BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN BÀI TẬP LỚN MƠN KINH TẾ CHÍNH TRỊ MÁC – LÊNIN Đề tài:” Thực trạng hội nhập kinh tế quốc tế Việt Nam nay” Họ tên: Bùi Thọ Hưng GV hướng dẫn: Mai Lan Hương Mã số sinh viên: 11216872 Lớp TC: Kinh tế trị Mác - Lênin(122)_32 HÀ NỘI – 10/2022 Mục lục Lời mở đầu Nội dung I HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ: .2 Khái niệm hội nhập kinh tế quốc tế .2 a) Khái niệm cần thiết khách quan hội nhập kinh tế quốc tế .2 b) Nội dung hội nhập kinh tế quốc tế 2 Tác động hội nhập kinh tế quốc tế đến phát triển Việt Nam: a) Tác động tích cực hội nhập kinh tế quốc tế: b) Tác động tiêu cực hội nhập kinh tế quốc tế: Phương hướng nâng cao hiệu hội nhập kinh tế quốc tế phát triển Việt Nam a) Nhận thức sâu sắc thời thách thức hội nhập kinh tế quốc tế mang lại b) Xây dựng chiến lược lộ trình hội nhập kinh tế phù hợp c) Tích cực chủ động tham gia vào liên kết quốc tế thực đầy đủ cam kết Việt Nam liên kết kinh tế quốc tế khu vực d) e) Hoàn thiện thể chế kinh tế luật pháp .6 Xây dựng kinh tế tự chủ Việt Nam .6 II THỰC TRẠNG HỘI NHÂP KINH TẾ QUỐC TẾ VIỆT NAM HIỆN NAY .6 Quan điểm, chủ trương Đảng hội nhập kinh tế quốc tế: .6 Quá trình hội nhập kinh tế quốc tế Việt Nam: a) b) Hội nhập kinh tế quốc tế nước ta từ sau đổi đến nay: Những thành tựu hội nhập kinh tế quốc tế Việt Nam Những khó khăn thách thức giải pháp: 12 a) b) Bối cảnh kinh tế xã hội trước đổi mới: .7 Những khó khăn Việt Nam tiến trình hội nhập: .12 Một số giải pháp: 13 Vai trị sinh viên cơng hội nhập kinh tế quốc tế thời kì mới: 14 Kết luận 16 Tài liệu tham khảo 17 Lời mở đầu Trong bối cảnh giới đại, sau cách mạng công nghiệp diễn liên tục cách mạng 4.0 bùng nổ phát triển mạnh mẽ, công nghệ kĩ thuật số trở thành xu hướng, ranh giới địa lý bị xóa nhịa cho tiến hội nhập kinh tế quốc tế lại xem trọng trình tất yếu để quốc gia tồn phát triển Cũng từ trước tới xã hội người muốn tồn phát triển phải có mối liên kết chặt chẽ với nhau, rộng hơn, quốc gia khơng thể phát triển khơng tìm cách liên kết với quốc gia khác, đặc biệt thời kì mà khoảng cách địa lí khơng cịn thứ ngăn cách họ lại gần trước nữa, không hội nhập, tích lũy, chia sẻ, học hỏi đồng nghĩa với việc thụt lùi, ngược lại với xu hướng chung giới Việt Nam, nước phát triển độ lên chủ nghĩa xã hội dĩ nhiên nằm ngồi xu hướng đó, phát triển kinh tế thị trường đòi hỏi nước ta phải mở rộng thị trường, hình thành thị trường khu vực quốc tế, động lực chủ yếu thúc đẩy trình hội nhập kinh tế quốc tế Với thành cơng, hiệp định kí kết, Việt Nam bước hợp mặt kinh tế với quốc gia khác giới, mở rộng thị trường xuất nhập khẩu, thu hút nhiều vốn đầu tư nước ngồi, tích lũy khoa học công nghệ tiên tiến, sử dụng hiệu lợi quốc gia sau, hướng đến nhảy vọt kinh tế với tốc độ tăng trưởng cao, tận dụng triệt để nguồn lực sẵn có, cấu kinh tế phù hợp với thời đại mới, phấn đấu để trở thành rồng châu Á vươn lên mạnh mẽ với cường quốc khác giới Hiểu quan trọng cấp thiết vấn đề này, em chọn đề tài:” Thực trạng hội nhập kinh tế quốc tế Việt Nam nay” cho tập lần Nội dung I HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ: Khái niệm hội nhập kinh tế quốc tế a) Khái niệm cần thiết khách quan hội nhập kinh tế quốc tế - Khái niệm: Hội nhập kinh tế quốc tế quốc gia trình quốc gia thực gắn kết kinh tế với kinh tế giới dựa chia sẻ lợi ích đồng thời tuân thủ chuẩn mực quốc tế chung - Về chất, hội nhập quốc tế hình thức phát triển cao hợp tác quốc tế Hội nhập quốc tế hình thức hợp tác quốc tế khác lợi ích quốc gia, dân tộc Các quốc gia tham gia q trình lợi ích cho đất nước, vi phồn vinh dân tộc Mặc khác, quốc gia thực hội nhập quốc tế góp phần thúc đẩy giới tiến nhanh đường văn minh, thịnh vượng - Hội nhập quốc tế có ba cấp độ là: Hội nhập toàn cầu, khu vực song phương Các phương thức hội nhập triển khai lĩnh vực khác đời sống xã hội Cho đến nay, Việt Nam, hội nhập quốc tế triển khai lĩnh vực gồm: Hội nhập lĩnh vực kinh tế (hội nhập kinh tế quốc tế), hội nhập lĩnh vực trị, quốc phịng, an ninh hội nhập quốc tế lĩnh vực văn hóa - xã hội, giáo dục, khoa học - cơng nghệ lĩnh vực khác Tuy nhiên, hội nhập kinh tế quốc tế trọng tâm hội nhập quốc tế; hội nhập lĩnh vực khác phải tạo thuận lợi cho hội nhập kinh tế quốc tế - Sự tất yếu khách quan hội nhập kinh tế quốc tế: + Đầu