TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN KHOA LUẬT Đề tài: Phân tích vấn đề trách nhiệm hình miễn trách nhiệm hình án số 488/2017/HS-PT TAND cấp cao Thành phố Hồ Chí Minh tội “Tàng trữ hàng cấm” Học phần: Luật hình Lớp học phần: 02 Giảng viên: TS Nguyễn Thị Hồng Hạnh Nhóm thực hiện: 08 Hà Nội, 10/2023 MỤC LỤC DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT LỜI MỞ ĐẦU Phần 1: Phân tích án số 488/2017/HS-PT TAND cấp cao Thành phố Hồ Chí Minh Tóm tắt án theo mơ hình IRAC 1.1 Issue (Vấn đề) 1.2 Relevant Law (Quy định pháp luật liên quan) 1.3 Application (Áp dụng) 1.4 Conclusion (Kết luận) Phân tích TNHS hình phạt phiên tòa sơ thẩm Vấn đề miễn TNHS phiên phúc thẩm Phần 2: Vấn đề miễn TNHS BLHS năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) BLHS năm 1999 (sửa đổi, bổ sung năm 2009) Bảng so sánh BLHS năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) BLHS năm 1999 (sửa đổi, bổ sung năm 2009) miễn TNHS Sự thay đổi miễn TNHS quy định Điều 25 BLHS năm 1999 Điều 29 BLHS năm 2015 13 Phần 3: Bình luận vấn đề miễn TNHS thực tiễn 14 Miễn TNHS thể tính nhân đạo nhà nước 14 Bất cập miễn TNHS 14 KẾT LUẬN 17 CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM 18 TÀI LIỆU THAM KHẢO 24 Bộ luật hình Bộ luật tố tụng hình Toà án nhân dân Toà án nhân dân tối cao Trách nhiệm hình Viện kiểm sát nhân dân DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT BLHS BLTTHS TAND TANDTC TNHS VKSND LỜI MỞ ĐẦU Trách nhiệm pháp lí hậu bất lợi mà chủ thể phải chịu thực hành vi vi phạm pháp luật Trong TNHS đánh giá loại trách nhiệm pháp lí nghiêm khắc nhất, dành cho người thực tội phạm quy định BLHS Bên cạnh vấn đề TNHS miễn TNHS chế định Nhà nước xã hội quan tâm Tuy có quy định miễn TNHS BLHS phần chung phần riêng, số tội phạm cụ thể nay, miễn TNHS vấn đề phức tạp với nhiều quan điểm khác nhà khoa học pháp lí Trong phạm vi luận này, nhóm chúng tơi tập trung tìm hiểu vấn đề TNHS mà chủ yếu chế định miễn TNHS thơng qua án án số 488/2017/HS-PT TAND cấp cao Thành phố Hồ Chí Minh số vụ án, án liên quan Bên cạnh đó, nhóm đưa quan điểm án số bất cập thực tiễn áp dụng chế định miễn TNHS Việt Nam Phần 1: Phân tích án số 488/2017/HS-PT TAND cấp cao Thành phố Hồ Chí Minh Tóm tắt án theo mơ hình IRAC 1.1 Issue (Vấn đề) - 30/5/2015: Phát cửa hàng kho cửa hàng ông Châu Văn O1 (chủ hộ đứng tên ông Châu Văn O1) cất giữ 16350 bao thuốc điếu nước sản xuất Đại diện chủ hộ kinh doanh bà Trương Thị V không xuất trình hố đơn chứng minh nguồn gốc hợp pháp toàn số thuốc - Trong trình điều tra, Châu Văn A khai nhận số thuốc nhập lậu 16350 bao người đàn ông tên T1 (không rõ lai lịch), đến gặp A hỏi thuê kho cửa hàng bà V để cất giữ hàng hố trả tiền cơng cho A 1.000.000 đồng (một triệu đồng) A đồng ý (kho hàng vợ chồng bà V thuê Châu Văn A trơng giữ) Sau T vừa gửi hàng xong bị quan chức kiểm tra lập biên Từ kiện pháp lí trên, chúng tơi đặt vấn đề TNHS miễn TNHS Trong trường hợp này, Châu Văn A có phải chịu TNHS tội “Tàng trữ hàng cấm” hay không? Quyết định miễn TNHS tồ án cấp phúc thẩm có hay không? 