£Ờ3 QML ƠQl Nghiên cứu đề tài luận văn tốt nghiệp Thực trạng SDD số yếu tô'liên quan trẻ em tuổi xã Đinh Xuyên, Gìa Lâm, ỉỉà Nội năm 2005"được hồn thành nhờ giúp dỡ nhiệt tình cùa thầy giáo, bạn đồng nghiệp bạn sinh viên Tôi xin trán trọng cảm ơn ban Giám hiệu thầy cô giáo trường Đại học Y tế công cộng tạo điều kiện giúp đỡ thực đề tài Tôi xin chán thành cảm ơn Tiên sĩ Phạm Ván Hoan, người đả trực tiếp giúp đỡ hướng dẫn chu đáo trình thực viết báo cáo kết Tơi xin trán trọng cịm ơn ban Giám đốc Trung tăm Ỵ tế huyện Gia Lâm giúp đỡ tịi trình thực thu thập sơ'liệu Tòi xin tràn trọng cảm ơn Đảng uỷ, Hội đồng nhân dàn, UBND, Trạm y tế xả Đình Xuyên hỗ trỢ tạo điểu kiện thuận lợi trình tơi thực thu thập sơ'liệu xã, góp phần hồn thành luận vàn Tịi xin trân trạng cảm ơn nhân viên y tê'xã, bạn sinh viên giúp đỡ thu thập sỏ'liệu cách tốt H Nội, ngày tháng năm 2005 Học viên cao học Kedtisack Boua Vanh QUY ĐỊNH NHỮNG TỪ VĨÉT TÁT BMTE BS : Bả mẹ trè em : Bổ sung CHDCND : Cộng hoà dân chủ nhân dàn cs ; Chăm sóc DD H/A : Dinh dưỡng : Chiều cao/ tuổi LTTP : Lương thực thực phẩm NCHS : National Center for Health Statistics NKHHC : Nhiễm khuẩn hò hấp cắp NXB : Nhà xuất PC SDD PCSDDTE : Phòng chống suy dinh dưỡng ; Phòng chống suy dinh dưỡng trê em PEM : Protein Energy Malnutrition SDD TP : Suy dính dưỡng : Thực phầm W/A : Càn nặng/tuồi W/H : Càn nặng/chiều cao WHO : Tổ chức Y tề giới DANH MỤC CÁC BẢNG Bàng Tên bâng Trang Bàng LI Tinh hình SDD giới cãc nước khu vực Bảng 1.2 Phản loại mức độ thiếu dinh dưững trê em < tuổi Bảng 1.3 Bảng phân loại Waterlow Bảng 2.1 Các biến số chi tiêu nghiên cứư 18 Bâng 2.2 Tiêu chi đánh giả kiến thức cùa bà mẹ 24 Bàng 2.3 Cách cho điềm 25 Bâng 3.1 Thông tin chung bả mẹ vả hộ gia đinh 27 Bâng 3.2 Thông tin số con, số lần đê vá khoảng cách sinh 28 Bàng 3.3 Mức tăng cân có thai bà mẹ 29 Bàng 3.4 Tình trạng dinh dường trè em 29 Bàng 3.5 Phân bổ tỷ lệ SDD trê em (càn nặng/tuổi) theo nhóm tuồi, giới 29 Bàng 3.6 Phân bổ tỳ lệ suy dinh dường thể nhẹ càn theo mức dộ 31 Bàng 3.7 Mối liên quan nhóm tuổi người mẹ với thề SDD nhẹ cân 31 cùa trẻ Bâng 3.8 Mối liên quan SDD vã sổ có gia đinh Bâng 3.9 Mối liên quan SDD cùa trẻ khoảng cách hai lan 32 32 sinh cùa người mọ Bàng 3.10 Mối liên quan cân nặng sinh với SDD trè ỡ thể 33 SDID khác Bừng 3.11 Mối liên quan mức tãng cân cùa bà mẹ có thai với SDD 34 trẻ Bàng 3.ỉ2 Mối lièn quan ché độ làm việc cùa bà mẹ cỏ thai với 34 SDD cúa trê Bàng 3.