Bùi Thị Thuỷ Anh DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TĂT Nhno&ptnt NHTM CIC CCDV DT DTT LNST TTS ST NHNN TN TSC TSDH TSNH TTSBQ TT VCSH VLTX Ngân hàng Nông nghiệp Phát triển Nông thôn Ngõn hng thng mại Credit information centre Cung cấp dịch vụ Doanh Thu Doanh thu Lợi nhuận sau thuế Tổng tài sản Sau thuế Ngân Hàng Nhà Nước Thu nhập Tài sản cố định Tài sản dài hạn Tài sản ngắn hạn Tổng tài sản bình quân Trước thuế Vốn chủ sở hữu Vốn lưu động thường xuyên Bùi Thị Thuỷ Anh LỜI MỞ ĐẦU Việt nam trình hội nhập vào kinh tế quốc tế sau kiện gia nhập tổ chức thương mại quốc tế (WTO) đánh dấu trưởng thành kinh tế Việt Nam, nhiếu hội thách thức mở cho Việt Nam thời đại đòi hỏi lĩnh vực phải cố gắng phát triển để tồn kinh tế Ngân hàng ngành quan trọng chịu tác động lớn phát triển chung đất nước Ngân hàng đóng vai trị trung gian tài chính, cầu nối doanh nghiệp- người cần vốn người có vốn tạm thời nhàn rỗi, yêu cầu với dịch vụ ngân hàng ngày khắt khe Trong hoạt động cho vay ngân hàng doanh nghiệp chiếm tỉ lệ lớn tổng khoản vay , khoản lợi nhuận mà khách hàng mang lại cho ngân hàng khoản thu nhập chủ yếu ngân hàng Kèm theo khoản lợi nhuận rủi ro thường trực với ngân hàng Lợi dụng sơ hở pháp luật, tiếp tay cán ngân hàng , quản lý vốn không chặt chẽ dẫn ngân hàng đến chỗ thua lỗ, chí phá sản Để đảm bảo an toàn ngân hàng phải thận trọng khoản vay, cơng tác thẩm định tín dụng khách hàng hoạt động cho vay quan trọng, khâu phân tích báo cáo tài khâu định đến thẩm định dự án để đưa định cấp vốn Phân tích tài khách hàng có ý nghĩa quan trọng việc đánh giá sức mạnh tài chính, khả tự chủ tài kinh doanh, nhu cầu tài trợ khả hoàn trả nợ khách hàng, sở để cán tín dụng đưa định cho vay hay không cho vay cho vay Để tránh rủi ro hoạt động cho vay ngân hàng thiết phải nâng cao chất lượng cơng tác phân tích đánh giá tài khách hng Sau thi gian thc ti ngân hàng Nông nghiệp Phát triển Nông thôn nam Hà Nội xem xét thực trạng tài khách hàng doanh nghiệp em chọn đề tài: “ Phân tích tài doanh nghiệp thơng qua cáo tài doanh nghiệp vay vốn ngân hàng N«ng nghiƯp Phát triển Nông thôn nam Hà Nội. Em chõn thành cảm ơn thầy giáo khoa tài Học Viện Ngân Hàng cô anh chị phòng khách hàng doanh nghiệp lớn phòng ban khỏc ca ngõn hng Nông nghiệp Phát triển Nông thôn nam Hà Nội ó giỳp em hon thnh chuyên đề Chương 1: Bùi Thị Thuỷ Anh Tổng quan phân tích tài khách hang thơng qua báo cáo tài doanh nghiệp vay vốn ngân hàng thương mại 1.1.Hoạt động cho vay ngân hàng 1.1.1 khái niệm cho vay ngân hàng: Tín dụng đời với xuất tiền tệ, chủ thể kinh tế cần lượng hàng hóa cho nhu cầu tiêu dùng sản xuất mà họ chưa có tiền số tiền có chưa đủ, họ sử dụng hình thức vay mượn để đáp ứng nhu cầu , tín dụng xuất Tín dụng ngân hàng quan hệ vay mượn lẫn theo nguyên tắc hoàn trả gốc lãi theo thời gian định bên ngân hàng bên đơn vị kinh tế, doanh nghiệp, tổ chức xã hội dân cư Hoạt động tín dụng ngân hàng thương mại hoạt động sử dụng nguồn vốn huy dộng cho vay