BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO – BỘ Y TẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y TẾ CÔNG CỘNG TRẦN CÔNG CHIẾN THỰC TRẠNG VÀ MỘT SỐ YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN H P QUY TRÌNH KHÁM BỆNH CHO NGƯỜI TĂNG HUYẾT ÁP TẠI KHOA KHÁM BỆNH, BỆNH VIỆN ĐA KHOA HUYỆN CAO LÃNH, ĐỒNG THÁP, NĂM 2016 U LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ BỆNH VIỆN H MÃ SỐ CHUYÊN NGÀNH: 60.72.07.01 HÀ NỘI, 2016 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO - BỘ Y TẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y TẾ CÔNG CỘNG TRẦN CÔNG CHIẾN H P THỰC TRẠNG VÀ MỘT SỐ YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN QUY TRÌNH KHÁM BỆNH CHO NGƯỜI TĂNG HUYẾT ÁP TẠI KHOA KHÁM BỆNH, BỆNH VIỆN ĐA KHOA HUYỆN CAO LÃNH, ĐỒNG THÁP, NĂM 2016 H U LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ BỆNH VIỆN MÃ SỐ CHUYÊN NGÀNH: 60.72.07.01 TS VÕ ANH HỔ HÀ NỘI, 2016 i DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT BHYT : Bảo hiểm y tế BNTHA : Bệnh nhân tăng huyết áp BTM : Bệnh tim mạch CĐHA : Chẩn đoán hình ảnh ĐTĐ : Đái tháo đường ĐTNC : Đối tượng nghiên cứu GDSK : Giáo dục sức khoẻ HATT : Huyết áp tâm thu : Huyết áp tâm trương : Nhồi máu tim : Thăm dò chức : Tăng huyết áp : Trung học phổ thông : Trung học sở : Tai biến mạch máu não : World Health Organization H P HATTr NMCT TDCN THA THPT U THCS TBMMN WHO H ii MỤC LỤC TÓM TẮT NGHIÊN CỨU iv ĐẶT VẤN ĐỀ MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU Chương TỔNG QUAN Chương ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 27 2.1 Đối tượng nghiên cứu 27 2.2 Địa điểm thời gian nghiên cứu: 27 2.3 Thiết kế nghiên cứu: 27 H P 2.4 Cỡ mẫu: .27 2.5 Phương pháp chọn mẫu: 27 2.6 Phương pháp thu thập số liệu: 28 2.7 Định nghĩa biến số 29 2.8 Khái niệm, thước đo, tiêu chuẩn đánh giá 32 U 2.9 Xử lý phân tích số liệu 32 2.10 Khía cạnh đạo đức nghiên cứu 32 2.11 Hạn chế nghiên cứu biện pháp khắc phục 32 H Chương KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 34 Chương BÀN LUẬN 46 KẾT LUẬN 53 KHUYẾN NGHỊ 54 TÀI LIỆU THAM KHẢO 55 CÁC PHỤ LỤC 56 iii DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 1.1 Các ngưỡng chẩn đoán tăng huyết áp theo cách đo Bảng 1.2 Phân độ huyết áp Bảng 1.3 Phân loại nguy THA………………………………………………….8 Bảng 3.1 Đặc điểm thông tin chung ĐTNC 34 Bảng 3.2 Đặc điểm tiền sử gia đình có người bị THA 35 Bảng 3.3 Mô tả cách phát THA đối tượng NC 36 Bảng 3.4 Mô tả nhận thức đối tượng yếu tố nguy tăng huyết áp 36 Bảng 3.5 Mô tả tỷ lệ người bệnh biết theo dõi huyết áp 37 H P Bảng 3.6 Mô tả tỷ lệ người biênh dùng thuốc điều trị tăng huyết áp 37 Bảng 3.7 Mô tả chế độ ăn uống đối tượng 38 Bảng 3.8 Mô tả tỷ lệ sử dụng rượu bia hút thuốc đối tượng 39 Bảng 3.9 Mô tả tỷ lệ chế độ sinh hoạt, tập luyện đối tượng 39 Bảng 3.10 Mô tả tỷ lệ người bệnh hướng dẫn NVYT bệnh THA 40 U Bảng 