tiên xu khách quan bối cảnh tồn cầu hóa kinh tế tạo liên kết ràng buộc lẫn ngày tăng quốc gia quy mơ tồn cầu Hội nhập kinh tế quốc tế nói mở hội cho nước phát triển tiếp cận sử dụng nguồn lực bên ngồi tài chính, khoa học cơng nghệ hay chí kinh nghiệm từ q trình phát triển quốc gia tư giàu có trước, công ty xuyên quốc gia chủ thể nắm tay nguồn lực kinh tế vật chất khổng lồ tác động lên tồn giới, hội nhập chìa khóa giúp quốc gia phát triển mở cánh cửa dẫn đến nguồn lực to lớn nhằm phục vụ cho phát triển mình, tận dụng lợi sau, thu hẹp khoảng cách với nước tiên tiến, khắc phục nguy tụt hậu sau b) Nội dung hội nhập kinh tế quốc tế Hội nhập quốc tế thành cơng cần có bước vững - Trước hết cần chuẩn bị điều kiện để thực hội nhập hiệu thành cơng: + Q trình hội tất yếu cần cân nhắc với lộ trình cách thức tối ưu đòi hỏi chuẩn bị kĩ nội kinh tế mối quan hệ quốc tế thích hợp + Hội nhập cần điều kiện sẵn sàng tư duy, tham gia toàn xã hội, hoàn thiện hiệu lực thể chế, nguồn nhân lực am hiểu môi trường quốc tế với nhiều điều kiện cần thiết khác - Tiếp theo cần thực đa dạng hình thức, mức độ hội nhập kinh tế quốc tế: + Hội nhập kinh tế quốc tế diễn theo nhiều mức độ, quốc gia có mức hội nhập nơng, sâu tùy thuộc vào mức độ tham gia nước vào hoạt động kinh tế đối ngoại, tổ chức kinh tế quốc tế khu vực Theo tiến trình hội nhập chia thành mức độ từ thấp đến cao là: Thỏa thuận thương mại ưu đãi (PTA), Khu vực mậu dịch tự (FTA), Liên minh thuế quan (CU), Thị trường chung (hay thị trường nhất), Liên minh kinh tế - tiền tệ… + Xét hình thức, hội nhập kinh tế quốc tế toàn hoạt động kinh tế đối ngoại nước gồm nhiều hình thức đa dạng như: ngoại thương, đầu tư quốc tế, hợp tác quốc tế, … Tác động hội nhập kinh tế quốc tế đến phát triển Việt Nam: Hội nhập kinh tế quốc tế trình gia tăng liên hệ kinh tế Việt Nam với kinh tế giới Do đó, mặt trình hội nhập tạo nhiều tác động tích cực q trình phát triển Việt Nam mặt khác tạo khơng thách thức địi hỏi phải vượt qua đạt hiệu lợi ích to lớn trình hội nhập đem lại a) Tác động tích cực hội nhập kinh tế quốc tế: - Tạo điều kiện mở rộng thị trường, tiếp thu khoa học công nghệ, vốn chuyển dịch cấu kinh tế nước: + Hội nhập kinh tế quốc tế với chất mở rộng thị trường để thúc đẩy thương mại phát triển, tạo điều kiện cho sản xuất nước, tận dụng lợi kinh tế nước ta phân công lao động quốc tế, phục vụ cho mục tiêu tăng trưởng kinh tế nhanh, chuyển đổi mơ hình tăng trưởng theo chiều sâu với hiệu cao + Hội nhập thúc đẩy chuyển dịch cấu kinh tế theo hướng hợp lí, đại hiệu hơn, qua hình thành lĩnh vực kinh tế mũi nhọn để nâng cao hiệu lực cạnh tranh kinh tế, sản phẩm doanh nghiệp nước, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh thu hút khoa học cơng nghệ đại, đầu tư bên ngồi cho kinh tế nước nhà - Tạo hội nâng cao chất lượng nguồn nhân lực - Tạo điều kiện để thúc đẩy hội nhập lĩnh vực văn hóa, trị, củng cố an ninh quốc phịng b) Tác động tiêu cực hội nhập kinh tế quốc tế: - Gây cạnh tranh gay gắt khiến nhiều doanh nghiệp ngành kinh tế nước ta gặp khó khăn phát triển, gây nhiều bất lợi mặt kinh tế - Hội nhập làm gia tăng phụ thuộc kinh tế quốc gia vào thị trường bên ngoài, khiến kinh tế dễ bị tổn thương trước biến động khơn lường diễn thị trường quốc tế - Hội nhập dẫn đến phân phối khơng cơng lợi ích rủi ro cho nước nhóm khác xã hội, có nguy làm tăng khoảng cách giàu nghèo bất bình đẳng xã hội - Quá trình hội nhập kinh tế quốc tế khiến nước phát triển nước ta phải đối mặt với nguy chuyển dịch cấu bất lợi, tập trung vào ngành sử dụng nhiều tài nguyên có giá trị gia tăng thấp, thua thiệt chuỗi giá trị toàn cầu, gây thiệt hại lớn đến môi trường cạn kiệt tài nguyên thiên nhiên - Hội nhập đưa nhiều thách thức quyền lực nhà nước, chủ quyền quốc gia phát sinh nhiều vấn đề phức tạp việc trì an ninh, trật tự, an tồn xã hội - Hội nhập làm tăng nguy sắc dân tộc văn hóa truyền thống Việt Nam bị xói mịn trước “xâm lăng” văn hóa nước - Hội nhập làm tăng nguy gia tăng tình trạng khủng bố quốc tếm bn lậu, tội phạm xuyên quốc gia, dịch bệnh, nhâp cư bất hợp pháp, Phương hướng nâng cao hiệu hội nhập kinh tế quốc tế phát triển Việt Nam a) Nhận thức sâu sắc thời thách thức hội nhập kinh tế quốc tế mang lại Document continues below Discover more from: Kinh tế Chính trị Mác-Lê Nin KTCT01 Đại học Kinh