ểu Ti ận lu ơn m TIỂU LUẬN họ MƠN: TỔ CHỨC CƠ QUAN NHÀ NƯỚC c Đề tài: 20 23 “Đổi chế định Chủ tịch nước nước ta ất nh ới m chế nay” MỤC LỤC LỜI MỞ ĐẦU NỘI DUNG CHÍNH I SỰ HÌNH THÀNH CHẾ ĐỊNH NGUYÊN THỦ QUỐC GIA, CHẾ ĐỊNH CHỦ TỊCH NƯỚC ểu Ti Chế định nguyên thủ quốc gia Chế định chủ tịch nước II VỊ TRÍ PHÁP LÝ CỦA CHỦ TỊCH NƯỚC III THẨM QUYỀN CỦA CHỦ TICH NƯỚC 11 lu Nhóm nhiệm vụ, quyền hạn liên quan đến chức đại diện, thay mặt 11 ận nước đối nội đối ngoại ôn m Nhóm nhiệm vụ, quyền hạn liên quan đến việc phối hợp thiết chế có 13 liên quan đến việc phối hợp lĩnh vực lập pháp, hành pháp, tư pháp 15 Mối quan hệ Chủ tịch nước với Quốc hội Ủy ban thường vụ Quốc hội 16 Mối quan hệ Chủ tịch nước với Chính phủ 17 Mối quan hệ Chủ tịch nước với Tòa án nhân dân tối cao 17 Mối quan hệ Chủ tịch nước với Viện kiểm sát nhân dân tối cao 18 V CHẾ ĐỊNH CHỦ TỊCH NƯỚC TRONG THỜI KỲ ĐỔI MỚI 19 Thực trạng 19 c họ IV VỊ TRÍ CỦA CHỦ TỊCH NƯỚC TRONG BỘ MÁY NHÀ NƯỚC 23 20 ất nh ới m Yêu cầu chế định chủ tịch nước thời kỳ đổi 21 KẾT LUẬN 23 TÀI LIỆU THAM KHẢO 24 LỜI MỞ ĐẦU Từ Cách mạng Tháng Tám năm 1945, nhân dân ta giành quyền, nước ta có Chủ tịch nước Hiến pháp nước Việt Nam dân chủ cộng hòa năm 1946 quy định nhiệm vụ, quyền hạn rộng rãi mềm dẻo Chủ tịch nước, phù hợp với yêu cầu, đặc điểm tình hình nước ta, với vị trí đặc biệt Bác Hồ Đối với Hồ Chủ tịch, nguyên thủ quốc gia tồn hình thức Chủ tịch ểu Ti nước chế định tất yếu thể cộng hòa Dân chủ nhân dân Việt Nam Chế định Chủ tịch nước theo thể cộng hịa Dân chủ nhân dân sản lu phẩm phát triển Cách mạng Việt Nam gắn liền với vai trị Hồ Chí ận Minh, người sáng lập nước Việt Nam dân chủ cộng hòa m Hiến pháp 1959 hiến pháp 1980 có kế thừa phát triển từ Hiến ôn pháp 1946 Nhưng đến Hiến pháp 1992, chế định Chủ tịch nước có nhiều đổi họ quan trọng, thể quy định vị trí Chủ tịch nước máy nhà nước, thẩm quyền Chủ tịch nước, mối quan hệ Chủ tịch nước quan c 20 nhà nước khác Trung ương địa phương… 23 Chế định Chủ tịch nước theo pháp luật hành đóng góp phần m quan trọng vào Chính trị, xã hội, Kinh tế, ngoại giao, sống nhân dân… ất nh ới Theo lời Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết nói: “Tơi vui với vui người, đồng thời chia sẻ nỗi buồn, nỗi đau người dân Tơi làm để vơi nỗi đau đó” Chế định Chủ tịch nước thời gian qua đặt nhiều vấn đề cần nghiên cứu sửa đổi Đó yêu cầu đổi chế Vì vậy, em chọn đề tài “Đổi chế định Chủ tịch nước nước ta chế nay” cho tiểu luận Ngoài phần Mở đầu Kết luận, nội dung tiểu luận gồm có phần: I Sự hình thành chế định nguyên thủ quốc gia, chế định chủ tịch nước II Vị trí pháp lý Chủ tịch nước III Thẩm quyền Chủ tịch nước IV Vị trí Chủ tịch nước máy nhà nước V Chế định Chủ tịch nước thời kỳ đổi Bài tiểu luận em cịn nhiều chỗ sai sót, thời gian kinh nghiệm làm Em mong đóng góp thầy cô ểu Ti ận lu ôn m c họ 23 20 ất nh ới m NỘI DUNG CHÍNH I SỰ HÌNH THÀNH CHẾ ĐỊNH NGUYÊN THỦ QUỐC GIA, CHẾ ĐỊNH CHỦ TỊCH NƯỚC Chế định Nguyên thủ quốc gia Nguyên thủ quốc gia vốn chế định có từ nhà nước tư sản Nhiệm vụ Cách mạng tư sản lật đổ cai trị giai cấp phong kiến, thiết lập chuyên tư sản ểu Ti Nhà tư tưởng cách mạng tư sản đưa lý thuyết phân quyền muốn lật đổ hoàn toàn cai trị nhà vua mà hạn chế quyền lực nhà vua Nó dựa lu thuyết tam quyền phân lập L.Môngtexkiơ xây dựng vào kỉ XVIII ận Pháp, với phương châm: dùng quyền lực nhà nước để hạn chế quyền lực nhà nước m Theo nguyên tắc phân chia quyền lực, quyền lực Nhà nước tư sản chia ôn thành ba quyền: lập pháp, hành pháp tư pháp (không chế độ phong kiến, nhà họ vua nắm quyền hành, nắm tay ba