lời mở đầu Quy hoạch nông nghiệp việc xây dựng dự án, phơng án, chơng trình phát triển nông nghiệp, nông thôn địa phơng, vùng lÃnh thổ phạm vi toàn quốc có khoa học, sở phát huy lợi vị trí địa lý, nguồn tài nguyên thiên nhiên, môi trờng, điều kiện kinh tế xà hội Các dự án quy hoạch để xây dựng kế hoạch dự án u tiên cho vùng cho phát triển ngành nớc ta công tác quy hoạch đợc tiến hành từ năm 1961 Cục quy hoạch - Viện Quy hoạch Thiết kế nông nghiệp đảm nhiệm Trong suốt trình hình thành phát triển, với thành đà đạt đợc, công tác quy hoạch nông nghiệp có tồn cần khắc phục để đáp ứng yêu cầu phát triển ngành nông nghiệp thời đại - thời đại công nghiệp hoá, đại hoá ®Êt níc Qua mét thêi gian thùc tËp t¹i ViƯn Quy hoạch Thiết kế nông nghiệp đợc hớng dẫn thầy cô khoa giúp đỡ nhiệt tình cán Viện đặc biệt TS Vũ Thị Minh (Khoa Kinh tế nông nghiệp Phát triển nông thôn), TS Đặng Phúc (Phó trởng phòng Kế hoạch - Viện Quy hoạch Thiết kế nông nghiệp) em đà hoàn thành báo cáo thực tập tổng hợp với nội dung sau: I II III Giới thiệu chung Viện Quy hoạch Thiết kế nông nghiệp Tổng quan vấn đề nghiên cứu Đề c¬ng s¬ bé I Giíi thiƯu chung vỊ ViƯn Quy hoạch Thiết kế nông nghiệp Quá trình hình thành phát triển Từ đầu năm 60 kỷ XX, Đảng Nhà nớc ta đà xác định phát triển kinh tế Việt Nam trớc hết phát triển ngành nông nghiệp, trọng xây dựng nông nghiệp vững mạnh, bớc giới hoá, đại hoá để nâng cao suất đáp ứng nhu cầu lơng thực cho nhân dân Để bớc ứng dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất nông nghiệp tiến hành quy hoạch hợp lý vùng, ngành sản xuất; chuyển từ nông nghiệp độc canh trình độ thấp sang nông nghiệp sản xt lín x· héi chđ nghÜa, Bé N«ng trêng ViƯt Nam định thành lập quan để thực nhiệm vụ Ngày 29/9/1961 Cục quy hoạch (tiền thân Viện Quy hoạch Thiết kế nông nghiệp) đợc thành lập với nhiệm vụ chủ yếu khảo sát xây dựng dự án quy hoạch nông trờng quốc doanh, đo đạc đồ địa hình tỷ lệ lớn, khảo sát lập đồ đất nông trờng quốc doanh Từ thành lập đến nay, Viện Quy hoạch Thiết kế nông nghiệp đà không ngừng đổi mới, phát triển cho phù hợp với thời kỳ nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển nông nghiƯp * Thêi kú 1961 - 1970 Cơc quy ho¹ch (trực thuộc Bộ Nông trờng) đợc thành lập với nhiệm vụ chủ yếu khảo sát xây dựng dự án quy hoạch nông trờng quốc doanh, vùng kinh tế tỉnh phía Bắc (trên 100 nông trờng đà đợc hình thành phát triển) * Thời kỳ 1971 - 1975 Năm 1971, Bộ Nông trờng hợp với Bộ Nông nghiệp thành Uỷ ban Nông nghiệp Trung ơng Khi Cục quy hoạch thu nhận thêm Tổ quy hoạch thuộc Vụ quản lý ruộng đất (Bộ Nông nghiệp) đổi tên thành Ban phân vùng quy hoạch nông nghiệp trực thuộc Uỷ ban nông nghiệp Trung ơng thời kỳ này, Viện đà phối hợp với quan liên quan nghiên cứu xây dựng đề án phát triển vùng nông nghiệp, 16 tiểu vùng chuyên môn hoá miền Bắc; trực tiếp khảo sát quy hoạch vùng: mía sông Lam, ngô Lục Ngạn, bò sữa Mộc Châu vùng kinh tế nam Tuyên Quang, Mộc Châu, Nam - Bắc Long Đại, Phđ Q, Ba ChÏ ; quy ho¹ch mét sè hun điểm: Tân Lạc, Gia Lộc, Đông Hng, Quỳnh Lu * Thêi kú 1975 - 1976 Ban ph©n vïng quy hoạch nông nghiệp đợc đổi tên thành Cục Điều tra khảo sát Quy hoạch nông nghiệp sau Uỷ ban Nông nghiệp Trung ơng đổi tên thành Bộ Nông nghiƯp * Thêi kú 1977 - 1980 Th¸ng 3/1977, Héi đồng Chính phủ định Số 52/1977/QĐ-CP thành lập Viện Quy hoạch Thiết