ỉ3 Mối liên quan kiến thức cùa bà mẹ nuôi SDD 35 trê Bâng 3.14 Moi liên quan so lan khám thai cùa bà mẹ với SDD trè 35 Bàng ỉ5 Mối liên quan việc cho bú sữa sau đẽ với SDD cùa ưè 36 Bàng 3.16 Mối liên quan việc cho bú sữa hoàn toàn trẻ với 36 SDD trẽ Bàng Ị Mối liên quan giừa thời điểm cai sữa cho trê với SDD cùa trè 37 Bàng 3.18 Moi liên quan thời gian chăm sóc trè với SDD trê 37 Bàng 3.19 Moi lìèn quan tiêu chày với SDD cùa trê 38 Bảng 3.20 Mổi tiên quan trè bị nhìẻm khn hơ hấp với SDD trẻ 38 Bâng 3.2ỉ Mối liên quan việc uổng viên sát bà mẹ có thai vời 38 SDD cùa trê Bảng 3.22 Moi liên quan việc cho trê ăn loại thức ăn bổ sung với 39 SDD cùa Irẽ Bảng 3.23 Mối liên quan việc chăm sóc trè mẹ làm dối với trê < 39 tuổi với SDD cùa tré Bâng 3.24 Moi liên quan giửa việc chăm sòc trẽ khỉ mẹ làm trè > 39 tuổi với SDD cúa tré Bàng 3.23 Mối liên quan việc tay giun cho trê với SĐD cùa trê 40 Bâng 3.26 Moi liên quan giửa xử trí tiêu chày nhà với SDD cùa trê 40 MỤC LỤC Trang LỜI CÀM ƠN QUY ĐỊNH NHỮNG TỪ VIÉT TÁT DANH MỰC CÁC BÂNG DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ ĐẬT VÁN ĐÈ MỤC TIÊU NGHIÊN cửu Chương TÔNG QUAN 1.1 Khái niệm suy dinh dưỡng Protein - nũng lượng 1.2 Cách nhận định kết quà tình trạng dinh dường 1.3 Mị hình ngun nhàn suy dinh dường 1,5 Các biện pháp phòng chổng SDD Protein - lượng ỉ Chương ĐÔI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN cửu 16 2.1 Đổi tượng nghiên cứu 16 2.2 Thời gian địa điểm nghiên cứu 16 2.3 Phương pháp nghiên cứu - 16 2.4 Phương pháp thu thập sổ liệu 17 2.5 Các biền số chi tiêu nghiên cứu 18 2.6 Cách đánh giã 23 2.7 Các sai sả mắc phãi nghiên cứu cách khác phục 25 2.8 Phương pháp phàn tích số liệu 26 Chương KÉT QUÀ NGHIÊN cứu 27 3.1, Thông tin chung 27 3.2, Tinh trạng dinh dưỡng cùa bà mẹ trữ em 29 3.3, Phân bố tinh trạng suy dinh dương cùa trè 31 3.4, Các yếu tổ liên quan den tình trạng dinh dưỡng cùa trẽ 31 3.4.1 Mòi liên quan giừa thòng tin ve bà trê vù giơ đình vứi SDD trê theo the SDD khác 31 3.4.2 Mổi liên quan kiến thức chăm sóc trẻ bà mẹ với tinh trạng dinh dưỡng cùa trê 35 3.4.3 Thực hành chăm sỏccùa bà mẹ với tĩnh trạng dinh dưỡng tré .38 Chương BÂN LUẬN 41 4.1 Tinh trạng SDD trè tuổi xã Đình Xuyên 41 4.2 Các yểu tố liên quan tới tinh trạng SDD trè em tuổi xã Đình Xuyên 43 Chương KÉT LUẬN 46 Chương KHUYÊN NGHỊ 47 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHÂN PHỤ LỤC Kedtisack Boua Vanh ĐẶT VÁN ĐÈ Trê cm tương lai dải nước, hạnh phúc cứa nhàn loại Chim lo đèn sức khoẽ dinh dưỡng ưè em lo tương lai dàn tộc, [á nhân tổ hãng dầu chiến lược người cùa quốc gia Suy dinh dưỡng protein lượng (SDD) vấn đề sức khoẽ ưè em toàn cầu với tỳ lệ mác cao hầu phát triền châu lục (1987, 1997) thống kê tỳ lệ suy dinh dưỡng qua điều tra quốc gia từ nãm 1980-1992 cùa 79 nước phát triền