VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI NGUYỄN THỊ TRÀ GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP HỢP ĐỒNG VAY TIỀN Lu THEO PHÁP LUẬT TỐ TỤNG DÂN SỰ VIỆT NAM ận TỪ THỰC TIỄN TỈNH BÌNH ĐỊNH n vă ạc : 60.38.01.07 sĩ Mã số th Chuyên ngành : Luật Kinh tế ật Lu TS NGUYỄN AM HIỂU HÀ NỘI, năm 2017 c NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: họ LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC MỤC LỤC MỞ ĐẦU CHƢƠNG KHÁI QUÁT CHUNG VỀ GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP HỢP ĐỒNG VAY TIỀN 1.1 Khái niệm giải tranh chấp hợp đồng vay tiền theo pháp luật tố tụng dân 1.2 Đặc trưng giải tranh chấp hợp đồng vay tiền theo thủ tục tố tụng dân 11 Lu 1.3 Các nguyên tắc giải tranh chấp hợp đồng vay tiền 16 ận CHƢƠNG THỰC TRẠNG PHÁP LUẬT VÀ THỰC TIỄN GIẢI vă QUYẾT TRANH CHẤP HỢP ĐỒNG VAY TIỀN TỪ TỈNH BÌNH n ĐỊNH 19 th 2.1 Khởi kiện thụ lý giải tranh chấp hợp đồng vay tiền 19 ạc 2.2 Chuẩn bị xét xử hòa giải giải tranh chấp hợp đồng vay sĩ tiền 27 Lu 2.3 Phiên tòa sơ thẩm giải tranh chấp hợp đồng vay tiền 38 ật 2.4 Thực tiễn giải tranh chấp hợp đồng vay tiền tỉnh Bình Định 43 họ CHƢƠNG MỘT SỐ KIẾN NGHỊ NHẰM HOÀN THIỆN PHÁP TRANH CHẤP HỢP ĐỒNG VAY TIỀN 63 3.1 Yêu cầu nâng cao chất lượng giải tranh chấp hợp đồng vay tiền theo luật tố tụng dân 63 3.2 Kiến nghị hoàn thiện pháp luật giải pháp nâng cao chất lượng giải tranh chấp hợp đồng vay tiền theo luật tố tụng dân 64 KẾT LUẬN 75 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO c LUẬT VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ VỀ GIẢI QUYẾT MỞ ĐẦU Tính cấp thiết đề tài Với kinh tế thị trường ngày phát triển nước ta trạng thái thừa vốn, thiếu vốn cá nhân, tổ chức ln tồn Chính vậy, u cầu điều hòa nguồn vốn xã hội theo phương thức hợp đồng vay tiền có hồn trả phát sinh Quan hệ vay tiền loại quan hệ dân diễn phổ biến đời sồng xã hội Đặc biệt giai đoạn nay, nhà nước cho phép cá nhân, tổ chức thuộc thành phần kinh tế tự kinh Lu doanh, mua bán, không hạn chế vốn quy mô sản xuất kinh doanh Do ận vậy, việc vay mượn tiền trở nên phổ biến Việc vay tiền diễn cá vă nhân với cá nhân, cá nhân với tổ chức cá nhân, tổ chức với tổ n chức tín dụng Bên cạnh đó, tranh chấp hợp đồng vay tiền trả chậm, th không hoàn trả, tranh chấp lãi vay phương thức toán diễn ngày ạc nhiều số vụ giá trị hợp đồng vay tiền ngày lớn Số sĩ lượng án tranh chấp hợp đồng vay tiền chiếm tỷ lệ lớn tổng số vụ án Lu dân mà Tòa án thụ lý, giải Việc giải tranh chấp dân ật Tịa án góp phần giải mâu thuẫn quan hệ họ dân Hầu hết án, định ban hành quy định phần giữ gìn an ninh trị, trật tự an tồn xã hội, bảo vệ lợi ích Nhà nước, quyền lợi ích hợp pháp nhân dân tổ chức Bộ luật Tố tụng dân 2015 ban hành ngày 24 tháng 11 năm 2015 Quốc hội kế thừa sửa đổi bổ sung số điều Bộ luật Tố tụng dân 2004 sửa đổi bổ sung năm 2011, theo thể chế chiến lược cải cách tư pháp, đổi mới, cải cách thủ tục tố tụng theo hướng công khai, minh bạch, dân chủ, bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp quan, tổ chức, cá nhân; tháo gỡ vướng mắc, khó khăn thực tiễn từ góp phần giải vụ c pháp luật, thấu tình, đạt lý, có tính giáo dục ý thức tơn trọng pháp luật, góp việc dân nhanh chóng, kịp thời, nâng cao hiệu giải vụ việc Trên địa bàn tỉnh Bình Định, số lượng án tranh chấp hợp đồng vay tiền năm qua có xu hướng ngày tăng Mức độ đa dạng, tính phức tạp khác nên việc giải gặp nhiều khó khăn việc nhận định, vận dụng pháp luật tố tụng giải tranh chấp Thực tiễn giải tranh chấp hợp đồng vay tiền Tòa án địa bàn tình Bình Định đạt kết định, góp phần giải số lượng án, giải mâu thuẫn, đấu tranh với hành vi trái pháp luật, ổn định trị, trật tự an tồn xã hội tỉnh Bình Định Ngồi ra, qua thực tiễn Lu giải tranh chấp hợp đồng vay tiền cịn bất cập, tồn có ận vụ án để tồn đọng, kéo dài, vi phạm thời hạn tố tụng, có vụ vă án bị sửa, hủy gây ảnh hưởng đến quyền lợi đương Dẫn đến tình trạng n xúc, khiếu nại vượt cấp nhân dân ảnh hưởng tới việc gây dựng hình ạc th ảnh, lịng tin người dân vào quan xét xử Do vậy, với mong muốn nghiên cứu phân tích lý luận, quy định sĩ pháp luật tồn để từ đề giải pháp khắc phục tồn Lu giải tranh chấp hợp đồng vay tiền tỉnh Bình Định thời ật gian tới, tác giả mạnh dạn chọn đề tài “Giải tranh chấp hợp đồng vay họ tiền theo pháp luật tố tụng dân Việt Nam từ thực tiễn tỉnh Bình Định” làm Tình hình nghiên cứu đề tài Pháp