1.2 Relevant Law (Quy định pháp luật liên quan) Bản án số 09/2016/HS-ST Bản án số 488/2017/HS-PT (TAND tỉnh Bà Rịa- Vũng Tàu) (TAND cấp cao Thành phố Hồ Chí Minh) - Thơng tư liên tịch số - Điều Luật đầu tư 2014 36/2012/TTLT-BCT-BCA-BTP- Công văn số 154/ TANDTC-PC BYT-TANDTC-VKSNDTC - Điều 25 (BLHS năm 1999) - Điều 155 BLHS năm 1999 1.3 Application (Áp dụng) * Bản án số 09/2016/HS-ST TAND tỉnh Bà Rịa- Vũng Tàu: Căn điểm c, khoản 2, Điều Thông tư liên tịch số 36/2012/TTLT-BCTBCA-BTP-BYT-TANDTC-VKSNDTC khoản Điều 155 BLHS năm 1999, án hình sơ thẩm tuyên bố Châu Văn A phải chịu TNHS tội “Tàng trữ hàng cấm” * Bản án số 488/2017/HS-PT TAND cấp cao Thành phố Hồ Chí Minh: Căn theo Điều Luật đầu tư 2014 quy định ngành, nghề cấm đầu tư kinh doanh không xác định thuốc điếu nhập lậu hàng cấm Xem nội dung [1], [2] phần Nhận định Hội đồng xét xử án số 488/2017/HS-PT TAND cấp cao Thành phố Hồ Chí Minh Căn Công văn số 154/TANDTC-PC ngày 25/7/2017 TANDTC hướng dẫn xử lý hành vi tàng trữ, vận chuyển, buôn bán thuốc điếu nhập lậu nội địa nhận thấy: Trong vụ án này, hành vi tàng trữ thuốc điếu nhập lậu Châu Văn A xảy ngày 30/5/2015 giai đoạn xét xử (Tồ án cấp sơ thẩm có định tuyên bố Châu Văn A phạm tội “Tàng trữ hàng cấm” có kháng cáo bị cáo sau đó) Vì tồ phúc thẩm vào Điều 25 BLHS năm 1999 quy định miễn TNHS để miễn TNHS cho Châu Văn A 1.4 Conclusion (Kết luận) Toà án cấp phúc thẩm định miễn TNHS theo Điều 25 BLHS năm 1999 Châu Văn A hành vi tàng trữ 16350 bao thuốc nhập lậu nội địa xảy ngày 30/5/2015 có Phân tích TNHS hình phạt phiên tòa sơ thẩm TNHS dạng trách nhiệm pháp lí, bao gồm: nghĩa vụ phải chịu tác động hoạt động truy cứu TNHS, chịu bị kết tội, chịu biện pháp cưỡng chế TNHS (hình phạt, biện pháp tư pháp) chịu mang án tích Trong vụ án này, tòa án cấp sơ thẩm định Châu Văn A phải chịu TNHS Và đặc điểm TNHS thể qua nội dung sau: Thứ nhất, TNHS hậu pháp lý mà Châu Văn A phải chịu hành vi phạm tội Hành vi tịa án cấp sơ thẩm xác định hành vi “Tàng trữ hàng cấm” cụ thể tàng trữ thuốc điếu nhập lậu nội địa Hậu phát sinh bị cáo thực hành vi phạm tội Thứ hai, TNHS xác định trình tự đặc biệt theo quy định pháp luật mà VKSND tỉnh Bà Rịa- Vũng Tàu đưa cáo trạng sau trình điều tra, khởi tố Thứ ba, TNHS thể việc Châu Văn A phải chịu biện pháp cưỡng chế nghiêm khắc nhà nước hình phạt năm tù, khơng có biện pháp tư pháp hình Thứ tư, TNHS trách nhiệm mà bị cáo Châu Văn A phải chịu trước Nhà nước khơng phải người có quyền lợi bị vi phạm Thứ năm, TNHS bị cáo Châu Văn A phản ánh án số 09/2016/HS-ST ngày 26/02/2016 TAND tỉnh Bà Rịa- Vũng Tàu Căn để Nhà nước buộc người phải chịu TNHS cấu thành tội phạm Cấu thành tội phạm điều kiện cần đủ TNHS: “Chỉ người phạm tội BLHS quy định phải chịu TNHS”2 Trong vụ án này, Xem Khoản Điều BLHS năm 2015 Document continues below Discover more from:hình LHS Luật Đại học Kinh tế Quố… 6 documents Go to course BT nhóm luật hình - giải tập giáo… Luật hình None 100 CAU BAN TRC 11 Nghim LUT HINH Su Luật hình None An Le28 - ALLHS Luật hình None LHS nhóm gửi nhóm 16 phản biện Luật hình LUCS1107 Luat hien phap 3TC Tong quat Luật hình Practice exam1 25 None None Law on Enforceme… 100% (1) bị cáo vi phạm điểm c khoản Điều Thông tư liên tịch số 36/2012/TTLTBTC-BCA-BTP-BYT-TANDTC-VKSNDTC ngày 07/15/2012 hướng dẫn xử lý vi phạm kinh doanh Rượu nhập lậu, sản phẩm thuốc nguyên liệu