quyền) Ba quan thực ba quyền Nghị viện, Chính phủ, Tịa án độc lập với nhau, kiềm chế để c 20 không quan nắm quyền hành 23 Cho nên, Cách mạng tư sản thành công, chế độ đại nghị xác lập, m nguyên tắc, Nghị viện đứng đầu nhà nước, giai cấp tư sản bảo lưu ất nh ới thiết chế nhà vua lập thiết chế tương tự để thực mục đích trị Điều dẫn đến việc hình thành chế định nguyên thủ quốc gia Hiến pháp tư sản Trong nhà nước tư sản, Nguyên thủ quốc gia chế định đặc biệt Ngun thủ quốc gia, phụ thuộc vào thể, có tên gọi khác nhau: Vua, hoàng đế, Nữ hồng nước thể qn chủ; Các vị tổng thống nhà nước theo thể cộng hịa Hình thức thể qn chủ lập hiến, quyền lực nguyên thủ quốc gia (quốc vương, vua…) truyền lại cho người kế vị Giai cấp tư sản tiến hành Cách mạng mạnh chưa thể đè bẹp hoàn toàn lực phong kiến lỗi thời cịn tồn sở kính tế - xã hội chưa thể xóa bỏ Hơn nữa, thống trị ngai vàng phong kiến suốt đêm trường trung cổ ăn sâu vào tiềm thức nhân dân Họ đành phải thỏa hiệp sau quay sử dụng số thể chế phong kiến để phục vụ lợi ích cho Hình thứ thứ hai hình thứ thể cộng hịa Lê Nin rõ: “Quyền lực vô hạn” “sự giàu có” chế độ cộng hịa dân chủ trở thành chắn khơng lệ thuộc vào số thiếu sót cấu trị,vào ểu Ti vỏ trị xấu xa chủ nghĩa tư Chế độ cộng hòa dân chủ hình thức trị tốt có chủ nghĩa tư nắm hình lu thức tốt giai cấp tư sản nâng để xây dựng quyền lực ận (V.I.Lênin, Tồn tập, tập 33, Nxb Tiến bộ) nghị: ơn m Chính thể cộng hịa có hai biến dạng cộng hòa tổng thống cộng hòa đại họ  Trong thể cộng hịa tổng thống, vai trò nguyên thủ quốc gia quan trọng Tổng thống nhân dân bầu Tổng thống vừa nguyên thủ quốc c 20 gia, vừa đứng đầu Chính phủ Tổng thống gắn liền với máy hành pháp, đứng 23 đầu máy hành pháp Vì vậy, vị trí Nguyên thủ quốc gia nhiều tác giả ví m mắt xích liên hệ lập pháp hành pháp, người trọng tài Nhà nước ất nh ới Việc tăng cường quyền hạn nguyên thủ quốc gia cách khác xâm phạm đến thẩm quyền lập pháp hành pháp Nghiêng lập pháp đến mức độ cực đỉnh thay đổi lập pháp, vị Vua đích thực chế độ phong kiến, quyền ban hành đạo luật đạo dụ Nghiêng hành pháp đến mức độ cực đỉnh thay hành pháp, vị Tổng thống chế độ cộng hịa Tổng thống, thiết chế Nhà nước khơng tồn Chính phủ Thủ tướng, người đứng đầu Chính phủ  Trong thể cộng hịa đại nghị, ngun tắc, nghị viện quan nắm quyền lực nhà nước đồng thời người “thay mặt nhà nước”, “đứng đầu nhà nước”, tức “nguyên thủ quốc gia” Vai trò Tổng thống bị hạn chế Nghị viện bầu Nguyên thủ quốc gia thực động tác thức hóa định theo yêu cầu quan lập pháp hành pháp Nguyên thủ quốc gia trở thành nhân vật tượng trưng cho vĩnh thân dân tộc Vị trí minh họa câu ngạn ngữ: “Nhà vua trị ểu Ti khơng cai trị.” Vị trí tượng trưng nhiều nước cịn quy định thành văn hiến pháp: lu “Hoàng đế biểu tượng thân Quốc gia, biểu tượng thống nhát toàn ận thể nhân dân Nhật Bản, đại diện cho ý chí đồn thể nhân dân giữ quyền tự m đất nước.” (Điều Hiến pháp Nhật Bản) ôn Nhưng nguyên thủ quốc gia nước cần thiết, để trì ổn họ định trị cho xã hội tư bản, làm chỗ dựa mặt tinh thần cho máy nhà nước lập pháp, lẫn hành pháp Vì vậy, nguyên thủ quốc gia lên c 20 nhân vật trọng tàI hoạt động lập pháp, hành pháp tư pháp Trong thời kỳ bất 23 ổn định trị, nguyên thủ quốc gia đứng dùng biện pháp đặc m biệt bạo lực, với quân đội tay để trì lại ổn định trị cho ất nh ới đất nước Ở thời bình, hoạt động Nguyên thủ quốc gia theo đề nghị lập pháp, hành pháp, có tính chất hình thức hóa mặt Nhà nước hoạt động quan Nhà nước khác theo chế định “phó thự” “Nhưng khơng phân biệt thể, Nhà nước quy định Hiến pháp mình: nguyên thủ quốc gia người