luật hợp đồng vay nói chung Việt Nam có nhiều cơng trình nghiên cứu dạng cử nhân luật, tiến sĩ luật học, thạc sĩ luật học, đặc biệt sau BLTTDS 2004 ban hành Những cơng trình thường tập trung nghiên cứu vấn đề chung pháp lý thiết chế hợp đồng vay tài sản, giải tranh chấp hợp đồng vay tài sản nói chung hay khía cạnh hợp đồng vay tiền lãi suất hợp đồng vay tài sản, tài sản chấp đảm bảo hợp đồng vay tài sản , thể công trình nghiên cứu như: c đề tài nghiên cứu luận văn thạc sĩ “Một số vướng mắc việc giải tranh chấp hợp đồng vay tài sản liên quan đến trả lãi lãi suất” Trần Văn Biên, tạp chí nhà nước pháp luật, số 11/2001; Luận án tiến sĩ “Lãi suất hợp đồng vay tài sản theo pháp luật dân Việt Nam” Nguyễn Tiến Thành năm 2006; Luận văn thạc sĩ năm 2015 “Lãi suất hợp đồng vay tài sản theo pháp luật Việt Nam nay” Nguyễn Phương Linh Đây công trình nghiên cứu mang tính chất lý luận hợp đồng vay tài sản nói chung gồm tất loại tài sản vật, tiền, giấy tờ có giá quy Lu định lãi suất theo Bộ luật Dân văn hướng dẫn thi hành ận quan pháp luật Trung ương Từ phân tích, đánh giá lãi suất vă Ngân hàng nhà nước công bố Đề xuất kiến nghị nhằm hoàn thiện quy n định pháp luật dân lãi suất hợp đồng vay tài sản nói chung, khơng đề th cập cách cụ thể loại tài sản hợp đồng vay tiền Các cơng trình ạc nghiên cứu đề cập đến khía cạnh hợp đồng vay tài sản lãi sĩ suất theo quy định Bộ luật dân Hay công trình nghiên Lu cứu khía cạnh khác hợp đồng vay tài sản chấp tài sản đảm bảo ật khoản vay như: họ Luận Văn thạc sĩ luật học năm 2006 “Thế chấp tài sản để đảm bảo thực Luận Văn thạc sĩ luật học năm 2014 “Pháp luật chấp tài sản để đảm bảo thực nghĩa vụ dân sự-Thực trạng phương hướng hoàn thiện” tác giả Bùi Thị Duyên; Luận văn thạc sĩ luật học “ Xử lý tài sản chấp để đảm bảo khoản thực hợp đồng vay tài sản với tổ chức tín dụng theo pháp luật Việt Nam” tác giả Nguyễn Ngọc Tài Những công trình nghiên cứu diện chung luật hợp đồng vay tài sản lãi suất tài sản chấp đảm bảo khoản vay theo quy định c nghĩa vụ theo pháp luật Việt Nam” tác giả Nơng thị Bích Diệp; luật nội dung - Bộ luật dân Tiếp nối công trình nghiên cứu hợp đồng vay tài sản, với việc BLTTDS 2015 đưa vào thực làm phát sinh bất cập, tồn Từ tác giả mạnh dạn chọn đề tài “Giải tranh chấp hợp đồng vay tiền theo pháp luật tố tụng dân Việt Nam từ thực tiễn tỉnh Bình Định” để nghiên cứu cách trực diện giải tranh chấp hợp đồng vay tiền Đề tài nghiên cứu tố tụng, quy trình giải tranh chấp, cụ thể hóa loại tài sản đặc biệt tiền, loại tài sản phổ biến tranh chấp hợp đồng vay tài sản Luận văn cơng trình nghiên cứu có tính chất chun sâu có hệ Lu thống thủ tục tố tụng giải tranh chấp hợp đồng vay nhằm đưa ận đề xuất với mong muốn bổ sung, hoàn chỉnh pháp luật tố tụng n 3.1 Mục đích nghiên cứu vă Mục đích nhiệm vụ nghiên cứu th Đề tài làm sáng tỏ số vấn đề lý luận quy định pháp luật thực định ạc thực tiễn giải vụ tranh chấp hợp đồng vay tiền theo thủ tục sĩ Tố tụng dân từ tỉnh Bình Định Để từ đó, đưa kiến nghị, giải pháp Lu có tính ứng dụng hoạt động xét xử, giải vụ án có liên quan đến ật tranh chấp hợp đồng vay tiền địa bàn tỉnh Bình Định nói riêng nước họ nói chung c 3.2 Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt mục đích trên, đề tài đặt nhiệm vụ nghiên cứu cụ thể sau đây:  Nghiên cứu sở lý luận hợp đồng vay tiền trình tự, thủ tục giải tranh chấp hợp đồng vay tiền theo quy định pháp luật tố tụng dân hành  Nghiên cứu thực tiễn giải vụ án tranh chấp hợp đồng vay tiền tỉnh Bình Định, làm rõ bất cập tồn  Đề xuất kiến nghị, giải pháp cụ thể nhằm hoàn thiện, nâng cao hiệu quả, chất lượng việc giải tranh chấp hợp đồng vay tiền Đối tƣợng phạm vi nghiên cứu 4.1 Đối tượng nghiên cứu Luận văn tập trung nghiên cứu vấn đề lý luận, quy định pháp luật tố tụng dân hợp đồng vay tiền Bên cạnh đó, luận văn cịn nghiên cứu việc giải tranh chấp hợp đồng vay tiền địa bàn tỉnh Bình Định 4.2 Phạm vi nghiên cứu Luận văn xem xét, nghiên cứu hợp đồng vay tiền trình tự, thủ tục Lu việc giải tranh chấp hợp đồng vay tiền lĩnh vực dân tỉnh ận Bình Định theo quy định luật tố tụng dân hành, không bao vă gồm việc giải tranh chấp hợp đồng vay tiền ngân hàng, giai n đoạn năm từ tháng 01 năm 2011 đến tháng 12 năm 2015 Trong sâu th phân tích ngun nhân tồn đưa giải pháp khắc phục Luận ạc văn không đề cập đến việc giải tranh chấp hợp đồng vay tiền Tòa sĩ phúc thẩm thủ tục giám đốc