Quan hệ Lao động trong các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài ở Việt Nam hiện nay (nghiên cứu trường hợp tại Khu công nghiệp Thăng Long, Hà Nội).Quan hệ Lao động trong các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài ở Việt Nam hiện nay (nghiên cứu trường hợp tại Khu công nghiệp Thăng Long, Hà Nội).Quan hệ Lao động trong các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài ở Việt Nam hiện nay (nghiên cứu trường hợp tại Khu công nghiệp Thăng Long, Hà Nội).Quan hệ Lao động trong các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài ở Việt Nam hiện nay (nghiên cứu trường hợp tại Khu công nghiệp Thăng Long, Hà Nội).Quan hệ Lao động trong các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài ở Việt Nam hiện nay (nghiên cứu trường hợp tại Khu công nghiệp Thăng Long, Hà Nội).Quan hệ Lao động trong các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài ở Việt Nam hiện nay (nghiên cứu trường hợp tại Khu công nghiệp Thăng Long, Hà Nội).Quan hệ Lao động trong các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài ở Việt Nam hiện nay (nghiên cứu trường hợp tại Khu công nghiệp Thăng Long, Hà Nội).Quan hệ Lao động trong các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài ở Việt Nam hiện nay (nghiên cứu trường hợp tại Khu công nghiệp Thăng Long, Hà Nội).Quan hệ Lao động trong các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài ở Việt Nam hiện nay (nghiên cứu trường hợp tại Khu công nghiệp Thăng Long, Hà Nội).Quan hệ Lao động trong các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài ở Việt Nam hiện nay (nghiên cứu trường hợp tại Khu công nghiệp Thăng Long, Hà Nội).Quan hệ Lao động trong các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài ở Việt Nam hiện nay (nghiên cứu trường hợp tại Khu công nghiệp Thăng Long, Hà Nội).Quan hệ Lao động trong các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài ở Việt Nam hiện nay (nghiên cứu trường hợp tại Khu công nghiệp Thăng Long, Hà Nội).Quan hệ Lao động trong các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài ở Việt Nam hiện nay (nghiên cứu trường hợp tại Khu công nghiệp Thăng Long, Hà Nội).Quan hệ Lao động trong các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài ở Việt Nam hiện nay (nghiên cứu trường hợp tại Khu công nghiệp Thăng Long, Hà Nội).Quan hệ Lao động trong các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài ở Việt Nam hiện nay (nghiên cứu trường hợp tại Khu công nghiệp Thăng Long, Hà Nội).Quan hệ Lao động trong các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài ở Việt Nam hiện nay (nghiên cứu trường hợp tại Khu công nghiệp Thăng Long, Hà Nội).Quan hệ Lao động trong các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài ở Việt Nam hiện nay (nghiên cứu trường hợp tại Khu công nghiệp Thăng Long, Hà Nội).Quan hệ Lao động trong các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài ở Việt Nam hiện nay (nghiên cứu trường hợp tại Khu công nghiệp Thăng Long, Hà Nội).Quan hệ Lao động trong các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài ở Việt Nam hiện nay (nghiên cứu trường hợp tại Khu công nghiệp Thăng Long, Hà Nội).Quan hệ Lao động trong các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài ở Việt Nam hiện nay (nghiên cứu trường hợp tại Khu công nghiệp Thăng Long, Hà Nội).Quan hệ Lao động trong các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài ở Việt Nam hiện nay (nghiên cứu trường hợp tại Khu công nghiệp Thăng Long, Hà