thuộc nhập lậu: “Điều Xử lý vi phạm kinh doanh sản phẩm thuốc nhập lậu Đối với hành vi buôn bán, vận chuyển, tàng trữ sản phẩm thuốc nhập lậu, việc xác định số lượng làm để truy cứu trách nhiệm hình cụ thể sau: c) Số lượng từ 13.500 bao trở lên coi có số lượng đặc biệt lớn.” Hành vi tàng trữ 16350 bao thuốc điếu nhập lậu bị cáo Châu Văn A tòa sơ thẩm xác định thỏa mãn dấu hiệu bắt buộc cấu thành tội phạm tội “Tàng trữ hàng cấm” theo khoản Điều 155 BLHS năm 1999 Đây sở để buộc Châu Văn A phải chịu TNHS trước nhà nước “Điều 155 Tội sản xuất, tàng trữ, vận chuyển, buôn bán hàng cấm Phạm tội trường hợp hàng phạm pháp có số lượng đặc biệt lớn thu lợi bất đặc biệt lớn, bị phạt tù từ tám năm đến mười lăm năm.” Bằng cáo trạng mình, VKSND tỉnh Bà Rịa- Vũng Tàu xác định Châu Văn A phạm tội “Tàng trữ hàng cấm” tịa án cấp sơ thẩm đưa định xác định Châu Văn A phải chịu TNHS cụ thể hóa TNHS hình phạt cụ thể năm tù Ta nhận thấy đây, hình phạt năm tù nói riêng hình phạt nói chung biện pháp cưỡng chế nghiêm khắc tước bỏ bị cáo Châu Văn A số quyền lợi ích thiết thân Hình phạt quy định cụ thể khoản Điều 155 BLHS năm 1999 Toà án áp dụng Ngoài ra, bị cáo cịn phải chịu án tích thời gian định Đồng thời, nguyên tắc trách nhiệm cá nhân nên hình phạt áp dụng bị cáo Châu Văn A- người thực hành vi phạm tội, cịn người khơng liên quan (ơng O1, bà V) khơng phải chịu hình phạt theo quy định pháp luật Vấn đề miễn TNHS phiên phúc thẩm Dựa kháng cáo bị cáo Châu Văn A quan điểm kiểm sát viên người bào chữa cho bị cáo, tồ án cấp phúc thẩm sau xem xét áp dụng công văn số 154/TANDTC-PC khoản Điều 25 BLHS năm 1999 để: Miễn TNHS Châu Văn A hành vi tàng trữ 16.350 bao thuốc nhập lậu nội địa xảy ngày 30/5/2015 Như phân tích trên, bị cáo Châu Văn A phải chịu TNHS theo án sơ thẩm Tuy nhiên theo Luật đầu tư năm 2014 có hiệu lực từ ngày 01/7/2015, khơng xác định thuốc điếu nhập lậu hàng cấm Vì áp dụng công văn số 154/TANDTC-PC ngày 25/7/2017 TANDTC hướng dẫn hành vi tàng trữ, vận chuyển, buôn bán thuốc điếu nhập lậu xảy trước 00 phút ngày 01/7/2015, tòa án cấp phúc thẩm Điều 25 BLHS năm 1999 để miễn TNHS cho người phạm tội “1 Kể từ ngày 01-7-2015 (ngày Luật Đầu tư năm 2014 có hiệu lực thi hành) đến ngày 01-01-2018 (ngày Luật số 12/2017/QH14 có hiệu lực thi hành), không xác định thuốc điếu nhập lậu hàng cấm khơng xử lý hình hành vi tàng trữ, vận chuyển, buôn bán thuốc điếu nhập lậu nội địa theo quy định Điều 155 Bộ luật Hình số 15/1999/QH10 (sau gọi Bộ luật Hình năm 1999): Đối với hành vi tàng trữ, vận chuyển, buôn bán thuốc điếu nhập lậu nội địa xảy trước 00 phút ngày 01-7-2015, vụ án giai đoạn xét xử Tịa án phải mở phiên tòa vào Điều 25 Bộ luật Hình năm 1999 miễn trách nhiệm hình người phạm tội Khi miễn trách nhiệm hình sự, Tịa án phải ghi rõ án lý việc miễn trách nhiệm hình có thay đổi sách, pháp luật làm cho hành vi phạm tội khơng cịn nguy hiểm cho xã hội đến mức phải xử lý hình sự; người miễn trách nhiệm hình khơng có quyền u cầu bồi thường thiệt hại theo quy định Luật Trách nhiệm bồi thường Nhà nước.”3 “Điều 25 Miễn trách nhiệm hình Người phạm tội miễn trách nhiệm hình sự, tiến hành điều tra, truy tố xét xử, chuyển biến tình hình mà hành vi phạm tội người phạm tội