BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƢỚC VIỆT NAM HỌC VIỆN NGÂN HÀNG  KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐỀ TÀI: QUẢN TRỊ RỦI RO HOẠT ĐỘNG TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN VIỆT NAM - CHI NHÁNH THÀNH PHỐ HÀ NỘI, THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP Họ tên sinh viên : NGUYỄN QUÂN ANH Mã sinh viên : 15A4000032 Lớp : K15-NHB Khoa : NGÂN HÀNG HÀ NỘI - 2016 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƢỚC VIỆT NAM HỌC VIỆN NGÂN HÀNG  KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐỀ TÀI: QUẢN TRỊ RỦI RO HOẠT ĐỘNG TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN VIỆT NAM - CHI NHÁNH THÀNH PHỐ HÀ NỘI, THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP Giảng viên hƣớng dẫn : ThS NGUYỄN BÍCH NGỌC Họ tên sinh viên : NGUYỄN QUÂN ANH Mã sinh viên : 15A4000032 Lớp : K15-NHB Khoa : NGÂN HÀNG HÀ NỘI - 2016 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan khóa luận riêng tơi, đƣợc tơi thực dƣới hƣớng dẫn Thạc sĩ Nguyễn Bích Ngọc Các số liệu, kết khóa luận trung thực có nguồn gốc rõ ràng Ngồi ra, khóa luận sử dụng nguồn tài liệu tham khảo đã đƣợc ghi rõ nguồn Tơi xin hồn tồn chịu trách nhiệm cơng trình nghiên cứu Hà Nội, ngày tháng năm 2016 Tác giả khóa luận Nguyễn Quân Anh LỜI CẢM ƠN Em xin đƣợc bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới tập thể cán công nhân viên giảng viên Học viện ngân hàng, ngƣời truyền đạt cho em kiến thức kĩ suốt năm học tập Học viện ngân hàng, để từ em có đƣợc khối lƣợng kiến thức tảng tốt, góp phần giúp em khơng hồn thành đƣợc khóa luận này, mà cịn có đủ tự tin khả để tiếp tục đƣờng nghiệp tƣơng lai Em xin gửi lời cảm ơn chân thành sâu sắc tới giảng viên hƣớng dẫn trực tiếp em Thạc sĩ Nguyễn Bích Ngọc, ngƣời nhiệt tình hƣớng giúp đỡ hƣớng dẫn cho em việc định hƣớng đề tài, phƣơng pháp tiếp cận phƣơng pháp nghiên cứu để em hồn thành khóa luận cách tốt Cuối cùng, em xin gửi lời cảm ơn chân thành đến anh chị cô công tác Ngân hàng TMCP Công thƣơng Việt Nam – chi nhánh Thành phố Hà Nội, nhiệt tình hƣớng dẫn, giúp đỡ em công việc cung cấp số liệu để em thực khóa luận Bài khóa luận nghiên cứu em thực nên dù cố gắng khơng tránh khỏi sai sót Em mong nhận đƣợc đóng góp, nhận xét từ Thầy giáo, Cô giáo ngƣời đọc để nghiên cứu đƣợc hoàn thiện Em xin chân thành cảm ơn DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT Nguyên nghĩa Viết tắt BTMU Bank of Tokyo-Mitsubishi UFJ, Ltd NHCT Việt Nam Ngân hàng Thƣơng mại Cổ phần Công thƣơng Việt Nam NHNN Ngân hàng Nhà nƣớc NHTM Ngân hàng thƣơng mại QTRRHĐ Quản trị rủi ro hoạt động RRHĐ Rủi ro hoạt động DANH MỤC BẢNG, BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ Bảng 1.1: Một số tiêu đo lƣờng rủi ro hoạt động 15 Biểu đồ 2.1: Tỷ lệ RRHĐ lĩnh vực hoạt động NHCT Chi nhánh Thành phố Hà Nội 28 Sơ đồ 1.1: Rủi ro hoạt động ngân hàng Sơ đồ 1.2: Nguyên nhân xảy RRHĐ Sơ đồ 1.3: Mơ hình tổ chức quản trị RRHĐ 13 Sơ đồ 2.1: Cơ cấu tỏ chức NHCT chi nhánh Thành phố Hà Nội 18 Sơ đồ 2.2: Mơ hình áp dụng liệu tổn thất 22 MỤC LỤC LỜI NÓI ĐẦU CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LUẬN VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO HOẠT ĐỘNG TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI 1.1 TỔNG QUAN VỀ RRHĐ TRONG KINH DOANH NGÂN HÀNG 1.1.1 Khái niệm RRHĐ kinh doanh ngân hàng 1.1.2 Phân loại RRHĐ 1.1.3 Nguyên nhân RRHĐ 1.1.4 Ảnh hƣởng RRHĐ tới việc kinh doanh ngân hàng 1.2 QUẢN TRỊ RRHĐ TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI 1.2.1 Khái niệm cần thiết quản trị RRHĐ 1.2.2 Nguyên tắc quản trị RRHĐ 11 1.2.3 Nội dung công tác quản trị RRHĐ ngân hàng thƣơng mại 14 1.3 KINH NGHIỆM QUẢN TRỊ RRHĐ TẠI MỘT SỐ NGÂN HÀNG 16 CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN TRỊ RỦI RO HOẠT ĐỘNG TẠI NGÂN HÀNG CÔNG THƢƠNG CHI NHÁNH HÀ NỘI 18 2.1 KHÁI QUÁT