kế nông nghiệp sở Cục Điều tra khảo sát Quy hoạch nông nghiệp Dới đạo Ban phân vùng quy hoạch nông lâm nghiệp Trung ơng, Viện đà xây dựng phơng án phân vùng nông lâm nghiệp toàn quốc, phân chia vùng nông lâm nghiệp, xây dựng phơng án phân vùng nông lâm nghiệp 40 tỉnh, thành phố thời kỳ công tác quy hoạch nông nghiệp đà đợc triển khai mạnh mẽ tỉnh phía Nam * Thời kỳ 1981 - 1985 Trớc yêu cầu triển khai chơng trình phát triển lơng thực, nguyên liệu cho công nghiệp chế biến chơng trình xuất khẩu, Viện đà quy hoạch cho hầu hết vùng chuyên canh lơng thực, cao su, cà phê, chè, mía đờng, bò sữa, bông, dâu tơ tằm đồng thời quy hoạch triển khai nông trờng vùng lúa đồng b»ng s«ng Cưu Long; lËp ln chøng kinh tÕ kü thuật vùng hợp tác với Liên Xô, Đức , phát triển cà phê Tây Nguyên, cao su Đông Nam Bộ vùng khác * Thời kỳ 1986 đến Viện đà phối hợp với ngành quy hoạch ph¸t triĨn kinh tÕ x· héi vïng kinh tÕ, quy hoạch vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ, miền Trung Nam Bộ; Nghiên cứu bổ sung chỉnh lý chiến lợc phát triển nông nghiệp đến năm 2010, xây dựng tổng quan phát triển chính, quy hoạch vùng nông nghiệp hàng hoá, quy hoạch chuyển dịch cấu nông nghiệp vùng, rà soát quy hoạch nông nghiệp nông thôn tỉnh, quy hoạch tái định c vùng di dân, xây dựng công trình thuỷ lợi, thuỷ điện, quy hoạch mô hình phát triển nông thôn Triển khai chơng trình điều tra bản, trọng tâm khảo sát 20 triệu đất nông nghiệp đất trống cha sử dụng, tiếp cận phơng pháp phân tích đánh giá đất quốc tế, bổ sung chỉnh lý đồ đất huyện, vùng kinh tế toàn quốc, đo đạc đồ địa hình phục vụ khảo sát quy hoạch nông trờng cà phê Tây Nguyên, cao su Đông Nam Bộ, vùng Ninh Thuận, vùng chè trung du miền núi số vùng khác Trong 40 năm hoạt động, đợc cộng tác nhiều Viện nghiên cứu, nhiều trờng Đại học nhà khoa học nớc, hàng ngàn công trình nghiên cứu, điều tra, khảo sát, quy hoạch thiết kế phục vụ cho phát triển nông nghiệp, nông thôn nhiều dự án đà đợc hoàn tất phục vụ kịp thời cho công xây dựng phát triển đất nớc Chức năng, nhiệm vụ hệ thống tổ chức 2.1 Chức Điều tra đánh giá nguồn tài nguyên nông nghiệp (đất, nớc, khí hậu ) làm sở cho việc bố trí sản xuất vùng sinh thái, chuyển dịch cấu nông nghiệp Phân vùng, xây dựng chiến lợc phát triển nông nghiệp, quy hoạch thiết kế, lập dự án đầu t nông nghiệp, phát triển nông thôn Xây dựng dự án phát triển ngành (các dự án tổng quan nông nghiệp, chiến lợc ngành hàng, cây, con), quy hoạch vùng sản xuất hàng hoá tập trung, dự án định canh, định c, phát triển vùng kinh tÕ míi  Sư dơng hƯ thèng th«ng tin địa lý (GIS) để lập đồ chuyên ngành nông nghiệp Tham gia nghiên cứu sách nông nghiệp, nông thôn Chuyển giao tiến khoa học kỹ thuật cho sản xuất Tổ chức hội thảo quốc gia, quốc tế nông nghiệp, nông thôn 2.2 Nhiệm vụ Công tác quy hoạch nông nghiệp giải pháp hàng đầu để thực mục tiêu tổng quát công nghiệp hoá, đại hoá nông nghiệp, nông thôn: Xây dựng nông nghiệp hàng hoá, hiệu quả, bền vững có suất chất lợng cạnh tranh cao sở ứng dụng thành tựu khoa học công nghệ tiên tiến, đáp ứng nhu cầu nớc xuất khẩu, xây dựng nông thôn giàu đẹp, dân chủ công văn minh, có cấu kinh tế hợp lý, quan hệ sản xuất phù hợp, kết cấu hạ tầng kinh tế xà hội phát triển Viện đợc Bộ Nông nghiệp Phát triển nông thôn giao cho việc triển khai nhiều dự án điều tra thiết kế quy hoạch