tế Quốc dân 999+ documents Go to course 12 Phân tích q trình hội nhập kinh tế quốc tế tác động tích cực Việt Nam Kinh tế Chính trị Mác-Lê Nin 100% (48) Vo ghi triet hoc Mac - Lenin 17 Kinh tế Chính trị Mác-Lê Nin 99% (69) Tiểu luận Kinh tế Chính trị Mác-Lênin 14 Kinh tế Chính trị Mác-Lê Nin 98% (100) Tài liệu tổng hợp Kinh tế trị Mác LêNin 63 Kinh tế Chính trị Mác-Lê Nin 98% (134) KTCT - Tài liệu ôn tự luận 57 16 Kinh tế Chính trị Mác-Lê Nin 98% (64) Thực trạng cơng nghiệp hóa, đại hóa ở Việt Nam Kinh tế Chính trị Mác-Lê Nin 100% (21) - Nhận thức hội nhập kinh tế quốc tế có tầm ảnh hưởng vơ quan trọng đến vấn đề cốt lõi hội nhập, sở lý luận thực tiễn quan trọng để xây dựng chủ trương sách phát triển thích ứng - Trước hết cần phải thấy hội nhập kinh tế thực tiễn khách quan, xu khách quan thời đại, không quốc gia né tránh quay lưng với hội nhập, Việt Nam khơng thể đứng ngồi dịng chảy lịch sử, hội nhập phương thức tồn phát triển nước ta - Nhận thức cần phải thấy rõ mặt tích cực tiêu cực tác động đa chiều, đa phương diện Trong cần phải coi mặt thuận lợi, tích cực bản, tác động thúc đẩy hội nhập kinh tế quốc tế đến tăng trưởng đồng thời phải thấy rõ mặt trái thách thức sức ép cạnh tranh gay gắt, biến đổi khó lường thị trường giới thách thức an ninh, trị Chỉ nhận thức đầy đủ điều tận dụng ưu cạnh tranh để phát triễn khắc phục khó khăn, thách thức mà đất nước phải đối mặt b) Xây dựng chiến lược lộ trình hội nhập kinh tế phù hợp - Trước hết cần đánh giá bối cảnh quốc tế, xu hướng vận động kinh tếm trị giới, tác động tồn cầu hóa, cách mạng cơng nghiệp nước với nước ta Trong cần ý đến chuyển dịch tương quan sức mạnh kinh tế trung tâm, xu hướng đa trung tâm, đa tầng nấc ngày khẳng định, tảng kinh tế giới có chuyển dịch tác động cách mạng công nghiệp 4.0 phát triển công nghệ thông tin - Chú ý đến xu hướng liên kết kinh tế đa tầng nấc, đặc biệt hiệp định thương mại tự (FTA), hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP), hiệp định đối tác toàn diện tiến xuyên Thái Bình Dương (CPTPP)… Châu Á – Thái Bình Dương đóng vai trị đầu tàu tăng trưởng liên kết toàn cầu - Đánh giá hợp lí vai trị tổ chức kinh tế quốc tế, công ti xuyên quốc gia vai trò nước lớn Mỹ, Trung Quốc, Nhật Bản, Nga, EU điều chỉnh sách họ vai trị chủ đạo, dẫn dắt xu hướng liên kết kinh tế quốc tế c) Tích cực chủ động tham gia vào liên kết quốc tế thực đầy đủ cam kết Việt Nam liên kết kinh tế quốc tế khu vực - Với tư cách thành viên tổ chức kinh tế quốc tế: WTO, ASEAN, APEC, … Việt Nam cần thực đầy đủ, nghiêm túc câm kết tích cực tham gia hoạt động khuôn khổ tổ chức - Việc tích cực tham gia liên kết quốc tế thực nghiêm túc cam kết liên kết góp phần nâng cao uy tín vai trò Việt Nam tổ chức này, giúp nâng tầm hội nhập quốc tế tầng nấc, tạo chế liên kết theo hướng chủ động đẩy mạnh đóng góp, tiếp cận đa ngành, đa phương, đảm bảo lợi ích cần thiết hội nhập kinh tế d) Hoàn thiện thể chế kinh tế luật pháp - Hội nhập kinh tế quốc tế đòi hỏi điều kiện tương đồng nước thể chế kinh tế, việc phát triển theo mơ hình “kinh tế định hướng xã hội chủ nghĩa” nước ta dù khác biệt không cản trở hội nhập, thiếu chế thị trường chưa hoàn thiện, hệ thống luật pháp, sách chưa đồng bộ, mơi trường cạnh tranh cịn nhiều hạn chế Chính để nâng cao hiệu hội nhập kinh tế quốc tế, cần hoàn thiện chế thị trường sở đổi mạnh mẽ sở hữu, coi trọng khu vực tư nhân, đổi sở hữu doanh nghiệp nhà nước, hình thành đồng loại thị trường, đảm bảo mơi trường cạnh tranh bình đẳng chủ thể kinh tế e) Xây dựng kinh tế tự chủ Việt Nam - Xây dựng kinh tế tự chủ xuất phát từ quan điểm, đường lối trị độc lập tự chủ đòi hỏi thực tiễn, nhằm bảo đảm độc lập tự chủ vững trị, bảo đảm phát triển bền vững trị, bảo đảm phát triển bền vững có hiệu cho kinh tế, cho việc mở cửa hội nhập - Hoàn thiện, bổ sung đường lối chung đường lối kinh tế, đẩy mạnh cơng nghiệp hóa, đại hóa, đẩy mạnh kinh tế đối ngoại chủ động hội nhập kinh tế quốc tế II THỰC TRẠNG HỘI NHÂP KINH TẾ QUỐC TẾ VIỆT NAM HIỆN NAY Quan điểm, chủ trương Đảng hội nhập kinh tế quốc tế: - Cùng với chuyển biến bối cảnh nước, quan điểm nhận thức Đảng hội nhập kinh tế quốc tế có thay đổi, làm kim nam cho sách đối nội đối ngoại đất nước thời kỳ Nếu Đại hội V (1982), Đảng xác định “Ưu tiên mở rộng hợp tác toàn diện nước ta với Liên Xô nước