VỀ NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN CÔNG THƢƠNG CHI NHÁNH THÀNH PHỐ HÀ NỘI 18 2.1.1 Quá trình hình thành phát triển 18 2.1.2 Cơ cấu tổ chức 18 2.2 THỰC TRẠNG QUẢN TRỊ RRHĐ CỦA NGÂN HÀNG CÔNG THƢƠNG CHI NHÁNH THÀNH PHỐ HÀ NỘI 19 2.2.1 Các văn pháp lý Chính phủ, NHNN NHCT quản lý RRHĐ 19 2.2.2 Chính sách qui trình quản trị RRHĐ NHCT Chi nhánh Thành phố Hà Nội giai đoạn 2013-2015 21 2.2.3 Các RRHĐ NHCT Chi nhánh Thành phố Hà Nội giai đoạn 2013-201527 2.3 ĐÁNH GIÁ CÔNG TÁC QUẢN TRỊ RRHĐ CỦA NHCT CHI NHÁNH THÀNH PHỐ HÀ NỘI 30 2.3.1 Các kết đạt đƣợc 30 2.3.2 Nhƣợc điểm, vấn đề tồn 32 2.3.3 Nguyên nhân hạn chế, tồn công tác quản trị RRHĐ NHCT Chi nhánh Thành phố Hà Nội 34 CHƢƠNG 3: GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ QUẢN TRỊ RỦI RO HOẠT ĐỘNG TẠI NHCT CHI NHÁNH THÀNH PHỐ HÀ NỘI 38 3.1 ĐỊNH HƢỚNG QUẢN TRỊ RRHĐ CỦA NHCT CHI NHÁNH THÀNH PHỐ HÀ NỘI 38 3.1.1 Định hƣớng chung hoạt động phát triển NHCT Việt Nam Chi nhánh Thành phố Hà Nội 38 3.1.2 Định hƣớng quản trị RRHĐ hệ thống NHCT Việt Nam NHCT Chi nhánh Thành phố Hà Nội 39 3.2 CÁC GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ QUẢN TRỊ RRHĐ CỦA NHCT CHI NHÁNH THÀNH PHỐ HÀ NỘI 41 3.2.1 Về sách quản trị RRHĐ 41 3.2.2 Về cấu tổ chức máy quản trị RRHĐ 42 3.2.3 Về nguồn nhân lực 43 3.2.4 Về hệ thống công nghệ thông tin 44 3.2.5 Về kiện bên 45 3.2.6 Về công tác kiểm tra, kiểm soát nội 45 3.3 CÁC KIẾN NGHỊ ĐỐI VỚI CÁC CƠ QUAN CHỨC NĂNG 46 KẾT LUẬN 49 LỜI NÓI ĐẦU Sự cấp thiết đề tài Mọi ngành nghề, lĩnh vực hoạt động kinh doanh kinh tế phải đối mặt với rủi ro ngân hàng ngoại lệ Một ngân hàng muốn hoạt động tốt ngồi việc thu đƣợc lợi nhuận cịn cần phải kiểm soát đƣợc rủi ro mức độ chấp nhận đƣợc Trong số loại rủi ro hoạt động kinh doanh ngân hàng, rủi ro hoạt động (RRHĐ) loại rủi ro ngày trở nên phổ biến Cụ thể năm gần xảy loạt vụ việc, kiện liên quan đến RRHĐ ngân hàng thƣơng mại Việt Nam với số tiền tổn thất lên tới hàng nghìn tỷ đồng Do đó, quan quản lý bao gồm Ngân hàng nhà nƣớc, Bộ Tài nhƣ quan, đơn vị khác ngân hàng thƣơng mại dành quan tâm lớn tới việc kiểm soát quản trị RRHĐ Dự kiến thời gian tới, với xu hƣớng sáp nhập hôi nhập sâu rộng kinh tế với giới, cụ thể việc Việt Nam gia nhập Cộng đồng kinh tế Asean AEC Hiệp định kinh tế xuyên Thái Bình Dƣơng TPP, ngân hàng thƣơng mại nƣớc đƣợc dự đoán phải đối mặt với cạnh tranh cao mà nguy lớn RRHĐ Chính vây, vấn đề quản trị hiệu rủi ro hoạt động ngày trở nên cấp thiết hết Trong nghiên cứu quản trị rủi ro hoạt động ngân hàng thƣơng mại, xu hƣớng chủ đạo thƣờng phân tích thực trạng đƣa giải pháp qui mơ tồn hệ thống ngân hàng thƣơng mại quốc gia hệ thống ngân hàng định, hầu nhƣ chƣa có nghiên cứu việc áp dụng sách quản trị RRHĐ chi nhánh ngân hàng Các chi nhánh ngân hàng nơi trực tiếp đối mặt với rủi ro, hiệu quản trị rủi ro ngân hàng phụ thuộc vào hiệu quản trị chi nhánh, đó, việc nâng cao hiệu quản trị RRHĐ qui mô chi nhánh có vai trị đặc biệt quan trọng Các chi nhánh khơng thực sách đặt Hộ sở mà thân cần xây dựng qui định, sách riêng, bổ sung cho qui định toàn hệ thống để nâng cao hiệu RRHĐ, phù hợp với điều kiện minh Trong NHTM Việt Nam nay, Ngân hàng TMCP Công thƣơng Việt Nam (NHCT Việt Nam) ngân hàng tích cực việc xây dựng hệ thống sách quản trị RRHĐ đại, tiến dần tới tiêu chuẩn quốc tế Trong đó, chi nhánh Thành phố Hà Nội NHCT Việt Nam chi nhánh dẫn đầu hệ thống NHCT Việt Nam Với vị trí đặt Thủ đô, NHCT Chi nhánh Thành phố Hà Nội có số lƣợng khách hàng tới thực giao dịch hàng ngày lớn, với khối lƣợng công việc lớn với áp lực tiêu, áp lực cạnh tranh từ ngân hàng khác địa bàn… góp phần làm tăng nguy xảy RRHĐ ngân hàng Vì vậy, em xin mạnh dạn lựa chọn đề tài khóa luận “Quản trị rủi ro hoạt động Ngân hàng Thƣơng mại Cổ phần Việt Nam – chi nhánh Thành phố Hà Nội, thực trạng giải pháp” nhằm giúp chi nhánh Thành phố Hà