phục vụ quy hoạch chuyển đổi cấu nông lâm nghiệp; đặc biệt đợc trực tiếp chủ trì xây dựng dự án quy hoạch chuyển đổi cấu sản xuất nông lâm nghiệp nớc quy hoạch chuyển đổi cấu sản xuất nông lâm nghiệp vùng đồng sông Hồng, Bắc Trung Bộ, Duyên hải Nam Trung Bộ, Đông Nam Bộ đồng sông Cửu Long; rà soát, bổ sung điều chỉnh quy hoạch số ngành hàng nông nghiệp nh: chè, cà phê, mía đờng, hồ tiêu, chăn nuôi bò, rau, hoa quả; quy hoạch bố trí dân c, tái định c công trình thuỷ điện thuỷ lợi 2.3 Hệ thống tổ chức Để đáp ứng yêu cầu theo chức nhiệm vụ Bộ giao, lực lợng cán Viện qua nhiều lần tinh giản máy theo hớng gọn nhẹ, tăng cờng hiệu quả, nâng cao chất lợng chuyên môn, kể số hợp đồng có khoảng 630 cán công nhân viên Cơ cấu máy tổ chức Viện tơng đối ổn định, gồm: - Viện Quy hoạch Thiết kế nông nghiệp (61 Hàng Chuối - Hà Nội) với Phòng (Phân vùng Kinh tế, Đo đạc trắc, Thổ nhỡng, Phân tích đất); Trung tâm (Quy hoạch phát triển nông thôn, Tài nguyên môi trờng, Viễn thám GIS, Chuyển giao tiến kỹ thuật); Đoàn (Quy hoạch số 1, Quy hoạch số 2, Quy hoạch Lào); phòng quản lý (Hành chính, Tổ chức, Tài vụ, Kế hoạch vật t, Khoa học Đào tạo, Hợp tác quốc tế quản lý dự án) - Phân viện Quy hoạch Thiết kế nông nghiệp miền Nam (20 Võ Thị Sáu - TP Hồ Chí Minh) - Phân viện Quy hoạch Thiết kế nông nghiệp miền Trung (16 Hoàng Hoa Thám - TP Nha Trang- Tỉnh Khánh Hoà) Hai phân viện với Xí nghiệp Đo đạc đồ Nông nghiệp I, Xí nghiệp Đo đạc đồ Nông nghiệp II khối đơn vị cấp III trực thuộc Sơ đồ tổ chức viện quy hoạch thiết kế nông nghiệp nông nghiệp phát triển nông thôn BAN LÃNH ĐạO VIệN phận quản lý phục vụ Phòng hợp tác Quốc Phòng tế Quản Khoa lý họcdự Phòng vàánĐào Kế tạohoạch Phòng vật t Tài vụ Phòng TổPhòng chức Hành Bộ phận quản lý kỹ thuật nghiên cứu Phòng Đo đạcPhòng ThổPhòng nhỡng Phân vùngPhòng Kinh tế Phân tích đất trung tâm nghiên cứu Trung tâm tài nguyên Trung môi tâm trờng phát triển nông Trung thôn tâm Hằng Trung trắc tâm Viễn thám Trung tâm chuyển giao tiếnĐoàn kỹ Quy thuật hoạch sốĐoàn Quy hoạchĐoàn số Quy hoạch Lào Đứng đầu hệ thống tổ chức Viện Ban lÃnh đạo Viện, tíêp đến phận quản lý phục vụ; phận quản lý kỹ thuật nghiên cứu; trung tâm nghiên cứu; phân viện xí nghiệp Mỗi phận có chức nhiệm vụ riêng phân viện xí nghiệp Ban lÃnh đạo Viện Viện trởng: PGS.TS.Vũ Năng Dũng Phó viện trởng: PGS.TS Nguyễn Khang TS Lơng Văn Tác Bộ phận quản lý vụ viện Xí nghiệp Đo đạc Phân viện phục Phân Xí1 nghiệp Đo đạc * Phòng hợp tác Quốc tế Quản lý dự án Giúp Viện quản lý chơng trình, dự án hợp tác quốc tế Chuẩn bị t liệu, tài liệu có liên quan đến dự án hợp tác quốc tế; phiên dịch, biên dịch tài liệu chuyên môn Anh - Việt, Việt - Anh Tổ chức hội nghị, hội thảo quốc tế; Tổ chức lớp tập huấn phát triển nông nghiệp, nông thôn tổng hợp , mời giáo s, chuyên gia quốc tế đến giảng dạy Cung cấp dịch vụ t vấn nông nghiệp phát triển nông thôn, phát triển cộng đồng, phát triển nguồn nhân lực cho chơng trình, dự án đợc tổ chức quốc tế tài trợ * Phòng Khoa học Đào tạo Quản lý chơng trình đề tài nghiên cứu khoa học công nghƯ cÊp Nhµ níc, cÊp Ngµnh vµ cÊp ViƯn vỊ quy hoạch nông nghiệp phát triển nông thôn Quản lý công tác đào tạo nâng cấp cán khoa học công nghệ Viện; Quản lý công tác lu trữ t liệu th viện Viện Thực công việc đột xuất Viện liên quan đến công tác khoa học đào tạo * Phòng Kế hoạch vật t