khách hàng theo hợp đồng tín dụng mà hai bên ký kết, thỏa thuận Đây hoạt động thường xuyên diễn đặc trưng NHTM Hiện dịch vụ ngân hàng phát triển đa dạng phong phú hoạt động tín dụng chiếm tỉ trọng lớn thu nhập ngân hàng khoảng 3/4 gía trị tài sản có NHTM 1.1.2 Đặc trưng hoạt động tín dụng Bản chất ngân hàng thương mại trung gian tài chính, người dẫn vốn người thừa vốn tới người cần vốn Do đặc trưng tín dụng ngân hàng lịng tin, thời hạn tính hồn trả Hoạt động tín dụng ngân hàng dựa tin tưởng người cho vay (ngân hàng) người vay( khách hàng) Cơ sở tin tưởng uy tín khách hàng, giá trị tài sản chấp bảo lãnh bên thứ ba Ngân hàng tạm thời chuyển nhượng vốn cho khách hàng sử dụng thời hạn định Sau thời gian sử dụng khách hàng phải hoàn trả gốc lẫn lãi cho ngân hàng 1.1.3 Đặc điểm cho vay ngân hàng Cho vay mang lại nguồn thu nhập chủ yếu quan trọng ngân hàng thương mại Vì ngân hàng thường sử dụng nỗ lực để tăng quy mô cho vay như: mở rộng mạng lưới, đa dạng hóa loại hình cho vay, nâng lãi suất tiết kiệm nhiều hình thức khuyến mại khác Chính ngân hàng gặp nhiều rủi ro hoạt động rủi ro lãi suất, rủi ro tín dụng, rủi ro tỉ giá,… Nhưng rủi ro tín dụng rủi ro gắn với ngân hàng Bùi Thị Thuỷ Anh Rủi ro tín dụng tình trạng người vay khơng trả khơng hồn trả hạn khơng trả đầy đủ gốc lãi cho ngân hàng nguyên nhân rủi ro tín dụng kể đến sau: Thứ nhất: Là nguyên nhân bất khả kháng như: thiên tai, chiến tranh, hay thay đổi tầm vĩ mơ vượt q tầm kiểm sốt người vay lẫn người cho vay Thứ hai: Là nguyên nhân thuộc chủ quan người vay vấn đề lien quan đến trình độ lực quản lý kinh doanh khách hàng, khả điều hành kinh doanh hay đạo đức khách hàng không chịu trả nợ Thứ ba: Là nguyên nhân thuộc ngân hàng Đó trình độ thẩm định chưa tốt, chưa làm quy trình theo quy định Đó trình độ lực cán tín dụng cịn hạn chế chưa nắm bắt hết thơng tin q trình quản lý giám sát cịn nhiều hạn chế.,….ngồi cịn có ngun nhân từ cán tín dụng đạo đức nghề nghiệp cán tín dụng móc nối với người vay để hưởng lợi cá nhân mà làm tổn hại đến ngân hàng Trong nguyên nhân nguyên nhân thứ hai thứ ba thuộc nguyên nhân chủ quan Nguyên nhân thứ hai khắc phục nguyên nhân thuộc phía ngân hàng muốn khắc phục phải có thời gian dài khắc phục xảy thường kèm với rủi ro phía người vay Phân tích tài khách hàng cơng việc quan trọng góp phần nâng cao chất lượng khoản vay Phân tích tình hình tài khách hàng thơng qua báo cáo tài cơng việc bắt buộc ngân hàng cho vay doanh nghiệp phải làm trước định cho vay 1.2 Khái qt cơng tác phân tích tình hình tài doanh nghiệp thơng qua báo cáo tài hoạt động cho vay NHTM 1.2.1 Khái niệm vai trị phân tích tài doanh nghiệp thơng qua báo cáo tài 1.2.1.1Khái niệm phân tích báo cáo tài doanh nghiệp Phân tích báo cáo tài doanh nghiệp hoạt động cho vay ngân hàng thương mại việc sử dụng tập hợp khái niệm, phương pháp công cụ cho phép thu thập xử lý thông tin kế tốn thơng tin khác quản lý nhằm đánh giá trạng tài chính, dự báo tình hình tài tương lai doanh