thẩm thủ tục tái thẩm ật Lu Phƣơng pháp luận phƣơng pháp nghiên cứu 5.1 Phương pháp luận họ Luận văn dựa phương pháp luận chủ nghĩa vật biện chứng, nhà nước pháp luật, quan điểm Đảng cải cách tư pháp 5.2 Phương pháp nghiên cứu Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu như: Phương pháp kết hợp lý luận với thực tiễn, phương pháp phân tích tổng hợp, phương pháp so sánh, thống kê, hệ thống hóa Phương pháp lý luận vật lịch sử: nghiên cứu cở sở trình hình thành phát triển chế định hợp đồng vay tiền Việt Nam Phương pháp phân tích, so sánh, tổng hợp: phương pháp quan trọng c chủ nghĩa vật lịch sử, chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh tác giả sử dụng chủ yếu trình thực luận văn Phương pháp nghiên cứu thực tiễn: sưu tầm phân tích vụ tranh chấp hợp đồng vay tiền để làm rõ thực tiễn áp dụng pháp luật tố tụng dân giải tranh chấp hợp đồng vay tiền Ý nghĩa lý luận thực tiễn luận văn 6.1 Ý nghĩa lý luận Về mặt lý luận, luận văn góp phần làm sáng tỏ mặt lý luận công tác giải tranh chấp hợp đồng vay tiền cách thức giải tranh chấp đường Tòa án Đồng thời, sở nghiên cứu, phân tích, đánh giá Lu thực trạng cơng tác xét xử giải tranh chấp tác giả đặt số yêu cầu ận giải pháp, kiến nghị nhằm hoàn thiện quy định pháp luật liên vă quan; góp phần nâng cao chất lượng giải tranh chấp hợp đồng vay tiền n 6.2 Ý nghĩa thực tiễn th Về mặt thực tiễn, kết nghiên cứu luận văn góp phần phục vụ ạc yêu cầu không ngừng nâng cao chất lượng giải tranh chấp Tịa án sĩ cơng cải cách tư pháp nay, đặc biệt giải tranh Lu chấp hợp đồng vay tiền tỉnh Bình Định Bên cạnh luận văn sử ật dụng làm tài liệu phục vụ cho công tác nghiên cứu, giảng dạy khoa học pháp c họ lý nói chung đào tạo chức danh tư pháp nói riêng Cơ cấu luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận danh mục tài liệu tham khảo, nội dung luận văn bao gồm ba chương: Chương 1: Khái quát chung giải tranh chấp hợp đồng vay tiền Chương 2: Thực trạng pháp luật thực tiễn giải tranh chấp hợp đồng vay tiền từ tỉnh Bình Định Chương 3: Một số kiến nghị nhằm hoàn thiện pháp luật giải pháp nâng cao hiệu giải tranh chấp hợp đồng vay tiền theo thủ tục Tố tụng dân CHƢƠNG KHÁI QUÁT CHUNG VỀ GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP HỢP ĐỒNG VAY TIỀN 1.1 Khái niệm giải tranh chấp hợp đồng vay tiền theo pháp luật tố tụng dân Giải tranh chấp việc quan, tổ chức có thẩm quyền xem xét định xử lý tranh chấp dân sở xem xét tài liệu, chứng có vụ việc tranh chấp nhằm bảo vệ quyền lợi ích hợp Lu pháp cá nhân, quan, tổ chức Tòa án quan có thẩm quyền giải ận tranh chấp dân [16, tr.287] Ngồi Tịa án, quan, tổ chức vă khác có thẩm quyền giải số tranh chấp dân Nhưng n giải tranh chấp đường Tòa án, theo thủ tục tố tụng dân th ạc đường phổ biến Tố tụng dân trình tự, thủ tục giải vụ án dân Tòa án sĩ Nhà nước quy định luật tố tụng dân sự, bao gồm việc xem xét, Lu giải vụ án dân với mục đích bảo vệ quyền lợi ích hợp pháp ật cá nhân, quan, tổ chức lợi ích nhà nước Thủ tục tố tụng dân bao họ gồm: khởi kiện vụ án dân sự, yêu cầu giải việc dân sự; thụ lý vụ việc giám đốc thẩm, tái thẩm [16, tr.729] Song phạm vi luận văn tác giả nghiên cứu trình tự, thủ tục giải tranh chấp hợp đồng vay tiền theo thủ tục tố tụng dân Tịa án theo trình tự sơ thẩm Hợp đồng vay tiền dạng hợp đồng vay tài sản Theo Bộ luật Dân Việt Nam 2005, Điều 163 là: “bao gồm vật, tiền, giấy tờ có giá, quyền tài sản” Các luật gia Hoa Kỳ cho rằng, “tài sản quyền người có liên quan tới vật, hay nói cách khác, bao gồm hệ thống quyền c dân Tòa án; giải vụ việc dân theo trình tự sơ thẩm, phúc thẩm, thừa nhận mặt pháp lý thủ đắc mối liên hệ với người khác mà liên quan tới vật, kể tiền giấy tờ có giá tiền, tài sản khác có quyền tài sản, công việc dịch vụ, thông tin, kết hoạt động trí óc, kể quyền sở hữu trí tuệ tài sản vơ hình” [1, tr.2] Vậy hợp đồng vay tiền hợp đồng vay tài sản với loại đối tượng tài sản cụ thể tiền Tiền loại tài sản có tính chất đặc biệt Pháp luật Việt Nam coi tiền loại tài sản riêng biệt có đặc điểm khác với vật: Tiền nhà nước độc quyền tạo ra, phát hành cịn vật thơng thường nhiều chủ thể tạo ra; khai thác trực tiếp cơng dụng Lu hữu ích từ đồng tiền mà phải qua cơng cụ tốn tích lũy ận định giá tài sản khác thơng qua mệnh giá Ở đây, ta cần phân biệt vă tiền đồng Việt Nam ngoại tệ Điều 22 Pháp lệnh Ngoại hối năm n 2005 quy định: “Trên lãnh thổ Việt Nam, giao