Xây dựng kế hoạch hàng năm kế hoạch dài hạn; lập tổng dự toán dự án điều tra bản, quy hoạch thiết kế nông nghiệp nông thôn; thờng trực hội đồng nghiệm thu đề cơng nghiệm thu dự án kế hoạch Nhà nớc; lập thủ tục để Bộ phê duyệt hoàn thành kế hoạch dự án điều tra quy hoạch nông nghiệp Lu giữ hồ sơ tài liệu dự án điều tra quy hoạch kế hoạch hàng năm Kiểm kê theo dõi đánh giá giá trị tài sản Viện, lập thủ tục lý mua sắm tài sản cố định theo quy định hành * Phòng Tài vụ Tham gia giúp lÃnh đạo công tác hạch toán kế toán theo chế độ sách Nhà nớc ban hành công tác tài kế toán; Giám sát thu chi tài quy định; Quản lý tài sản cố định theo chế độ hành Thực đầy đủ nghĩa vụ thuế Nhà nớc * Phòng Tổ chức Tham mu giúp lÃnh đạo Viện công tác tổ chức cán bộ, công tác đào tạo, quy hoạch cán bộ; Thực chế độ sách Nhà nớc cán công nhân viên ngời lao động tiền lơng, bảo hiểm xà hội, sách xà hội khác Quản lý hồ sơ cán công nhân viên, hớng dẫn thực quy định luật lao động, pháp luật cán công chức Trực tiếp làm công tác đoàn thể, công tác vận động quần chúng; Trực tiếp giúp cho Đảng công tác Đảng * Phòng Hành Quản lý toàn hồ sơ, công văn, giấy tờ dấu Viện, lu giữ theo quy định pháp luật Quản lý điều hành đội xe ô tô Viện phục vụ cho hoạt động công tác lÃnh đạo Viện đơn vị Viện; thực nội quy quy định Viện mặt công tác: công vụ, tạp vụ, trông xe thờng trực bảo vệ quan Theo dõi quản lý tài sản đơn vị Bộ phận quản lý kỹ thuật nghiên cứu * Phòng Đo đạc Trung tâm Hằng trắc Sử dụng tài liệu ảnh chụp từ máy bay đo vẽ đồ địa hình tỷ lệ lớn nhỏ, phục vụ công tác điều tra khảo sát thiết kế quy hoạch nông nghiệp Sử dụng ảnh chụp từ máy bay, ảnh chụp từ vệ tinh thành lập đồ trạng sử dụng đất nông nghiệp Tham mu giúp lÃnh đạo Viện quản lý mặt thuộc lĩnh vực đo đạc đồ Chỉ đạo đảm bảo chất lợng công trình đo đạc hai xí nghiệp Đo đạc ngoại nghiệp Trung tâm Hằng trắc thực Nghiên cứu ứng dụng tiến kỹ thuật thuộc lĩnh vực đo đạc đồ vào chuyên ngành nông nghiệp nhằm không ngừng nâng cao chất lợng hiệu suất công tác * Phòng Thổ nhỡng Điều tra, nghiên cứu đánh giá tài nguyên đất đai phục vụ quy hoạch thiết kế nông nghiệp phát triển nông thôn Xây dựng nội dung, phơng pháp điều tra, đánh giá đất đai; Chỉ đạo, theo dõi nghiệm thu công trình điều tra * Phòng Phân vùng Kinh tế Xây dựng phân vùng sinh thái, phân vùng kinh tế Xây dựng chiến lợc, sách, dự án phát triển nông nghiệp nông thôn * Phòng Phân tích đất Nghiên cứu áp dụng phơng pháp mới, đại, phù hợp với tiêu chuẩn Việt Nam, ASEAN Quốc tế phân tích loại đất Việt Nam Tham gia nghiên cứu phân tích phục vụ dự án, đề tài nghiên cứu, đánh giá tác động môi trờng đất, nớc, không khí Các Trung tâm nghiên cứu * Trung tâm Tài nguyên môi trờng Xây dựng đồ thổ nhỡng Việt Nam theo phơng pháp phân loại định lợng FAO - UNESCO; Đánh giá, phân hạng đề xuất sử dụng đất theo phơng pháp FAO Đánh giá tác động môi trờng dự án quy hoạch phát triển nông nghiệp Thu thập, cập nhật quản lý tài liệu, thông tin tài nguyên đất nớc thuộc lĩnh vực nông nghiệp từ toàn quốc đến địa phơng * Trung tâm Phát triển nông thôn Hệ thống hoá lý thuyết, tập hợp kinh nghiệm thực tế quy hoạch phát triển nông nghiệp, nông thôn địa phơng nớc nh nớc rút học thực tiễn cho công tác quy hoạch thiết kế nông nghiệp, nông thôn Việt Nam Thực đề tài nghiên cứu khoa học lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn Viện Bộ Nông nghiệp & Phát triển nông thôn giao cho * Trung tâm Viễn thám Nghiên cứu ứng dụng công nghệ viễn thám hệ thống thông tin địa lý phục vụ cho nông nghiệp quy hoạch sử dụng đất Xây dựng quản lý sở liệu tình hình phát triển nông nghiệp nông thôn hệ thống thông tin địa lý (GIS) Khai thác sở liệu phục vụ công tác điều tra đánh giá, quản lý khai thác nguồn tài nguyên nông nghiệp (đất, nớc, khí hậu ) phục vụ phân vùng, xây dựng chiến lợc phát triển nông nghiệp nông thôn, quy hoạch thiết kế, lập dự án đầu t cho nông nghiệp, phát triển nông thôn Tham gia đào tạo chuyên ngành viễn thám hệ thống thông tin địa lý cho quan trờng đại học * Trung tâm chuyển giao tiến bé kü tht  øng dơng nh÷ng tiÕn bé khoa học kỹ thuật lĩnh vực nông lâm nghiệp để triển khai mô hình xây dựng địa phơng Khảo nghiệm loại phân bón, vật nuôi, trồng để có sở triển khai diện rộng Thực đề tài nghiên cứu cấp Bộ, Viện Lập dự án đầu t phát triển nông nghiệp, nông thôn Xây dựng dự án tái định c, quy hoạch sử dụng đất, phát triển kinh tế - xà hội theo yêu cầu địa phơng * Đoàn Quy hoạch số Tỉ chøc nghiªn cøu khoa häc lÜnh vùc quy hoạch nông nghiệp địa bàn tỉnh miền núi Bắc Bộ Tiến hành điều tra yếu tố tự nhiên, kinh tế, xà hội tỉnh miền núi phía Bắc phục vụ cho quy hoạch lập dự án đầu t nông nghiệp Thực việc đạo xây dựng mô hình chuyển giao tiến kỹ thuật vào sản xuất tỉnh miền núi phía Bắc * Đoàn Quy hoạch số Lập dự án đầu t nông nghiệp; lập dự án đầu t theo chơng trình Bộ Nông nghiệp & Phát triển nông thôn, Nhà nớc nh: chơng trình 135, di dân, xây dựng vùng kinh tế mới; xây dựng trung tâm cụm xÃ; dự án đầu t khu kinh tế quốc phòng Tổ chức, đạo thực dự án đầu t chuyển giao tiến kỹ thuật công nghệ nông nghiệp Tham gia vào số dự án hợp tác quốc tế, dự án phi Chính phủ * Đoàn Quy hoạch Lào Xây dựng chiến lợc phát triển ngành hàng nông nghiệp, chiến lợc an ninh lơng thực toàn quốc Lào Chỉ đạo quy hoạch nông nghiệp phát triển nông thôn; lập dự án phát triển cây, Các phân viện * Phân viện Quy hoạch Thiết kế nông nghiệp miền Nam Điều tra đánh giá nguồn tài nguyên nông nghiệp, phân vùng quy hoạch thiết kế nông nghiệp; làm dự án đầu t phát triển nông nghiệp, nông thôn; nghiên cứu khoa học phát triển nông nghiệp, nông thôn Chuyển giao tiến khoa học kỹ thuật Tổ chức huấn luyện đào tạo kỹ thuật có liên quan Thực chơng trình hợp tác khoa học kỹ thuật với tổ chức nớc * Phân viện Quy hoạch Thiết kế nông nghiệp miền Trung Tổ chức thực đề tài nghiên cứu khoa học kỹ thuật Điều tra bản, đánh giá tài nguyên thiên nhiên có liên quan đến nông nghiệp; xây dựng phơng án quy hoạch, dự án đầu t khai thác tiềm nông nghiệp vùng Nghiên cứu xây dựng hình mẫu quy hoạch thiết kế xí nghiệp nông nghiệp Hớng dẫn địa phơng, sở sản xuất nông nghiệp trung ơng xây dựng quy hoạch thiết kế nông nghiệp, xây dựng dự án đầu t cho vùng Tổ chức thực công trình quy hoạch thiết kế nông nghiệp, xí nghiệp nông nghiệp Bộ địa phơng Các hoạt động Viện Để đảm bảo chức năng, nhiệm vụ hoạt động Viện tập trung vào việc: phân vùng quy hoạch, công tác thiết kế, điều tra bản, lập dự án, chuyển giao tiến kỹ thuật, nghiên cứu khoa học hợp tác quốc tế 3.1 Phân vùng quy hoạch Đây hoạt động Viện Bộ Nông nghiệp & Phát triển nông thôn giao phó phối hợp với quan chức Bộ nhằm quy hoạch phát triển nông nghiệp Việt Nam theo định