3.11 Mô tả tỷ lệ người bệnh mắc biến chứng THA 40 Bảng 3.12 Mơ tả tỷ lệ người bệnh có biến chứng THA 41 Bảng 3.13 Mơ tả quy trình khám bệnh cho người bệnh THA 42 H DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 3.1 Thời gian phát bị THA cách đây………………………… 35 Biểu đồ 3.2 Mơ tả tỷ lệ dùng thuốc đối tượng……………………… 38 iv TÓM TẮT NGHIÊN CỨU Tăng huyết áp bệnh mãn tính, phải điều trị liên tục lâu dài Nếu khơng điều trị tốt có nhiều biến chứng nặng nề, nguy hiểm tính mạng khơng hồi phục, chí gây tử vong để lại di chứng ảnh hưởng đến sức khỏe người bệnh trở thành gánh nặng cho gia đình xã hội Nhằm giúp cho người bệnh đến khám tiếp cận thăm khám lâm sàng, cận lâm sàng dịch vụ kỹ thuật theo yêu cầu chuyên môn BYT ban hành Quyết định số 1313/QĐ-BYT, ngày 22 tháng năm 2013 việc hướng dẫn quy trình khám bệnh khoa Khám bệnh nhằm cải tiến quy trình khám bệnh, hướng dẫn nhằm H P mục đích rút ngắn thời gian chờ khám bệnh, giảm thủ tục phiền hà cho người bệnh nâng cao chất lượng khám bệnh Chúng tiến hành nghiên cứu “Thực trạng số yếu tố ảnh hưởng đến quy trình khám bệnh cho người bệnh tăng huyết áp Khoa khám bệnh, bệnh viện đa khoa huyện Cao Lãnh, Đồng Tháp, năm 2016”, với phương pháp nghiên cứu cắt ngang có phân tích kết hợp nghiên cứu định tính Chọn U mẫu tồn có 251 người bệnh THA tham gia nghiên cứu điều trị ngoại trú bệnh viện đa khoa huyện Cao Lãnh, Đồng Tháp Kết nghiên cứu cho thấy người bệnh đến khám nhóm tuổi 60 H tuổi chiếm 55,4%, giới nữ chiếm 53% Về trình độ học vấn đa số có trình độ tiểu học 49% trình độ trung học sở 26,3% Có 55,4% làm ruộng, nội trợ 15,5% Tình trạng nhân đa phần đối tượng có vợ/chồng chiếm 82,1% Hầu hết đối tượng nghiên cứu có bảo hiểm y tế 97,2% Tiền sử gia đình có người bị THA chiếm tỷ lệ 65,7% Quy trình khám bệnh cho người bệnh cao huyết áp bệnh viện cho thấy yếu tố tư vấn người bệnh việc sử dụng thuốc thấp 61% Khâu tiếp đón người bệnh tư vấn người bệnh chưa đáp ứng Các yếu tố ảnh hưởng đến quy trình khám bệnh phòng khám hẹp, thiếu nhân lực khoa khám bệnh ĐẶT VẤN ĐỀ Tăng huyết áp bệnh mãn tính, phổ biến giới Việt Nam, mối đe dọa lớn sức khỏe người Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) tăng huyết áp sáu yếu tố nguy ảnh hưởng đến phân bố gánh nặng toàn cầu [3] Theo Tổ chức Y tế Thế giới, tỉ lệ mắc THA trung bình 18% dân số, thay đổi nước Indonesia khoảng 15%, Malaysia 11%, Đài Loan 28%, nước Âu – Mỹ Hà Lan 37%, Pháp 24%, Hoa kỳ 24% [13] Tại Việt Nam, tần suất THA ngày gia tăng đáng báo động Theo nghiên cứu Đặng Văn Chung năm 1960 tỷ lệ THA người lớn phía Bắc Việt H P Nam 1% đến năm 1992 theo điều tra Trần Đỗ Trinh tỷ lệ 11,7% [4] Tăng huyết áp người lớn đại đa số khơng có nguyên, số nhỏ 510% có nguyên [30] Hầu hết bệnh nhân bị THA (trên 90%) thường khơng có dấu hiệu cảnh báo trước Do vậy, nhiều người bệnh bị biến chứng THA, chí tử vong biết bị THA [4],[6] Tăng huyết