, phân tích số liệu thông tin thực trạng phát triển thị trường trái phiếu phủ chuyên biệt Sở giao dịch chứng khốn Hà Nội Thêm vào đó, tác giả hạn chế cịn tồn q trình bốn năm vận hành thị trường trái phiếu phủ chuyên biệt Sở GDCK Hà Nội.Trên sở đó, tác giả đưa số giải pháp cụ thể số kiến nghị quan cấp nhằm qua góp phần thúc đẩy phát triển thị trường trái phiếu phủ chuyên biệt Sở GDCK Hà Nội thời gian tới 85 KẾT LUẬN Thị trường TPCP phận quan trọng thị trường tài quốc gia Việc hình thành phát triển thị trường TPCP địi hỏi cấp bách mang tính tất yếu khách quan; có ảnh hưởng khơng nhỏ đến phát triển thị trường tài - nơi huy động vốn cho nhu cầu phát triển quốc gia Hiện nay, nước có kinh tế thị trường trọng, ưu tiên phát triển thị trường TPCP Kể từ TTCK Việt Nam vào hoạt động bước tạo điều kiện cho thị trường TPCP phát triển Huy động vốn qua thị trường TPCP Việt Nam thời gian qua việc đáp ứng yêu cầu vốn cho NSNN cho đầu tư phát triển, cịn cơng cụ hữu hiệu Chính phủ q trình thực thi sách vĩ mơ Tuy nhiên, q trình hoạt động thị trường TPCP số hạn chế định thị trường sơ cấp thị trường thứ cấp Phạm vi nghiên cứu Luận văn dừng lại việc nghiên cứu thị trường tập trung sau 04 năm vận hành thị trường giao dịch Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội, sở luận văn đề xuất giải pháp có tính đồng khả thi điều kiện cụ thể Việt Nam nhằm hoàn thiện phát triển thị trường TPCP chuyên biệt Tuy nhiên, phát triển hoàn thiện thị trường TPCP chuyên biệt lĩnh vực rộng lớn.Do đó, chắn Luận án khơng tránh khỏi thiếu sót, hạn chế Bằng luận văn này, tác giả tin tưởng rằng, với quan tâm hỗ trợ quản lý sát sao, nỗ lực thành viên thị trường quan vận hành thị trường, thị trường trái phiếu phủ chuyên biệt Sở GDCK Hà Nội phát triển bền vững hồn thành sứ mệnh Đồng thời, với kiến nghị nêu ra, tác giả mong muốn đóng góp vài ý kiến để hồn thiện thị trường trái phiếu phủ chun biệt Sở GDCK Hà Nộimột cách hiệu TÀI LIỆU THAM KHẢO Phạm Minh Chính – Vương Quân Hoàng “Kinh tế Việt Nam – Thăng trầm đột phá”, NXB Chính trị Quốc gia PGS.TS Nguyễn Văn Cơng (2006), Giáo trình Ngun lý kinh tế học vĩ mô, NXB Lao động Viết Chung (2011), Thị trường trái phiếu cần có kiền ba chân, http://vneconomy.vn/2011092909519308P0C7/thi-truong-traiphieu-can-co-kieng-ba-chan.htm, Hà Nội TS Đào Lê Minh (2009), Giáo trình Những đề chứng khoán thị trường chứng khốn, NXB Văn hố – Thơng tin Bộ Tài (2008), Đề án xây dựng thị trường giao dịch trái phiếu Chính phủ chuyên biệt phê duyệt theo Quyết định 86/QĐ-BTC, Hà Nội Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước (2006) – Đề tài nghiên cứu khoa học B.2006.02 “Đa dạng hoá tiêu chuẩn phát hành, niêm yết cổ phiếu, trái phiếu thị trường chứng khoán – Các giải pháp cho thị trường chứng khoán Việt Nam” Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội, Số liệu thống kê 2009, 2010, 2011, 2012 Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội, Báo cáo tổng kết thị trường trái phiếu Việt Nam năm 2009, 2010, 2011, 2012 Hà Nội Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (2010), Báo cáo tổng kết 01 năm hoạt động thị trường Trái phiếu Chính phủ chuyên biệt, Hà Nội 10 Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (2011), Báo cáo tổng kết 02 năm hoạt động thị trường Trái phiếu Chính phủ chuyên biệt, Hà Nội 11 Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (2012), Báo cáo tổng kết 03 năm hoạt động thị trường Trái phiếu Chính phủ chuyên biệt, Hà Nội 12 Trung tâm Giao dịch Chứng khoán Hà Nội, Số liệu thống kê 2006, 2007, 2008 13 Trung tâm Giao dịch Chứng khoán Hà Nội, Báo cáo thường niên 2006, 2007, 2008 14 Trung tâm Giao dịch Chứng khoán Hà Nội, Báo cáo thường niên 2009, 2010, 2011, Hà Nội 15 Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước (2007)– Đề tài nghiên cứu khoa học B2007.01 “Phát triển thị trường trái phiếu Chính phủ Việt Nam” 16 Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước (2010), Hội nhập thị trường trái phiếu Đông Á: Nội lực khả nội nhập thị trường trái phiếu Việt Nam, Http://cafef.vn/20100208121723383CA31/noi-luc-vakha-nang-hoi-nhap-cua-thi-truong-trai-phieu-viet-nam.chn, truy cập ngày 15/11/2011 17 Trần Thị Thanh Tú, 2007, "Sự phát triển thị trường trái phiếu doanh nghiệp VN", Diễn đàn Phát triển VN (VDF) 18 ADB, 2008, "Emerging East Asian Local Currency Bond Markets: A Regional Update", Asia Bond Monitor 2008 19 Alison Harwood, 2000, "Building Local Bond Markets: An Asian Perspective", International Finance Corporation 20 Cheung, Stephen Y.L Bob Y Chan, 2002, "Bond markets in the pacific rim: development, market structure and relevant issues in fixed-income securities markets", Asia-Pacific Development Journal, Q 9, No 1, 06/2002 21 KSDA, 2008, "Securities Market in Korea 2008", Korea Securities Dealers Association (KSDA)