Nội áp dụng tốt sách quản trị RRHĐ hệ thống, ngăn ngừa tối thiểu hóa thiệt hại từ RRHĐ gây Mục đích nghiên cứu Đề tài nhằm mục đích xem xét thực trạng việc xây dựng áp dụng sách QTRRHĐ NHCT Chi nhánh Thành phố Hà Nội, từ đƣa nhận định, giải pháp để nâng cao hiệu quản trị RRHĐ chi nhánh, tối thiểu hóa tổn thất liên quan đến RRHĐ Bên cạnh đó, khóa luận đề xuất số kiến nghị NHNN Bộ Tài nhằm cải thiện hành lang pháp lý việc QTRRHĐ tổ chức tín dụng Việt Nam, trợ giúp Ngân hàng thƣơng mại xây dựng sách quản trị rủi ro tiến gần tới chuẩn mực quốc tế Đối tƣợng nghiên cứu Phạm vi nghiên cứu Các sách QTRRHĐ NHCT Chi nhánh Thành phố Hà Nội, bao gồm sách áp dụng chung cho hệ thống NHCT sách mà chi nhánh tự phát triển dựa sách hệ thống Phƣơng pháp nghiên cứu Khóa luận sử dụng phƣơng pháp nghiên cứu bao gồm thống kê, tổng hợp, phân tích Các nội dung lý thuyết thực tiễn đƣợc sử dụng khóa luận Nội dung khóa luận Nội dung khóa luận có ba chƣơng với nội dung nhƣ sau: việc kiểm tra chƣa đƣợc bao qt tồn diện xảy việc bỏ sót dấu hiệu rủi ro nói chung RRHĐ nói riêng phần hành khác 2.3.3.2 Nguyên nhân khách quan Hiện Việt Nam chƣa có văn pháp quy quy định trực tiếp quản trị RRHĐ, NHCT Việt Nam phải tổ chức hoạt động quản trị rủi ro tồn hệ thống theo thân ngân hàng theo tài liệu nƣớc ngoài, tƣ vấn đối tác xây dựng khung pháp lý, chuyển giao chƣơng trình phần mềm nên tốn chi phí khó chủ động cơng việc Bộ Tài nhƣ Ngân hàng nhà nƣớc chƣa có qui định việc áp dụng dự phòng rủi ro RRHĐ nên dù tính tốn ƣớc lƣợng đƣợc thiệt hại gây từ RRHĐ, ngân hàng chi nhánh khơng thể thực trích lập dự phịng rủi ro Cơ sở hạ tầng viễn thông Việt Nam cịn mức thấp, chi phí cao dẫn đến hạn chế tốc độ hóa số hóa hoạt động ngân hàng, từ làm giảm hiệu kinh doanh, tăng nguy đối mặt với rủi ro Số lƣợng công ty phần mềm cung cấp giải pháp phần mềm chuyên dụng hệ thống ngân hàng chƣa cao, dẫn đến việc công nghệ ngành phải đƣợc mua từ nƣớc ngồi, từ hạn chế khả phát triển mở rộng 37 CHƢƠNG GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ QUẢN TRỊ RỦI RO HOẠT ĐỘNG TẠI NHCT CHI NHÁNH THÀNH PHỐ HÀ NỘI 3.1 ĐỊNH HƢỚNG QUẢN TRỊ RRHĐ CỦA NHCT CHI NHÁNH THÀNH PHỐ HÀ NỘI 3.1.1 Định hƣớng chung hoạt động phát triển NHCT Việt Nam Chi nhánh Thành phố Hà Nội Mục tiêu NHCT năm 2016 giữ vững vị trí ngân hàng thƣơng mịa trụ cột ngành Ngân hàng, đóng vai trị chủ đạo, chủ lực việc thực sách Đàng, Chính phủ Ngân hàng nhà nƣớc q trình điều hành sách tiền tệ q trình tái cấu hệ thống tổ chức tín dụng; quán triệt thực nghiêm túc chủ trƣơng đƣờng lối Đảng; thúc đẩy tăng trƣởng kinh doanh với mục tiêu tăng trƣởng qui mơ cao bình qn ngành; tiên phong cơng tác đị hóa hệ thống cơng nghệ’ phát triển an tồn, bền vững, hƣớng đến chuẩn mực thông lệ quốc tế, đảm bảo quyền lợi cổ đông ngƣời lao động Bên cạnh đó, định hƣớng chiến lƣợc phát triển trung dài hạn ngân hàng trở thành ngân hàng đại, đa năng, có tầm cỡ khu vực Đông Nám Á, tri tốc độ tăng trƣởng cao liên tục, trở thành ngân hàng có qui mơ tổng tài sản lớn nhất, hiệu hoạt động hàng đầu ngành ngân hàng Việt Nam vào năm 2017 Tiếp tục phát triển mạnh hoạt động kinh doanh đôi với mục tiêu an toàn, hiệu tạo tảng phát triển bền vững, lâu dài Đông thời thực trách nhiệm chia sẻ khó khăn với cộng đồng thơng qua sách an sinh xã hội Triết lý kinh doanh ngân hàng : “An toàn, hiệu bền vững Trung thành , tận tụy, đoàn kết đổi mới, trí tuệ, kỉ cƣơng Sự thành cơng khách hàng thành công Vietinbank” Đối với Chi nhánh Thành phố Hà Nội, chiến lƣợc phát triển đặt thời gian tới là tiếp tục phát triển hoạt động kinh doanh, đạt đƣợc mức tăng trƣởng nguồn vốn năm đạt 30% so với năm 2015, tăng trƣởng dƣ nợ bình quân đạt 60%, đóng góp tích cực vào thành tích chung NHCT Việt Nam Hơn nữa, chi nhánh tiếp tục thực phát triển chất lƣợng sản phẩm dịch vụ 38 để đáp ứng tốt nhu cầu khách hàng, tăng khả cạnh tranh