Hội đồng tương trợ kinh tế” đến Đại hội Đảng VI (1986) Đảng xác định quan hệ kinh tế quốc tế giai đoạn không tập trung vào Liên xô nước hệ thống xã hội chủ nghĩa mà phải mở rộng quan hệ với nước thứ ba, nước công nghiệp phát triển, tổ chức quốc tế tư nhân nước ngồi ngun tắc bình đẳng, có lợi Đây quan điểm mở đường cho việc “đa phương hóa, đa dạng hóa quan hệ với quốc gia, tổ chức kinh tế” Việt nam giai đoạn sau (Đại hội VII năm 1991) Tuy nhiên, thuật ngữ “hội nhập” thức đề cập Đại hội VIII (năm 1996) Đảng xác định nhiệm vụ, giải pháp cho giai đoạn phải “đổi chế kinh tế đối ngoại, hội nhập với khu vực giới” Tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VIII Đảng năm 1996, lần Nghị Đảng xác định việc đẩy nhanh trình hội nhập kinh tế quốc tế nhằm phục vụ nghiệp phát triển đất nước Nghị nhấn mạnh “xây dựng kinh tế hội nhập với khu vực giới hướng mạnh xuất khẩu”, "Trên sở phát huy nội lực, thực quán, lâu dài sách thu hút nguồn lực bên ngồi", "tích cực chủ động thâm nhập mở rộng thị trường quốc tế" - Giai đoạn sau (Đại hội IX, X, XI, XII), Đảng nhấn mạnh tới việc chủ động, tích cực hội nhập kinh tế quốc tế khu vực theo tinh thần phát huy tối đa nội lực, nâng cao hiệu hợp tác quốc tế song phải đảm bảo độc lập tự chủ Khác với giai đoạn trước, đẩy mạnh hợp tác với nước giới khu vực giai đoạn không lĩnh vực kinh tế mà lĩnh vực khác, thể tinh thần hội nhập toàn diện với khu vực giới Quá trình hội nhập kinh tế quốc tế Việt Nam: a) Bối cảnh kinh tế xã hội trước đổi mới: - Trước năm 1986, chưa đổi mới, chế kinh tế kế hoạch hóa tập trung quan liêu bao cấp mơ hình cơng nghiệp hóa xã hội chủ nghĩa kiểu Xô Viết áp dụng rộng rãi nước Mơ hình cứng nhắc với thay đổi bối cảnh kinh tế ngồi nước làm tình hình kinh tế nước ta trở nên khó khăn, cộng với cấm vận Hoa Kì ngăn cản Việt Nam bình thường hóa quan hệ với giới - Trong bối cảnh đó, nhiều địa phương tiến hành tìm lối đổi kinh tế, cải tiến quản lí thử nghiệm tiến hành từ năm 1981 với khốn nơng nghiệp, điều chỉnh kế hoạch mở rộng quyền tự chủ cho xí nghiệp công nghiệp quốc dân Song chưa thể thay đổi thực trạng kinh tế khủng hoảng trầm trọng, lạm phát có thời điểm lên đến 700% - Với thực trạng vậy, đổi toàn diện kinh tế trở thành yêu cầu cấp bách nước ta cơng đổi thức tiến hành Đại hội VI năm 1986, với chủ trương đường lối sách để cải cách tồn diện đất nước có lĩnh vực hội nhập kinh tế quốc tế b) Hội nhập kinh tế quốc tế nước ta từ sau đổi đến nay: - Việt Nam quốc gia có mức hội nhập kinh tế cao, định hình mạng lưới gồm 17 hiệp định thương mại tự (FTA) nhiều khuôn khổ hợp tác kinh tế, thương mại với trung tâm kinh tế hàng đầu, khẳng định vị Việt Nam trường quốc tế ghi dấu mốc lịch sử quan trọng trình hội nhập kinh tế quốc tế nước ta - Trên sở đó, Việt Nam chủ động tích vực tham gia vào thiết chế kinh tế đa phương khu vực, với dấu mốc quan trọng như: Gia nhập Hiệp hội quốc gia Đông Nam Á (ASEAN - năm 1995); thành viên sáng lập Diễn đàn kinh tế Á – Âu (ASEM - năm 1998); trở thành thành viên Diễn đàn Hợp tác Kinh tế châu Á – Thái Bình Dương (APEC – năm 1998) đặc biệt gia nhập Tổ chức Thương mại giới (WTO năm 2007), đánh dấu hội nhập toàn diện vào kinh tế toàn cầu - Trong thời gian qua, Bộ Cơng Thương tích cực triển khai thực công tác đàm phán, ký kết FTA nhiệm vụ liên quan đến công tác hội nhập kinh tế quốc tế Đến năm 2021, Việt Nam hoàn thành ký kết 15 FTA cấp độ song phương khu vực (trong thực thi 14 FTA, FTA ký chưa có hiệu lực), đàm phán FTA Trong số đó, bật FTA hệ gồm Hiệp định Đối tác toàn diện Tiến xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), Hiệp định Thương mại tự Việt Nam Liên minh châu Âu (EVFTA) Hiệp định Thương mại tự Việt Nam Liên hiệp Vương quốc Anh Bắc Ai-len (UKVFTA); FTA có quy mơ lớn giới khuôn khổ ASEAN Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP) - Trong ASEAN, từ chỗ tích cực tham gia khn khổ hội nhập, hợp tác quốc tế, chủ động dẫn dắt gần thể vai trò dẫn dắt ASEAN với nhiều dấu ấn quan trọng hoàn thành vai trò Chủ tịch ASEAN năm 1998, 2010 2020 Minh chứng rõ nét với Hiệp định CPTPP, RCEP, Việt Nam đạt việc ký kết hiệp định này, nhiều nhiệm - - - - - kỳ Chủ tịch ASEAN nước khác kết thúc đàm phán Chính chủ động dẫn dắt Việt Nam mang lại hiệu cho chiến lược hội nhập, điều khẳng định vị thế, uy tín Việt Nam dàn xếp