khơng cịn nguy hiểm cho xã hội nữa.” Từ trên, cho thấy hành vi thực tội phạm bị cáo Châu Văn A có thay đổi sách pháp luật, làm cho hành vi phạm tội bị cáo khơng cịn nguy hiểm cho xã hội đến mức phải xử lý hình Nên Hội đồng xét xử phúc thẩm chấp nhận theo quan điểm đề nghị kiểm sát viên người bào chữa; miễn TNHS cho Châu Văn A hành vi tàng trữ 16350 bao thuốc điếu nhập lậu nội địa Bị cáo Châu Văn A khơng có quyền yêu cầu bồi thường thiệt hại theo quy định Luật trách nhiệm bồi thường nhà nước Quyết định tồ phúc thẩm có phù hợp với thay đổi pháp luật nên nhóm đồng ý với quan điểm Xem cơng văn số 154/TANDTC-PC ngày 25/7/2017 Phần 2: Vấn đề miễn TNHS BLHS năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) BLHS năm 1999 (sửa đổi, bổ sung năm 2009) Bảng so sánh BLHS năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) BLHS năm 1999 (sửa đổi, bổ sung năm 2009) miễn TNHS BLHS năm 1999 (sửa đổi, bổ sung năm 2009) Giống Điều 289 Tội đưa hối lộ BLHS năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) Điều 364 Tội đưa hối lộ Người bị ép buộc đưa hối lộ mà chủ động khai báo trước bị phát giác, coi khơng có tội trả lại tồn dùng để đưa hối lộ Người bị ép buộc đưa hối lộ mà chủ động khai báo trước bị phát giác, coi khơng có tội trả lại tồn dùng để đưa hối lộ Người đưa hối lộ không bị ép buộc chủ động khai báo trước bị phát giác, miễn trách nhiệm hình trả lại phần toàn dùng để đưa hối lộ Người đưa hối lộ không bị ép buộc chủ động khai báo trước bị phát giác, miễn trách nhiệm hình trả lại phần toàn dùng để đưa hối lộ Điều 314 Tội không tố giác tội phạm Điều 390 Tội không tố giác tội phạm Người khơng tố giác có hành động can ngăn người phạm tội hạn chế tác hại tội phạm, miễn trách nhiệm hình miễn hình phạt Người khơng tố giác có hành động can ngăn người phạm tội hạn chế tác hại tội phạm, miễn trách nhiệm hình miễn hình phạt Điều 19 Tự ý nửa chừng chấm dứt việc phạm tội Tự ý nửa chừng chấm dứt việc phạm tội tự khơng thực tội phạm đến cùng, khơng có ngăn cản Điều 16 Tự ý nửa chừng chấm dứt việc phạm tội Tự ý nửa chừng chấm dứt việc phạm tội tự khơng thực tội phạm đến tội phạm, miễn trách nhiệm hình sự có sau đây: Người phạm tội miễn trách nhiệm hình có định đại xá a) Khi tiến hành điều tra, truy tố, xét xử chuyển biến tình hình mà người phạm tội khơng cịn nguy hiểm cho xã hội nữa; b) Khi tiến hành điều tra, truy tố, xét xử, người phạm tội mắc bệnh hiểm nghèo dẫn đến khơng cịn khả gây nguy hiểm cho xã hội nữa; c) Trước hành vi phạm tội bị phát giác, người phạm tội tự thú, khai rõ việc, góp phần có hiệu vào việc phát điều tra tội phạm, cố gắng hạn chế đến mức thấp hậu tội phạm lập cơng lớn có cống hiến đặc biệt, Nhà nước xã hội thừa nhận Người thực tội phạm nghiêm trọng vô ý tội phạm nghiêm trọng gây thiệt hại tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm tài sản người khác, tự nguyện sửa chữa, bồi thường thiệt hại khắc phục hậu người bị hại người đại diện hợp pháp người bị hại tự nguyện hòa giải đề nghị miễn trách nhiệm hình sự, miễn trách nhiệm hình 11 Khác Điều 69: Nguyên tắc xử lý đối Điều 91: Nguyên tắc xử lý với người chưa thành niên người 18 tuổi phạm tội phạm tội Người chưa thành niên phạm tội miễn trách nhiệm hình