đứng đầu máy nhà nước, thay mặt nhà nước đối nội, đối ngoại.” Nhìn chung diện nguyên thủ quốc gia nước tư với nhiều vẻ khác song đóng vai trị định việc tổ chức quyền lực nhà nước Đặc biệt vai trò biểu tượng cho dân tộc, liên kết phối hợp nhánh quyền lực thể quan điÓm thỏa hiệp giai cấp nước tư Chế định Chủ tịch nước Đến nhà nước xã hội chủ nghĩa, máy nhà nước tổ chức theo chế độ tập quyền, quyền lực nhà nước thống vào quan đại diện quyền lực nhà nước cao nhân dân (Xơ Viết tối cao, Quốc hội) nguyên tắc thiết chế nguyên thủ quốc gia riêng khơng cần thiết, khơng muốn nói khơng dung hợp Chức nguyên thủ quốc gia lúc thống với chức Quốc hội, Xô Viết tối cao, quan thực (như thành lập phủ, ểu Ti định sách đối nội, đối ngoại…) Tuy nhiên, truyền thống lịch sử lâu đời, thông lệ quốc tế việc thực số hoạt động Nhà nước mang tính lu long trọng xu hướng phối hợp thống quyền lực nhà nước, nhà nước ận Xã hội chủ nghĩa cần chế định nguyên thủ quốc gia Nguyên thủ quốc gia m nhà nước Xã hội chủ nghĩa đa dạng hình thức: Đồn Chủ tịch Xơ ơn viết tối cao, Hội đồng nhà nước (Ba Lan, Bungari, Cuba, Rumani), Hội đồng chủ họ tich nước (Hungari), Đoàn Chủ tịch Quốc hội Anbani… II VỊ TRÍ PHÁP LÝ CỦA CHỦ TỊCH NƯỚC: c 20 Trong máy nhà nước, chế định Chủ tịch nước giữ vai trò quan trọng 23 Chế định Chủ tịch nước qua Hiến pháp nước ta có khác Chế m định có từ Hiến pháp 1946 Hiến pháp 1959 Hiến pháp ất nh ới 1992 với tư cách cá nhân Nhưng đến Hiến pháp 1980, với quan điÓm làm chủ tập thể, nhập hai chức năng: nguyên thủ quốc gia - người đứng đầu máy nhà nước, với quan thường thực Quốc hội thay mặt Quốc hội thực nhiệm vụ Quốc hội hai kỳ họp, vào quan, gọi Hội đồng Nhà nước Trong hiến pháp có kế thừa phát triển nguyên tắc tổ chức máy nhà nước xã hội chủ nghĩa nói chung chế định nguyên thủ quốc gia nói riêng Hiến pháp 1946, không quy định định nghĩa chế định Chủ tịch nước Song từ quy định cách thức thành lập thẩm quyền Chủ tịch nước người vừa đứng đầu Nhà nước, vừa đứng đầu Chính phủ Điều thể chỗ: Chủ tịch nước thay mặt cho Nhà nước; giữ quyền tổng huy quân đội toàn quốc; định cách chức tướng sối lục qn, hải qn, khơgn qn; ban bố đạo luật Nghị viện nghị; thưởng huy chương cấp danh dự; đặc xá; ký hiệp ước với nước; phái đại biểu Việt Nam đến nước tiếp nhận đại biểu ngoại giao nước; tuyên chiến hay đình chiến; chọn Thủ tướng Nghị viện để đưa Nghị viện biểu quyết; bổ nhiệm Thủ ểu Ti tướng, nhân viên Nội nhân viên cao cấp thuộc quan Chính phủ; có quyền (trong thời hạn 10 ngày) yêu cầu Nghị viện thảo luận lại luật Chủ tịch nước chịu trách nhiệm trừ tội phản quốc ận lu biểu thông qua m (Chương VI điều chương III) Chủ tịch nước Nghị viện nhân dân bầu chọn ôn Nghị viện với thời hạn năm năm Với cương vị người đứng đầu quan họ hành pháp - quan trực tiếp thực pháp luật việc Hiến pháp quy định quyền cho Chủ tịch nước thực tư tưởng mềm dẻo phân công c 20 quyền lực Tuy nhiên việc quy định phù hợp điều kiện lúc 23 Hiến pháp 1959, Chủ tịch nước xác định người đứng đầu Nhà nước m khơng đồng thời người đứng đầu Chính phủ Chủ tịch nước tổ chức ất nh ới riêng thành chế định độc lập (trong chương V gồm 10 điều) Chủ tịch nước thay mặt đất nước thực chức đối nội, đối ngoại; tham gia vào hoạt động Nhà nước mặt lập pháp, hành pháp tư pháp Chủ tịch nước Quốc hội bầu (chọn công dân) với nhiệm kỳ theo nhiệm kù Quốc hội (4 năm) khác với Hiến pháp 1946, Chủ tịch nước chịu trách nhiệm trước Quốc hội Chủ tịch nước khâu phối hợp Quốc hội Hội đồng Chính phủ Nhưng nghiêng phía phủ như: bổ nhiệm, bãi miễn Thủ tướng, Phó thủ tướng thành viên khác Hội