cho thấy tỵ lệ trê cm suy dinh dưỡng nhẹ cân 35,8% Tỳ íệ trê ern cịì cọc; 42,7% tỳ lệ trè em gầy cơm: 9.2% Trong dó, Châu Á, có tý lệ suy dinh dường cao nhát so vỡi châu [ục khác: 42% tré em suy dinh dưởng thề thấp cân, 47,1% trê em còi cọc; 10,8% trẻ em gẩy còm Theo ước tinh Tồ chức Y tế thể giới (WHO) năm 1990 ước tính có khống 500 triệu trè em tuổi bị suy dinh dường dỏ khu vực Châu Ã, có khống 150 triệu chiếm tỳ lệ lã 44%: Năm 1995 cỏ 11,6 triệu trường hợp tử vong trê em tuổi nước phát triển thi có 54% (6.3 triệu) cỏ liên quan tới dính dưửngí 1J, Việt Nam số điều tra tình trạng dinh dưỡng trê em vùng sình thái khác cà nước deu đà cho thay tỳ lệ suy dinh dưỡng protein lượng trê em tuồi cao Nủm 1994 theo Viện dinh dưỡng tỷ lệ SDD nhẹ cân trê tuồi 44,9% Nhiêu nghiên cừu cho thầy tý lệ SDD cỏ khác rõ rệL vùng sinh thái, tỳ lộ SĐD miên núi cao dong bảng, nịng thơn cao thành thi vùng nhiều thiên tai hạn hán, bão lụt tỳ lệ SDD cao (trên 60 %) [1], Từ năm 1994 dến chương trình mục tiêu phịng chống suy dinh dường trè em (PCSDDTE) đà dược triên khai cà nước dạt dược thành tựu đáng khích lệ tỳ lệ SDDTE da giâm di rõ rệt Theo bão cào cùa chương trinh PCSDDTE năm 2004 tý lệ SDD trè em cân nặng theo tuổi năm 2003 28.4% Theo ước linh tổng cục thổng kè Viện Dinh dương, triệu trê em Việt Nam van bị SDD tình trạng dinh dưỡng trè em vùng sinh thái cỏ khác rẩt rũ rệt, tỷ lệ SDD rat cao vùng Tây Bùc, Tây Nguyên Bac Mien Trung vá sỏ tỉnh khó khăn, dó lại cãc vùng dị thị thiếu dinh dưửng dã giâm nhiêu Tuy nhiên, thời kỳ chuyên tỉcp, bệnh nguyên nhàn thiếu dính dưỡng cịn ván dề lớn dặc biệt bà mẹ trê em thi Việt Nam Kedtisack Boua Vanh thừa càn- béo phì bệnh mựn linh có tiên quan đèn đĩnh dưửng khác ngày gia tâng có ý nghĩa sức khỏe cộng đơng nhát vùng dị thị, dã cộ tỷ lệ dáng ké trê em bị thừa - cán béo phi Khãi niộrn thừa cân theo Tố chức Y tẻ Titi giới (WHO) tinh trạng càn nũng “nên cị” so vói chiều cao béo phì linh trạng tich lũy mỡ tháị khịng bình thướng cách cục hay tồn thê ánh hướng xấu đến sức khoẽ Nguyên nhàn (rực tiếp phổ biến ăn uổng không hợp lý, trè mác bệnh nhiễm (rùng viêm đường hò hip, tiêu chày kéo dài Nguyên nhân tiềm tàng cùa suy dinh dưỡng xác dịnh lã an ninh [hực phắm, thiếu kìcn mức ve [hực hânh chũm sóc dinh dưỡng sức khịc bà mẹ trê em khơng hợp lý VC dịch vụ y lè mói Irường cịn nhiều bắt cập thành Hà Nội năm 2002 tý lệ SDD trú em lụỏi là: 15,4% năm 2003: 15,3% nủm 2004; 14.6%, toàn quốc nam 2002 33%, nằm 2003: 32%, năm 2004: 30.7% Còn huyện Gia Làm tỳ lệ SDD trê cm tuồi nàm 2002: 19,5%, nám 2003: 18.6% năm 2004: 18,7% trè nhẹ cân: 5,5% Gia Lãm huyện ngoại thành