sự, người phạm tội nghiêm trọng tội nghiêm trọng, gây hại khơng lớn, có nhiều tình tiết giảm nhẹ gia đình quan, tổ chức nhận giám sát, giáo dục Người 18 tuổi phạm tội thuộc trường hợp sau có nhiều tình tiết giảm nhẹ, tự nguyện khắc phục phần lớn hậu quả, không thuộc trường hợp quy định Điều 29 Bộ luật này, miễn trách nhiệm hình áp Khi xét xử, thấy không dụng biện pháp cần thiết phải áp dụng hình phạt quy định Mục Chương người chưa thành niên này: phạm tội, Tồ án áp dụng biện pháp tư pháp a) Người từ đủ 16 tuổi đến quy định Điều 70 18 tuổi phạm tội Bộ luật nghiêm trọng, phạm tội nghiêm trọng, trừ tội phạm quy định điều 134, 141, 171, 248, 249, 250, 251 252 Bộ luật này; b) Người từ đủ 14 tuổi đến 16 tuổi phạm tội nghiêm trọng quy định khoản Điều 12 Bộ luật này, trừ tội phạm quy định điều 123, 134, 141, 142, 144, 150, 151, 168, 171, 248, 249, 250, 251 252 Bộ luật này; c) Người 18 tuổi người đồng phạm có vai trị khơng đáng kể vụ án.” 12 Sự thay đổi miễn TNHS quy định Điều 25 BLHS năm 1999 Điều 29 BLHS năm 2015 Chế định miễn TNHS quy định Điều 25 BLHS năm 1999 miễn TNHS Điều 29 BLHS năm 2015 gồm loại quy định có tính chất bắt buộc (“được miễn TNHS”) quy định có tính chất tuỳ nghi (“có thể miễn TNHS”) Điểm khác điều luật Điều 29 BLHS năm 2015 mở rộng phạm vi miễn TNHS, thay đổi từ quy định có tính chất bắt buộc (khoản Điều 25 BLHS năm 1999) thành quy định có tính chất tuỳ nghi (Điểm a khoản Điều 29 BLHS năm 2015) Chúng làm rõ mở rộng phạm vi miễn TNHS, cụ thể khoản Điều 29 BLHS năm 2015 qua án số 21/2018/HS-PT ngày 17/01/2018 TAND Thành phố Hồ Chí Minh Tóm tắt án: Năm 2012, bà Mai Thị N cho ông Nguyễn Tấn T chồng bà Đinh Thị A vay 10.000.000 đồng, trả góp ngày 10.000 đồng Vợ chồng bà A trả số tiền 2.310.000 đồng khơng trả nữa; việc vay tiền không lập thành văn Hiện ông T khỏi địa phương từ tháng 12/2015 Ngày 23/4/2017, bà N đến nhà bà A để địi số tiền cịn lại Do khơng có tiền trả nên bà N bà A xảy cự cãi, bà N dùng tay trái túm tóc bà A, tay phải với lấy nồi cơm điện đánh nhiều vào đầu bà A gây thương tích theo tỉ lệ giám định 02% Toà án cấp sơ thẩm tuyên phạt bị cáo N tội “Cố ý gây thương tích” thuộc trường hợp “dùng khí nguy hiểm” quy định điểm a khoản Điều 104 BLHS năm 1999 Tại phiên phúc thẩm, bị hại bà A xin miễn TNHS cho bị cáo, cam kết ý chí tự nguyện bà khơng có khiếu nại sau Đồng thời bị cáo tỏ thái độ ăn năn hối cải, tiếp tục khắc phục cho người bị hại với tổng số tiền 4.500.000 đồng Có thể thấy, bị cáo Mai Thị N phạm tội thuộc mức độ nghiêm trọng (theo điểm a khoản Điều 104 BLHS năm 1999); tự nguyện sửa chữa, bồi thường thiệt hại người bị hại tự nguyện đề nghị miễn TNHS Các tình tiết đầy đủ theo khoản Điều 29 BLHS năm 2015 để Hội đồng xét xử xem xét miễn TNHS cho bị cáo Mai Thị N Vụ án xảy trước thời điểm BLHS năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017 có hiệu lực thi hành (01/01/2018) đến ngày 17/01/2018 thời gian xét xử nên điểm b khoản Điều Nghị số 41/2017/QH14 ngày 20/6/2017 hướng dẫn việc áp dụng BLHS năm 2015, án cấp phúc thẩm tuyên bố miễn TNHS cho bị cáo N theo khoản Điều 29 BLHS năm 2015 “Điều Việc áp dụng Bộ luật Hình năm 2015 Kể từ ngày 01 tháng 01 năm 2018, Bộ luật Hình năm 2015 áp dụng sau: 