BỘ TƯ PHÁP TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT HÀ NỘI BÀI TẬP NHĨM MƠN HỌC: LUẬT THI HÀNH ÁN DÂN SỰ ĐỀ BÀI 01 Phân tích, đánh giá quy định pháp luật thi hành án dân Việt Nam hành thủ tục định thi hành án trường hợp thi hành án theo đơn yêu cầu thi hành án nêu kiến nghị hoàn thiện pháp luật vấn đề DANH MỤC CHỮ CÁI VIẾT TẮT BLTTDS: Bộ luật tố tụng dân CQTHADS: Cơ quan thi hành án dân THADS: Thi hành án dân TAND: Tòa án nhân dân THA: Thi hành án THADSVN: Thi hành án dân Việt Nam UBND: Ủy ban nhân dân VKSND: Viện kiếm sát nhân dân XHCN: Xã hội chủ nghĩa MỤC LỤC MỞ ĐẦU I Khái quát chung thủ tục thi hành án dân Một số khái niệm Đặc điểm thủ tục thi hành án dân Vai trò thủ tục thi hành án dân II Quy định pháp luật Việt Nam hành thủ tục định thi hành án trường hợp thi hành án theo đơn yêu cầu thi hành án Cấp án, định “để thi hành” Quyền yêu cầu người thi hành án việc tiếp nhận, từ chối nhận đơn yêu cầu quan thi hành án dân 2.1 Yêu cầu thi hành án dân 2.2 Tiếp nhận đơn yêu cầu thi hành án dân 2.3 Từ chối nhận đơn yêu cầu thi hành án dân Ra định thi hành án theo đơn yêu cầu III Đánh giá quy định pháp luật Việt Nam hành thủ tục định thi hành án trường hợp thi hành án theo đơn yêu cầu thi hành án Những tiến đạt Một số vướng mắc, bất cập tồn 11 IV Kiến nghị hoàn thiện pháp luật thủ tục định thi hành án trường hợp thi hành án theo đơn yêu cầu thi hành án 15 Một số kiến nghị hoàn thiện quy định pháp luật thủ tục định thi hành án trường hợp thi hành án theo đơn yêu cầu thi hành án 15 Một số giải pháp nâng cao hiệu áp dụng quy định pháp luật thủ tục định thi hành án trường hợp thi hành án theo đơn yêu cầu thi hành án 17 KẾT LUẬN 17 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 18 MỞ ĐẦU Quyết định thi hành án để tổ chức thi hành án dân Do đó, để có tổ chức thi hành án dân trước tổ chức thi hành án, thủ trưởng quan thi hành án dân có thẩm quyền thi hành án phải định thi hành án Thi hành án dân nói chung mang lại quyền, lợi ích cho đương nên pháp luật quy định thủ trưởng quan thi hành án dân có thẩm quyền thi hành án định thi hành án có yêu cầu người thi hành án người phải thi hành án (trừ phần án, định quan thi hành án dân chủ động định thi hành nhằm bảo vệ lợi ích Nhà nước bảo đảm hiệu lực án, định) Hiện nay, pháp luật Việt Nam ban hành nhiều quy định nhằm nâng cao hiệu thủ tục định thi hành án trường hợp thi hành án theo đơn yêu cầu Tuy nhiên, bên cạnh kết đạt tồn số hạn chế gây khó khăn việc áp dụng pháp luật vào thực tiễn Để nghiên cứu sâu vấn đề này, nhóm chúng em xin lựa chọn đề số 01: “Phân tích, đánh giá quy định pháp luật thi hành án dân Việt Nam hành thủ tục định thi hành án trường hợp thi hành án theo đơn yêu cầu thi hành án nêu kiến nghị hoàn thiện pháp luật vấn đề này.” Trong trình làm hồn thiện nhóm, chúng em cịn nhiều sai sót kính mong q thầy, xem xét góp ý để làm tiền I Khái quát chung thủ tục thi hành án dân Một số khái niệm Thủ tục – xét mặt ngơn ngữ có nghĩa “những việc cụ thể phải làm theo trình tự quy định, để tiến hành cơng việc có tính chất thức” Trình tự xếp thứ tự trước sau Do đó, hiểu khái niệm thủ tục phải thực công việc định theo quy định cụ thể xếp theo trình tự định Cịn thi hành “thực điều thức định” Khái niệm “dân sự” phải hiểu theo nghĩa rộng, quan hệ khơng phải hình phạt nhân thân cá nhân Các án định dân quan thi hành án thi hành không án, định Toà án vụ án dân sự, kinh tế, lao động, phá sản doanh nghiệp, án định dân sự, phạt tiền, tịch thu tài sản, xử lý vật chứng, tài sản, truy thu tiền, tài sản thu lợi bất chính, án phí án, định Tồ án vụ việc hành Hơn nữa, quan THADS giao nhiệm vụ thi hành định tổ chức khơng phải Tồ án, định trọng tài.1 Như vậy, thủ tục thi hành án dân trình tự thi hành án, định dân quan thi hành án dân thực theo quy định pháp luật Thi hành án dân theo yêu cầu chế định pháp luật hệ thống pháp luật thi hành án dân nước ta, chế định đảm bảo nhà nước quyền lợi người thi hành án theo định có hiệu lực pháp luật định, án Tòa án… buộc bên có nghĩa vụ thi hành án phải thực Đặc điểm thủ tục thi hành án dân Thứ nhất, thủ tục THADS cách thức, trình tự tổ chức thi hành án, định dân có hiệu lực thi hành pháp luật quy định, bao gồm nhiều thủ tục khác Thủ tục THADS pháp luật quy định, tuỳ tiện trình tổ chức thực thi hành án mà phải tuân thủ quy định pháp luật Thứ hai, thủ tục THADS thủ tục nhằm thi hành chủ yếu án, định dân có hiệu lực thi hành Tồ án Căn để THA án, định Toà án có hiệu lực pháp luật Ngược lại, sau có án, định Tồ án, quan THADS thụ lý bảo đảm định, án có hiệu lực thực tế THADS giai đoạn kết tiếp giai đoạn xét xử, có mối quan hệ mật thiết với giai đoạn trước Tuy nhiên, THA hoạt động bắt đầu định Thủ trưởng CQTHA, thủ tục mang tính độc lập tương đối Có định Thủ trưởng CQTHA, chủ thể có trách nhiệm nghĩa vụ liên quan buộc phải chấp hành Thứ ba, thủ tục THADS quan, tổ chức thi hành án thực CQTHA quan chuyên trách để thực thi án, định có hiệu lực thi hành thực tế Việc định THA để bảo đảm quyền lợi nghĩa vụ đương Thủ trưởng CQTHA đảm nhiệm Bản án, định Tồ án có hiệu lực CQTHA, tổ chức THADS thực theo thủ tục thi hành án cách độc lập không cá nhân, quan, tổ chức can thiệp trái pháp luật vào trình THADS Thứ tư, thủ tục THADS vai trò chủ đạo thuộc chấp hành viên CQTHADS THADS hoạt động phức tạp nên cần có phối hợp quan, tổ chức, cá nhân Trách nhiệm phối hợp bao gồm quan hệ Toà án ban hành án, định dân sự, lực lượng cảnh sát nhân dân, quyền địa phương quan, tổ chức liên quan khác với CQTHADS chấp hành viên Phạm Hoàng Phương Anh, Thủ tục thi hành án, định dân Toà án Việt Nam, Luận văn thạc sĩ Luật học, tr Vai trò thủ tục thi hành án dân Một là, thủ tục THADS sở, điều kiện phương tiện cần thiết để quan cán có thẩm quyền quản lý nhà nước thực công việc thuộc chức năng, nhiệm vụ Hai là, hệ thống quy phạm quy định thủ tục hành THADS nói riêng tạo khung pháp lý, trật tự ổn định cho CQTHA nói riêng quan chức khác làm việc theo pháp luật Thông qua đó, hiệu THADS tăng cường Nhờ vậy, quyền lợi ích người dân đảm bảo Ba là, thủ tục THADS điều kiện bắt buộc phải thực CQTHA quan có thẩm quyền bên đương Thơng qua đó, nhằm tạo ý thức tn thủ, chấp hành nghiêm chỉnh pháp luật sống nhằm tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa nói chung II Quy định pháp luật Việt Nam hành thủ tục định thi hành án trường hợp thi hành án theo đơn yêu cầu thi hành án Cấp án, định “để thi hành” Để đảm bảo cho quyền u cầu đương Tịa án phải cấp án, định cho đương (người THA người phải THA) để thi hành Điều 25 Luật THADS năm 2008, sửa đổi, bổ sung năm 2014 quy định trách nhiệm cấp án, định: “Tòa án, Chủ tịch Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia, Hội đồng xử lý vụ việc hạn chế cạnh tranh, Hội đồng giải khiếu nại định xử lý vụ việc cạnh tranh, Trọng tài thương mại án, định quy định Điều Luật phải cấp cho đương án, định có ghi “Để thi hành”” Việc cấp án, định để thi hành quy định cụ thể văn pháp luật hành Đối với loại án, định quan khác có quy định thời hạn cấp khác Theo Điều 484 BLTTDS năm 2015 quy định: “Khi án, định Tòa án thuộc trường hợp thi hành theo quy định Điều 482 Bộ luật Tịa án án, định phải cấp cho người thi hành án người phải thi hành án án định có ghi “để thi hành”” Đối với án, định phần án, định Tịa án cấp sơ thẩm khơng bị kháng cáo, kháng nghị theo thủ tục phúc thẩm; án, định Tòa án cấp phúc thẩm, định giám đốc thẩm tái thẩm Tòa án; định theo thủ tục đặc biệt Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao quy định Điều 360 BLTTDS năm 2015 Đối với án, định cấp dưỡng, trả lương, trả công lao động, trợ cấp việc, trợ cấp việc làm, trợ cấp sức lao động bồi thường thiệt hại tính mạng, sức khỏe, tổn thất tinh thần, nhận người lao động trở lại làm việc Tịa án ban hành án, định phải chuyển giao án, định cho quan THA cấp với Tòa án xét xử sơ thẩm thời hạn 15 ngày, kể từ ngày ban hành án, định Đối với định áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời Tòa án định phải chuyển giao định cho quan THA cấp Quyền yêu cầu người thi hành án việc tiếp nhận, từ chối nhận đơn yêu cầu quan thi hành án dân 2.1 Yêu cầu thi hành án dân Việc yêu cầu THADS phải đáp ứng điều kiện như: phải người có quyền yêu cầu THA, đơn yêu cầu THA người phải thời hiệu THA, đơn THA