giành thị phần cho ngân hàng thành phố Hà Nội- địa điểm trung tâm tập trung nhiều chi nhánh phòng giao dịch ngân hàng khác 3.1.2 Định hƣớng quản trị RRHĐ hệ thống NHCT Việt Nam NHCT Chi nhánh Thành phố Hà Nội 3.1.2.1 Xác định công tác quản trị RRHĐ nhiệm vụ trọng tâm Trƣớc xu hƣớng hội nhập kinh tế mạnh mẽ nhƣ nay, đòi hỏi ngân hàng cần có đầu tƣ phát triển mạnh mẽ để tạo lợi cạnh tranh Cũng từ nguy rủi ro tăng lên, đặc biệt nguy RRHĐ, thể thông qua hàng loạt vụ việc ngành ngân hàng vừa qua, phần lớn liên quan đến việc nhân viên cán ngân hàng lợi dụng chức vụ quyền lợi lỗ hổng kiểm soát ngân hàng để tƣ lợi cá nhân, Trƣớc nguy đó, NHCT Việt Nam giai đoạn 2016-2020 tiếp tục đặt mục tiêu quản trị hiệu rủi ro nói chung RRHĐ nói riêng lên làm nhiệm vụ trọng tâm Cụ thể, nhiệm vụ bao gồm: Giữ vững tỷ lệ an tồn vốn theo qui định Thơng tƣ 36 (năm 2015 đạt 10,6%)12; Cơ cấu lại tổ chức nâng cao lực điều hành phù hợp với mục tiêu kinh doanh, đáp ứng cho nhu cầu khách hàng; Phát triển mở rộng mạng lƣới, đƣa ngân hàng đến gần với công chúng để mở rộng lực huy động vốn hội cho vay, tiếp tục phát triển sản phẩm dựa tảng cơng nghệ đại Tăng cƣờng tính minh bạch, lực kiểm tra kiểm toán nội bộ, đảm bảo an toàn cho hoạt động kinh doanh, kịp thời nhận diện nhân tố rủi ro tiềm tàng để từ có phƣơng pháp khắc phục hiệu quản, giảm thiểu rủi ro, tiết kiệm chi phí Tiếp tục đổi cơng nghệ, đƣa nhiều tiện ích ngân hàng vào phục vụ khách hàng NHCT tiếp tục triển khai phần mềm, ứng dụng công nghệ tiên tiến, tăng cƣờng hệ thống thông tin quản lý, ứng dụng chuẩn mực kế toán quốc tế… Nâng cao chất lƣợng quản trị RRHĐ mục tiêu hàng đầu NHCT Chi nhánh Thành phố Hà Nội Môt mặt chi nhánh tiếp tục tuân thủ qui 12 Nguồn: Báo cáo thƣờng niên NHCT Việt Nam năm 2015 39 chế, sách quản trị rủi ro NHCT Việt Nam, mặt tự phát triển tiêu chí, nguyên tắc nhận diện ghi nhận rủi ro, không đƣợc sử dụng phận kiểm tra kiểm soát, quản lý rủi ro mà đƣợc áp dụng phòng ban chun mơn nhằm mục đích giảm thiểu, phịng tránh tới mức tối đa nguy tiểm ần RRHĐ ngân hàng Chi nhánh Thành phố Hà Nội tích cực thực buổi đào tạo chun mơn nhằm nâng cao lực cán nhân viên hoạt động kinh doanh thông thƣờng nhƣ việc nhận biết rủi ro Chi nhánh vào giai đoạn cuối năm 2015 có kế hoạch cấu lại phòng ban chủ yếu với mục đích tăng hiệu hoạt động kinh doanh kiểm sốt rủi ro Theo đó, với chấp thuận từ hội sở chính, Chi nhánh Thành phố Hà Nội tăng số lƣợng cán phân kiểm soát từ lên ngƣời năm 2016 để đảm bảo tốt hoạt động kiểm tra kiểm soát chi nhánh 3.1.2.2 Công tác quản trị RRHĐ tuân thủ theo thông lệ quốc tế Nhƣ nêu trên, Việt Nam chƣa có văn pháp lý qui định trực tiếp quản trị RRHĐ tổ chức tín dụng, ngân hàng thƣơng mại Việt Nam quốc gia khác giới sử dụng tiêu chuẩn, nguyên tắc khung quản trị rủi ro hoạt động theo Basel II Điều có ý nghĩa quan trọng mà Việt Nam trình hội nhập sâu rộng với giới thể thông qua việc gia nhập thị trƣờng chung Asean (“AEC”) Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dƣơng (“TPP”) Trong thời gian tới dự đốn có sóng đầu tƣ vào lĩnh vực tài ngân hàng Việt Nam Do đó, việc áp dụng nội dung Basel II cho thỏa mãn điều kiện tiêu chuẩn quốc tế điều kiện Việt Nam vừa giúp tăng hiệu kinh doanh, giảm thiểu rủi ro, vừa giúp ngân hàng thƣơng mại Việt Nam tạo lợi cạnh tranh ngân hàng khu vực NHCT Việt Nam nói chung chi nhánh Hà Nơi nói riêng có định hƣớng cụ thể sau để xây dựng hệ thống quản trị RRHĐ tuân thủ theo Basel II: - Bố trí máy tổ chức từ Hội sở tới chi nhánh, phịng giao dịch theo mơ hình Basel nhằm đạt hiệu hoạt động quản trị rủi ro tốt - Xây dựng sách, qui định theo chuẩn mực Basel II nhằm đảm bảo việc quản lý rủi ro nói chung RRHĐ nói riêng đƣợc tiến hành cách thƣờng 40 xuyên liên tục các nhân viên chuyên trách nhƣ cán nhân viên cấp độ phịng ban khác, từ giảm thiểu tối đa nguy phát sinh kiện rủi ro gây thiệt