dịch, toán, niêm yết, th quảng cáo người cư trú, người không cư trú không thực ạc ngoại tệ, trừ giao dịch với tổ chức tín dụng , trường hợp cần thiết sĩ khác Thủ tướng Chính phủ cho phép” [36] Như theo quy định Lu pháp luật, cá nhân tổ chức không cho vay ngoại tệ Do đó, ngoại tệ ật khơng đối tượng hợp đồng vay họ Hợp đồng vay tiền trước hết giao dịch dân sự, giao kết tắc “tự nguyện cam kết, thỏa thuận” điều kiện có hiệu lực giao dịch dân nói chung quy định Điều 122 BLDS năm 2005 như: Không vi phạm điều cấm pháp luật trái với đạo đức xã hội, người tham gia giao kết hợp đồng vay tiền có đủ lực hành vi dân người tham gia hợp đồng hoàn toàn tự nguyện Hợp đồng vay tiền qua trình phát triển xã hội hình thức cho vay tồn nhiều dạng khác nhau: Từ hình thức cho vay nặng lãi thời kỳ chiếm hữu nô lệ thời phong kiến, tới vay lãi suất thấp thời xã hội tư c bên phải tuân thủ nguyên tắc quan hệ dân sự, nguyên ràng hành lang pháp lý để quan tư pháp áp dụng thống có hiệu việc giải vụ án Theo quan điểm người viết có quy định BLTTDS 2015 chưa hợp lý, cụ thể: Thứ nhất, điều kiện đơn khởi kiện tài liệu chứng kèm theo đơn khởi kiện Tại điểm e Khoản Điều 192 BLTTDS 2015 bổ sung quy định trường hợp nguyên đơn không khai báo xác định nơi cư trú bị đơn người bị kiện trốn tránh, che giấu Tịa án khơng trả lại đơn kiện mà tiếp tục thụ lý Nhưng Thẩm phán phải tập hợp đầy đủ chứng cứ, sở để xác minh việc trốn tránh người bị kiện, người có quyền lợi, Lu nghĩa vụ liên quan Nhưng đây, trường hợp giải tranh chấp hợp đồng ận vay tiền hợp đồng vay tiền đơi không ghi nhận địa người vă vay tiền việc xác minh việc trốn tránh, che giấu người bị kiện n xác định cần có văn hướng dẫn cụ thể th Thứ hai, việc thông báo thụ lý trình chuẩn bị xét xử Theo ạc quy định Điều 196 BLTTDS 2015, thời hạn thông báo thụ lý ba ngày sĩ kể từ ngày thụ lý án, Thẩm phán phải thông báo văn cho nguyên Lu đơn, bị đơn, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan Nhưng quy định ật áp dụng vào thực tiễn lại xuất bất cập, thời hạn ngày làm họ việc để thực việc thông báo thụ lý vụ án chưa thật phù hợp Xét tất tranh chấp hợp đồng vay tiền tranh chấp có tính chất đặc thù đương tham gia vụ án, đương cư trú nhiều địa điểm khác nhau, số đương che giấu địa cá nhân cư trú hay thay đổi liên tục nơi cư trú mà không khai báo Do việc để tống đạt thông báo thụ lý vụ án đầy đủ cho đương thời hạn ngày làm việc khó khăn Vì vậy, pháp luật nên có quy định điều chỉnh thời hạn thông báo thụ lý vụ án lên tối thiểu ngày làm việc Thứ ba, việc định tạm đình giải vụ án Tại điểm đ 65 c vụ án dân thời hạn ngày làm việc chấp nhận, khoản Điều 214 BLTTDS năm 2015 trường hợp tạm đình trường hợp: cần đợi kết thực ủy thác tư pháp, ủy thác thu thập chứng đợi quan, tổ chức cung cấp tài liệu, chứng theo yêu cầu Tòa án giải vụ án Theo quy định khoản Điều 189 BLTTDS năm 2004 sửa đổi, bổ sung năm 2011 trường hợp tạm đình trường hợp: cần đợi kết thực ủy thác tư pháp đợi quan, tổ chức cung cấp tài liệu, chứng theo yêu cầu Tòa án giải vụ án mà thời hạn giải hết So với quy định Điều khoản Điều 189 BLTTDS năm 2004 sửa đổi, bổ sung năm 2011, quy định Lu bỏ cụm từ “mà thời hạn giải hết” Như trình chuẩn ận bị xét xử Tòa án định ủy thác đề nghị cá nhân, quan, tổ chức vă cung cấp tài liệu, chứng để giải vụ án không cần phải chờ hết thời hạn n chuẩn bị xét xử thời hạn 15 ngày 30 ngày theo quy định Điều th 105, 106 BLTTDS 2015 để cá nhân, quan, tổ chức thực yêu cầu mà ạc Tịa án định Tạm đình giải vụ án sĩ Việc áp dụng Điều 214 BLTTDS năm 2015 tháng vừa qua Lu dẫn đến tình trạng, vào tháng từ tháng đến tháng 9, Tòa án tổng ật kết năm công tác thường chạy theo tiêu thi đua, tiêu giải án nên họ Tòa án vào quy định định Tạm đình vụ tràn lan thời hạn giải chuẩn bị xét xử vụ án tính lại từ đầu Từ dẫn đến việc kéo dài thời gian giải vụ án Bên cạnh quy định quy định gửi định tạm đình cho Viện kiểm sát cấp Ở gửi định tố tụng không kèm tài liệu kèm theo để Viện kiểm sát thực công tác kiểm sát chặt chẽ, Viện kiểm sát không kiểm sát nội dung định Để kiểm sát tốt viện kiểm sát phải phối hợp với Thẩm phán để phôtô tài liệu, chứng thực cơng tác kiểm sát 66 c Khi có phục hồi, Tịa án thơng báo tiếp tục đưa vụ án giải Đề xuất, kiến nghị: tăng cường công tác phối hợp hai quan Tòa án - Viện kiểm sát xây dựng, ký kết Quy chế phối hợp để nâng cao hiệu giải án Cần xây dựng, hoàn thiện chế hoạt động Viện kiểm sát kiểm sát giải án Thứ tư, phát biểu Kiểm sát viên phiên tòa xét xử Tại Điều 262 BLTTDS 2015 quy định “ngay sau kết thúc phiên tòa, Kiểm sát viên phải gửi văn phát biểu ý kiến cho Tòa án để lưu vào hồ sơ vụ án” Là không phù hợp với thực tiễn xét xử, phát biểu Kiểm sát viên phiên tịa, phiên họp khơng phải vào tài liệu, chứng có hồ sơ vụ án Lu mà phải vào diễn biến trực tiếp phiên tòa Nên phát biểu ận kiểm sát viên chỉnh sửa nội dung hình thức văn sau vă nắm bắt diễn biến trực tiếp phiên tòa Vậy việc gửi văn phát biểu n cần thực sau kết thúc phiên tòa ngày quy định cũ th Thông tư liên tịch 04/2012/TTLT-VKSNDTC-TANDTC ngày 01 tháng ạc 08 năm 2012 [43] sĩ Mặt khác, quy định pháp luật việc vận dụng pháp luật để giải Lu vụ án chưa thống cách xác định loại quan hệ tranh chấp Xác định loại ật tranh chấp giải vụ án dân hay vụ án kinh doanh họ thương mại trường hợp Ngân hàng cho cá nhân, hộ gia đình vay theo ngày 03/12/2012 Hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao, cần xác định vay nhằm mục đích đem lại lợi nhuận án kinh doanh, thương mại, vay với mục đích tiêu dùng cá nhân án dân Tuy nhiên, việc xác định mục đích lợi nhuận mục đích tiêu dùng khó, vào trình bày, lời khai đương sự, thể hợp đồng, chứng khác , khó xác định vụ án dân hay kinh doanh thương mại Như cá nhân vay Ngân hàng sách xã hội cho hộ nghèo vay ni bị Có Tòa án xác định tranh chấp dân sự, có Tịa khác lại xác định tranh chấp kinh 67 c hợp đồng tín dụng Theo hướng dẫn Nghị 03/2012/NQ-HĐTP doanh, thương mại Đề xuất, kiến nghị: cần có văn hướng dẫn cụ thể việc phân biệt án trường hợp để quán trình áp dụng pháp luật, mang lại hiệu quả, đồng nhất, người dân thêm tin tưởng vào kết giải Tòa án cấp 3.2.2 Các giải pháp nâng cao chất lượng giải tranh chấp hợp đồng vay tiền Ngoài giải pháp hoàn thiện quy định pháp luật quy định BLTTDS 2015, để nâng cao chất lượng giải tranh chấp hợp đồng dân Lu nói chung hợp đồng vay tiền nói riêng cần phải thực đồng ận giải pháp công tác quản lý, đào tạo nhân lực, nâng cao trình độ chun vă mơn cho cán bộ, đặc biệt Thẩm phán, người phân công trực tiếp giải n vụ án Bên cạnh tăng cường cơng tác phối hợp, nâng cao ý thức pháp Về công tác quản lý, đạo điều hành ạc th luật người dân sau: sĩ Kiện toàn máy tổ chức Tòa án theo hướng xếp phân công Lu Thẩm phán giải vụ án cho phù hợp trình độ, lực, kinh nghiệm, sở ật trường người nhằm phát huy hết vai trò, khả họ họ trình giải vụ án Lãnh đạo tăng cường công tác quản lý, đạo điều vụ án… Để trình giải tranh chấp hợp đồng vay tiền đạt hiệu giai đoạn thụ lý phải xem xét kỹ đơn khởi kiện chứng người khởi kiện kèm theo đơn khởi kiện để định thụ lý hay không đặc biệt trường hợp khơng có điều luật quy định Sau thụ lý Thẩm phán phân công giải vụ án cần thu thập bổ sung tài liệu, chứng cần thiết phục vụ cho công tác nghiên cứu vụ án, Thẩm phán, thư ký phải nghiên cứu kỹ hồ sơ vụ án, đối chiếu chứng thu thập với quy định pháp luật (ghi rõ nội dung 68 c hành nhằm phát huy tinh thần trách nhiệm Thẩm phán, cán giải điều luật) vấn đề liên quan khác, đề xuất quan điểm rõ ràng trước trình lãnh đạo Bên cạnh đó, Viện kiểm sát tăng cường cơng tác thực kiểm sát việc tuân theo pháp luật tố tụng dân Tòa án giải án nói chung án dân tranh chấp hợp đồng vay tiền nói riêng Lãnh đạo Viện thường xuyên kiểm tra, giám sát việc giải án Kiểm sát viên nắm vững nội dung vụ án tình tiết liên quan để có hướng đạo, xử lý vụ án xác, kịp thời Việc không phần quan trọng giải đơn khiếu nại, tố cáo Lu Chánh án phải giải đơn khiếu nại người khởi kiện cách kịp ận thời, công bằng, độc lập tuân theo pháp luật n trị, phẩm chất đạo đức, lối sống vă Tăng cường công tác đào tạo, tập huấn, bồi dưỡng nghiệp vụ lý luận th Trong điều kiện văn quy phạm pháp luật lĩnh vực dân ạc thường xuyên thay đổi, bổ sung, ban hành nên cần thiết phải sĩ mở lớp tập huấn, bồi dưỡng nghiệp vụ cho cán Thẩm phán, Thư ký Lu quy định pháp luật để đảm bảo quy định áp dụng ật đồng bộ, kịp thời họ Về chun mơn nghiệp vụ Thẩm phán nắm vai trị vơ quan tiền Nên phẩm chất, đạo đức lối sống người Thẩm phán ảnh hưởng lớn đến chất lượng hoạt động xét xử Việc nâng cao trình độ chun mơn nghiệp vụ, lĩnh trị, phẩm chất đạo đức, lối sống, tinh thần trách nhiệm công tác cho Thẩm phán, cán bộ, nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ cán Trước mắt cần trọng, thường xuyên đọc, nghiên cứu