nghiệp tiên lượng trường hợp xấu xảy làm giảm khả trả nợ khách hàng nhằm giúp ngân hàng đưa định tài trợ Với ngân hàng phân tích báo cáo tài nhằm mục đích sau: Bùi Thị Thuỷ Anh Phân tích đánh giá thực trạng kinh doanh tài khách hàng tình hình tài sản, nhu cầu tài trợ,… Dự báo tình hình tài tương lai khách hàng hiệu họat động, mức sinh lời, khả toán lãi vay doanh nghiệp làm sở cho khả thu hồi lãi vốn doanh nghiệp,… Tìm kiếm dự đốn tình hình xấu xảy làm giảm khả trả nợ doanh nghiệp,… 1.2.1.2 Vai trị phân tích báo cáo tài doanh nghiệp Phân tích báo cáo tài khách hàng có vai trị quan trọng cơng tác thẩm định dự án nói riêng hoạt động tín dụng nói chung ngân hang Trước hết, phân tích báo cáo tài nhằm xác định xác thực trạng tình hình tài doanh nghiệp, nhu cầu vay vốn khách hàng Thông qua kết phân tích để thấy rõ tổng nhu cầu vốn dự án, xem xét khả tự tài trợ khách hàng từ đưa mức cho vay hợp lý tư vấn cho khách hàng vấn đề liên quan đến khoản vay nhằm hạn chế rủi ro Hơn phân tích báo cáo tài sở để xác định điều kiện vay vốn khách hàng, số tiền vay, dự kiến mức thu nợ hợp lý, nhằm khẳng định đắn định ngân hàng cho vay hay từ chối đầu tư, đánh giá khả trả nợ khách hàng ngân hàng đồng ý cấp vốn Việc phân tích báo cáo tài cịn góp phần hạn chế rủi ro cho vay Rủi ro tín dụng ngân hàng thương mại không tránh khỏi mà có ngân hàng tìm cách giảm thiểu Bằng q trình phân tích ngân hàng thu thập thông tin cấn thiết để đánh giá khách hàng Các báo cáo tài tập hợp đầy đủ thông tin quan trọng để đánh gía xác trạng tài khách hàng Hiện nay, ngân hàng thận trọng khoản vay, biện pháp để đảm bảo an tồn hoạt động kinh doanh đơi không nên thận trọng mà hội đầu tư Để làm hoạt động thẩm định nói chung cơng tác phân tích báo cáo tài nói riêng phải đạt hiệu cao 1.2.1.3 Các thông tin sử dụng phân tích tài doanh nghiệp thơng qua báo cáo tài Báo cáo tài báo cáo tổng hợp tình hình tài sản, vốn chủ sở hữu cơng nợ tình hình tài chính, kết kinh doanh kỳ doanh nghiệp.BCTC cung cấp thơng tin kinh tế tài chủ yếu cho người sử dụng thơng tin kế tốn cho việc đánh giá phân tích dự đốn tình hình tài chính, kết hoạt động kinh doanh doanh nghiệp Và cơng cụ quan trọng để cán tín dụng thấy điểm mạnh điểm yếu doanh nghiệp từ định cho vay Các thông tin sử dụng báo cáo tài chính: Bùi Thị Thuỷ Anh Thứ bảng cân đối kế tốn Là báo cáo tài tổng hợp phản ánh tồn giá trị tài sản có nguốn hình thành nên tài sản doanh nghiệp thời điểm định Thông qua việc phân tích bảng cân đối kế tốn ngân hàng có nhận xét khái quát lực tài chính, tình hình phân bổ sử dụng nguồn vốn doanh nghiệp triển vọng kinh tế tài tương lai Kết cấu bảng cân đối kế toán gồm : Phần tài sản phần nguồn vốn Bảng cân đối kế tốn có đặc điểm sau: Các tiêu bảng cân đối kế toán phản ánh thời điểm định, thời điểm thường vào ngày cuối kỳ hạch toán Căn vào số liệu hai thời điểm đầu năm cuối kỳ cho phép ta đánh giá biến động tài sản nguồn vốn kỳ kế toán Bảng cân đối kế tốn có kết cấu hai phần thực chất