hại trọng yếu - Thiết lập hệ thống trao đổi thơng tin báo cáo cấp độ phịng giao dịch, chi nhánh với hội sở chính, đảm bảo thông tin mặt hoạt động rủi ro tiềm ẩn đƣợc báo cáo đầy đủ, cặn kẽ hội sở để đƣợc phân tích kĩ càng, tìm giải pháp hợp lý - Thực hình thức đào tạo chuyên sâu nghiệp vụ nhƣ đạo đức nhân viên cấp, đảm bảo cho cán nhân viên đủ khả trình độ để thực cơng việc, nhiệm vụ đƣợc giao; thấu hiểu nguy cơ, RRHĐ diễn phần hành công việc Từ giúp cho q trình ngăn ngừa, phịng tránh RRHĐ đạt đƣợc hiệu cao toàn diện - Việc phân cấp quản lý đƣợc thực cách rõ ràng, phân biệt rõ cấp quản lý chiến lƣợc, cấp điều hành thực 3.2 CÁC GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ QUẢN TRỊ RRHĐ CỦA NHCT CHI NHÁNH THÀNH PHỐ HÀ NỘI Dựa chuẩn mực Basel II, sách có NHCT Việt Nam liên quan đến RRHĐ tình hình thực thực tế Chi nhánh Thành phố Hà Nội, tác giả viết có số giải pháp nhƣ sau nhằm nâng cao hiệu quản trị RRHĐ NHCT Chi nhánh Thành phố Hà Nội 3.2.1 Về sách quản trị RRHĐ Đối với sách rủi ro hoạt động đƣợc đặt NHCT Việt Nam, Chi nhánh Thành phố Hà Nội cần tiến hành đánh giá kết áp dụng sau năm, liệt kê kiện RRHĐ xảy chi nhánh năm tài nguyên nhân, tìm hiểu lí hệ thống quản trị RRHĐ chi nhánh để xảy kiện Từ đánh giá đó, chi nhánh tập hợp lại thành báo cáo gửi lên Hội sở đề xuất để hồn thiện sách tồn hệ thống đƣa ý tƣởng áp dụng cho phù hợp với điều kiện NHCT Chi nhánh Thành phố Hà Nội Đối với qui trình quản trị RRHĐ, chi nhánh cần tăng cƣờng áp dụng công cụ, biện pháp quản trị rủi ro nhƣ khung số rủi ro KRI, sở liệu kiện tổn thất (LDC), công cụ tự đánh giá luồng nghiệp vụ trọng yếu (RCSA) Dữ 41 liệu cho công cụ cần đƣợc cập nhật liên tục hàng ngày định kì tổng hợp rà sốt để từ làm sở nhận diện đánh giá RRHĐ chi nhánh thời kì Chi nhánh Thành phố Hà Nội cần đề xuất với NHCT việc cho phép trích lập dự phòng rủi ro RRHĐ dựa số liệu tổn thất rủi ro Việc giúp NHCT nói chung Chi nhánh Thành phố Hà Nội nói riêng có đƣợc chuẩn bị tốt nguy rủi ro, giảm thiểu đƣợc tổn thất Do RRHĐ chủ yếu chi nhánh diễn nghiệp vụ tín dụng, tốn quốc tế, kho quỹ kế toán, chi nhánh cần quan tâm sát tới nghiệp vụ này, đảm bảo qui trình thực đƣợc xây dựng cách hợp lí đƣợc thực cách đầy đủ cán nhân viên chi nhánh Chi nhánh cần tích cực theo dõi thay đổi sách, đặc biệt sách RRHĐ hội sở quan chức để từ có điều chỉnh kịp thời đat hiệu cao cơng tác phịng ngừa, kiểm sốt Không vậy, chi nhánh nên xây dựng đƣợc chế tài cụ thể để đảm bảo việc áp dụng đăn sách quản trị RRHĐ, có hình thức xử phạt nghiêm minh hành vi sai trái nhằm trục lợi cá nhân nhƣ có động thái khen thƣởng khuyến khích cá nhân, tập thể thực tốt qui chế, qui trình quản trị, phát đƣợc rủi ro hoạt động phận báo cáo kịp thời cho Ban giám đốc nhƣ phận kiểm tra, kiểm sốt Cuối cùng, để sách, hoạt động kiểm soát đƣợc đánh giá thực cách hiệu nhất, NHCT Việt Nam chi nhánh Thành phố Hà Nội cân nhắc sử dụng dịch vụ tƣ vấn cơng ty kiểm tốn hàng đầu để đƣơc tƣ vấn cách cụ thể sách ngân hàng, đƣợc trợ giúp xây dựng qui trình nội bộ, sách quản trị phù hợp, sách QTRRHĐ 3.2.2 Về cấu tổ chức máy quản trị RRHĐ NHCT Chi nhánh Thành phố Hà Nội cần thực phân bổ lại nhiệm vụ Phòng quản trị rủi ro chi nhánh, có thành viên chuyên trách thực chức nhận diện, đánh giá RRHĐ, thƣờng xuyên lập báo cáo gửi lên trƣởng phận giám đốc chi nhánh kết đánh giá, trực tiếp tham mƣu cho trƣởng phận kiểm tra kiểm soát giám đốc chi nhánh rủi ro hoạt 42 động tiềm tàng đề xuất giải pháp thích hợp Giám đốc chi nhánh cần tích cực đốc thúc việc triển khai sách văn quản trị RRHĐ NHCT Việt Nam ban hành, giám sát đánh giá hoạt động quản trị rủi ro phận xem xét kết tổng hợp thực công tác quản lý RRHĐ chi nhánh mình, kịp thời nắm bắt thông tin để đề biện pháp, hƣớng xử lý phù hợp, định kì báo cáo lên Hội sở tình hình hoạt động quản trị RRHĐ đề xuất cải thiện sách cho phù hợp với