13 b) Các điều khoản Bộ luật Hình năm 2015 xóa bỏ tội phạm, hình phạt, tình tiết tăng nặng; quy định hình phạt nhẹ hơn, tình tiết giảm nhẹ mới; miễn trách nhiệm hình sự, miễn hình phạt, giảm hình phạt, xóa án tích quy định khác có lợi cho người phạm tội áp dụng hành vi phạm tội xảy trước 00 phút ngày 01 tháng 01 năm 2018 mà sau thời điểm bị phát hiện, bị điều tra, truy tố, xét xử người xét giảm thời hạn chấp hành hình phạt, xóa án tích;” Như vậy, thấy, với trường hợp tương tự vụ án này, Điều 25 BLHS năm 1999 khơng có quy định miễn TNHS Nhưng với thay đổi BLHS năm 2015, mở rộng miễn TNHS vụ án có đầy đủ theo khoản Điều 29 xem xét để miễn TNHS Tuy nhiên, điều khơng có nghĩa người phạm tội có đủ điều kiện miễn TNHS mà việc miễn TNHS phải tuỳ trường hợp, tuỳ loại tội cụ thể Phần 3: Bình luận vấn đề miễn TNHS thực tiễn Miễn TNHS thể tính nhân đạo nhà nước Việc bị cáo Châu Văn A miễn TNHS theo quy định án số 488/2017/HS-PT ngày 19/09/2017 TAND cấp cao Thành phố Hồ Chí Minh chế định mang tính chất nhân đạo điều cho thấy tôn trọng tư tưởng bảo vệ quyền người với tư cách giá trị xã hội cao quý thừa nhận chung Nhà nước pháp quyền (ghi nhận Phần chung BLHS) Quyết định miễn TNHS bị cáo Châu Văn A thể công tâm, khoan hồng Nhà nước Qua đó, thể quan tâm Nhà nước việc cải tạo, giáo dục, khuyến khích bị cáo Châu Văn A nói riêng bị cáo miễn TNHS nói chung có hội sửa chữa sai lầm, tránh phạm tội sớm tái hịa nhập cộng đồng Có thể thấy, việc xem xét định miễn TNHS bị cáo Châu Văn A Hội đồng xét xử thể tính nhân văn, khẳng định pháp luật hình bảo vệ quyền tối thiểu người dù hồn cảnh Qua đó, thể tư tưởng người định hướng lên nhà nước xã hội chủ nghĩa Bất cập miễn TNHS Việc miễn TNHS bên cạnh mặt tích cực tồn đọng nhiều bất cập lo ngại nhiều mặt xã hội Thứ nhất, xét theo điều kiện thực tế, biện pháp miễn TNHS quan có thẩm quyền áp dụng hậu pháp lý miễn TNHS cho 14 người người khơng phải chịu hình phạt biện pháp tư pháp thay cho hình phạt xóa án tích Nếu biện pháp miễn TNHS bị áp dụng khơng xác dẫn tới bỏ lọt tội phạm, mang tới tâm lý lo ngại áp dụng biện pháp miễn TNHS quan có thẩm quyền Thứ hai, việc miễn TNHS phải xuất phát từ TNHS, có nghĩa miễn TNHS người phạm tội, người có đủ để xác định thực hành vi mà BLHS quy định tội phạm Không thể miễn TNHS người không phạm tội không đủ để xác định hành vi người tội phạm Tuy nhiên, số trường hợp, hành vi người không cấu thành tội phạm không phạm tội quan có thẩm quyền định đình lại đưa miễn TNHS cho người phạm tội Điều vừa thể lạm dụng việc miễn TNHS để né tránh trách nhiệm quan chức năng, đồng thời ảnh hưởng đến quyền lợi ích người khơng phạm tội, làm giảm lòng tin nhân dân Nhà nước Thứ ba, có vụ án quan có thẩm quyền miễn TNHS cho người phạm tội người có tình tiết để xem xét giảm nhẹ TNHS Ví dụ trường hợp vụ án ơng Mai Nam Dương (cựu Phó giám đốc Sở Nơng nghiệp Phát triển nông thôn tỉnh Lâm Đồng) lái xe trình trạng say rượu (nồng độ cồn đo ơng Dương 0,644 miligam/lít khí thở) gây tai nạn làm người chết người bị thương ngày 22/5/2013 Tuy nhiên sau đó, ngày 7/12/2013 VKSND Thành phố Đà Lạt bất ngờ định “đình điều tra vụ án” vi phạm quy định điều khiển phương tiện giao thông ông Mai Nam Dương Ngoài ra, ông