phản ánh hai mặt lượng tài sản, tổng tài sản luôn tổng nguồn vốn, tức là: Tài sản = Nguồn vốn Hay : Tài sản = Nợ phải trả + Vốn chủ sở hữu Như vậy, thơng qua bảng cân đối kế tốn, ta biết tồn tài sản có doanh nghiệp, hình thái vật chất, cấu tài sản, nguồn vốn cấu nguồn vốn Do đó, bảng cân đối kế tốn tài liệu quan trọng giúp cho cán ngân hàng nghiên cứu đánh giá cách tổng quảt kết kinh doanh, trình độ sử dụng vốn triển vọng kinh tế, tài doanh nghiệp Thứ hai: Báo cáo kết kinh doanh Báo cáo kết kinh doanh báo cáo tài phản ánh tóm lược khoản doanh thu, chi phí kết hoạt động kinh doanh doanh nghiệp thời kỳ định, bao gồm kết hoạt động kinh doanh (hoạt động bán hàng cung cấp dịch vụ, hoạt động tài chính) hoạt động khác Kết cấu báo cáo kết kinh doanh gồm: Báo cáo lãi lỗ; tình hình nghĩa vụ với nhà nước; thuế giá trị gia tăng khấu trừ, miễn giảm hoàn lại Báo cáo phản ánh tổng hợp doanh thu, chi phí kết sản xuất kinh doanh doanh nghiệp năm lãi hay lỗ Báo cáo kết kinh doanh cho phép nhà quản lý ngân hàng dự tính xu hướng phát triển doanh nghiệp tương lai Có thể nói thơng tin trình bày báo cáo kết hoạt động kinh doanh có vai trò quan trọng phục vụ đắc lực cho ngân hàng cơng tác phân tích tài khách hàng đưa định cho vay Bùi Thị Thuỷ Anh Thứ ba: Báo cáo lưu chuyền tiền tệ Báo cáo lưu chuyển tiền tệ báo cáo tài tổng hợp phản ánh việc hình thành sử dụng lượng tiền phát sinh doanh nghiệp thời gian ngắn thường lập cho tháng Báo cáo lưu chuyển tiền tệ cung cấp thông tin luồng ra, vào luồng tiền tương đương tiền, khoản đầu tư ngắn hạn có tính lưu động cao nhanh chóng chuyển thành tiền có rủi ro Thơng tin từ báo cáo lưu chuyển tiền tệ doanh nghiệp cung cấp cho ngân hàng sở để khả tạo tiền, khả toán doanh nghiệp dự đoán lượng tiền doanh nghiệp kỳ Nội dung báo cáo lưu chuyển tiền tệ gồm phần: lưu chuyển tiền từ hoạt động kinh doanh, lưu chuyển từ hoạt động đầu tư, lưu chuyển từ hoạt động tài Thứ ba: Thuyết minh báo cáo tài Thuyết minh báo cáo tài phận hợp thành hệ thống báo cáo tài doanh nghiệp, lập để giải thích bổ sung thơng tin tình hình hoạt động sản xuất kinh doanh, tình hình tài doanh nghiệp kì báo cáo mà báo cáo tài khác khơng thể trình bày rõ ràng chi tiết Thuyết minh báo cáo tài trình bày khái qt đặc điểm hoạt động doanh nghiệp Nội dung số chế độ kế toán doanh nghiệp lựa chọn để áp dụng Tình hình lý biến động số đối tượng tài sản nguồn vốn đối tượng quan trọng.Phân tích số tiêu tài chủ yếu kiến nghị doanh nghiệp 1.2.1.4 Các phương pháp phân tích tài sử dụng phân tích báo cáo tài doanh nghiệp Phương pháp phân tích báo cáo tài bao gồm hệ thống công cụ biện pháp nhằm tiếp cận, nghiên cứu kiện, tượng, mối quan hệ bên bên ngoài, luồng dịch chuyển biến đổi tài chính, tiêu tổng hợp chi tiết nhằm đánh giá tình hình tài doanh nghiệp qua chất lượng hoạt động mức độ rủi ro hoạt động kinh doanh doanh nghiệp Có phương pháp sử dụng phân tích báo cáo tài chính: Phương pháp so sánh: Yêu cầu phương pháp cần đảm bảo tính thống mặt