đặc điểm chi nhánh Phịng quản lý rủi ro cần tích cực tiếp thu ý kiến từ cấp, hoàn thiện việc áp dụng sách vào hoạt động phận, định kì tổng hợp đánh giá chất lƣợng cơng việc đề xuất cho giám đốc chi nhánh vấn đề hay nhƣợc điểm cịn tồn sách quản trị RRHĐ để có đƣợc điều chỉnh kịp thời Các phòng ban khác chi nhánh cần đề cao trách nhiệm quản trị RRHĐ cơng việc mình, tn thủ chặt chẽ qui trình nghiệp vụ, tâm tới nguy rủi ro tiềm tàng đặc biệt cần phải có đóng góp sách quản trị RRHĐ chi nhánh có liên quan tới phận để tăng hiệu quản trị RRHĐ Đặc biệt, phận tín dụng, tốn quốc tế, kho quỹ kế toán cần thực nghiệp vụ hàng ngày theo qui trình, qui định tiêu chuẩn, không đƣợc để xảy trƣờng hợp muốn đáp ứng nhu cầu khách hàng mà bỏ qua khơng tn thủ theo qui trình nghiệp vụ gây nên RRHĐ cho ngân hàng 3.2.3 Về nguồn nhân lực Đối với nguồn nhân lực, chi nhánh cần tiếp tục thực hoạt động tuyển chọn nhân viên theo qui trình đƣợc xây dựng NHCT Việt Nam, trọng tuyển chọn nhân viên với trình độ chun mơn cao kĩ làm việc đại, có lực ngoại ngữ tin học đặc biệt đạo đức tốt Nhƣ giảm thiểu đƣợc nguy xảy RRHĐ Các hoạt động đào tạo cần đƣợc tiếp tục phát huy, đặc biệt nhân viên gia nhập chi nhánh Nội dung đào tạo cần đƣợc cập nhật liên tục theo thay đổi sách RRHĐ ngân hàng Bên cạnh đó, để giảm thiểu tình trạng nội dung đào tạo khơng phù hợp, giám đốc chi nhánh cần tập hợp ý kiến nhân viên 43 để lựa chọn nội dung đào tạo cho phù hợp với nhu cầu công việc nhân viên, tránh tình trạng đào tạo tràn lan gây tốn thời gian công sức nhƣng không đem lại nhiều kết thiết thực Việc đào tạo nên mở rộng thơng qua việc cử cán đến hội sở chi nhánh khác để học hỏi kinh nghiệm, mởi chuyên gia ngành tới để đào tạo… Bên cạnh đó, chi nhánh cần xây dựng hệ thống đánh giá nhân viên cách minh bạch, rõ ràng; có hình thức xử phạt nghiêm khắc hành vi vi phạm qui trình nội hình thức khen thƣởng xứng đáng, từ khuyến khích nhân viên thực tốt vai trị mình, đảm bảo hạn chế rủi ro Khơng vậy, chi nhánh cần có sách nhân hợp lý nhằm giữ chân nhân viên giỏi thông qua lƣơng, thƣởng, phúc lợi nhƣ hội nghề nghiệp Các cán nhân viên cần đƣợc tạo điều kiện để đóng góp xây dựng sách QTRRHĐ chi nhánh Họ ngƣời trực tiếp thực cơng việc hàng ngày, có hiểu biết rõ qui trình nghiệp vụ, rủi ro xảy từ có đóp góp có ích giúp cải thiện hệ thống sách 3.2.4 Về hệ thống công nghệ thông tin NHCT Chi nhánh Thành phố Hà Nội cần liên tục cập nhật phiên phần mềm, giải pháp đƣợc cung cấp Hội sở để đảm bảo hệ thống hoạt động tốt, không gây ảnh hƣởng tới giao dịch không gây tổn hại tới thông tin, giảm thiểu rủi ro hoạt động Chi nhánh cần thực nghiêm túc hƣớng dẫn an tồn bảo mật thơng tin, đảm bảo nhân viên có mã tài khoản truy cập hệ thống với mật khậu đủ mạnh, chấm dứt tình trạng nhiều nhân viên sử dụng chung tài khoản hòm thƣ điện tử, đảm bảo việc hoàn trả tài khoản mật thay đổi nhân viên… Chi nhánh cần tích cực mở rộng việc đào tạo sử dụng phần mềm để cán nhân viên nhanh chóng bắt nhịp kịp thời áp dụng hệ thống cách thành thào hiệu quả, tránh việc sai sót trình sử dụng phần mềm giải pháp gây ảnh hƣởng tới tốc độ giao dịch bảo mật thông tin Một công việc cần thiết Chi nhánh Thành phố Hà Nội việc xây dựng qui trình hƣớng dẫn khắc phục cố bất ngờ để chủ động việc 44 sửa chữa lỗi sai sót q trình làm việc với hệ thống công nghệ thông tin, không làm chậm gây ảnh hƣởng lớn tới giao dịch hàng ngày chi nhánh 3.2.5 Về kiện bên Chi nhánh cần xây dựng kịch nêu lên kiện rủi ro từ bên phát sinh làm tổn thất tới hoạt động ngân hàng gẩy rủi ro hoạt động cao Từ phận, cán nhân viên tiến hành đóng góp xây dựng phƣơng pháp, biện pháp ứng phó thích hợp Các kịch cần có cập nhật cụ thể theo thực tế hoạt động ngân hàng để đảm bảo giảm thiểu RRHĐ gây yếu tố bên ngồi Một số kiện bên ngồi ảnh hƣởng đến NHCT Chi nhánh Thành phố Hà Nội bao gồm thay đổi qui định, sách nhà