hoạt động đàm phán phối hợp với nước đối tác Việt Nam Mĩ dỡ bỏ cấm vận năm 1994 thức bình thường hóa quan hệ với Mĩ vào tháng 7/1995, thúc đẩy quan hệ Việt Nam với tổ chức tài – tiền tệ quốc tế, cải thiện mối quan hệ hai nước giúp tiếp cận thị trường rộng lớn Mĩ, với khoa học cơng nghệ tiên tiến, nguồn vốn đầu tư khổng lồ Hai nước kí kết hiệp định thương mại vào năm 2000 2006, quyền Mĩ ban hành đạo luật thiết lập Quy chế quan hệ thương mại bình thường vĩnh viễn (PNTR) với Việt Nam, tạo điều kiện thuận lợi giúp Việt Nam gia nhập WTO tác động mạnh mẽ đến quan hệ Việt Nam với nước khác, đặc biệt nước phương Tây Đối với Liên Bang Nga, hai nước xác lập mối quan hệ đối tác chiến lược năm 2001 kí kết loạt Hiệp định hợp tác kinh tế, thương mại, khoa học kĩ thuật, dầu khí, khuyến khích bảo hộ đầu tư, tổ hợp cơng nơng nghiệp, kể an ninh quốc phịng Với Liên minh châu Âu, Việt Nam kí kết với hầu EU hiệp định khung hợp tác, hiệp định khuyến khích bảo hộ đầu tư, hiệp định tránh đánh thuế hai lần, … tạo sở pháp lý cho xây dựng phát triển mối quan hệ hợp tác ổn định Việt Nam – EU Việt Nam thúc đẩy mối quan hệ hợp tác nhiều mặt với Nhật Bản, Trung Quốc, Hàn Quốc, lĩnh vực kinh tế, thương mại, đầu tư, văn hóa, du lịch Nhật Bản Hàn Quốc hai bạn hàng lớn, nước cung cấp viện trợ phát triển đầu tư lớn Việt Nam với nhiều sở nhà máy, xí nghiệp cơng ty lớn Nhật đặt nước ta Nhìn tổng quát, tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế nước ta tiến bước vững chắc, mở rộng quan hệ kinh tế với hàng loạt quốc gia khu vực, trở thành thành viên tổ chức kinh tế, thương mại chủ chốt, bước đưa hoạt động doanh nghiệp kinh tế vào môi trường cạnh tranh, thúc đẩy chuyển dịch kinh tế nâng cao hiệu sản xuất Những thành tựu hội nhập kinh tế quốc tế Việt Nam Sau 30 năm đổi mới, Việt Nam đạt vô số thành tựu đáng kể: - Về quan hệ hợp tác song phương: Với đường lối đổi mới, nước ta mở rộng củng cố quan hệ đối ngoại, vượt qua khó khăn thị trường biến động Liên xô cũ Đông Âu gây ra, tạo dựng môi trường quốc tế thuận lợi cho công xây dựng bảo vệ tổ quốc, nâng cao vị đất nước trường quốc tế Tính đến nay, Việt Nam thiết lập quan hệ ngoại giao với khoảng 180 quốc gia giới, mở rộng quan hệ thương mại, xuất hàng hóa tới 230 thị trường nước vùng lãnh thổ, ký kết gần 100 Hiệp định thương mại song phương, 60 Hiệp định khuyến khích bảo hộ đầu tư, khoảng 70 Hiệp định tránh đánh thuế hai lần nhiều Hiệp định hợp tác văn hóa song phương với nước tổ chức quốc tế - Về hợp tác đa phương khu vực, Việt Nam có mối quan hệ tích cực với nhiều tổ chức định chế tài quốc tế, cụ thể: ngày 15/9/1976, Việt Nam trở thành thành viên thức của Quỹ tiền tệ quốc tế (IMF), ngày 21/9/1976 Việt Nam trở thành thành viên thức Ngân hàng giới (WB), ngày 23/9/1976 Việt Nam gia nhập vào Ngân hàng phát triển châu Á (ADB) Tháng 7/1995 Việt Nam gia nhập vào Hiệp hội quốc gia Đơng Nam Á (ASEAN) thức tham gia khu vực Thương mại tự ASEAN (AFTA) từ 1/1/1996 Đây kiện đánh dấu bước đột phá Việt Nam tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế Tiếp đó, năm 1996 Việt Nam tham gia sáng lập Diễn đàn hợp tác Á – Âu (ASEM) đến năm 1998, Việt Nam công nhận thành viên Diễn đàn hợp tác kinh tế Châu Á – Thái Bình Dương (APEC) Đặc biệt, ngày 11/1/2007 Việt Nam trở thành thành viên tổ chức thương mại giới (WTO) Tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế Việt Nam nâng lên tầm cao thông qua việc tham gia ký kết hiệp định kinh tế đa phương song phương Thực chủ trương, sách lớn Đảng hội nhập kinh tế quốc tế, Việt Nam trở thành thành viên nhiều Hiệp định thương mại tham gia đàm phán số hiệp định thương mại quan trọng khác Cụ thể: Tính hết năm 2016, Việt Nam ký kết thực thi 10 FTA, kết thúc đàm phán FTA, đang đàm phán FTA khác Trong 10 FTA ký kết thực thi có FTA ký kết với tư cách thành viên ASEAN (gồm AFTA, FTA ASEAN với đối tác Trung Quốc, Hàn Quốc, Ấn Độ, Nhật Bản, Úc New Zealand), FTA ký kết với tư cách bên độc lập (Chile, Nhật Bản, Hàn Quốc, Liên minh kinh tế Á-Âu) Hai FTA kết thúc đàm phán FTA với Liên minh châu Âu, Hiệp định Đối tác chiến lược xun Thái Bình Dương (TPP) Bốn FTA cịn lại đàm phán bao gồm: Hiệp định đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP), FTA ASEAN- Hồng Kông, FTA với Israel FTA với Khối thương mại tự châu Âu (EFTA) - Từ FTA kể