Bộ luật, Luật, Pháp lệnh ban hành, Thông tư liên tịch, Nghị Hội đồng Thẩm phán TANDTC , giúp Thẩm phán cập nhật chủ trương, sách Đảng, nghiên cứu sửa đổi, bổ sung quy định 69 c trọng đưa phán giải tranh chấp phát sinh hợp đồng vay pháp luật, khơng nâng cao tính nhạy bén, lĩnh trị, mà cịn bổ sung kiến thức chuyên môn nghiệp vụ, giúp thân vững vàng công tác xét xử, xử lý đắn tình Chính trị - pháp lý hoạt động nghiệp vụ Tăng cường đào tạo đại học, lý luận trị, ngoại ngữ, tin học nghiệp vụ quản lý nhà nước Về phẩm chất – đạo đức ngồi việc nâng cao trình độ chun mơn Thẩm phán, Thư ký, cán cần trau dồi đạo đức, phẩm chất, lối sống, vượt khó khăn để làm tốt cơng việc với thời gian, chất lượng hiệu cao; “chí cơng vơ tư” từ suy nghĩ, hành động; chống Lu tham ô, lãng phí ận Tăng cường công tác hướng dẫn pháp luật tổng kết rút kinh nghiệm vă thực tiễn n Trong thời gian qua, việc giải thích hướng dẫn pháp luật cấp th đơn vị cấp thường thực nhiều hình thức ạc khác nhau: Qua cơng tác báo cáo hàng năm, văn hướng dẫn, sĩ trả lời thỉnh thị với vi phạm việc áp dụng pháp luật để giải Lu vụ án Thông tư liên ngành hay Nghị Hội đồng ật Thẩm phán TANDTC Thành lập trang web ngành đăng thông báo rút họ kinh nghiệm, văn hướng dẫn Khi có sai phạm Tịa án tỉnh chấp, loại vụ việc để tham khảo rút kinh nghiệm Tránh tái phạm, lúng túng gặp vướng mắc tương tự Tạo chủ động việc giải vụ án Đề nghị TAND tối cao cần tổng hợp hệ thống hoá thông báo rút kinh nghiệm sai sót việc giải vụ án tranh chấp hợp đồng toàn quốc, gửi cho TAND, Viện kiểm sát cấp để nghiên cứu vận dụng trình giải án 70 c tổng hợp, hướng dẫn nghiệp vụ Tòa cấp theo loại tranh Tăng cường phối hợp giải án Lãnh đạo hai ngành Tòa án, Viện kiểm sát tăng cường tổ chức họp liên ngành để đưa vụ án có tính chất phức tạp bị kháng nghị để xem xét rút kinh nghiệm, đảm bảo công tác giải vụ án quy định pháp luật Đối với vụ án phức tạp, Thẩm phán Kiểm sát viên cần có phối hợp đánh giá chứng Sự phối hợp tốt Viện kiểm sát, Tòa án tạo điều kiện cho Kiểm sát viên Thẩm phán trao đổi thủ tục tố tụng nội dung vụ án; sai sót nhỏ q trình giải vụ án thẩm phán để khắc phục mà không cần phải kiến nghị Mối quan hệ Lu Tòa án VKS; Thẩm phán Kiểm sát viên phải dựa nguyên ận tắc bảo đảm cho pháp luật chấp hành nghiêm chỉnh thống vă Sự phối hợp Tòa án quan hữu quan cung cấp tài n liệu, chứng liên quan đến vụ án cần giải Đối với hợp đồng vay tiền th gồm tài liệu giấy tờ chứng nhận quyền sở hữu tài sản chấp ạc đảm bảo khoản vay, xác nhận nơi cư trú bị đơn, văn xác nhận công sĩ chứng, chứng thực Việc phối hợp nhịp nhàng, cung cấp kịp thời tài liệu Lu chứng liên quan quan hữu quan, tạo điều kiện thuận lợi cho ật công tác xét xử Tòa án, rút ngắn thời gian giải họ Trách nhiệm Kiểm sát viên kiểm sát giải án tranh chấp c hợp đồng vay tiền Kiểm sát viên phải kiểm sát thủ tục tố tụng đảm bảo cho trình giải vụ án Thẩm phán, Tòa án theo quy định pháp luật Kiểm sát viên kiểm sát nội dung giải vụ án Bám sát nội dung phát biểu ý kiến nội dung giải vụ án, sở xem xét chứng Kiểm sát viên phát biểu quan điểm Cán bộ, Kiểm sát viên phải nắm vững quy định pháp luật, hướng dẫn nghiệp vụ, Quy chế Ngành thông báo rút kinh nghiệm Viện kiểm sát cấp trên, ngồi cịn phải am hiểu kiến thức khoa học 71 nhiều ngành luật khác, nhằm đáp ứng nhu cầu công cải cách tư pháp hội nhập quốc tế, có lập trường quan điểm vững vàng, phẩm chất đạo đức tốt Cán bộ, Kiểm sát viên phải thật nhiệt tình với cơng việc, có ý thức trách nhiệm nhiệm vụ giao, thường xuyên cập nhật văn pháp luật, chịu khó nghiên cứu, trau dồi kiến thức chuyên môn, nghiệp vụ công tác, nắm vững quy định BLTTDS, văn pháp luật chuyên ngành có liên quan văn hướng dẫn, đạo nghiệp vụ cấp Khi phân công kiểm sát giải vụ án, Kiểm sát viên phải nghiên cứu kỹ hồ sơ, nắm vững nội dung, chứng tình tiết vụ án Lu nhằm chủ động trình đưa quan điểm giải vụ án Việc ận nghiên cứu hồ sơ sở đánh giá toàn diện, khách quan phương vă pháp phân tích, so sánh, tổng hợp để xem xét tài liệu, chứng đủ n phản ánh thực khách quan vụ án…Kiểm sát viên xem xét, th đánh giá tài liệu, chứng có hồ sơ vụ án thu thập đầy đủ ạc chưa? Các tài liệu thu thập có theo trình tự quy định pháp sĩ luật hay khơng? Q trình nghiên cứu, Kiểm sát viên cần trao đổi với Lãnh Lu đạo đơn vị để làm rõ vấn đề vướng mắc, chưa rõ biện pháp ật xử lý họ Sau nhận án, định Tòa án, Kiểm sát viên cần