yêu cầu phải gửi đến quan THA có thẩm quyền, người nộp đơn yêu cầu nội dung án, định Đương tự thực quyền yêu cầu THA theo quy định pháp luật ủy quyền cho người khác yêu cầu THA cách thức sau: nộp đơn trực tiếp quan THADS, trực tiếp trình bày lời nói quan THADS gửi đơn qua bưu điện -Về người có quyền yêu cầu thi hành án: Theo Luật THADS hành, người có quyền nộp đơn yêu cầu THADS người THA, người phải THA người THADS, người phải THADS ủy quyền Quy định xuất phát từ việc tôn trọng quyền tự định đoạt người THA người phải THA -Thời hiệu yêu cầu THA: Theo Điều 30 Luật THADS năm 2008, sửa đổi, bổ sung năm 2014, thời hiệu yêu cầu THA 05 năm kể từ ngày án, định có hiệu lực pháp luật nghĩa vụ đến hạn hay đến định kỳ quy định án Quá thời hạn này, người yêu cầu THA không chứng minh trở ngại khách quan kiện bất khả kháng mà yêu cầu THA thời hạn hết quyền yêu cầu THA - Nội dung yêu cầu THA: Đơn yêu cầu THA đơn phải có nội dung như: Họ, tên, địa người yêu cầu; tên quan THADS nơi yêu cầu; họ tên, địa người THA, người phải THA; nội dung yêu cầu THA; thông tin tài sản điều kiện THA người phải THA Người làm đơn yêu cầu THA phải ghi rõ ngày, tháng, năm làm đơn Đơn phải người yêu cầu THA ký tên điểm chỉ, trường hợp đương pháp nhân phải có chữ kí người đại diện hợp pháp pháp nhân phải có dấu pháp nhân 2 Khoản Điều 31 Luật THADS năm 2014 Trường hợp người yêu cầu THA trình bày trực tiếp lời nói quan THADS cán quan THA phải lập biên ghi rõ yêu cầu người yêu cầu THA Biên phải có đủ nội dung đơn yêu cầu THA, có chữ kí điểm người yêu cầu, chữ kí người lập biên Biên lập có giá trị đơn yêu cầu -Thẩm quyền THA: Thẩm quyền THADS quy định Điều 35 Luật THADS năm 2008, sửa đổi, bổ sung năm 2014.Thơng thường quan THA có thẩm quyền THA ban đầu quan THADS cấp với Tòa án nơi xét xử sơ thẩm vụ việc dân sự, quan THADS có điều kiện thi hành tốt nhất, việc xác minh nhân thân, điều kiện THA người phải THA thuận lợi, dễ dàng, thuận lợi giảm chi phí THA cho đương Cơ quan có thẩm quyền THADS bao gồm: quan THADS cấp huyện (được quy định khoản Điều 35); quan THADS cấp tỉnh (được quy định khoản Điều 35) quan THA cấp quân khu (được quy định khoản Điều 35) 2.2 Tiếp nhận đơn yêu cầu thi hành án dân Tại khoản Điều 31 Luật THADS năm 2008, sửa đổi, bổ sung năm 2014, tiếp nhận yêu cầu THA, quan THADS phải kiểm tra nội dung yêu cầu tài liệu kèm theo, vào sổ nhận yêu cầu THA thông báo văn cho người yêu cầu Ngay sau nhận đơn quan THADS phải cấp gửi đường bưu điện giấy biên nhận cho người nộp đơn Luật THADS sửa đổi, bổ sung năm 2014 quy định rõ việc quan THADS phải thông báo văn việc tiếp nhận yêu cầu; việc từ chối yêu cầu THA cho người yêu cầu 2.3 Từ chối nhận đơn yêu cầu thi hành án dân Theo khoản Điều 31 Luật THADS năm 2008, sửa đổi, bổ sung năm 2014 quy định: quan thi hành án dân từ chối yêu cầu thi hành án phải thông báo văn cho người yêu cầu thời hạn 05 ngày làm việc, kể từ ngày nhận yêu cầu thi hành án trường hợp sau đây: Một là, người yêu cầu quyền yêu cầu thi hành án nội dung yêu cầu không liên quan đến nội dung án, định; án, định không làm phát sinh quyền, nghĩa vụ đương theo quy định Luật Hai là, quan thi hành án dân u cầu khơng có thẩm quyền thi hành án Ba là, hết thời hiệu yêu cầu thi hành án.4 Ra định thi hành án theo đơn yêu cầu -Thời hạn định THA theo đơn yêu cầu: Khoản Điều 31 Luật THADS năm 2014 Phạm Văn Đạo, Thủ tục thi hành án dân thực tiễn áp dụng quan thi hành án dân tỉnh Sơn La, Luận văn thạc sĩ Luật học, tr 16 Theo khoản Điều 36 Luật THADS năm 2008, sửa đổi, bổ sung năm 2014 quy định thời hạn định THA theo yêu cầu 05 ngày làm việc, kể từ ngày nhận yêu cầu THA -Thẩm quyền định THA: Cơ quan THA có thẩm quyền thực việc THA quan có điều kiện THA tốt (nơi người phải THA làm việc, cư trú nơi có tài sản để THA) Theo quy định khoản Điều Nghị định số 62/2015/NĐ-CP ngày 18/07/2015 quy định chi tiết hướng dẫn thi hành số điều Luật THADS Thủ trưởng quan THADS định THA cho yêu cầu THA Trường hợp án, định có người phải THA cho nhiều người thi hành đương yêu cầu thi hành vào thời điểm Thủ trưởng quan THA định THA chung cho nhiều yêu cầu Trường hợp nhiều người