trên, Việt Nam thu trái ngọt, đơn cử với thị trường EU, quý đầu năm 2020, xuất sang thị trường đạt 29,44 tỷ USD giảm 4,7% so với kỳ năm 2019 sau tháng thực thi Hiệp định EVFTA đạt khoảng 11,08 tỷ USD tăng khoảng 5% so với kỳ năm 2019 Tính đến hết năm 2020, xuất sang thị trường đạt 40,05 tỷ USD 10 - Trong đó, với Hiệp định CPTPP thức có hiệu lực Việt Nam ngày 14/1/2019, vòng năm (năm 2019 2020), kim ngạch trao đổi thương mại Việt Nam 10 nước CPTPP đạt 77,4 78,2 tỷ USD, tương ứng tăng 3,9% 5% so với năm 2018 Riêng kim ngạch xuất Việt Nam sang 10 nước CPTPP năm 2019 đạt 39,5 tỷ USD, tăng 7,2% so với năm 2018 năm 2020 đạt 38,7 tỷ USD, tăng 5% so với năm 2018 chưa có hiệp định Trong đó, tính kim ngạch xuất nhập sang thị trường chưa có FTA Canada Mexico năm 2020 xuất sang Canada tăng 12,1%, Mexico tăng 11,8% so với năm 2019 Đây hai thị trường có tỷ lệ sử dụng C/O mẫu CPTPP cao số thành viên Kết khẳng định cho dự báo tăng trưởng tích cực Việt Nam gia nhập Hiệp định CPTPP Từ quan điểm, chủ trương Đảng, q trình mở cửa, tích cực chủ động hụ Ôi nhõ Ôp kinh t quc t ó m không gian phát triển cho kinh tế Vit Nam Th hiờ Ôn trờn nhng m Ôt chớnh sau: - Thứ nhất, tác động tới phát triển kinh tế Hội nhập kinh tế quốc tế tác động tích cực dài hạn, góp phần thực thành công mục tiêu phát triển kinh tế đất nước thời gian qua: HNKTQT thúc đẩy tăng trưởng giá trị thương mại hai chiều Việt Nam với đối tác, tạo điều kiện thuận lợi để thu hút vốn FDI, ODA cho phát triển kinh tế đất nước Trong đó: + Đối với hoạt động xuất, nhập khẩu: Kim ngạch xuất không ngừng tăng lên, đóng góp phần quan trọng vào tăng trưởng GDP Nếu năm 1986, tổng kim ngạch xuất đạt 789 triệu USD, năm 2006 xuất đạt 39 tỷ USD kể từ sau gia nhập WTO, kim ngạch xuất không ngừng tăng lên, đạt 170 triệu USD năm 2016 Không xuất khẩu, kim ngạch nhập tăng lên tương ứng cho thấy mức độ mở cửa kinh tế tương đối lớn với tỷ lệ tổng kim ngạch xuất nhập lên đến 150% GDP + Đối với hoạt động thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước (FDI): Vốn FDI trở thành động lực cho phát triển kinh tế Việt Nam, đặc biệt kể từ sau Việt nam gia nhập WTO Nếu năm đầu thời kỳ mở cửa, vốn FDI vào Việt Nam khơng đáng kể kể từ sau năm 2007, lượng vốn FDI không ngừng tăng lên Số vốn đăng ký cấp có năm (2007) lên đến 70 tỷ USD Nếu xét vốn thực hiện, xu hướng tăng lên xuất rõ rệt kể từ năm 2007 Vốn FDI thực đạt 15,8 tỷ USD, tương đương 23,4% tổng vốn đầu tư toàn xã hội tăng 9,4% so với kỳ năm 2015 - Thứ hai, tác động tới lực cạnh tranh quốc gia, doanh nghiệp sản phẩm Thông qua cam kết minh bạch, rõ ràng, HNKTQT góp phần ổn định kinh tế vĩ mơ, bảo đảm huy động nguồn vốn nguồn lực khoa học – công nghệ cho phát triển kinh tế Bên cạnh đó, thơng 11 qua tính minh bạch hấp dẫn môi trường đầu tư, đơn giản hóa thủ tục hành chính, hài hịa hóa quy trình, …HNKTQT góp phần hỗ trợ nâng cao lực cạnh tranh doanh nghiệp sản phẩm Việt Nam thị trường nước - Thứ ba, thông qua việc mở rộng quan hệ hợp tác với quốc gia khu vực giới, Việt Nam tiếp thu khoa học - công nghệ cách quản lý tiên tiến nhiều lĩnh vực: kinh tế, kỹ thuật, văn hóa - xã hội… góp phần tăng suất lao động, nâng cao lực cạnh tranh hoạt động sản xuất, kinh doanh… Bên cạnh đó, hội nhập quốc tế góp phần đào tạo cho Việt Nam có đội ngũ nguồn nhân lực có trình độ lực chuyên môn lẫn quản lý Hụ Ôi nhõ Ôp kinh t quc t cng gúp phần thúc đẩy cải cách hành chính, cải cách thể chế kinh tế thị trường, góp phần nâng cao vị Việt Nam trường quốc tế - Thứ tư, tác động tới việc xây dựng kinh tế thị trường đầy đủ Thơng qua hồn thiện mơi trường kinh doanh, HNKTQT góp phần nâng cao lực canh tranh quốc gia Việc thực cam kết khuôn khổ hợp tác, đặc biệt khuôn khổ Hiệp định thương mại Việt Nam – Hoa Kỳ (BTA) việc gia nhập WTO giúp Việt Nam hoàn thiện hệ thống pháp luật tương đối đầy đủ đồng với quy định WTO, tạo mơi trường kinh doanh ngày bình đẳng thơng thống Ngồi ra, thơng qua q trình đàm phán ký kết hiệp định thương mại tự đối tác công nhận Việt Nam có kinh tế thị trường đầy đủ - Thứ năm, tác động tới xã hội, văn hóa, mơi trường, trị, an ninh quốc phịng Trong q trình HNKTQT, Việt Nam trọng thực vấn đề an sinh xã hội, xóa đói giảm nghèo Việt Nam mở rộng đối tượng tăng mức trợ cấp cho đối tượng bảo trợ xã hội, hệ thống bảo hiểm xã hội bảo trợ xã hội