đồng Chính phủ; cần thiết có quyền tham dự chủ tọa cá phiên họp Hội đồng Chính phủ Đây điểm kế thừa vị trí Chủ tịch nước Chính phủ Hiến pháp trước Với việc quy định ghi nhận chế định Chủ tịch nước, Hiến pháp 1959 thực hiến pháp xây dựng theo mơ hình hiến pháp xã hội chủ nghĩa, thể chất nhà nước ta nhà nước nhân dân lao động, dân lao động nhân dân, quyền lực thuộc nhân dân Hiến pháp 1980, chế định Chủ tịch nước thay chế độ Chủ tịch tập thể theo nh mơ hình thịnh hành nước xã hội chủ nghĩa Liên Xơ Đơng Âu - Hội đồng Nhà nước Với quan điểm tập thể làm chủ, Hiến pháp 1980 ểu Ti nhập hai chức năng: Nguyên thủ quốc gia quan thường trực Quốc hội làm Cách thức tổ chức tập thể bên cạnh số tiện lợi vấn đề thuộc lu quyền hạn nguyên thủ quốc gia thảo luận tập thể định theo đa số ận thường chắn tránh thiếu sót chủ quan, máy nhà nước gọn m nhẹ… lại bộc lộ nhiều hạn chế: vấn đề phải bàn bạc tập thể ôn định theo đa số; không phân định rõ hoạt động tập thể quan thường trực họ Quốc hội chức trách cá nhân việc thực hoạt động đại diện Nhà nước… Tình hình đặt yêu cầu phải tổ chức lại chế định sửa c 20 đổi Hiến pháp 1992 23 Hiến pháp 1992 Hiến pháp 2013, chế định Chủ tịch nước tiếp m thu ưu điểm mơ hình Chủ tịch nước hiến pháp 1946 1959, vừa ất nh ới giữ gắn bó Quốc hội, ủy ban thường vụ quốc hội Chủ tịch nước việc thực chức nguyên thủ quốc gia thể chế hội đồng nhà nước Hiến pháp 2013 có phân biệt Ủy ban thường vụ Quốc hội với chế định nguyên thủ quốc gia từ tách chế định Hội đồng nhà nước Hiến pháp 1980 thành hai chế định độc lập: Ủy ban thường vụ Quốc hội Chủ tịch nước Chủ tịch nước với vai trị to lớn vừa nhân vật trị, vừa mang nhiều thuộc tính quan quản lý nhà nước Nguyên thủ quốc gia Nhà nước ta theo quy định Hiến pháp 2013 gọi Chủ tịch nước Vị trí pháp lý Chủ tịch nước Hiến pháp khái quát sau: 10 “Chủ tịch nước người đứng đầu nhà nước, thay mặt Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam đối nội đối ngoại” Với tư cách thiết chế cao toàn máy Nhà nước, vị trí Chủ tịch nước phải quy định văn có hiệu lực pháp lý cao - Hiến pháp Chủ tịch nước Quốc hội bầu số đại biểu Quốc hội Nhiệm kỳ Chủ tịch nước theo nhiệm kì Quốc hội Khi Quốc hội hết nhiệm kì, Chủ tịch ểu Ti nước tiếp tục làm nhiệm vụ Quốc hội khóa bầu Chủ tịch nước Nói chung, theo quy định Hiến pháp 2013, Chủ tịch nước có vị trí, chức lu tượng trưng cho Nhà nước, nước theo chế độ đại nghị nhà ận nước tư m III THẨM QUYỀN CỦA CHỦ TỊCH NƯỚC ôn Thẩm quyền Chủ tịch nước yếu tố thể họ vị trí pháp lý Chủ tịch nước hệ thống quan nhà nước Hiến pháp 2013 ý vận dụng nguyên tắc tập trung dân chủ sở c 20 tiếp thu có chọn lọc kinh nghiệm chục năm thực thể chế nguyên thủ quốc 23 gia Việt nam kinh nghiệm giới Chế định Nguyên thủ quốc gia m Nhà nước ta, nguyên tắc, giống thiết chế người đứng đầu nhà nước ất nh ới nhiều nước Với tư cách nguyên thủ quốc gia, theo thông lệ pháp luật nhiều nước, Chủ tịch nước có quyền định công việc thay mặt đất nước đối nội, đối ngoại Và Chủ tịch nước có nhiệm vụ quyền hạn liên quan đến lập pháp, hành pháp tư pháp Vì vậy, chia nhiệm vụ, quyền hạn Chủ tịch nước thành hai nhóm sau: Nhóm nhiệm vụ, quyền hạn liên quan đến chức đại diện, thay mặt nước đối nội đối ngoại Chủ tịch nước nước ta hầu hết nguyên thủ quốc gia quy định quyền Đó là: 11  Cử, triệu hồi đại sứ đặc mệnh toàn quyền Việt Nam; tiếp nhận đại sứ đặc mệnh toàn quyền nước  Tiến hành đàm phán, ký kết điều ước quốc tế nhân danh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam với người đứng đầu Nhà nước khác  Trình Quốc hội phê chuẩn điều ước quốc tế trực tiếp