Nội).Quan hệ Lao động trong các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài ở Việt Nam hiện nay (nghiên cứu trường hợp tại Khu công nghiệp Thăng Long, Hà Nội).Quan hệ Lao động trong các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài ở Việt Nam hiện nay (nghiên cứu trường hợp tại Khu công nghiệp Thăng Long, Hà Nội).Quan hệ Lao động trong các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài ở Việt Nam hiện nay (nghiên cứu trường hợp tại Khu công nghiệp Thăng Long, Hà Nội).Quan hệ Lao động trong các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài ở Việt Nam hiện nay (nghiên cứu trường hợp tại Khu công nghiệp Thăng Long, Hà Nội).Quan hệ Lao động trong các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài ở Việt Nam hiện nay (nghiên cứu trường hợp tại Khu công nghiệp Thăng Long, Hà Nội).
VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI PHẠM VĂN TÙNG QUAN HỆ LAO ĐỘNG TRONG CÁC DOANH NGHIỆP CÓ VỐN ĐẦU TƯ NƯỚC NGOÀI Ở VIỆT NAM HIỆN NAY (Nghiên cứu trường hợp Khu công nghiệp Thăng Long, Hà Nội) Ngành: Xã hội học Mã số: 31 03 01 LUẬN ÁN TIẾN SĨ XÃ HỘI HỌC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS NGUYỄN XUÂN MAI HÀ NỘI - 2023 LỜI CAM ĐOAN Tơi xin cam đoan cơng trình nghiên cứu riêng Các số liệu, kết nêu luận án trung thực, có nguồn gốc rõ ràng trích dẫn đầy đủ theo quy định TÁC GIẢ LUẬN ÁN Phạm Văn Tùng LỜI CẢM ƠN - Tôi xin trân trọng cảm ơn Ban Giám đốc, lãnh đạo Phịng, Ban chun mơn Học viện Khoa học xã hội nói chung, Khoa Xã hội học thuộc Học viện nói riêng ln quan tâm, tạo điều kiện giúp đỡ học tập, nghiên cứu Học viện - Tơi bày tỏ lịng biết ơn sâu sắc tới PGS.TS Nguyễn Xuân Mai, người Thày tận tâm, tận tình hướng dẫn, giúp đỡ, động viên, định hướng cho tơi suốt q trình thực luận án - Tôi xinh trân trọng cảm ơn Thường trực Đoàn Chủ tịch, lãnh đạo ban, đơn vị trực thuộc Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam quan tâm, tạo điều kiện thời gian để yên tâm học tập, công tác - Tôi trân trọng cảm ơn sâu sắc đến quyền, ban ngành, đồn thể nhân dân địa phương nơi tơi tiến hành khảo sát, Ban Thường vụ Cơng đồn Khu công nghiệp, Khu chế xuất thành phố Hà Nội, người sử dụng lao động, người lao động, cán Cơng đồn sở doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngồi Khu cơng nghiệp Thăng Long, Hà Nội giúp đỡ khảo sát thực tế - Tôi xin chân thành cảm ơn đến bạn bè, đồng nghiệp thành viên gia đình ln ủng hộ, động viên, khích lệ tơi thực luận án TÁC GIẢ LUẬN ÁN Phạm Văn Tùng MỤC LỤC MỞ ĐẦU Chương 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VỀ QUAN HỆ LAO ĐỘNG CỦA MỘT SỐ QUỐC GIA TRÊN THẾ GIỚI VÀ Ở VIỆT NAM 12 1.1 Nghiên cứu quan hệ lao động mội số quốc gia giới 12 1.2 Nghiên cứu quan hệ lao động Việt Nam 22 TIỂU KẾT CHƯƠNG 25 Chương 2: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUAN HỆ LAO ĐỘNG TRONG CÁC DOANH NGHIỆP CĨ VỐN ĐẦU TƯ NƯỚC NGỒI Ở VIỆT NAM HIỆN NAY 27 2.1 Quan điểm Đảng, pháp luật Nhà nước vai trò tổ chức Cơng đồn xây dựng quan hệ lao động doanh nghiệp có vốn đầu tư nước Việt Nam 27 2.1.1 Quan điểm Đảng, pháp luật Nhà nước 27 2.1.2 Vai trò tổ chức cơng đồn 30 2.2 Một số khái niệm có liên quan 31 2.2.1 Doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngồi 31 2.2.2 Quan hệ lao động doanh nghiệp có vốn đầu tư nước 33 2.2.3 Người lao động, Người sử dụng lao động tổ chức Cơng đồn doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngồi 35 2.2.4 Hợp đồng lao động, thương lượng, ký kết thoả ước lao động tập thể 40 