nhận tài sản cụ thể nhận chung khoản tiền theo án định có người yêu cầu THA Thủ trưởng quan THADS định THA người có yêu cầu, đồng thời thông báo cho người thi hành án khác để yêu cầu THA vòng 30 ngày Hết thời hạn trên, chấp hành viên giao tài sản cho người có yêu cầu để quản lý Quyền lợi ích người THA tài sản giải theo thỏa thuận theo quy định pháp luật III Đánh giá quy định pháp luật Việt Nam hành thủ tục định thi hành án trường hợp thi hành án theo đơn yêu cầu thi hành án Những tiến đạt Pháp luật Thi hành án Việt Nam hành có nhiều điểm tiến quy định thủ tục định thi hành án trường hợp thi hành án theo đơn yêu cầu thi hành án Cụ thể: Thứ nhất, quy định người có quyền yêu cầu thi hành án, nhằm khuyến khích người phải thi hành án tự giác chấp hành nghĩa vụ án, định nhằm bảo đảm quyền lợi họ nên không người thi hành án mà người phải thi hành án có quyền làm đơn yêu cầu thi hành án Thứ hai, thời hiệu yêu cầu thi hành án, Luật THADS hành quy định thời hiệu yêu cầu THA dài so với trước (3 năm), năm để bảo vệ tốt quyền người THA người phải THA Đây điểm Luật THADS mang lại lợi ích thiết thực cho người THA việc tạo hội nhiều cho họ bảo lưu thực quyền yêu cầu THA Thứ ba, nội dung đơn yêu cầu thi hành án, Luật THADS thay thuật ngữ “đơn yêu cầu THA” thuật ngữ có tính chung “u cầu THA” để thể việc yêu cầu THA không đơn mà cịn hình thức khác phù hợp với thông lệ quốc tế, không bắt buộc hình thức đơn yêu cầu THA Khi yêu cầu trực tiếp lời nói quan THADS phải lập thành biên có nội dung cụ thể, biên có giá trị đơn yêu cầu, tiếp nhận yêu cầu thi hành án phải thông báo văn thay cho việc cấp giấy xác nhận nhận đơn trước Luật quy định rõ hình thức thực quyền này: việc lựa chọn ba hình thức chập nhận Quy định nhằm hạn chế chi phí thực thủ tục hành ngăn ngừa khả có hành vi hạn chế quyền người yêu cầu So với Luật THADS năm 2008, Luật THADS hành quy định nội dung đơn yêu cầu THA đầy đủ, chặt chẽ sở để quan THADS ghi biên đương yêu cầu THA trực tiếp Khi nhận đơn yêu cầu THA đương sự, CQTHADS phải kiểm tra nội dung đơn tài liệu kèm theo Quy định khoản Điều 31 Luật THADS 2008 đơn u cầu THA phải có “Thơng tin tài sản điều kiện thi hành án người phải thi hành án” Quy định gây khơng trở ngại, khó khăn cho người THA Chính vậy, khoản 2, Điều 31 Luật THADS năm 2014 quy định nội dung đơn yêu cầu THA là: “Thông tin tài sản điều kiện THA người phải THA, có” Đây điểm tháo gỡ vướng mắc, gây khó khăn, bất lợi cho đương nhiều năm qua Bởi việc có thơng tin tài sản điều kiện người phải THA để đưa vào nội dung đơn yêu cầu THA điều không dễ dàng nhiều trường hợp Và để khuyến khích đương cung cấp thơng tin xác điều kiện thi hành án, Luật THADS hiênh hành quy định bổ sung việc người thi hành án “được miễn, giảm phí thi hành án trường hợp cung cấp thơng tin xác điều kiện người phải thi hành án” (điểm k, Khoản 1, Điều 7) Thứ tư, thủ tục từ chối nhận đơn yêu cầu thi hành án dân Luật THADS năm 2014 gộp thủ tục từ chối nhận đơn yêu cầu THA vào Điều 31 quy định tiếp nhận từ chối yêu cầu THA Thêm nữa, khoản 5, Điều 31 Luật THADS hành bổ sung thêm quy định thời hạn thông báo văn cho người yêu cầu CQTHADS từ chối yêu cầu THA họ 05 ngày làm việc Quy định nhằm bảo vệ quyền lợi cho người dân, đặc biệt người có quyền yêu cầu THA Luật THADS hành bổ sung để từ chối nhận đơn yêu cầu thi hành án điểm a, Khoản 5, Điều 31: “ BA, QĐ không làm phát sinh quyền nghĩa vụ đường theo quy định Luật này” thực tiễn THA cho thấy có trường hợp BA, QĐ Tịa án yêu cầu thi hành không xác định nội dung cần thi hành Thứ năm, thẩm quyền thi hành án Do có thay đổi hệ thống tổ chức TAND nên thẩm quyền THADS thay đổi cho phù hợp So với Luật THADS 10 năm 2008, thẩm quyền THADS theo Luật THADS năm 2014 sửa đổi, bổ sung điểm c khoản 1, khoản điểm d khoản Điều 35, theo quan THADS cấp huyện có thẩm quyền THADS định giám đốc thẩm, tái thẩm Tòa án nhân dân cấp cao án, định có hiệu lực pháp luật Tòa án nhân dân quận, huyện, thị xã, thành phố thuộc tỉnh tương đương nơi quan thi hành án dân có trụ sở Đồng thời bỏ thẩm quyền thi hành định giám đốc thẩm, tái thẩm Tòa án cấp tỉnh án, định có hiệu lực pháp