hớng Đảng Nhà nớc Hoạt động quy hoạch tập trung vào công việc sau: Kết hoạt động Qua trình xây dựng trởng thành, Viện đà có đóng góp quan trọng nghiệp phát triển nông nghiệp nói riêng toàn kinh tế Việt Nam nói chung Các thành tựu chủ yếu Viện là: Đà quy hoạch, thiết kế hàng ngàn dự án phát triển nông nghiệp phạm vi nớc Điều tra quy hoạch lập dự án cho vùng kinh tế nông nghiệp, lập đồ sinh thái nông nghiệp cho vùng Nhiều công trình có giá trị khoa học có ý nghĩa thực tiễn đà đợc triển khai có kết Nhiều dự án vùng đồng sông Hồng, đồng sông Cửu Long, Tây Nguyên vùng khác đà thực góp phần đáng kể vào thành nớc ta có đủ lơng thực tiêu dùng xuất Hàng trăm công trình nghiên cứu điều tra, đánh giá quy hoạch thiết kế dự án phát triển cà phê, cao su, chè, bông, điều đà đợc hoàn tất, tiền đề cho việc hình thành vùng sản xuất hàng hoá lớn, liên doanh sản xuất với nớc Nhiều công trình nghiên cứu phục vụ cho việc phát triển rau vùng đà đợc thực hiện, Viện đà mạnh dạn đề xuất thử nghiệm giống mới, giống có suất chất lợng cao nhằm đáp ứng nhu cầu tiêu dùng nội địa, xuất góp phần chuyển dịch cấu trồng, mở rộng sản xuất hàng hoá số vùng Từ năm 1990 - 2000, hàng năm cán có trình độ đại học đại học đà đợc đào tạo lĩnh vực chuyên môn nớc Những kết đạt đợc lĩnh vực hoạt động cụ thể nh sau: 4.1 Phân vùng quy hoạch Viện đà phối hợp với địa phơng tổ chức có liên quan xây dựng phơng án quy hoạch nông nghiệp cho 430 huyện thị, hàng trăm nông trờng quốc doanh, hợp tác xà nông nghiệp Viện phối hợp với Bộ Lâm nghiệp Uỷ ban kế hoạch Nhà nớc (trớc đây) xây dựng phơng án phân vùng nông lâm nghiệp toàn quốc, chia nớc ta thành vùng kinh tế nông lâm nghiệp Một số công trình quan trọng việc hoạch định chiến lợc phát triển kinh tế mà Viện đà phối hợp xây dựng quan chức Bộ năm gần bao gồm: Nông nghiệp Việt Nam năm 2010 Tổng quan nông nghiệp Việt Nam Đề xuất khai thác lợi vùng kinh tế nông nghiệp Việt Nam đến năm 2010 Tổng quan lơng thực, chăn nuôi, cao su, cà phê, mía đờng, điều, lấy dầu, chè Chiến lợc phát triển vùng kinh tế nông nghiệp Tập trung sức nghiên cứu, xây dựng dự án phát triển ngành hàng trọng yếu vùng trọng điểm có tiềm xuất lớn với 87 công trình dành cho lơng thực (lúa, ngô ), 20 công trình dành cho cà phê, 17 cho cao su, 13 cho chè, 11 cho điều, 28 cho số loại vật nuôi, 32 cho hoa màu 4.2 Công tác thiết kế Hàng chục dự án thiết kế đà đợc thực hoàn thành khối lợng theo tiến độ tiếp tục thực năm có nhiều dự án đợc đánh giá cao nh: công trình rà soát quy hoạch nông nghiệp thuỷ lợi tỉnh Long An, Bình Phớc (năm 2003), dự án quy hoạch ổn định dân c xà biên giới Việt - Trung đà đợc nghiệm thu chờ Hội đồng thẩm định cấp Nhà nớc trình Chính phủ phê duyệt (năm 2004) 4.3 Điều tra Những nghiên cứu chủ yếu lĩnh vực điều kiện sinh thái (đất, nớc, khí hậu), trạng kinh tế xà hội, động thái chuyển dịch cấu kinh tế, cấu sản xuất qua thời kỳ Hầu hết công trình điều tra hoàn thành tiến độ, đảm bảo chất lợng chuyên môn; trọng tâm bổ sung, chỉnh lý xây dựng đồ đất tỉnh, phục vụ quy hoạch chuyển đổi cấu sản xuất nông lâm nghiệp vùng, tỉnh Một số công trình là: Đánh giá trạng đề xuất sử dụng đất hợp lý quan điểm sinh thái phát triển bền vững vùng kinh tế nông nghiệp Điều tra, đánh giá đất trống đồi núi trọc toàn quốc Điều tra, đánh giá khả mở rộng 1,5 triệu đất nông nghiệp Xây dựng đồ đất Tây