Dương tuyên miễn truy cứu TNHS đền bù cho nạn nhân tỷ đồng gia đình nạn nhân ký đơn bãi nại cho ông Theo luật sư Huỳnh Nam (Đoàn luật sư Thành phố Hà Nội), “Việc miễn TNHS theo Điều 25 BLHS năm 1999 áp dụng trình điều tra, truy tố, xét xử, chuyển biến tình hình, hành vi phạm tội người phạm tội khơng cịn nguy hiểm cho xã hội Hoặc trước hành vi phạm tội bị phát giác, người phạm tội tự thú, khai báo rõ việc, góp phần có hiệu vào việc phát điều tra tội phạm hay có định đại xá Tuy nhiên, vụ án này, ông Dương không tự thú trước hành vi bị phát giác, không thuộc trường hợp đại xá, tình hình tội phạm trật tự an tồn giao giao thơng khơng có thay đổi hành vi uống rượu bia lái xe ô tô gây chết người, làm bị thương nhiều người thiệt hại tài sản họ hành vi khơng cịn nguy hiểm cho xã hội Vì vậy, hành vi phạm tội ông Dương không thuộc trường hợp miễn trách nhiệm hình theo quy định nêu Việc ông Dương bồi thường cho nạn nhân tỷ đồng họ có đơn xin bãi nại áp dụng tình tiết giảm nhẹ quy định điểm b khoản Điều 46 BLHS năm 1999 15 vụ án đưa xét xử.”4 Điều đặt nhiều câu hỏi xung quanh việc VKSND Thành phố Đà Lạt miễn truy cứu TNHS ông Mai Nam Dương, lực yếu quan chức hay “chạy chọt”? Thứ tư, thống việc áp dụng pháp luật quan chức có thẩm quyền bị ảnh hưởng BLHS BLTTHS năm 2015 không quy định cụ thể trình tự, thủ tục thẩm quyền miễn TNHS cho người phạm tội Điều 230 BLTTHS đình điều tra Điều 248 BLTTHS đình vụ án viện kiểm sát, xác định quan điều tra viện kiểm sát định đình vụ án thuộc trường hợp quy định Điều 16, Điều 29, khoản Điều 91 BLHS khoản Điều 155 BLTTHS Nếu vào quy định này, khẳng định việc miễn TNHS thuộc thẩm quyền quan điều tra viện kiểm sát Nhưng theo quy định điểm a khoản điểm a, b khoản Điều 29 BLHS quy định rõ “Khi tiến hành điều tra, truy tố, xét xử” có nghĩa quan điều tra, viện kiểm sát, tịa án có thẩm quyền đương nhiên miễn miễn TNHS cho người phạm tội Có thể thấy, theo quy định Điều 16 BLHS (Tự ý nửa chừng chấm dứt việc phạm tội), điểm b khoản 1, điểm c khoản 2, khoản Điều 29 BLHS, khoản Điều 110 BLHS (Tội gián điệp), khoản Điều 247 BLHS (Tội trồng thuốc phiện, côca, cần sa loại khác có chứa chất ma túy), khoản Điều 364 BLHS (Tội đưa hối lộ), khoản Điều 365 BLHS (Tội môi giới hối lộ), khoản Điều 390 BLHS (Tội không tố giác tội phạm) rõ quan tiến hành tố tụng giai đoạn có thẩm quyền miễn TNHS cho người phạm tội Xem: Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam, “Miễn truy cứu trách nhiệm hình ông Mai Nam Dương không pháp luật” 16 KẾT LUẬN Tóm lại, thơng qua luận Phân tích vấn đề trách nhiệm hình miễn trách nhiệm hình án số 488/2017/HS-PT TAND cấp cao Thành phố Hồ Chí Minh tội “Tàng trữ hàng cấm”, nhóm chúng tơi đã: - Phân tích án số 09/2016/HS-ST ngày 26/02/2016 TAND tỉnh Bà RịaVũng Tàu để nội dung liên quan đến TNHS hình phạt; - Phân tích án số 488/2017/HS-PT TAND cấp cao Thành phố Hồ Chí Minh miễn TNHS bị cáo Châu Văn A; - So sánh điều luật quy định miễn TNHS BLHS năm 1999 năm 2015, cụ thể Điều 25 Điều 29 tương ứng luật thông qua án số 21/2018/HS-PT ngày 17/01/2018 TAND Thành phố Hồ Chí Minh; - Nêu lên số quan điểm vấn đề áp dụng chế định miễn TNHS Việt Nam Qua phân tích nội dung trên, nhóm nhận định, miễn TNHS có