luật Tịa án cấp huyện nơi quan thi hành án dân cấp huyện có trụ sở quan THADS cấp huyện Bởi theo quy định Luật Tổ chức TAND năm 2014 kể từ ngày 1/6/2015, TAND cấp tỉnh khơng có thẩm quyền giám đốc thẩm, tái thẩm án, định có hiệu lực pháp luật Tòa án cấp huyện, mà thẩm quyền giám đốc thẩm, tái thẩm án, định có hiệu lực pháp luật Tịa án cấp huyện thuộc TAND cấp cao Như pháp luật THADS hành có nhiều điểm tiến quy định thủ tục định thi hành án trường hợp thi hành án theo đơn yêu cầu Những điểm tiến nhằm tạo điều kiện thuận lợi công việc giải tranh chấp đảm bảo hiệu THA thực hoá quyền nghĩa vụ đương Một số vướng mắc, bất cập tồn Luật THADS năm 2008, sửa đổi bổ sung năm 2014 văn hướng dẫn thi hành luật này, tạo hành lang, khung pháp lý vững chắc, nâng cao hiệu lực, hiệu cho hoạt động Thi hành án dân sự, thể tính nghiêm minh pháp luật Tuy nhiên, trình áp dụng, chúng tơi nhận thấy cịn khó khăn, bất cập trường hợp định thi hành án theo đơn yêu cầu Cụ thể: Thứ nhất, quy định thời hiệu yêu cầu thi hành án dân chưa đầy đủ Theo quy định điểm a khoản Điều 7, điểm b khoản Điều 7a Luật THADS năm 2008, sửa đổi, bổ sung năm 2014 quy định quyền yêu cầu thi hành án đương (bao gồm người thi hành án người phải thi hành án theo quy định khoản Điều Luật này) Tại khoản Điều 30 Luật THADS quy định thời hiệu yêu cầu thi hành án sau: “Trong thời hạn 05 năm, kể từ ngày án, định có hiệu lực pháp luật, người thi hành án, người phải thi hành án có quyền yêu cầu quan thi hành án dân có thẩm quyền định thi hành án.” Trong trường hợp này, pháp luật quy định rõ đương có quyền yêu cầu thi hành án án, định TAND có hiệu lực pháp luật Vì vậy, hiểu án, định TAND chưa có hiệu lực pháp luật đương khơng thể thực quyền yêu cầu thi hành án 11 Tuy nhiên, điểm a khoản Điều Luật THADS năm 2008, sửa đổi, bổ sung năm 2014 quy định sau: “2 Những án, định sau Tòa án cấp sơ thẩm thi hành ngay, bị kháng cáo, kháng nghị: a) Bản án, định cấp dưỡng, trả lương, trả công lao động, trợ cấp việc, trợ cấp việc làm, trợ cấp sức lao động bồi thường thiệt hại tính mạng, sức khỏe, tổn thất tinh thần, nhận người lao động trở lại làm việc” Từ quy định thấy có án, định Tịa án cấp sơ thẩm tuyên thi hành chưa có hiệu lực pháp luật để kịp thời bảo vệ quyền lợi ích hợp pháp người thi hành án Từ phân tích trên, nhóm tác giả nhận thấy quy định điểm a khoản Điều khoản Điều 30 Luật THADS có mâu thuẫn Vấn đề đặt án, định Tòa án thi hành ngay, chưa có hiệu lực pháp luật mà người phải thi hành án không chấp nhận thi hành người thi hành án có quyền u cầu thi hành án hay khơng? Vì khoản Điều 30 Luật THADS cho phép đương yêu cầu thi hành án án, định Tịa án có hiệu lực pháp luật Nghĩa đương phải đợi thời điểm án, định có hiệu lực pháp luật quyền u cầu thi hành án họ xuất Điều vơ tình dẫn đến xung đột quy phạm pháp luật văn Luật, xâm phạm đến quyền lợi ích hợp pháp đương Thực tế đặt ra, án, định thi hành chưa có hiệu lực pháp luật đương có quyền u cầu thi hành án hay không? Và quan thi hành án dân có tiếp nhận yêu cầu thi hành án trường hợp hay không? Cơ quan nhà nước bảo vệ quyền lợi ích hợp pháp cho đương quan thi hành án dân từ chối yêu cầu thi hành án trường hợp này? Thứ hai, quy định hình thức nộp đơn yêu cầu thi hành án dân chưa tương thích với văn luật khác chưa phù hợp với thực tiễn Khoản Điều 31 Luật THADS quy định: “Đương tự ủy quyền cho người khác yêu cầu thi hành án hình thức trực tiếp nộp đơn trình bày lời nói gửi đơn qua bưu điện Người yêu cầu phải nộp án, định, tài liệu khác có liên quan Ngày yêu cầu thi hành án tính từ ngày người yêu cầu nộp đơn trình bày trực tiếp ngày có dấu bưu điện nơi gửi.” Như vậy, luật quy định ngồi hình thức trình bày trực tiếp quan thi hành án dân đương cịn có quyền chọn 01 02 hình thức nộp đơn yêu cầu thi hành án nộp đơn trực tiếp quan thi hành án dân gửi đơn qua dịch vụ bưu điện đến địa quan thi hành án dân 12 Tuy nhiên, nghiên cứu văn luật khác BLTTDS 2015 Luật Tố tụng hành 2015, nhóm tác giả nhận thấy hình thức nộp đơn văn luật với Luật THADS chưa có tương thích Xét hình thức nộp đơn, khoản Điều 190 BLTTDS 2015 Điều 119 Luật Tố tụng hành 2015 quy định hình thức gửi đơn rộng hơn, bao gồm hình thức (1) Nộp đơn trực tiếp; (2) Gửi đơn qua dịch vụ bưu chính; (3) Gửi đơn trực tuyến qua Cổng thông tin điện tử Việc quy định thêm hình thức gửi đơn trực tuyến qua Cổng thơng tin điện tử hoàn toàn phù hợp với bối cảnh Việt Nam đứng trước tác động cách mạng công nghiệp 4.0, việc áp dụng công nghệ thông tin chuyển đổi số quan nhà nước điều tất yếu Khoản Điều Luật Bưu 2010 quy định: “Dịch vụ bưu dịch vụ chấp nhận, vận chuyển phát bưu gửi phương thức từ địa điểm người gửi đến địa điểm người nhận qua mạng bưu chính, trừ phương thức điện tử.” Có thể thấy, khơng có bưu điện đơn vị giao nhận, chuyển phát đơn thư, tài liệu, hàng hóa mà dịch vụ xã hội hóa mạnh nhiều quan, tổ chức, đơn vị tư nhân tham gia vào lĩnh vực Tóm lại, khác biệt bổ sung tạo điều kiện thuận lợi cho chủ thể tham gia vào quan hệ pháp luật lựa chọn hình thức áp dụng phù hợp nhất, kịp thời yêu cầu quan nhà nước có thẩm quyền bảo vệ quyền lợi ích đáng Bên cạnh phù hợp với tình hình thực tiễn, xu phát triển khoa học kỹ thuật, phù hợp với chủ trương, đường lối, sách Đảng Nhà nước việc áp dụng thành tựu khoa học kỹ thuật, công nghệ thông tin lĩnh vực thi hành án dân Thứ ba, quy định từ chối yêu cầu thi hành án mâu thuẫn Điểm a khoản Điều 31 Luật THADS quy định: “Cơ quan thi hành án dân từ chối yêu cầu thi hành án phải thông báo văn cho người yêu cầu thời hạn 05 ngày làm việc, kể từ ngày nhận yêu cầu thi hành án trường hợp sau đây: Người yêu cầu quyền yêu cầu thi hành án nội dung yêu cầu không liên quan đến nội dung án, định; án, định không làm phát sinh quyền, nghĩa vụ đương theo quy định Luật này” Tuy nhiên, khoản Điều Nghị định số 33/2020/NĐ-CP lại quy định: “Cơ quan thi hành án dân từ chối yêu cầu thi hành án án, định không làm phát sinh quyền, nghĩa vụ đương theo quy định điểm a khoản Điều 31 Luật THADS trường hợp án, định không xác định rõ khoản phải thi hành không xác định rõ người phải thi hành án, trừ trường hợp: Giao quyền sở hữu, sử dụng, quản lý tài sản mà thời điểm yêu cầu thi hành án, người thi hành án không trực tiếp quản lý, sử dụng tài sản” 13 Điều gây nhiều khó khăn cho quan thi hành án, án, định Tịa án khơng tun người giao tài sản, tức khơng có người phải thi hành án, định thi hành án khơng có người phải thi hành án Cũng khoản Điều 31 Luật THADS năm 2014 quy định Cơ quan THADS từ chối yêu cầu thi hành án phải thông báo văn cho người yêu cầu thời hạn 05 ngày làm việc, kể từ ngày nhận yêu cầu thi hành án trường hợp luật định Thông báo việc từ chối yêu cầu thi hành án soạn thảo theo Mẫu số D14-THADS, Phụ lục VI ban hành kèm theo Thông tư số 01/2016 Liên quan đến vấn đề này, Kiểm sát viên cần lưu ý trường hợp Cơ quan THADS nhận yêu cầu thi hành án đương việc hỗn, tạm đình thi hành án có hiệu lực thi hành Theo quy định pháp luật, thời gian hỗn, tạm đình khơng tính vào thời hiệu yêu cầu thi hành án Tuy nhiên, pháp luật THADS chưa quy định hướng xử lý trường hợp định hỗn tạm đình thi hành án có hiệu lực thi hành Cơ quan THADS nhận yêu cầu thi hành án đương Cụ thể, Luật THADS năm 2014 quy định kết xử lý yêu cầu thi hành án gồm: Tiếp nhận yêu cầu thi hành án (thể việc định thi hành án) từ chối yêu cầu thi hành án Thủ trưởng Cơ quan THADS định thi hành án đảm bảo điều kiện; văn thông báo từ chối yêu cầu thi hành án thuộc trường hợp quy định khoản Điều 31 Luật THADS năm 2014 Với quy định này, yêu cầu đương thi hành án trường hợp có định hỗn, tạm đình thi hành án không thuộc trường hợp từ chối yêu cầu thi hành án Cơ quan THADS chưa định thi hành án được, có định hỗn tạm đình để xem xét kháng nghị giải kháng nghị Tuy nhiên, Luật THADS năm 2014 chưa quy định kết xử lý trường hợp Thứ tư, quy định thẩm quyền thi hành án Cơ quan THADS chưa thống Tại điểm h khoản Điều 35 Luật THADS năm 2014 quy định: “Bản án, định thuộc thẩm quyền thi hành án quan thi hành án dân cấp huyện quy định khoản Điều mà thấy cần thiết lấy lên để thi hành án” Quy định khái niệm “thấy cần thiết” hiểu điều kiện để CQTHADS cấp tỉnh lấy lên để tổ chức thi hành án Đến nay, chưa có văn hướng dẫn cụ thể “thấy cần thiết” gây khó khăn cho