ký  Quyết định phê chuẩn gia nhập điều ước quốc tế, trừ trường hợp cần trình Quốc hội định ậ tùy mức độ quan trọng điều ước theo quy ểu Ti định điều ước mà định Chủ tịch nước hay Quốc hội phê chuẩn  Quyết định cho nhập, tước quốc tịch Việt Nam lu  Thống lĩnh lực lượng vũ trang nhân dân giữ chức vụ Chủ tịch hội ận đồng quốc phòng an ninh m  Căn vào nghị Quốc hội Ủy ban thường vụ Quốc hội ôn công bố định tuyên bố tình trạng chiến tranh, lệnh tổng động biên họ động viên cục bộ, cơng bố tình trạng khẩn cấp nước tứng địa phương; trường hợp ủy ban thường vụ quốc hội khơng họp ban bố tình trạng khẩn c 20 cấp 23  Quyết định phong hàm cấp sĩ quan cao cấp lực lượng vũ trang m nhân dân, hàm cấp ngoại giao hàm cấp Nhà nước khác nước khác ất nh ới  Quyết định tặng thưởng huân, huy chương danh hiệu vinh dự Nhà  Công bố định đại xá định đặc xá Đại xá nói (Chương Quốc hội) việc tha miễn truy tố số loại tội long trọng Đại xá Quốc hội định, Chủ tịch nước công bố Còn đặc xá việc Chủ tịch nước tha tù miễn hình phạt tù cịn lại phạm nhân có hồn cảnh đặc biệt như: ốm đau nặng, già cả, có cơng lao có hồn cảnh gia đình q khó khăn v.v… Việc đặc xá thường thực lễ tết hay kết hợp với việc tha từ trước thời hạn giảm án nên cần phải phân biệt rõ định chế 12 Nhóm nhiệm vụ, quyền hạn liên quan đến việc phối hợp thiết chế có liên quan đến việc phối hợp lĩnh vực lập pháp, hành pháp, tư pháp Trong lĩnh vực lập pháp:  Trình dự án luật trước Quốc hội, kiến nghị luật thông qua việc kiến nghị ban hành luật sửa đổi, bổ sung luật hành  Công bố hiến pháp, luật pháp lệnh Việc công bố văn ểu Ti phần trình lập pháp Đối với Hiến pháp, luật Quốc hội thơng qua Chủ tịch nước công bố để thực Thời hạn công bố chậm 15 ngày kể từ lu ngày thông qua Văn có hiệu lực kể từ cơng bố theo quy định văn ận Đối với pháp lệnh Ủy ban thường vụ Quốc héi thông qua Chủ tịch nước m có quyền đề nghị Ủy ban thường vụ Quốc hội biểu tán thành mà Chủ tịch ơn nước có quyền đề nghị Ủy ban thường vụ Quốc hội xem xét lại pháp lệnh họ thời hạn 10 ngày Nếu pháp lệnh ủy ban thường vụ Quốc hội biểu tán thành mà Chủ tịch nước khơng trí Chủ tịch nước trình Quốc c 20 hội định kì họp gần Trong trường hợp thời hạn công bố chậm 23 mười ngày kể từ ngày Ủy ban thường vụ Quốc hội xem xét lại thông m qua từ Quốc hội định ất nh ới  Việc định cho Chủ tịch nước quyền đề nghị Ủy ban thường vụ Quốc hội xem xét lại pháp lệnh thông qua nhiều người coi giống quyền phủ nguyên thủ quốc gia số nước Giữa Quốc hội, Ủy ban thường vụ Quốc hội Chủ tịch nước thống khơng có đối trọng nên khơng có vấn đề phủ lẫn  Chủ tịch nước công bố nghị Quốc hội tương tự Luật; công bố đề nghị xem xét lại nghị Ủy ban thường vụ Quốc hội tương tự pháp lệnh Điều quy định Luật ban hành văn quy phạm pháp luật 13 Trong lĩnh vực hành pháp:  Chủ tịch nước tham gia thành lập Chính phủ (theo trình tự nói trên)  Chủ tịch nước giám sát hoạt động Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, trưởng thành viên khác Chính phủ  Miễn nhiệm, cách chức Phó thủ tướng, trưởng thành viên khác Chính phủ (căn vào Nghị Quốc hội)  Ban bố tình trạng khẩn cấp Ủy ban thường vụ Quốc hội họp ểu Ti  Trong thời gian Quốc hội không họp, định tạm đình cơng tác lu Phó Thủ tướng, Bộ trưởng, Thủ trưởng quan ngang bé theo đề nghị (trình) ận Thủ tướng Chính phủ m Trong lĩnh vực tư pháp giám sát: ôn  Chủ tịch nước giới thiệu để Quốc hội bầu, miễn nhiệm, bãi nhiệm Chánh họ án Tòa án nhân dân tối cao, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao  Bổ nhiệm Phó chánh án thẩm phán Tịa án nhân dân tối cao, Chánh án, c 20 Phó Chánh