U áp bệnh mãn tính, phải điều trị liên tục lâu dài Nếu khơng điều trị tốt có nhiều biến chứng nặng nề, nguy hiểm tính mạng khơng hồi phục, chí gây tử vong để lại di chứng ảnh hưởng đến sức khỏe người H bệnh trở thành gánh nặng cho gia đình xã hội Nhằm giúp cho người bệnh đến khám tiếp cận thăm khám lâm sàng, cận lâm sàng dịch vụ kỹ thuật theo yêu cầu chuyên môn BYT ban hành Quyết định số 1313/QĐ-BYT, ngày 22 tháng năm 2013 việc hướng dẫn quy trình khám bệnh khoa Khám bệnh nhằm cải tiến quy trình khám bệnh, hướng dẫn nhằm mục đích rút ngắn thời gian chờ khám bệnh, giảm thủ tục phiền hà cho người bệnh nâng cao chất lượng khám bệnh Tại Bệnh viện đa khoa huyện Cao Lãnh áp dụng Quy trình khám chữa bệnh Khoa khám bệnh thực trạng quy trình khám bệnh cho người bệnh tăng huyết áp chưa nghiên cứu Để tìm hiểu rõ quy trình khám bệnh Khoa khám bệnh nào? Chúng tiến hành nghiên cứu đề tài “Thực trạng số yếu tố ảnh hưởng đến quy trình khám bệnh cho người bệnh tăng huyết áp Khoa khám bệnh, bệnh viện đa khoa huyện Cao Lãnh, Đồng Tháp, năm 2016” Kết nghiên cứu giúp cho lãnh đạo bệnh viện có chiến lược phát triển bệnh viện nói chung khoa khám bệnh nói riêng thời gian tới H P H U MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU Mơ tả thực trạng quy trình khám bệnh cho người bệnh tăng huyết áp Khoa khám bệnh, bệnh viện đa khoa huyện Cao Lãnh, Đồng Tháp, năm 2016 Phân tích thuận lợi khó khăn việc thực quy trình khám bệnh cho người bệnh tăng huyết áp Khoa khám bệnh, bệnh viện đa khoa huyện Cao Lãnh, Đồng Tháp, năm 2016 H P H U Chương TỔNG QUAN 1.1 Một số định nghĩa khái niệm 1.1.1 Định nghĩa huyết áp (HA) Là áp lực lịng động mạch góp phần giúp cho máu luân chuyển động mạch tới mơ quan Huyết áp tối đa (cịn gọi huyết áp tâm thu) lực co bóp tim tạo nên Huyết áp mức cao tim co bóp Trái lại huyết áp tối thiểu (còn gọi huyết áp tâm trương) trương lực thành mạch tạo nên (và thời kỳ tim giãn – tâm trương) Huyết áp bị ảnh hưởng tim (sức co bóp nhịp đập); độ máu; thể tích máu lưu thơng thân thành mạch (sức đàn hồi) [7] H P 1.1.2 Định nghĩa tăng huyết áp (THA) Tăng huyết áp huyết áp tâm thu lớn 140mmHg và/hoặc huyết áp tâm trương lớn 90 mmHg [6],[7],[27] Tăng huyết áp tăng huyết áp tối đa, huyết áp tối thiểu, tăng hai dạng [11] U 1.1.3 Khái niệm khám bệnh Khám bệnh việc hỏi bệnh, khai thác tiền sử, bệnh sử khám thực thể, cần thiết định cho làm cận lâm sàng phù hợp để chẩn đoán định H phương pháp điều trị thích hợp [19] 1.1.4 Chẩn đốn tăng huyết áp Chẩn đoán xác định THA dựa vào trị số huyết áp đo sau đo huyết áp quy trình Ngưỡng chẩn đốn THA thay đổi theo cách đo huyết áp [6] Bảng 1.1 Các ngưỡng chẩn đoán tăng huyết áp theo cách đo Nội dung Huyết áp tâm Huyết áp tâm thu trương (HATT) (HATTr) Cán y tế đo theo quy trình ≥ 140 mmHg ≥ 90 mmHg Đo máy đo HA tự động 24 ≥ 130 mmHg ≥ 80 mmHg Tự đo nhà (đo nhiều lần) ≥ 135 mmHg ≥ 85 mmHg