cùa thành phố Hà Nội, có diện tích 140km2 vói dân sổ 2.085.655 người Tỳ lệ hộ gìa dinh lãm nghề nơng chicm 70% Xã Đinh Xun có dân 50 8.030 người, tv lệ SDD trê tuồi nàm 2002: 23.5% nám 2003: 22.2%, năm 2004; 24,2% So với cãc xã khác huyện ihi lỹ lệ SDD ữ dày cao hìn [15], Tỳ lệ SDD cao lả vắn dề nồi cộm cúa địa phương náy cần giái Chúng ia nhận thày huyện theo kẽt quà cân cùa cộng tác viên dinh dường tỳ' ỉệ SDD cùa trè em tuồi xã khác Tại xã Đình Xuyên SDD trè dưởi tuổi lại có xu hưởng tàng lèn Do van đề đật là: Thực trạng tỳ lệ SDD theo lừng loại đày thê nào? I-Iơn nửa, báo cáo cùa dĩa phương mời chi dưa số liệu tỳ lệ SDD mà chưa cỏ ihơng tin phân tích lìm hícu xem u tơ liên quan dẽn lình trụng SDD gì? Xuẳt phát (ữ lý trên, chủng tóí tiên hành nghiên cứu đê tài: "Tì ì ực í rạng sực dinh dường vờ sô yêu tố ỉién quan /rè tuổi xã Đỉnh Xuyên, Gia Làm, Hà Hội 2005 ' Chúng (ỏi hy vọng ràng kếl nghiên cứu sè giũp dại dược khuyên lìghị nhàm cải thiện tình trạng dinh dường cùa trị tuổi vã bã mẹ Lại dịa phương Kedtisack Boua Vanh MỤC TIÊU NGHIÊN cừu Mục tiêu chung: Mị tà thực trạng phân tích số yếu tồ liên quan đến suy dính dưỡng trẻ tuổi xã Đinh Xuyên, huyện Gia Lâm, Hà Nội năm 2005 Trên sở đưa sô khuyến nghị nhàm cải thiện tinh trạng dinh dưỡng trẻ tuổi địa phưcmg Mục tiêu cụ thể: ỉ Xác đình [ỳ lệ suy dinh dường trẻ tuồi xã Đinh Xuyên qua chi tiêu cân nặng theo tuồi (W/A), chiều cao theo tuổi (H/A) vã càn nặng theo chiều cao (W/ H), Mô tả sổ yếu tố liên quan đến tinh trạng SDD trỏ tuổi Kcdtìsack Boua Vanh Chương TỊNG QUAN LI Khái niệm phân loại SDD sưy dinh dưững Protein - nàng lượng L ĩ Khái niệm Người ta dùng thuật tứ "SOD protein náng lượng nặng" đè chì thẻ lãm sáng điên hĩnh từ SDD phù đến teo đét Ngày người ta cho ràng tình trang bệnh lý thiếu nhiều chất dinh dưỡng thiêu protein nàng lượng đơn thn Các đặc dìềm cũa làm sàng đủeu protein nấng lượng dũ mõ tủ nhiều đề tải vẳ nước nên dáy chúng tỏ ỉ chì cập nhật 50 vấn dề lièn quan tới vừa vá nhẹ thè thường gập, cỏ V nghĩa sức khơè cộng đủng quan nhát [3], Theo ước tính WHO thể giới có tới 150 triệu tré em dưởi tuổi bị thiểu vá 20 triệu bị SDD nặng, khoiìiig 40 triệu bị thiếu vitamin A 200-300 triệu người bị tlừéu lot Tình hình suy dinh dưỡng cùa trê tuổi giời, nước khu vực dó có Việt Nam Lào Canipuchi.L lù 1995’2003 (UNICEF, 2005) dược trình bày dười dày (22], Bâng Lĩ Tĩnh hình SDD cùa trè ưên thê giới vã nước khu vực % Ịrệ tuổi SDD (1995-2003) Củn nặng sư Wasting (gầy Stunting (còi Nưức/Vừng sinh thấp Underweight (Nhe củn) còm) cọc) (LBW) Vừa nạng Rat nạng Vừa nặng Vừa nặng Campuchìa II 45 13 15 45 Lào 14 40 13 15 41