2.2.5 Đối thoại nơi làm việc, tranh chấp lao động 42 2.2.6 Tiền lương, tiền thưởng, phụ cấp phúc lợi xã hội 44 2.2.7 Hài hoà, ổn định, tiến số đánh giá quan hệ lao động doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngồi 47 2.3 Một số lý thuyết vận dụng vào nghiên cứu 49 2.3.1 Lý thuyết xung đột 49 2.3.2 Lý thuyết cấu trúc chức 52 2.3.3 Lý thuyết lựa chọn hợp lý 54 2.4 Khái quát chung địa bàn nghiên cứu 58 TIỂU KẾT CHƯƠNG 60 Chương 3: THỰC TRẠNG QUAN HỆ LAO ĐỘNG TRONG CÁC DOANH NGHIỆP CĨ VỐN ĐẦU TƯ NƯỚC NGỒI TẠI KHU CÔNG NGHIỆP THĂNG LONG, HÀ NỘI 62 3.1 Quan hệ lao động lĩnh vực tuyển dụng ký kết hợp đồng lao động doanh nghiệp 62 3.1.1 Tuyển dụng lao động 62 3.1.2 Ký kết hợp đồng lao động 65 3.2 Quan hệ lao động lĩnh vực việc làm, thời gian làm việc thời nghỉ ngơi người lao động doanh nghiệp 75 3.2.1 Về việc làm người lao động 75 3.2.2 Thời gian làm việc, thời nghỉ ngơi 79 3.3 Quan hệ lao động lĩnh vực tiền lương, tiền thưởng thực chế độ sách bảo hiểm xã hội doanh nghiệp 83 3.3.1 Tiền lương, tiền thưởng cho người lao động 83 3.3.2 Chính sách bảo hiểm xã hội cho người lao động 90 3.4 Quan hệ lao động lĩnh vực đối thoại, thương lượng ký kết thoả ước lao động tập thể 94 3.4.1 Đối thoại nơi làm việc 94 3.4.2 Thương lượng ký kết thoả ước lao động tập thể 99 3.5 Quan hệ lao động lĩnh vực bảo đảm môi trường, điều kiện làm việc giải tranh chấp lao động doanh nghiệp 102 3.5.1 Môi trường, điều kiện làm việc người lao động 102 3.5.2 Giải tranh chấp lao động 106 3.6 Một số báo đánh giá quan hệ lao động doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngồi khu cơng nghiệp Thăng Long, Hà Nội 110 3.6.1 Sự thoả mãn nhu cầu việc làm người lao động 110 3.6.2 Sự thoả mãn động kinh tế người lao động 112 3.6.3 Sự thỏa mãn nhu cầu hưởng thụ văn hóa, tinh thần 114 TIỂU KẾT CHƯƠNG 116 Chương 4: NHỮNG YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN QUAN HỆ LAO ĐỘNG TRONG CÁC DOANH NGHIỆP CÓ VỐN ĐẦU TƯ NƯỚC NGỒI TẠI KHU CƠNG NGHIỆP THĂNG LONG, HÀ NỘI 118 4.1 Nhóm yếu tố thuộc sách, pháp luật tình hình phát triển kinh tế - xã hội, thị trường lao động địa bàn nghiên cứu 118 4.1.1 Chính sách, pháp luật Nhà nước 118 4.1.2 Tình hình an ninh, trị phát triển kinh tế - xã hội thủ đô Hà Nội tác động đến doanh nghiệp 122 4.1.3 Thị trường lao động có ảnh hưởng đến quan hệ lao động doanh nghiệp 125 4.2 Nhóm yếu tố thuộc chủ thể quan hệ lao động Khu công nghiệp Thăng Long, Hà Nội 128 4.2.1 Đặc điểm người sử dụng lao động 128 4.2.2 Đặc điểm người lao động doanh nghiệp 136 4.2.3 Vai trò tổ chức cơng đồn doanh nghiệp 161 TIỂU KẾT CHƯƠNG 165 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ 166 DANH MỤC CƠNG TRÌNH KHOA HỌC ĐÃ CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ LIÊN DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Viết tắt Viết đầy đủ ATVSLĐ An toàn vệ sinh lao động BHXH Bảo hiểm xã hội BHYT Bảo hiểm y tế BHTN Bảo hiểm thất nghiệp CĐCS Cơng đồn sở CSAT Chỉ số hài lịng ĐTNN Đầu tư nước ngồi ĐTTNLV Đối thoại nơi làm việc ĐTXH Đối thoại xã hội HĐLĐ Hợp đồng lao động KCN Khu công nghiệp KCX Khu chế xuất KCNC Khu công nghệ cao KTXH Kinh tế - xã hội LĐLĐ Liên đoàn Lao động NLĐ Người lao động NSDLĐ Người sử dụng lao động NSLĐ Năng suất lao động NCS Nghiên cứu sinh QHLĐ Quan hệ lao động PCCN Phòng chống cháy nổ SXKD Sản xuất kinh doanh TLTT Thương lượng tập thể TƯLĐTT Thoả ước lao động tập thể TCLĐ Tranh chấp lao động TNXH Trách nhiệm xã hội UBND Uỷ ban Nhân dân VSMT Vệ sinh môi trường DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1: Lực lượng lao động Khu công nghiệp, 59 Bảng 3.1: Ưu tiên tuyển dụng lao động phân theo ngành nghề 64 Bảng 3.2: Loại hình hợp đồng lao động ký kết doanh nghiệp 67 Bảng 3.3: Tương quan loại hình hợp đồng lao động ký kết theo quy mô lao động 69 Bảng 3.4: Tương quan nội dung quy định hợp đồng lao động ký kết 71 Bảng 3.5: Tương quan làm công việc quy định hợp đồng lao động 76 Bảng 3.6: Tình trạng việc làm người lao động doanh nghiệp 78 Bảng 3.7: So sánh thời gian làm việc ngành nghề sản xuất 80 Bảng 3.8: Tần xuất sử dụng thời gian rảnh rỗi người lao động 83 Bảng 3.9: Tiền lương người lao động doanh nghiệp 84 Bảng 3.10: Đánh giá của người lao động thực sách tiền lương doanh nghiệp 86 Bảng 3.11: Bất bình đẳng khoản thu nhập ngồi lương 88 Bảng 3.12: Bất bình đẳng tham gia loại hình bảo hiểm 91 Bảng 3.13: Những khó khăn người lao động thực Bảo hiểm xã hội 92 Bảng 3.14: Cơng đồn sở hướng dẫn người lao động tham gia 93 Bảng 3.15: Tương quan nội dung doanh nghiệp thương lượng 100 Bảng 3.16: Hoạt động thương lượng ký kết Thoả ước lao động tập thể 101 Bảng 17 Mức độ nhận xét người lao động điều kiện làm việc 104 Bảng 3.18: Nhận xét người lao động máy móc, trang thiết bị 105 Bảng 3.19: Những nguyên nhân dẫn đến tranh chấp lao động doanh nghiệp phân theo ngành nghề sản xuất 108 Bảng 3.20: Đánh giá ổn định việc làm doanh nghiệp 111 Bảng 3.21: Đánh giá thời gian làm việc doanh nghiệp 111 Bảng 3.22: Đánh giá môi trường, điều kiện làm việc 112 Bảng 3.23: Đánh giá tiền lương tương xứng với kết làm việc 113 Bảng 3.24: Đánh giá cách thức trả lương doanh nghiệp 113 Bảng 3.25: Đánh giá hoạt động văn hóa, thể thao, thăm quan, nghỉ mát 114 Bảng 3.26: Điểm số bình quân báo 115 Bảng 4.1: Quy mô lao động doanh nghiệp 128 Bảng 4.2: Kiểm định tương quan quy mô lao động 129 Bảng 4.3: Kiểm định tương quan quy mô lao động 131 Bảng 4.4: Kiểm định tương quan yếu tố ngành nghề với gắn kết làm việc lâu dài doanh nghiệp người lao động 131 Bảng 4.5: Mức độ hài lòng người lao động công việc doanh nghiệp 133 Bảng 4.6: Kiểm định tương quan yếu tố quốc tịch người quản lý 134 Bảng 4.7: Giới tính người lao động loại hình doanh nghiệp 138 Bảng 4.8: Kiểm định tương quan giới tính người lao động 139 Bảng 4.9: Tương quan giới tính người lao động với việc thăm hỏi, 140 Bảng 4.10: Tương quan nhóm tuổi người lao động 142 Bảng 4.11: Kiểm định tương quan nhóm tuổi 143 Bảng 4.12: Tương quan yếu tố thâm niên làm việc 145 Bảng 4.13: Kiểm định tương quan thâm niên 146 Bảng 4.14: Mối quan hệ vị trí việc làm 148 Bảng 4.15: Mối liên hệ trình độ chuyên môn người lao động 149 Bảng 4.16: Kiểm định tương quan trình độ chuyên môn 150 Bảng 4.17: Tương quan yếu tố tiền lương với hài lòng 153 Bảng 4.18: Kiểm định tương quan việc thực chế độ phúc lợi 156 Bảng 4.19: Kiểm định tương quan yếu tố môi trường làm việc 159 Bảng 4.20: Tương quan mức độ hài lòng với cán cơng đồn 164 DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 3.1: Tương quan thực công việc ký kết 73 Biểu đồ 3.2: Hoạt động hỗ trợ người lao động ký kết hợp đồng lao động 74 Biểu đồ 3.3: Đánh giá người lao động làm thêm 81 Biểu đồ 3.4: Chất lượng đối thoại doanh nghiệp 95 Biểu đồ 3.5: Các hình thức niêm yết công khai biên đối thoại 96 Biểu đồ 3.6: Cơng đồn sở tham gia tổ chức đối thoại doanh nghiệp 98 Biểu đồ 4.1: Lực lượng lao động quý năm 2020 2021 Hà Nội 125 Biểu đồ 4.2: Sự hài lịng với cơng việc doanh nghiệp 139 Biểu đồ 4.3: Mối quan hệ yếu tố thu nhập 155