ngày hồn thiện thêm nữa, sách bảo vệ phát huy giá trị văn hóa dân tộc tăng cường thực Các vấn đề môi trường để ý giải Ngồi ra, HNKTQT góp phần nâng cao thiết chế dân chủ, xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa đôi với đổi tăng cường lãnh đạo Đảng Thông qua HNKTQT, đặc biệt thông qua việc tham gia ASEAN Hiệp định thương mại tự do, Việt Nam mở rộng, tăng cường, liên kết hợp tác với nước, điều tạo điều kiện thuận lợi phát triển kinh tế - xã hội Song song với đó, hoạt động an ninh quốc phịng tiếp tục đảm bảo, trị giữ ổn định góp phần bảo vệ vững tổ quốc Sau gần 30 nm i mi, hụ Ôi nhõpÔ kinh t quc tế tác động mạnh đến tăng trưởng, phát triển kinh tế Việt Nam Nhờ tăng trưởng kinh tế cao ổn định mà quy mô kinh tế mở rộng nhiều lần, thu nhập bình quân đầu người tăng lên đáng kể: Năm 2016, GDP đầu người đạt 2.200 USD so với 86 USD vào năm 1988 12 - - - - Những khó khăn thách thức giải pháp: a) Những khó khăn Việt Nam tiến trình hội nhập: Bên cạnh kết đạt được, Việt Nam cịn gặp khơng khó khăn, đặc biệt chưa tận dụng hết hội m quỏ trỡnh hụ Ôi nhõ Ôp kinh t quc tế đem đến mà ngược lại hội nhập kinh tế quốc tế cịn làm trầm trọng khó khăn nội kinh tế, cụ thể: Tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế nhanh, rộng áp lực cạnh tranh sản xuất nước lớn lực sản xuất nước chậm cải thiện, đặc biệt ngành công nghiệp hỗ trợ nên nhập siêu liên tục tăng lên (chủ yếu nhập nguyên vật liệu đầu vào cho sản xuất) Trong đó, chuẩn bị nước chưa đầy đủ, chưa có nỗ lực chung cộng đồng để tận dụng hội từ hội nhập Do đó, c cu kinh t cũn chõ Ôm chuyn dch theo hng hp lý v hiờ Ôu qu Tỡnh trng phỏt triển dàn trải, khơng có trọng tâm kinh tế điều kiện nguồn lực hạn chế kỡm hóm kh nng tng trng vt bõ Ôc v bền vững Năng lực cạnh tranh doanh nghiệp mức thấp, khu vực tư nhân phát triển song quy mơ cịn nhỏ cịn nhiều hạn chế lực tài Ngồi ra, vấn đề đất đai, lao động, vốn công nghệ chưa phát triển đồng … tất vấn đề tác động ảnh hưởng lớn đến phát triển bền vững Việt Nam tương lai Năng lực kiểm soát điều tiết dòng vốn yếu khiến cho hiệu FDI ODA chưa cao Hội nhập KTQT mang lại cho Việt nam hội thu hút dịng vốn nước ngồi cho phát triển kinh tế đất nước Tuy nhiên, thực tiễn cho thấy bên cạnh tác động tích cực, chất lượng kiểm sốt điều tiết, quản lý dòng vốn chưa cao nên vấn đề từ thu hút FDI (ô nhiễm môi trường, chuyển giá, thất thu thuế, tác động lan tỏa từ khu vực kinh tế nhà nước sang khu vực khác kém…), hiệu sử dụng ODA, ổn định kinh tế vĩ mô… thách thức không nhỏ Việt Nam trình hội nhập kinh tế quốc tế Các hoạt động hội nhập kinh tế quốc tế mở rộng quan hệ lĩnh vực khác chưa triển khai đồng bộ, nhịp nhàng chiến lược tổng Cơ chế đạo, điều hành, phối hợp thực giám sát trình hội nhập từ Trung ương đến địa phương, ban, ngành nhiều bất cập Chất lượng nguồn nhân lực kết cấu hạ tầng chậm cải thiện Năng lực đội ngũ cán bộ, công chức, doanh nhân chưa đáp ứng yêu cầu hội nhập Khả nhận định, đánh giá dự báo trước tình hình diễn biến thực tế để chủ động xử lý vấn đề phát sinh trình hội nhập kinh tế quốc tế hạn chế Một số địa phương cịn lúng túng việc triển khai cơng tác hội nhập, tồn khoảng cách xa lực thiếu gắn kết, hỗ trợ khu vực FDI khu vực doanh nghiệp nước, doanh nghiệp nhỏ vừa 13 b) Một số giải pháp: - Nâng cao lực kiểm sốt điều tiết dịng vốn, xây dựng hệ thống thu thập xử lí thơng tin vận chuyển dịng vốn nước ngồi kịp thời, xác để đáp ứng yêu cầu công tác dự báo, phân tích hoạch định sách nhằm đảm bảo an tồn kinh tế vĩ mơ nâng cao hiệu sử dụng dòng vốn, hạn chế tác động vĩ mơ dịng vốn lạm phát, chênh lệch tỉ giá … - Nâng cao nhận thức lực lãnh đạo cà đạo, quán triệt nhận thức chủ trương, đường lối Đảng trình hội nhập kinh tế quốc tế cấp, ngành địa phương Tăng cường lãnh đạo Đảng thống đạo triển khai thực có hiệu mục tiêu, nhiệm vụ đề Ngoài ra, cấp, ngành địa phương chủ động bám sát chủ trương, đường lối, quan điểm đạo Đảng nhà nước hội nhập kinh tế quốc tế q trình thực - Xây dựng, hồn thiện hệ thống pháp luật nhằm khắc phục kẽ hở nâng cao hiệu hội nhập kinh tế nhờ sách giúp việc kí kết hiệp định thương mại trở nên dễ dàng hơn, thúc đẩy gia tăng thị phần xuất khẩu, thu hút đầu tư nước ngoài, khai thác tốt tiềm lực kinh tế, tận dụng tối đa hội khắc phục thách thức - Các doanh nghiệp nước cần tích cực tiếp thu, đổi