mối quan hệ chặt chẽ với chế định rộng lớn, bao trùm luật hình sự- chế định TNHS Chính vậy, việc quy định đầy đủ, giải tốt vấn đề TNHS áp dụng đắn miễn TNHS thực tiễn cần thiết 17 CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM Câu (Dễ): Khẳng định đúng? A Miễn trách nhiệm hình trường hợp khơng cấu thành tội phạm B Hình phạt khơng tước tự bao gồm cải tạo không giam giữ án treo C Mọi chủ thể thực hành vi phạm tội bị áp dụng hình phạt thực tế D Hình phạt biện pháp cưỡng chế hình nghiêm khắc Giải thích: - A sai miễn TNHS không buộc người phải chịu TNHS tội mà người thực (trên thực tế người thực hành vi CTTP) - B sai hình phạt án treo có tước tự có người phải chịu hình phạt - C sai thực tế có trường hợp miễn áp dụng hình phạt người phạm tội Câu (Dễ): Nếu tính từ ngày tội phạm thực hiện, thời hiệu để người phạm tội không bị truy cứu trách nhiệm hình tội phạm nghiêm trọng là? A năm B 10 năm C 15 năm D 20 năm Giải thích: Áp dụng điểm b khoản điều 27 BLHS năm 2015 Câu (Vừa): M thiếu tiền đánh bạc, chuẩn bị dao găm, bao tải xăng đến cướp nhà ông N Khi đến trước cổng, M nghĩ lại thấy ông N người tốt với nên quay Ông N sau trích camera, thấy M cầm dao xăng đến nhà nên sốc nặng đột quỵ tử vong Trong trường hợp này, M phải chịu TNHS hành vi nào? A M phải chịu TNHS có hành vi “phạm tội chưa đạt" điều 15 BLHS 2015 B M phải chịu TNHS trường hợp M giết người dạng không hành động C M phải chịu TNHS cố ý gián tiếp gây chết ông N 18 D M khơng phải chịu TNHS chấm dứt việc phạm tội cách tự nguyện dứt khốt Giải thích: Căn vào Điều 16 BLHS 2015, N tự ý chấm dứt hành vi “giết người cướp của, đốt nhà" giai đoạn chuẩn bị phạm tội làm cho tính nguy hiểm cho xã hội hành vi khơng cịn Việc ơng N đột quỵ tử vong tình trạng sức khỏe ơng nằm ý muốn M Câu (Vừa): T M có mâu thuẫn kinh doanh nên hẹn gặp mặt để nói chuyện Trong q trình giải quyết, T M xảy xô xát cãi vã Hậu M bị thương tích T bị truy cứu TNHS, phạt cải tạo không giam giữ năm Trường hợp sau đây, T miễn hình phạt: A T chưa chấp hành hình phạt bị bệnh hiểm nghèo B T có thai C T hỗ trợ ni dưỡng trẻ em mồ côi chùa D T cam kết chấp hành tốt pháp luật Giải thích: Căn Điểm b Khoản Điều 62 BLHS 2015: Theo định Viện trưởng VKS, Tồ án định miễn chấp hành hình phạt người mắc bệnh hiểm nghèo người bị kết án cải tạo khơng giam giữ tù có thời hạn đến 03 năm chưa chấp hành hình phạt Câu (Vừa): H (15 tuổi) đánh L bị thương phải nhập viện cấp cứu Qua giám định xác định tỷ lệ thương tật L 21% Trường hợp này, H có phải chịu trách nhiệm hình hành vi khơng? A H khơng phải chịu trách nhiệm hình B H phải chịu trách nhiệm hình tội cố ý gây thương tích gây tổn hại cho sức khỏe người khác C H phải chịu trách nhiệm hình tội cố ý gây thương tích gây tổn hại cho sức khỏe người khác đồng thời phải chịu thêm tình tiết tăng nặng khác D H phải chịu trách nhiệm hình tội cố ý gây thương tích gây tổn hại cho sức khỏe người khác, giảm nhẹ trách nhiệm hình Giải thích: Căn khoản Điều 9, Khoản Điều 12 BLHS năm 2015: Người từ đủ 14 tuổi trở lên, chưa đủ 16 tuổi phải chịu trách nhiệm hình tội cố ý gây thương tích gây tổn hại cho sức khỏe người khác mức độ nghiêm trọng, đặc biệt nghiêm trọng Tuy nhiên theo điểm a khoản điều 134 19