khơng gian, thời gian, nội dung , tính xác đơn vị tính tốn, tùy theo mục đích phân tích mà xác định gốc so sánh Gốc so sánh chọn gốc thời gian khơng gian, kỳ phân tích chọn kỳ báo cáo kỳ kế hoạch, giá trị so sánh lựa chọn số tuyệt đối, số tương đối số bình quân Nội dung so sánh gồm: Bùi Thị Thuỷ Anh So sánh số thực kỳ số thực kỳ trước để thấy rõ hướng thay đổi tình hình tài doanh nghiệp So sánh số thực với số kế hoạch để thấy mức độ phấn đấu doanh nghiệp So sánh số liệu doanh nghiệp với số liệu nghành, doanh nghiệp khác để đánh gía tình hình tài cuả doanh nghiệp phân tích tốt hay xấu, hay chưa So sánh theo chiều dọc để xem xét tỷ trọng tiêu so với tổng thể, so sánh chiều ngang nhiều kỳ để thấy biến đổi số lượng chất lượng tiêu cụ thể Phương pháp tỉ số: Là phân tích báo cáo tài mà tỉ số sử dụng để phân tích, tỉ số đơn thiết lập tiêu so với tiêu khác Đây phương pháp sử dụng phổ biến phân tích báo cáo tài Nó có tính thực cao giúp ngân hàng khai thác tối đa số liệu phân tích cách có hệ thống hàng loạt tỉ số theo thời gian liên tục theo giai đoạn Phương pháp dupont: Bản chất phương pháp tách tỉ số tổng hợp phản ánh mức sinh lời doanh nghiệp thành tích số chuỗi tỉ số có mối quan hệ nhân với Điều cho phép phân tích ảnh hưởng tỉ số tỉ số tổng hợp để nhận biết nguyên nhân dẫn đến tượng tốt xấu hoạt động doanh nghiệp 1.2.2 Quy trình nội dung phân tích tài doanh nghiệp thơng qua báo cáo tài hoạt động cho vay ngân hàng thương mại Có thể nói phân tích tài khách hàng vay vốn cơng tác cấn quan trọng ngân hàng thương mại định cấp tín dụng cho khách hàng vay vốn Tuy nhiên công việc phức tạp đòi hỏi phải chuẩn hóa cách khoa học chặt chẽ để từ ngân hàng thương mại thẩm định, đánh giá xác lực tài khách hàng vay vốn tạo sở cho khoản cho vay có tính sinh lợi cao có độ rủi ro giảm thiểu tới mức tối đa Chính cáo ngân hàng thương mại thường đặt quy trình nội dung phân tích báo cáo tài khách hàng Q trình phân tích báo cáo tài khâu quan trọng hoạt động thẩm định khách hàng 1.2.2.1 Quy trình phân tích tài doanh nghiệp thơng qua BCTC hoạt động cho vay Phân tích trước cho vay Bùi Thị Thuỷ Anh Trong giai đoạn vấn đề tâp trung nhà ngân hàng khả sinh lời mức độ rủi ro khách hàng Bởi khách hàng chứng minh làm ăn hiệu ngân hàng sẵn lịng chấp nhận cho vay tương lai ngân hàng thu khoản lãi chắn Nghiên cứu khả sinh lời khách hàng khứ giúp ngân hàng dự đoán khả trả nợ tương lai Còn với nhân tố rủi ro tất nhiên ngân hàng phải hạn chế phịng ngừa Trong giai đoạnnày ngân hàng thường sử dụng tiêu phản ánh khả toán khả sinh lời chủ yếu Phân tích cho vay Sau có phân tích ban đầu trạng tình hình tài khách hàng, ngân hàng định cấp tín dụng cho khách hàng ngân hàng hết trách nhiệm việc phân tích tình hình tài khách hàng tiếp tục thực Đây qúa trình ngân hàng thu thập thêm thông tin thực tế hoạt động kinh doanh khách hàng giúp ngân hàng có định đắn Nếu thơng tin cho kết tốt cho thấy khoản vay có chất lượng đảm bảo, khơng có vấn đề bất thường xảy Nếu