nƣớc hay biến động thị trƣờng Chính vậy, chi nhánh cần có chuẩn bị cần thiết, liên tục cập nhật thông tin để dự đoán trƣớc biến cố, kiện xảy gây RRHĐ với ngân hàng có biện pháp phịng ngừa 3.2.6 Về cơng tác kiểm tra, kiểm sốt nội NHCT Chi nhánh Thành phố Hà Nội cần tâm tới hoạt động kiểm tra kiểm sốt nội Cơng tác cần đƣợc thực tất mặt hoạt động ngân hàng để giảm thiểu tới tối đa thiệt hại RRHĐ gây Đặc biệt, hoạt động kiểm tra, kiểm soát nội cần đƣợc thực sát nghiệp vụ tín dụng, tốn quốc tế, kế tốn kho quỹ để hạn chế tỷ lệ xảy rủi ro hoạt động Quá trình lựa chọn cán thực công tác kiểm tra kiểm soát cần trọng đặc biệt, hạn chế tình trạng đánh giá thiếu khách quan, vị nể làm ảnh hƣởng tới chất lƣợng giám sát hoạt động làm gia tăng nguy rủi ro haotj động ngân hàng Chi nhánh cần nhanh chóng báo cáo kết kiểm tra kiểm soát nội cho giám đốc chi nhánh khối kiểm tra kiểm sốt, kiểm tốn nội hội sở để hội sở có đánh giá thích hợp đƣa biện pháp cụ thể nâng cao hiệu QTRRHĐ Bên cạnh đó, việc cơng bố thơng tin cơng tác kiểm tra kiểm sốt, tình hình rủi ro chi nhánh cho nhà đầu tƣ cần 45 đƣợc chuẩn bị có yêu cầu 3.3 CÁC KIẾN NGHỊ ĐỐI VỚI CÁC CƠ QUAN CHỨC NĂNG Từ phân tích trên, thấy khó khăn nhƣợc điểm quản trị RRHĐ NHCT Việt Nam Chi nhánh Thành phố Hà Nội phần đến từ việc quản lí RRHĐ hoạt động tƣơng đối mẻ tổ chức tín dụng Việt Nam, nhƣ cịn thiếu quản lý thức từ quan có thẩm quyền Vì vậy, ngƣời viết có số kiến nghị sau Ngân hàng nhà nƣớc, Bộ tài vấn đề quản trị RRHĐ: Nhanh chóng xây dựng, ban hành hệ thống qui định văn pháp luật qui định RRHĐ NHTM Việt Nam NHNN Bộ tài cần coi trọng vấn đề quản trị RRHĐ NHTM phần lớn kiện rủi ro gây thất thoát lớn ngân hàng đến từ gian lận nhân viên ngân hàng từ nguyên nhân liên quan đến thiếu sót máy quản trị RRHĐ Với việc ban hành văn pháp lý, qui định liên quan đến RRHĐ, NHNN Bộ Tài giúp NHCT định hƣớng tốt việc xây dựng sách, biện pháp, cơng cụ riêng mình, nâng cao chất lƣợng quản trị RRHĐ tai ngân hàng Bên cạnh đó, việc xây dựng văn pháp lý cần theo sát qui định, chuẩn mực Basel II thông lệ quốc tế, kết hợp với điều chỉnh cho phù hợp với điều kiện thị trƣờng Việt Nam để phát huy đƣợc hiệu cách tối ƣu Để thực tốt đƣợc việc này, Bộ, ban ngành cần có sâu sát với thực tế, nắm bắt đƣợc tình hình RRHĐ NHTM Việt Nam Việc xây dựng sách, qui định Việt Nam vừa phải có thống với thông lệ quốc tế, tiêu chuẩn Basel nhƣng cần phù hợp với điều kiện thực tế Việt Nam, từ đảm bảo nâng cao đƣợc hiệu quản trị RRHĐ tai ngân hàng, Trong số qui định sách quản trị RRHĐ, việc đƣa qui định dự phòng RRHĐ điều cần thiết Hiện Việt Nam chƣa có văn pháp lý có đề cập tới việc dự phịng RRHĐ, khiến cho hệ thống NHCT nhƣ ngân hàng khác dè chừng việc thực Điều dẫn tới khả tổn thất lớn có kiện rủi ro xảy ra, gây tổn hại lớn tới hoạt động uy tín ngân hàng Nhƣ vây, việc dự phòng rủi ro cần thiết giúp cải thiện chất 46 lƣợng quản trị RRHĐ ngân hàng, nhƣng ngƣợc lại gây xáo trộn thay đổi định bảng cân đối kế tốn Do đó, định hƣớng qui định cụ thể cấp có thẩm quyền vô cần thiết Nâng cao chất lƣợng sở hạ tầng viễn thông Việt Nam Với phát triển khoa học công nghệ nhƣ nay, hệ thống công nghệ thông tin đại giúp ngân hàng không tăng tốc độ giao dịch, tạo tiện lợi ngày cao cho khách hàng, mà giúp quản lý tốt hoạt động hàng ngày, hỗ trợ kiểm sốt phịng ngừa RRHĐ Điều xảy sở hạ tầng chung viễn thông quốc gia có chất lƣợng cao ổn định Tuy nhiên Việt Nam, chất lƣợng sở hạ tầng viễn thơng chƣa thực phát triển Vì vậy, việc nâng cấp, cải thiện chất lƣợng hạ tầng công nghệ thông tin cần đƣợc thực hiện, bối cảnh hôi nhập Việt Nam muốn cạnh tranh đƣợc với quốc gia khu vực Đối với lĩnh vực tài ngân hàng, sở hạ tầng viễn thơng có vai trị vơ quan trọng Tuy nhiên, cố xảy hệ thống cơng nghệ thơng tin gây tác hại vô to lớn ngân hàng nhƣ việc liệu, nguy bị đánh cắp thơng tin tài sản khách hàng Chính