Nguyên tỷ lệ 1/250.000 Xác định nhân tố hạn chế thuận lợi số loại đất đồng sông Cửu Long số loại trồng Xây dựng sơ đồ phân vùng khí hậu nông nghiệp Việt Nam Đo vẽ đồ địa hình tỷ lệ lớn; khảo sát lập đồ đất tỷ lệ lớn trung bình cho hàng trăm nông trờng, hàng chục vùng chuyên canh, cho khoảng triệu đất nông lâm nghiệp hầu hết tỉnh thành nớc v v 4.4 Lập dự án Công tác lập dự án Viện đà có kết tốt thể số lợng dự án đợc lập chất lợng dự án Đa số dự án đáp ứng đợc mục tiêu phát triển nh mục tiêu trớc mắt (hiệu kinh tế); đồng thời đảm bảo tính khoa học, tính pháp lý, tính hiệu tính khả thi Tính khoa học thể phơng pháp trình tự lập dự án Viện; kết nghiên cứu tỉ mỉ, rõ ràng, xác, đầy đủ nội dung tài chính, kinh tế, công nghệ - kỹ thuật Tính pháp lý đợc đảm bảo đa số dự án Bộ Nông nghiệp & Phát triển nông thôn yêu cầu nên phù hợp với sách chiến lợc phát triển nông nghiệp đất nớc Tính hiệu thể mặt kinh tế, xà hội môi trờng nguyên tắc chung dự án nào; phải trọng hiệu tài Tính khả thi khía cạnh quan trọng định thành bại dự án đầu t lĩnh vực nông nghiệp có tính rủi ro cao nên dự án phải đặt nhiều tình để đánh giá mức độ vững dự án 4.5 Chuyển giao tiến kỹ thuật Việc chuyển giao tiến kỹ thuật đợc thực nhiều địa phơng nớc, đặc biệt vùng sâu, vùng xa, góp phần tăng thu nhập, xoá đói giảm nghèo cho 3.000 hộ gia đình dân tộc thiểu số Các mô hình trồng có giá trị xuất khẩu, đem lại hiệu kinh tế cao, có khả mở rộng nhiều địa phơng đà đợc thực 4.6 Nghiên cứu khoa học Viện đà hợp tác với nhà xuất bản, tạp chí khoa học, quan biên soạn xuất đợc 10 đầu sách kỷ yếu, kết nghiên cứu khoa học kỹ thuật ngành nông nghiệp nh: Kết nghiên cứu khoa häc 1996 - 2001 (NXB ChÝnh trÞ quèc gia)  Cây cà phê Việt Nam; Tổng quan phát triển ngành cao su Việt Nam; Đánh giá trạng sử dụng đất theo quan điểm sinh thái phát triển lâu bền (NXB Nông nghiệp) Các luận khoa học cho ph¸t triĨn kinh tÕ - x· héi vv 4.7 Hợp tác quốc tế Viện đà có quan hệ hợp tác lâu dài với quan, viện nghiên cøu, c¸c tỉ chøc phi chÝnh phđ cđa mét sè nớc Châu á, Châu Âu; trao đổi, gửi đào tạo công tác phân vùng quy hoạch; hợp tác xây dựng mô hình phát triển nông thôn với Nam Triều Tiên, Đài Loan Năm 2004, Viện tiếp tục trì quan hệ với tổ chức quốc tế triĨn khai mét sè dù ¸n nh: Dù ¸n ph¸t triển nông thôn huyện Nam Đàn (Nghệ An) Chính phủ Nhật Bản tài trợ; hoàn thành dự án xoá đói giảm nghèo tổ chức CORDAID (Hà Lan) tài trợ Đồng thời hợp tác với Lào triển khai dự án: phát triển sản xuất lơng thực đồng trọng điểm tỉnh miền núi phía Bắc Cộng hoà dân chủ nhân dân Lào; Hỗ trợ phát triển lơng thực huyện thuộc Luang PraBăng, Uđomxay, Luông Thậm Thà Có đợc kết nhờ đợc đạo, quan tâm lÃnh đạo Bộ, quan chức năng, phối hợp địa phơng, quan liên quan hỗ trợ tổ chức quốc tế Tuy nhiên, trình hoạt động Viện số tồn cần giải Đó là: Về đội ngũ cán bộ: hầu hết cán Viện có trình độ chuyên môn cao, nhng phận nhỏ cán non trẻ, thiếu kinh nghiệm thực tiễn hoạt động không chuyên ngành đợc đào tạo Trong thời gian vừa qua trình độ cán đà đợc nâng cao rõ rệt mặt chuyên môn lẫn trình độ ngoại ngữ song cha đồng Hiện nay, Viện thiếu nhiều cán chuyên môn môi trờng, thuỷ lợi, giao thông, xây dựng; cán có lực chủ trì công trình, đề tài nghiên cứu ít; số cán trẻ có tâm huyết với nghề, cần cù tÝch l kiÕn thøc vµ kinh nghiƯm cha nhiỊu  Yêu cầu Bộ nh bên A chất lợng