thơng tin có kết ngược với phân tích trước cho vay có dấu hiệu lừa đảo ngân hàng cần phải có biện pháp xử lý kịp thời thu nợ trước hạn, ngừng giải ngân yêu cầu khách hàng chấp thêm hay giảm khoản vay… Phân tích sau cho vay Khi quan hệ tín dụng kết thúc tức ngân hàng thu gốc lãi khoản vay đảm bảo đầy đủ hạn nhiên số trường hợp khoản vay khơng hồn trả khơng hồn trả đầy đủ hạn ngân hàng phải tiếp tục phân tích tình hình tài khách hàng để xác định nguyên nhân, từ kịp thời đưa định phù hợp xác liên quan đến an toàn khỏan vay 1.2.2.2 Đánh giá khái qt tình hình tài khách hàng vay vốn thơng qua báo cáo tài Phân tích khoản mục bảng cân đối kế tốn doanh nghiệp vay vốn Trước hết phân tích tình hình tài doanh nghiệp, nhà ngân hàng cần xem xét khoản mục bảng cân đối kế toán Bảng cân đối kế toán tranh tồn cảnh tình hình tài doanh nghiệp thời điểm định Phần tài sản: Đây phần thể đầy đủ rõ ràng nội dung giá trị tài sản doanh nghiệp vay vốn Bùi Thị Thuỷ Anh Tài sản ngắn hạn: Là tài sản có thời gian thu hồi vốn lý vòng năm chu kỳ kinh doanh bình thường doanh nghiệp Tài sản ngắn hạn gồm khoản mục: Tiền khoản tương đương tiền phản ánh tổng hợp toàn số tiền có doanh nghiệp thời điểm lập báo cáo gồm: tiền mặt, tiền gửi ngân hàng, tiền chuyển khoản tương đương tiền Các khoản đầu tư tài ngắn hạn: Đây tiêu tổng hợp phản ánh tổng giá trị khoản đầu tư tài ngắn hạn sau trừ dự phịng giảm giá chứng khốn đầu tư ngắn hạn Bao gồm: đầu tư chứng khoán ngắn hạn, cho vay ngắn hạn đầu tư ngắn hạn khác Các khoản phải thu: phản ánh toàn giá trị khoản phải thu khách hàng, khoản trả trước cho người bán, phải thu nội bộ, phải thu theo tiến độkế hoạch hợp đồng xây dựng, khoản phải thu khác thời điểm báo cáo có thời hạn thu hộ toán 1năm chu kì kinh doanh (sau trừ phải thu khó địi) Hàng tồn kho: phản ánh tồn giá trị có loại hàng tồn kho dự trữ cho trình sản xuất, kinh doanh doanh nghiệp (sau trừ dự phòng giảm giá hàng tồn kho) đến thời điểm báo cáo Tài sản ngắn hạn khác phản ánh tổng khoản chi phí trả trước ngắn hạn, khoản thuế phải thu tài sản ngắn hạn khác thời điểm báo cáo Tài sản ngắn hạn phải trình bày rõ ràng phân tích ngân hàng nên thận trọng khoản mục cụ thể Chẳng hạn tiền khoản tương đương tiền dễ xác định khoản đầu tư tài ngắn hạn khoản phải thu ngân hàng cần phải ý Ngân hàng phải kiểm tra để đánh giá khả thu hồi khoản phải thu hay gía trị khoản đầu tư nguồn chủ yếu để chi trả khoản vay Còn khoản mục hàng tồn kho có nhiều cách tính giá thành phẩm, bán thành phẩm hay nguyên vật liệu kho Ngân hàng cần xem xét phương thức mà khách hàng lựa chọn để tính đưa yêu cầu phù hợp Tài sản cố định đầu tư dài hạn: Là tài sản có thời gian thu hồi vốn tốn vịng năm chu kì kinh doanh bình thường doanh nghiệp, bao gồm: Tài sản cố định: phản ánh tồn giá trị cịn lại (ngun gía trừ giá trị hao mịn lũy kế) loại tài sản cố định bất động sản đầu tư thời điểm lập báo cáo Bất động sản đầu tư: phản ánh toàn giá trị lại loại bất động sản đầu tư thời điểm báo cáo 10