án, thẩm phán Tồ án qn trung ương, Phó viện trưởng kiểm sát 23 viên Viện kiểm sát nhân dân tối cao m  Chủ tịch nước xem xét định việc ân xá (giảm án tử hình) ất nh ới  Chánh án Tịa án nhân dân tối cao Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao chịu trách nhiệm báo cáo công tác trước Quốc hội; thời gian Quốc hội không họp phải chịu trách nhiệm báo cáo cơng tác trước Ủy ban thường vụ Quốc hội Chủ tịch nước Nhìn chung, thẩm quyền Chủ tịch nước Hiến pháp 1992 có phần hẹp thẩm quyền Chủ tịch nước Hiến pháp năm 1946 Điều giải thích quy định: Chủ tịch nước Hiến pháp năm 1946 đơn nguyên thủ quốc gia mà người đứng đầu máy hành pháp, có quyền phủ văn luật Nghị viện nhân dân (điều 31, Hiến pháp 1946) So với Hiến pháp năm 1959 quyền hạn trách nhiệm 14 Chủ tịch nước Hiến pháp năm 2013 có nhiều điểm khác Nếu Hiến pháp 2013, Chủ tịch nước có quyền tham dự phiên họp Chính phủ cần thiết, Hiến pháp 1959 quy định rõ Chủ tịch nước có quyền chủ tọa phiên họp Hội đồng Nhà nước Và Hiến pháp 2013 cụ thể rộng nhiệm vụ quyền hạn Chủ tịch Hội đồng Nhà nước hiến pháp 1980 Ngoài thẩm quyền ghi nhận Hiến pháp 1959, 1980 cho nhập thống lĩnh lực lượng vũ trang nhân dân giữ chức Chủ tịch Hội đồng quốc phòng… ểu Ti Chủ tịch nước có quyền bổ nhiệm miễn nhiệm cách chức Phó Chánh án Toà án nhân dân tối cao, Thẩm phán Tồ án nhân dân tối cao, Phó viện trưởng kiểm sát lu viên Viện kiểm sát nhân dân tối cao Hơn nữa, Chủ tịch nước cịn có thẩm quyền ận ban bố lệnh, văn pháp luật Quốc hội, Ủy ban thường vụ Quốc hội m ban hành ơn IV VỊ TRÍ CỦA CHỦ TỊCH NƯỚC TRONG BỘ MÁY NHÀ NƯỚC họ Về việc tổ chức máy nhà nước Hiến pháp 1992 với quan điểm sau: “…toàn quyền lực Nhà nước tập trung thống vào Quốc c 20 hội, không phân chia quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp theo thuyết “tam 23 quyền phân lập”, có phân cơng phân nhiệm Quốc hội, Chính phủ, Tòa m án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao để quan thi hành có ất nh ới hiệu lực chức năng, quyền hạn với phối hợp hiệp đồng chặt chẽ, tạo nên sức mạnh tổng hợp quyền lực Nhà nước lãnh đạo Đảng” (trích Tờ trình ủy ban sửa đổi Hiến pháp dự thảo sửa đổi Hiến pháp lần thứ IV trước Quốc hội ngày 24-3-1992) Hiến pháp 2013 quy định “Quốc hội, Hội đồng nhân dân quan khác Nhà nước tổ chức hoạt động theo nguyên tắc tập trung dân chủ”; “Quốc hội quan đại biểu cao nhân dân, quan quyền lực nhà nước cao nước cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam” Và với quy định “Chủ tịch nước người đứng đầu nhà nước”, mối quan hệ Chủ tịch nước với Quốc hội, Ủy ban thường vụ quốc hơi, Chính phủ, 15 Tịa án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao thể rõ quan điểm Mối quan hệ Chủ tịch nước với Quốc hội Ủy ban thường vụ Quốc hội Về mối quan hệ với Quốc hội, Hiến pháp năm 1992 có quy định sau đây:  Chủ tịch nước Quốc hội bầu (trong số đại biểu Quốc hội) miễn nhiệm ểu Ti bãi nhiệm  Quốc hội quy định tổ chức hoạt động Chủ tịch nước lu  Chủ tịch nước chịu trách nhiệm báo cáo công tác trước Quốc hội ận  Quốc hội có quyền bãi bỏ văn Chủ tịch nước trái Hiến pháp, m Luật, Nghị Quốc hội ôn  Chủ tịch nước có quyền yêu cầu Ủy ban thường vụ Quốc hội triệu tập kì họ họp bất thường Quốc hội  Đại biểu Quốc hội có quyền chất vấn Chủ tịch nước, Chủ tịch nước phải trả c 20 lời trước Quốc hội kỳ họp; trường hợp cần điều tra Quốc hội 23 định cho trả lời trước Ủy ban trường vụ Quốc hội kỳ họp sau m Quốc hội cho trả lời văn ất nh ới  Trong mối quan hệ với Ủy ban thường vụ Quốc hội, Hiến pháp quy định Chủ tịch nước có quyền tham dự phiên họp Ủy ban thường vụ Quốc hội Quy định nhằm mục đích tạo điều kiện để Chủ tịch nước theo sát ý kiến tập thể Ủy ban thường vụ quốc hội thảo luận định vấn đề quan trọng đất nước, đồng thời để Chủ tịch nước đóng góp ý kiến  Pháp lệnh, Nghị Ủy ban thường vụ Quốc hội phải công bố chậm 15 ngày từ ngày thơng qua  Tuy nhiên, Chủ tịch nước có quyền đề nghị Ủy ban thường vụ Quốc hội xem xét lại Pháp lệnh, Nghị Ủy ban thường vụ Quốc hội vấn đề 16 quy định điểm điểm 9, Điều 91 thời hạn mười ngày kể từ ngày pháp lệnh nghị thơng qua; Pháp lệnh, Nghị Ủy ban thường vụ Quốc hội biểu tán thành mà Chủ tịch nước khơng trí, Chủ tịch nước trình Quốc hội định kì họp gần  Nếu Pháp lệnh, Nghị Ủy ban thường vụ Quốc hội biểu tán thành mà Chủ tịch nước không trí, Chủ tịch nước trình Quốc hội định kỳ họp gần ểu Ti Đây quyền hạn bổ sung mà Hội đồng nhà nướckhơng có Quyền khác quyền phủ (vai trị tổng thống số nước) Mối quan hệ Hiến pháp 2013 Luật tổ chức Chính phủ 2015 ận lu Mối quan hệ Chủ tịch nước Chính phủ m quy định: ơn  Chủ tịch nước đề nghị Quốc hội bầu, miễn nhiệm, bãi nhiệm Thủ tướng họ  Chủ tịch nước Nghị Quốc hội Ủy ban thường vụ Quốc hội bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách chức Phó Thủ tướng, Bộ trưởng thành c 20 viên khác Chính phủ 23  Chính phủ mời Chủ tịch nước tham dự phiên họp Chính phủ, trình Chủ m tịch nước định vấn đề thuộc thẩm quyền Chủ tịch nước ất nh ới  Thủ tướng Chính phủ đơn đốc, kiểm tra việc thực định Chủ tịch nước Các báo cáo cơng tác Chính phủ trước Chủ tịch nước phảI Chính phủ thảo luận tập thể biểu theo đa số Mối quan hệ Chủ tịch nước Tòa án nhân dân tối cao  Chế độ bầu cử thẩm phán thay chế độ Thẩm phán bổ nhiệm, trừ chức vụ Chánh án toàn án nhân dân tối cao Chủ tịch nước đề nghị Quốc hội bầu, miễn nhiệm, bãI nhiệm Các chức vụ khác từ Phó Chánh án Tồ án nhân dân tối cao đến Thẩm phán Tịa án nhân dân cấp huyện, từ Chánh án Tòa án quân Trung ương đến Thẩm phán Tòa án quân khu vực Chủ tịch nước bổ nhiệm 17  Trong thời gian Quốc hội không họp, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao chịu trách nhiệm bao cáo công tác trước Ủy ban thường vụ Quốc hội Chủ tịch nước  Chánh án Tòa án nhân dân tối cao trình Chủ tịch nước ý kiến trường hợp người bị kết án từ hình xin ân giảm Mối quan hệ Chủ tịch nước với Viện kiểm sát nhân dân tối cao Hiến pháp 2013 Luật Tổ chức Viện kiểm sát nhân dân năm 2014 có ểu Ti quy định sau:  Chủ tịch nước đề nghị Quốc hội bầu, miễn nhiệm, bãi nhiệm Viện trưởng  Chủ tịch nước bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách chức Phó viện trưởng, kiểm sát ận lu Viện kiểm sát nhân dân tối cao m viên Viện kiểm sát nhân dân tối cao ôn  Trong thời gian Quốc hội không họp, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân họ tối cao chịu trách nhiệm báo cáo công tác trước Ủy ban thường vụ quốc hội Chủ tịch nước c 20  Báo cáo Viện kiểm sát nhân dân tối cao phải Ủy ban kiểm sát 23 Viện kiểm sát nhân dân tối cao thảo luận tập thể định theo đa số Nếu viện m trưởng khơng trí với ý kiến đa số thành viên Ủy ban kiểm sát phải thực hội Chủ tích nước ất nh ới theo định đa số, có quyền báo cáo Ủy ban thường vụ Quốc  Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao trình Chủ tịch nước ý kiến trường hợp người bị kết án tử hình xin ân giảm Qua mối quan hệ Chủ tịch nước với quan nhà nước, ta thấy vị trí, tính chất Chủ tịch nước máy nhà nước sau: Trong tổ chức máy nhà nưcớ theo thuyết “tam quyền phân lập”, thường Tổng thống đứng đầu hệ thống quan hành pháp có vị trí nang Quốc hội nhiều cao Quốc hội 18 Nhưng nước ta, máy nhà nước tổ chức theo chệ độ tập quyền, quyền lực nhà nước tập trung thống vào Quốc hội, có phân cơng phân nhiệm theo chức lập pháp, hành pháp, xét xử, kiểm sát Quốc hội trực tiếp thực chức lập pháp, hành pháp giao cho Chính phủ, chức xét xử cho Tòa án nhân dân tối cao, chức kiểm sát cho Viện kiểm sát nhân dân tối cao Quốc hội có quyền giám sát tối cao hoạt động quan nhà nước Nh ngun tắc khơng có phân quyền ểu Ti Chủ tịch nước người đứng đầu Nhà nước Quốc hội bầu ra, miễn nhiệm, bãi nhiệm, chịu trách nhiệm báo cáo trước Quốc hội, Quốc hội xét báo cáo lu Chủ tịch nước bãi bỏ văn Chủ tich nước trái với Hiến pháp, Luật ận Nghị Quốc hôi Chủ tịch nước đề ngị Quốc hội bầu Thủ tướng, Chánh án m Toà án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao cần đề nghị ôn miễn nhiệm, bãi nhiệm chức vụ Chủ tịch nước bổ nhiệm, miên nhiệm, họ cách chức Phó thủ tướng, Phó Chánh án Tịa án nhân dân tối cao, Phó viện trưởng viện kiểm sát nhân dân tối cao theo nghị ủy ban thường vụ Quốc hội c 20 Như nguyên tắc, mức độ đó, Chủ tịch nước thực cách trực 23 tiếp hay gián tiếp chức hành pháp, xét xử, kiểm sát đóng góp vào chức m lập pháp cách thực thi quyền hạn trình dự án luật, pháp lệnh, yêu cầu ất nh ới Ủy ban thường vụ Quốc hội thảo luận lại pháp lệnh nghị trường hợp Hiến pháp quy định Vì vậy, khơng nên xét Chủ tịch nước có chức lập pháp hay hành pháp Hiến pháp 2013 khơng chấp nhận thuyết phân quyền quy định rõ chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn Chủ tịch nước V CHẾ ĐỊNH CHỦ TỊCH NƯỚC TRONG THỜI KỲ ĐỔI MỚI Thực trạng Nước ta bước lên công nghiệp hóa, đại hóa đất nước Một mặt, nước ta phát triển vấn đề nước như: phát triển nguồn nhân lực, đào tạo nhân tài, phát triển dịch vụ, sở hạ tầng, hoàn thiện máy nhà nước theo hướng gọn nhẹ khơng cịn tham nhũng… Mặt khác, ta quan tâm đến 19 sách đầu tư quốc tế gia nhập WTO, đàm phán để gia nhập làm thành viên không thường trực Hội đồng bảo an Liên hiệp quốc, quan tâm đến vấn đề hịa bình chiến tranh quốc tế, tham gia vào lễ hội văn hóa tổ chức nước… Việt Nam ln có quan hệ quốc tế tốt với nước bạn với tinh thần “Việt Nam sẵn sàng bạn, đối tác tin cậy cộng đồng quốc tế, phấn đấu hịa bình, độc lập phát triển.” Vì mà vai trò Chủ tịch nước quan trọng đối nội đối ểu Ti ngoại Trong năm qua, kết mà Chủ tịch nước mang lại cho đất nước có đóng góp tích cực Đặc biệt đàm phán gia nhập WTO, họp Và đĨ nói thay cho thực trạng Chủ tịch nước chế này, xin ận lu cao cấp APEC tổ chức Việt Nam năm 2006… m trích dẫn ý kiến nguyên Chủ tịch nước Trần Đức Lương Trong sáng 26/6/2006 ôn sau Quốc hội thông qua Nghị việc miễn nhiệm chức vụ Chủ tịch nước, họ ông Trần Đức Lương có phát biểu trước Quốc hội Qua thực tiễn đảm nhiệm chức vụ Chủ tịch nước thời gian qua, ông đưa bốn kiến nghị với Quốc hội, c 20 có đề nghị luật hóa chức năng, nhiệm vụ Chủ tịch nước 23 “Trong lĩnh vực phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, trọng sát m thực tiễn lắng nghe ý kiến, nguyện vọng tầng lớp nhân dân ta miền ất nh ới đất nước, tăng cường nắm tình hình địa phương sở, kịp thời có ý kiến đề xuất, góp ý với quan hữu quan Đảng Nhà nước, ban hành điều chỉnh chủ trương, đường lối, sách pháp luật phù hợp với thực tiễn công đổi Tôi đặc biệt trọng lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn, miền núi; cơng tác xóa đói giảm nghèo; quy hoạch phát triển hạ tầng quốc gia vùng miền; sách phát triền thông tin, lượng ngành công nghiệp then chốt; sách xây dựng khối đại đồn kết tồn dân; sách bảo vệ tài ngun mơi trường; phát triền văn hóa, giáo dục đào tạo, khoa học công nghệ bảo vệ sức khỏe nhân dân… 20