việc thi hành án kiểm sát thi hành án? Ngoài ra, điểm i khoản Điều 35 Luật THADS quy định: Bản án, định quy định khoản Điều 35 mà có đương tài sản nước cần phải ủy thác tư pháp thi hành án” thuộc thẩm quyền thi hành Cục Thi hành án dân tỉnh Tuy nhiên, khoản Điều 50 Nghị định số 62/2015/NĐ-CP (được sửa đổi, bổ sung 14 Nghị định số 33/2020/NĐ-CP) quy định: “Trường hợp việc thi hành án quan thi hành án dân cấp huyện tổ chức thi hành cần yêu cầu tương trợ tư pháp quan thi hành án dân cấp huyện lập hồ sơ ủy thác tư pháp gửi quan thi hành án dân cấp tỉnh để thực việc ủy thác tư pháp” Như vậy, Luật THADS Nghị định hướng dẫn thi hành quy định ủy thác tư pháp thi hành án dân có nội dung khơng thống với nhau: Luật quy định vụ việc “có đương tài sản nước cần phải ủy thác tư pháp thi hành án” thuộc thẩm quyền thi hành Cục Thi hành án dân tỉnh, Nghị định lại quy định cấp huyện có thẩm quyền giải vụ việc liên quan đến tương trợ tư pháp.5 Điều dẫn đến mâu thuẫn phân định thẩm quyền THA vụ việc liên quan đến ủy thác thuộc thẩm quyền Cục THA hay Chi cục THA Mặt khác, không quy định rõ trường hợp áp dụng điểm i khoản Điều 35 Luật THADS (được sửa đổi, bổ sung năm 2014), trường hợp áp dụng khoản Điều 50 Nghị định số 62/2015/NĐ-CP (được sửa đổi, bổ sung Nghị định số 33/2020/NĐ-CP) IV Kiến nghị hoàn thiện pháp luật thủ tục định thi hành án trường hợp thi hành án theo đơn yêu cầu thi hành án Một số kiến nghị hoàn thiện quy định pháp luật thủ tục định thi hành án trường hợp thi hành án theo đơn yêu cầu thi hành án Thứ nhất, sửa đổi, bổ sung quy định thời hiệu yêu cầu thi hành án6 Một là, sửa đổi quy định khoản Điều 30 Luật THADS sau: Trong thời hạn 05 năm, kể từ ngày án, định có hiệu lực thi hành, đương có quyền yêu cầu quan quan thi hành án dân định thi hành án Việc sử dụng thuật ngữ “có hiệu lực thi hành” bao gồm trường hợp án, định có hiệu lực pháp luật án, định chưa có hiệu lực pháp luật có hiệu lực thi hành thực tế Điều đảm bảo tính phù hợp thống với quy định khác nhằm giải vấn đề đương có quyền yêu cầu thi hành án để đảm bảo quyền, lợi ích án, định chưa có hiệu lực pháp luật thi hành Bên cạnh đó, việc thay “người thi hành án, người phải thi hành án” thuật ngữ “đương sự” đảm bảo tính khoa học, ngắn gọn đương thi hành án dân bao gồm “người thi hành án, người phải thi hành án” Đào Trọng Giáp, Một số khó khăn, vướng mắc thực Luật Thi hành án dân văn hướng dẫn thi hành, 2021 Phạm Hồng Sơn, Một số vướng mắc, bất cập quy định Luật Thi hành án dân kiến nghị hồn thiện, Tạp chí Tồ án, 2022 15 Hai là, khơng cần sửa đổi mà bổ sung thêm điều khoản: Đối với án, định thi hành chưa có hiệu lực pháp luật đương có quyền u cầu quan thi hành dân định thi hành án Thứ hai, sửa đổi, bổ sung quy định hình thức nộp đơn yêu cầu thi hành án Sửa đổi, bổ sung khoản Điều 31 Luật THADS thành điều khoản khác, cụ thể: Đương tự ủy quyền cho người khác yêu cầu thi hành án phương thức sau đây: a Trực tiếp nộp đơn trình bày lời nói quan thi hành án dân sự; b Gửi đơn theo đường dịch vụ bưu chính; c Gửi trực tuyến hình thức điện tử qua Cổng thơng tin điện tử quan thi hành án dân (nếu có) Người yêu cầu phải nộp án, định, tài liệu khác có liên quan Ngày yêu cầu thi hành án tính từ ngày người yêu cầu nộp đơn trình bày trực tiếp ngày có dấu tổ chức, đơn vị dịch vụ bưu nơi gửi ngày người yêu cầu gửi đơn trực tuyến hình thức điện tử qua Cổng thông tin điện tử Thứ ba, bổ sung quy định pháp luật từ chối yêu cầu thi hành án dân Một là, cần nghiên cứu bổ sung quy định: Đối với án, định Toà án trường hợp giao quyền sở hữu, sử dụng, quản lý tài sản mà thời điểm yêu cầu thi hành án, người thi hành án không trực tiếp quản lý, sử dụng tài sản (khoản Điều Nghị định 33/2020/NĐ-CP), cần nêu rõ đối tượng giao tài sản, tức người phải thi hành án Hai là, cần thiết bổ sung quy định để xử lý yêu cầu đương thi hành án trường hợp có định hỗn, tạm đình Thứ tư, sửa đổi, bổ sung quy định thẩm quyền THA CQTHADS Một là, cần bổ sung quy định chi tiết trường hợp “thấy cần thiết” điểm h khoản Điều 35 Luật THADS năm 2014 để làm pháp lý cho CQTHADS cấp tỉnh lấy án, định thuộc thẩm quyền CQTHADS cấp