chứng có hồ sơ vụ án nội dung diễn phiên tịa hay khơng để làm tham mưu cho Lãnh đạo Viện kháng nghị phúc thẩm hay báo cáo lên Viện kiểm sát cấp kháng nghị kịp thời Mỗi cán bộ, Kiểm sát viên phải nỗ lực phấn đấu, nâng cao tinh thần trách nhiệm, học hỏi kinh nghiệm thường xuyên cập nhật, nghiên cứu, nắm vững quy định pháp luật để vận dụng giải vụ án pháp luật Thường xuyên rèn luyện kỹ năng, trao đổi, học hỏi rút kinh nghiệm kỹ kiểm sát xét xử phiên tòa, phương pháp nghiên cứu kiểm sát 72 c phải kiểm tra kỹ nội dung án, định có phù hợp với tài liệu, án, định để xác định dạng vi phạm, đảm bảo tính xác, có Q trình kiểm sát trước hết phải nắm trình tự thủ tục tố tụng, pháp luật để đối chiếu nội dung, ý đến nội dung trọng tâm nguyên tắc hòa giải, xác định tư cách người tham gia tố tụng, phạm vi yêu cầu khởi kiện, trình tự thủ tục phiên tịa xem xét việc thay đổi, bổ sung rút yêu cầu Kết luận Chƣơng Từ quy định pháp luật tố tụng dân thực tiễn đặt công Lu tác giải tranh chấp hợp đồng vay tiền, chúng tơi nhận thấy u ận cầu, địi hỏi đặt việc đổi mới, hoàn thiện quy định pháp luật vă thủ tục tố tụng cho Tịa án thực hiệu cơng tác xét xử Viện n kiểm sát thực tốt chức kiểm sát xét xử vụ án Trên sở yêu th cầu đặt việc đổi thủ tục tố tụng, đổi hoạt động tố tụng, ạc đưa hệ thống giải pháp bao gồm giải pháp pháp lý sĩ giải pháp nâng cao chất lượng giải án tranh chấp hợp đồng vay tiền Lu Hiện nay, BLTTDS năm 2015 thông qua, BLTTDS ật giải vướng mắc, bất cập tồn thực tiễn thi hành BLTTDS họ năm 2004 sửa đổi bổ sung năm 2011 Bên cạnh đó, văn hướng dẫn BLTTDS năm 2004 tỏ thiếu đồng bộ, phù hợp với thay đổi quy định BLTTDS 2015 Do đó, để đảm bảo cho q trình áp dụng pháp luật cần ban hành hệ thống văn hướng dẫn thi hành luật Ngoài ra, với nhận thức để đảm bảo chất lượng giải vụ án tranh chấp hợp đồng vay tiền, cần áp dụng cách đồng giải pháp khác bên cạnh giải pháp pháp luật để bảm bảo khắc phục hạn chế, thiếu sót liên quan đến hoạt động Tuy nhiên, phạm vi đề tài Luận văn 73 c ban hành nên chưa có hệ thống văn hướng dẫn thi hành luật thạc sĩ, tập trung vào số giải pháp nâng cao, thay đổi nhận thức trách nhiệm cán bộ, kiểm sát, thay đổi phương thức đạo điều hành, phương thức đào tạo, tổ chức cán cán bộ, Thẩm phán, Kiểm sát viên làm công tác kiểm sát xét xử, cải thiện điều kiện sở vật chất, trang thiết bị phục vụ cho hoạt động giải tranh chấp hợp đồng vay tiền ận Lu n vă ạc th sĩ ật Lu c họ 74 KẾT LUẬN Hợp đồng vay tiền dạng hợp đồng dân Đây loại hợp đồng tồn lâu đời phổ biến nước ta nhằm đáp ứng kịp thời nhu cầu vốn để sản xuất kinh doanh giải khó khăn tạm thời đời sống hàng ngày cá nhân Mặt khác, hợp đồng vay tiền góp phần vào việc lưu thông tiền tệ, ổn định đời sống kinh tế xã hội Qua thời gian, chế định hợp đồng vay tiền ngày hoàn thiện Hợp đồng vay tiền giống loại hợp đồng dân khác Bộ luật Dân năm 2005 kế thừa, phát Lu triển dựa tự thoả thuận thống ý chí bên cho vay ận bên vay Việc giải tranh chấp phát sinh từ quan hệ nhằm bảo vệ vă quyền lợi ích bên, bảo vệ an ninh trật tự mối quan hệ n giao dịch th Giải tranh chấp vay tài sản nói chung tranh chấp hợp ạc đồng vay tiền nói riêng hình thức thực pháp luật hình sĩ thức đặc thù, đối tượng hợp đồng tiền mặt Thẩm phán, Hội thẩm Lu nhân dân người tiến hành tố tụng hoạt động giải án dân ật Nhà nước giao thẩm quyền giải tranh chấp hợp đồng vay tiền họ Nhưng phải tuân theo nguyên tắc pháp luật tố tụng dân sự, nhằm lựa chọn bên đương Từ nghiên cứu lý luận thực tiễn giải tranh chấp hợp đồng vay tiền bất cập nêu đề nghị giải pháp trình nghiên cứu giải tranh chấp hợp đồng vay tiền góp hồn thiện quy định pháp luật tố tụng dân sự, đặc biệt BLTTDS 2015 vừa ban hành nhiều tồn tại, bất cập chưa ban hành kịp thời văn hướng dẫn thực BLTTDS 2015 Đồng thời đưa giải pháp để nâng cao chất lượng giải tranh chấp phát sinh từ loại hợp đồng Để hoàn thiện pháp 75 c quy phạm pháp luật đắn để phân xử, bảo đảm quyền lợi hợp pháp luật giải tranh chấp hợp đồng vay tiền kinh tế thị trường đòi hỏi cấp bách, đồng thời nhiệm vụ khó khăn, phức tạp Địi hỏi phải có q trình nghiên cứu lâu dài với trình độ kiến thức chuyên sâu để đưa giải pháp hoàn thiện hệ thống pháp luật vay tài sản nói chung pháp luật giải tranh chấp hợp đồng vay nước ta ận Lu n vă ạc th sĩ ật Lu c họ 76 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO Bach L., Civil D., (1999), Tome 1, 13e Edition, Sirey