vậy, nâng cao chất lƣợng sở hạ tầng Việt Nam nên đƣợc coi trọng tâm hoạt động ngân hàng, không để tăng khả cạnh tranh, cải thiện kết kinh doanh mà để hạn chế nguy tổn thất từ RRHĐ Bên cạnh đó, cơng ty, doanh nghiệp cung cấp phần mềm, giải pháp công nghệ cho ngân hàng thƣơng mại cần đƣợc hỗ trợ tốt để đóng góp vào phát triển hệ thống tài chính, nâng cao chất lƣợng hạ tầng viễn thơng Tạo điều kiện để ngân hàng học hỏi kinh nghiệm từ đối tác quốc tế Các ngân hàng giới có nhiều kinh nghiệm tổ chức quản trị RRHĐ áp dụng chuẩn mực Basel để xây dựng sách nhận diện, đo lƣờng kiểm sốt rủi ro hoạt động Chính vậy, việc học hỏi từ ngân hàng giúp NHCT Việt Nam, Chi nhánh Thành phố Hà Nội chi nhánh, hệ thống khác ngân hàng Việt Nam rút kinh nghiệm đƣa sách phù hợp với thân Do đó, Ngân hàng nhà nƣớc, Bộ tài nhƣ quan ban ngành có liên quan nên tạo điều kiện thuận lợi cho việc giao lƣu, trao đổi kinh nghiệm quản trị rủi ro ngân hàng quốc tế với Việt Nam 47 Điều thực thông qua nội dung hợp tác Việt Nam quốc gia có quan hệ ngoại giao, tổ chức hội thảo, trao đổi kinh nghiệm, tích cực mời chuyên gia đầu ngành từ quốc tế đào tạo cán nhà nƣớc ngân hàng, khuyến khích ngân hàng có liên kết, trao đổi thơng tin kinh nghiệm với đối tác nƣớc ngoài… Hỗ trợ trực tiếp giám sát liên tục hoạt động QTRRHĐ NHTM Việt Nam, thông qua việc cử chuyên gia, cán có kinh nghiệm xuống để đánh giá, nhận xét qui trình, sách đƣợc thiết lập, giải đáp thắc mắc, yêu cầu ngân hàng Bên cạnh đó, việc giám sát, kiểm tra thƣờng xuyên việc áp dụng qui định, sách hoạt động ngân hàng cần thiết Điều đảm bảo ngân hàng tôn trọng thực theo qui định nhà nƣớc, trì RRHĐ mức thấp 48 KẾT LUẬN Nhìn chung, quản trị RRHĐ việc làm NHTM Việt Nam Do thiệt hại to lớn RRHĐ mang lại, quan chức ngân hàng dần đƣa mục tiêu quản trị RRHĐ trở thành mục tiêu hàng đầu Điều ngày trở nên thiết thực xu hƣớng sáp nhập ngân hàng hôi nhập kinh tế quốc tế diễn mạnh mẽ Việt Nam Hoàn thiện hệ thống quản trị RRHĐ không để giảm thiểu nguy rủi ro mà tăng sức cạnh tranh cho ngân hàng tƣơng lai Trong khóa luận này, tác giả nêu lý thuyết chung RRHĐ quản trị RRHĐ, đƣa số nội dung kinh nghiệm ngân hàng giới quản trị RRHĐ Từ đó, khóa luận phân tích thực trạng việc xây dựng áp dụng sách RRHĐ NHCT Chi nhánh thành phố Hà Nội, đánh giá kết đạt đƣợc, nhƣợc điểm tồn nguyên nhân chúng Tác giả đề xuất số giải pháp nhằm hoàn thiện nâng cao hiệu quản trị RRHĐ cho chi nhánh số kiến nghị quan ban ngành nhằm tạo điều kiện hành lang pháp lý tốt cho NHTM Việt Nam việc xây dựng áp dụng biện pháp, sách, qui định quản trị RRHĐ Tuy nhiên, hạn chế khuôn khổ, dung lƣợng thời gian kiến thức ngƣời viết, khóa luận khơng tránh khỏi hạn chế Rất mong nhận đƣợc đóng góp thầy nhà nghiên cứu quan tâm đến lĩnh vực 49 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO Luận văn: “Giải pháp nâng cao hiệu quản quản trị rủi ro hoạt động hệ thống Ngân hàng Công thƣơng Việt Nam”, Đào Thị Hải Hiền, Học Viện Ngân Hàng, 2007 Tài liệu học tập môn Quản trị Ngân hàng, Bộ môn Ngân hàng Thƣơng mại, Khoa Ngân hàng, Học viện ngân hàng, năm học 2015-2016 Giáo trình Tiền tệ - Ngân hàng, Học viện ngân hàng, tái lần thứ 4 Principles for the Sound Management of Operational Risk, June 2011, Basel Committee on Banking Supervision Báo cáo thƣờng niên năm 2013, 2014, 2015 NHCT Việt Nam Cổng thông tin điện tử NHCT Việt Nam Basel Committee on Banking Supervision, 2009, “Result from the Loss Data Collection Exercise for Operational Risk”, www.bis.org Anna Fernández Laviada, Francisco Javier Martínez Gazcía and Francisco Somohano Rodríguez, 2005, “Operational Risk Management Under Basel II: The Case of the Spanish Financial Services”, European Finance Association 32nd Annual Meeting Thông tin cung cấp NHCT Việt Nam chi nhánh Thành phố Hà Nội NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN HƢỚNG DẪN