huyện lên tổ chức THA Hai là, trường hợp liên quan đến ủy thác, cần xem xét sửa đổi Luật THADS Nghị định hướng dẫn thi theo hướng phân định rõ thẩm quyền thi hành án thuộc THADS cấp tỉnh hay THADS cấp huyện Ngoài ra, cần quy định rõ trường hợp áp dụng điểm i khoản Điều 35 Luật THADS (được sửa đổi, bổ sung năm 2014) trường hợp dụng khoản Điều 50 Nghị định số 62/2015/NĐ-CP (được sửa đổi, bổ sung Nghị định số 33/2020/NĐ-CP) để việc áp dụng pháp luật thống 16 Một số giải pháp nâng cao hiệu áp dụng quy định pháp luật thủ tục định thi hành án trường hợp thi hành án theo đơn yêu cầu thi hành án Một là, nâng cao kỷ luật, kỷ cương, tăng cường kiểm tra, giám sát, công khai, minh bạch việc thực quy định xác minh điều kiện thi hành án, bảo đảm xác, pháp luật án có điều kiện thi hành chưa có điều kiện thi hành Thực nghiêm túc việc xác minh định kỳ vụ việc chưa có điều kiện thi hành Đăng tải quy định pháp luật thơng tin người phải thi hành án chưa có điều kiện thi hành trang Thông tin điện tử THADS Hai là, CQTHA cần đổi mới, tăng cường hoạt động kiểm tra theo hướng bảo đảm chất lượng, hiệu quả; kiểm tra đột xuất để kịp thời phát sai sót, từ có biện pháp chấn chỉnh, xử lý; qua cơng tác kiểm tra, có biện pháp bồi dưỡng, khen thưởng kịp thời cá nhân, tổ chức có thành tích, đồng thời kiểm điểm, xử lý nghiêm cá nhân, tổ chức vi phạm Ba là, tăng cường phối hợp CQTHA quan liên ngành công tác thi hành án dân sự, kịp thời giải khó khăn vướng mắc phát sinh, tạo điều kiện thuận lợi trình tổ chức thi hành án Bốn là, thường xuyên tổ chức tập huấn nghiệp vụ, buổi tọa đàm trao đổi giải vấn đề vướng mắc phát sinh công tác giải thi hành án, nhằm nâng cao nhận thức kỹ nghiệp vụ cán THA KẾT LUẬN Qua phân tích đây, nhóm tác giả phần làm rõ quy định pháp luật THADSVN hành thủ tục định THA trường hợp THA theo đơn yêu cầu THA Từ đó, nhận thấy THADS nội dung tư pháp dân sự, nội dung quan trọng hoạt động Nhà nước thủ tục THADS bảo đảm để án, định dân Tồ án định quan có thẩm quyền khác thực thi thực tế, bảo đảm hiệu công tác THADS Bên cạnh thành tựu mà pháp luật THADSVN đạt cịn tồn số vướng mắc chưa đáp ứng yêu cầu thực tiễn đời sống đặt ra, gây khó khăn việc áp dụng pháp luật Vì vậy, việc hoàn thiện thủ tục THA trường hợp THA theo đơn yêu cầu THA nói riêng thủ tục THADS nói chung giai đoạn u cầu vơ cần thiết Bởi hồn thiện quy định pháp luật thủ tục THA nhằm khắc phục hạn chế, giải tình trạng tồn đọng, đảm bảo quyền lợi ích hợp pháp cá nhân, tổ chức 17 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO A VĂN BẢN PHÁP LUẬT Bộ luật Tố tụng dân năm 2015 Luật Thi hành án dân năm 2008, sửa đổi, bổ sung năm 2014 Luật Trọng tài thương mại năm 2010 Luật Tố tụng hành năm 2015 Luật Bưu năm 2010 Nghị định số 62/2015/NĐ-CP Quy định chi tiết hướng dẫn thi hành số điều luật thi hành án dân (được sửa đổi, bổ sung Nghị định số 33/2020/NĐCP) Thông tư liên tịch 14/2010/TTLT-BTP-TANDTC-VKSNDTC Hướng dẫn số vấn đề thủ tục thi hành án dân phối hợp liên ngành THADS B CÁC TÀI LIỆU THAM KHẢO KHÁC Giáo trình Luật Thi hành án dân sự, Trường Đại học luật Hà Nội, Nxb CAND năm 2019 Phạm Hoàng Phương Anh, Thủ tục thi hành án, định dân Toà án Việt Nam, Luận văn thạc sĩ Luật học, 2020 10 Phạm Văn Đạo, Thủ tục thi hành án dân thực tiễn áp dụng quan thi hành án dân tỉnh Sơn La, Luận văn thạc sĩ Luật học, 2018 11 Nghị 49 – NQ/TW ngày 2/6/2005 Bộ trị “Về chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020 12 Trường Đại học Luật Hà Nội, Những điểm Luật thi hành án dân năm 2008, Đề tài nghiên cứu khoa học cấp trường, chủ nhiệm đề tài, TS Bùi Thị Hền, Hà Nội, 2011 13 Bộ Tư pháp, Tài liệu phục vụ Hội thảo Luật sửa đổi, bổ sung Luật THADS năm 2008 C WEBSITE 14 Phạm Hồng Sơn, Một số vướng mắc, bất cập quy định Luật Thi hành án dân kiến nghị hoàn thiện, Tạp chí Tồ án, 2022: https://www.tapchitoaan.vn/mot-so-vuong-mac-bat-cap-trong-quy-dinh-cua-luatthi-hanh-an-dan-su-va-kien-nghi-hoan-thien7062.html 15 Đào Trọng Giáp, Một số khó khăn, vướng mắc thực Luật Thi hành án dân văn hướng dẫn thi hành, 2021: https://thads.moj.gov.vn/noidung/tintuc/lists/nghiencuutraodoi/view_detail.aspx 18