Bản án dân sơ thẩm số 22/2012/DSST ngày 14/02/2012 Viện kiểm sát nhân dân thành phố Quy Nhơn tỉnh Bình Định Bản án sơ thẩm số 31/2012/ST-DS ngày 31/03/2012 Viện kiểm sát nhân dân huyện Hồi Nhơn tỉnh Bình Định Bản án sơ thẩm số 06/2012/ DS-ST ngày 03/05/2012 Viện kiểm sát nhân dân huyện Tây Sơn tỉnh Bình Định Lu Bản án sơ thẩm số 51/2013/ST-DS ngày 31/05/2013 Viện kiểm sát ận nhân dân huyện Phù Mỹ tỉnh Bình Định Bản án phúc thẩm số 153/2012/DS-PT ngày 19/11/2012 Viện kiểm th n sát nhân dân huyện tỉnh Bình Định vă Bản án dân sơ thẩm số 02/2015/DSST ngày 12/012015 Viện kiểm sĩ ạc sát nhân dân huyện Hoài Nhơn tỉnh Bình Định Bản án dân sơ thẩm số 20/2015/DSST ngày 03/02/2015 Viện kiểm ật Lu sát nhân dân thành phố Quy Nhơn tỉnh Bình Định Bản án sơ thẩm số 06/2015/DS-PT ngày 02/03/2015 Viện kiểm sát 10 Bản án sơ thẩm số 52/2015/DS-PT ngày 14/04/2015 Viện kiểm sát nhân dân thành phố Quy Nhơn tỉnh Bình Định 11 Bản án sơ thẩm số 52/2015/DS-ST ngày 08/09/2015 Viện kiểm sát nhân dân huyện Phù Mỹ tỉnh Bình Định 12 Trần Văn Biên (2001), Một số vướng mắc việc giải tranh chấp hợp đồng vay tài sản liên quan đến trả lãi lãi suất, Tạp chí nhà nước pháp luật, số 11/2001 13 Bộ trị (2002), Nghị số 08/NQ-TW ngày 02/01/2002 “Một số nhiệm vụ trọng tâm công tác tư pháp thời gian tới” c họ nhân dân huyện Tây Sơn tỉnh Bình Định 14 Bộ tư pháp (2000), Nghị định số 08/2000/NĐ-CP Về đăng ký giao dịch bảo đảm 15 Bộ Tư pháp, Luật Phá sản 2014 16 Bộ tư pháp Viện khoa học pháp lý (2006), Từ điển luật học, NXB Từ điển luật học NXB Tư pháp, Hà Nội (tr 287), tr 729 17 Nơng thị Bích Diệp (2006), Thế chấp tài sản để đảm bảo thực nghĩa vụ theo pháp luật Việt Nam, Luận Văn thạc sĩ luật học, Học viện khoa học xã hội, Hà Nội 18 Bùi Thị Duyên (2014), Pháp luật chấp tài sản để đảm bảo thực Lu nghĩa vụ dân - Thực trạng phương hướng hoàn thiện, Luận ận Văn thạc sĩ luật học, Học viện khoa học xã hội, Hà Nội án, Tập I, NXB CHính trị quốc gia, Hà Nội n vă 19 Đỗ Văn Đại (2013), Luật hợp đồng Việt Nam – Bản án bình luận th 20 Hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao, Nghị số 03/2012/NQ- ạc HĐTP ngày 3/12/2012 sĩ 21 Hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao (2012), Nghị định Lu 03/2012/NQ-HĐTP hướng dẫn thi hành số quy định phần thứ ật “Những quy định chung” Bộ luật Tố tụng dân sửa họ đổi, bổ sung theo Luật sửa đổi, bổ sung số điều Bộ luật Tố tụng 22 Hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao (2012), Nghị số 04/2012/NQ-HĐTP Hướng dẫn thi hành số quy định “chứng minh chứng cứ” Bộ luật Tố tụng dân sửa đổi, bổ sung theo luật sửa đổi, bổ sung số điều Bộ luật Tố tụng dân 23 Nguyễn Thị Thủy Khiêm (2016), Nhiệm vụ trọng tâm công tác kiểm sát việc giải vụ, việc dân nhằm thực tốt Bộ luật Tố tụng dân 2015, Tạp chí kiểm sát số 20/2016, tr 3-13 c dân 24 Nguyễn Phương Linh (2015), Lãi suất hợp đồng cho vay tài sản theo pháp luật Việt Nam nay, Luận văn thạc sĩ Luật học, Học viện khoa học xã hội, Hà Nội 25 Hoàng Phê (Chủ biên), Từ điển tiếng Việt, Nxb, Đà Nẵng, 1996, tr.1127 26 Nguyễn Thị Hồi Phương (2016), Bình luận điểm luật Tố tụng dân năm 2015, Nxb Hồng Đức - Hội Luật gia Việt Nam 27 Quốc hội khóa 11 (2004), Bộ luật dân năm 2005 28 Quốc hội khóa 13 (2013), Hiến pháp 2013 29 Quốc hội khóa 13 (2014), Luật Hơn nhân gia đình 2014 Lu 30 Quốc hội khóa 13 (2014), Luật tổ chức TAND 2014, ận 31 Quốc hội khóa 13 (2015), Bộ luật tố tụng dân năm 2015 vă 32 Nguyễn Ngọc Tài (2014), Xử lý tài sản chấp để đảm bảo khoản thực n hợp đồng vay tài sản với tổ chức tín dụng theo pháp luật Việt th Nam,Luận văn thạc sĩ luật học, Học viện khoa học xã hội, Hà Nội ạc 33 Nguyễn Tiến Thành (2006), Lãi suất hợp đồng vay tài sản theo sĩ pháp luật dân Việt Nam, Luận án tiến sĩ, Đại học Luật Hà Nội., Hà ật Lu Nội 34 Tòa án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối Cao, Bộ Tư pháp, họ Bộ Tài Chính (2014), Thơng tư liên tịch số 02/2014/TTLT-TANDTC- Điều 92 Bộ luật tố tụng dân sửa đổi, bổ sung theo Luật sửa đổi, bổ sung số điều Bộ luật tố tụng dân định giá tài sản, thẩm định giá tài sản 35 Trường đại học Luật Hà Nội (1999), Từ điển giải thích thuật ngữ luật học, Nxb Cơng an nhân dân, Hà Nội, tr.232,233 36 Ủy ban thường vụ Quốc hội (2005), Pháp lệnh quản lý Ngoại hối, Hà Nội 37 Ủy ban thường vụ quốc hội (2009), Pháp lệnh số 10/2009/UBTVQH12 c VKSNDTC-BTP-BTC, ngày 28 tháng năm 2014 hướng dẫn thi hành