cho phù hợp với mơi trường kinh tế quốc tế, tập trung tìm hiểu nắm bắt hội mà hội nhập kinh tế quốc tế sách ban hành Nhà nước đem lại, đặt chiến lược lộ trình phù hợp nhằm nâng cao lực sản xuất, cạnh tranh nước xa quốc tế - Công tác giáo dục, truyền thông đến tồn dân cần phải đẩy mạnh, hội nhập kinh tế quốc tế nhiệm vụ toàn dân, người dân cần phổ cập tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế nước nhà, từ nâng cao trình độ dân trí lực sản suất nước - Đồng thời nâng cao công tác thông tin, tuyên truyền đối ngoại, giúp bạn bè quốc tế thấy hiểu đất nước Việt Nam, người Việt Nam Nâng cao số lượng sáng chế, đẩy mạnh đầu tư cho nghiên cứu khoa học, công nghệ nước, đổi giáo dục, hạn chế tối đa tượng lãng phí nhân tài, chảy máu chất xám - An ninh quốc phòng an sinh trật tự nước cần cải thiện, tích cực phát huy vai trị Việt Nam diễn đàn, góp phần vào giải vấn đề tồn cầu hịa bình giới, biến đổi khí hậu, … phù hợp với điều kiện, khả lợi ích nước ta Vai trị sinh viên cơng hội nhập kinh tế quốc tế thời kì mới: Trước bối cảnh hội nhập kinh tế toàn cầu, sinh viên, người trẻ Việt Nam đứng trước vô số hội thuận lợi chưa có: - Hội nhập kinh tế quốc tế phát triển công nghệ thông tin tạo hội cho sinh viên tiếp cận nguồn thông tin, sở liệu vô lớn 14 - - - - - thông qua internet với vài cú click chuột, mở hội tiếp thu thành tựu khoa học kĩ thuật cơng nghệ tồn cầu Sinh viên thơng qua tự trang bị cho nhiều kiến thức, kĩ phục vụ cho cơng phát triển đất nước sau Q trình hội nhập diễn tạo hội việc làm vô lớn nước quốc tế cho sinh viên Việt Nam, đặc biệt cơng việc địi hỏi chun mơn kĩ cao lại xem trọng, sinh viên hồn tồn tiếp cận hịa nhập với mơi trường làm việc với sở vật chất tiên tiến, đại, phương pháp quàn trị, làm việc động, hiệu từ nước nước nhà Sinh viên đứng trước hội được học tập phát triển quốc gia tiên tiến thơng qua chương trình trao đổi sinh viên quốc tế Việt Nam quốc gia khác khu vực toàn cầu Đứng trước hội to lớn đó, sinh viên cần gì: Trước hết, sinh viên cần tự chuẩn bị cho kĩ năng, kiến thức cần thiết, cập nhật kịp thời công nghệ nhằm nâng cao khả cạnh tranh thân, hội việc làm rộng mở cần có yêu cầu bắt buộc, ngoại ngữ, kĩ mềm kĩ làm việc nhóm vơ quan trọng Sinh viên cần tích cực tham gia hoạt động phong trào, thi, dự án nghiên cứu, nâng cao tinh thần tự học, phát triển thân, tích cực giao lưu, học hỏi văn hóa ngồi nước, bước phát triển để trở thành cơng dân tồn cầu Nhận thức rõ bối cảnh hội nhập nước quốc tế hội thân thời kì hội nhập Nhận thức rõ ràng chuyển biến giới xung quanh, cách mạng công nghiệp tới khiến cho ngành nghề đi, ngành nghề xã hội trọng dụng, đặc biệt bối cảnh máy móc trí tuệ nhân tạo thực ngày nhiều cơng việc Vì sinh viên, hệ trí thức cần phải rèn luyện để nhạy cảm hơn, xác xử lí lượng liệu lớn xuyên biên giới, xuyên văn hóa tới Kết luận 15 Hội nhập kinh tế quốc tế trình mang lại nhiều lợi ích khơng thách thức địi hỏi nhiều yêu cầu máy cách Nhà nước vận hành kinh tế, trở thành động lực quan để phát triển kinh tế xã hội Trong tương lai, mà nhu cầu hợp tác ngày lớn, hội nhập kinh tế quốc tế ngày phát triển mức độ cao hơn, đòi hỏi nhiều linh hoạt khả thích ứng Việt Nam Với trình hội nhập AFTA, APEC WTO với kinh tế giới cải cách thể chế kinh tế thị trường, bắt nguồn từ yêu cầu kinh tế Việt Nam Cuộc hội nhập giúp cho Việt Nam có thêm nhiều nguồn lực để tăng khả cạnh tranh doanh nghiệp Việt Nam thị trường quốc tế có tiềm lực cho cạnh tranh quốc tế Hội nhập hội đồng thời thử thách, trở ngại phát sinh từ thân trình hội nhập, cộng với sức ép khủng khoảng kinh tế trị khu vực có ảnh hưởng ngày sâu sắc tạo nên áp lực nặng nề máy Nhà Nước cho toàn thể xã hội Do vậy, nói Việt Nam thực thời điểm bước ngoặt việc xem xét lại toàn nguồn lực kinh tế, mà quan điểm đường lối phát triển nước cho phù hợp với phát triển chung giới, mà hội nhập kinh tế quốc tế Việt Nam yếu tố quan trọng để thúc đẩy kinh tế phát triển Tài liệu tham khảo 16 Văn kiện Đại hội Đảng thời kỳ đổi (Đại hội VI, VII, VIII, IX), Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2005 Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011 “Những kết đạt sau 30 năm đổi kinh tế” - website Bộ tài Giáo trình Kinh tế trị Mác – Lênin “Khái quát chung hội nhập quốc tế giai đoạn nay” – Cổng thông tin điện tử Bộ tư pháp 17