quy hoạch ngày cao yÕu tè ngêi, trang thiÕt bÞ, kinh phÝ cha tơng xứng đặc biệt yếu tố ngời Công tác quản lý công trình nhiều yếu Một nguyên nhân là: Các quy định quản lý công trình quy hoạch nông nghiệp cha đầy đủ nh quy định lập, trình duyệt đề cơng, dự toán, nghiệm thu toán công trình, phạm vi áp dụng định mức, đơn giá áp dụng quy hoạch chi tiết, dự án đầu t Chuyển từ kinh tế kế hoạch hoá tập trung sang kinh tế thị trờng phải đối mặt với nhiều vấn đề bất cập lý luận thực tiễn kinh tế - xà hội Điều ảnh hởng trực tiếp tới cứ, sở lý luận thực tiễn để lập dự án quy hoạch đòi hỏi đội ngũ cán cần phải trau dồi kiến thức kinh tế thị trờng, cập nhật thông tin kinh tÕ - kü tht vµ ngoµi níc Cơ sở vật chất kỹ thuật Viện thiếu thốn, quan không đủ diện tích làm việc, trang thiết bị máy móc phần lớn đà cũ không đồng bộ, có khoảng 20% số thiết bị tốt, số thiết bị chuyên ngành đại thiếu, phơng tiện khảo sát thiếu thốn, 70% đầu xe đà hết thời hạn sử dụng gây khó khăn cho việc lại vận chuyển cán Vịên Nguồn vốn đầu t cho Viện hạn chế cha đáp ứng đủ nhu cầu đổi công nghệ trang bị kỹ thuật đại Hiện nay, ngoµi ngn kinh phÝ Nhµ níc cÊp vµ mét phần Viện tích luỹ Viện không nguồn tài trợ khác cho chơng trình nghiên cứu Qua kết đạt đợc ta thấy: Mặc dù chế kinh tế mới, công tác quy hoạch đà có đổi bản, chuyển từ quy hoạch nặng chủ quan dựa số liệu điều tra sang quy hoạch dựa vào nhu cầu xà hội có tính đến phát huy lợi vùng song cha đáp ứng đợc yêu cầu phát triển nông nghiệp tình hình Vì vậy, Viện cần có giải pháp cụ thể để thực tốt mục tiêu, nhiệm vụ kế hoạch mà Nhà nớc giao cho Phơng hớng giải pháp phát triển, nâng cao hiệu hoạt động Viện 5.1 Mục tiêu Mục tiêu Viện đợc xác định rõ Nghị Trung ơng năm Ban chấp hành Trung ơng Đảng khoá IX Đó là: Quy hoạch phát triển nông nghiệp, nông thôn phải đợc đặt tổng thể quy hoạch phát triển kinh tế x· héi cđa c¶ níc, bèi c¶nh héi nhËp kinh tế quốc tế, phát triển mạnh mẽ khoa học công nghệ thị trờng, đồng thời phải vào lợi kinh tế, khả cạnh tranh vùng Quản lý cập nhật thông tin kịp thời điều chỉnh quy hoạch, trọng làm tốt quy hoạch vùng sản xuất hàng hoá (cây, con, sản phẩm ngành nghề ); quy hoạch xây dựng kết cấu hạ tầng kinh tế xà hội, quy hoạch phát triển khu dân c, xây dựng làng xÃ, thị trấn gắn chặt với an ninh quốc phòng; phòng chống, giảm nhẹ thiên tai bảo vệ môi trờng giữ gìn sắc văn hoá dân tộc 5.2 Phơng hớng Trên sở dự báo nhu cầu thị trờng, xu phát triển khoa học công nghệ để rà soát điều chỉnh quy hoạch chuyển đổi cấu sản xuất nông nghiệp tỉnh; Quy hoạch phát triển ngành hàng sản phẩm chủ lực Hoàn chỉnh quy hoạch vùng sản xuất hàng hoá tập trung gắn với chế biến, tiêu thụ, xuất khẩu, phát triển sản phẩm có lợi mặt hàng xuất chủ lực nh: lúa gạo, cà phê, cao su, chè, điều, hồ tiêu, rau Đặc biệt hỗ trợ vùng nông thôn khó khăn, thực xoá đói giảm nghèo, dự án 135, nớc vệ sinh môi trờng nông thôn, xây dựng sở hạ tầng nông thôn 5.3 Một số giải pháp * Giải pháp trớc mắt Tiếp tục bổ sung hoàn chỉnh quy chế quản lý nội Viện, đơn vị Phân viện, Xí nghiệp, quy định rõ vai trò phòng chuyên môn, quản lý quy trình kiểm tra nghiệm thu, quản lý công trình xây dựng trình duyệt đề cơng - dự toán, kiểm tra nghiệm thu, phê duyệt dự án quy hoạch hoàn thành, lý hợp đồng, giao nộp lu giữ tài liệu; Quy định chấm công, thời gian làm việc, làm giờ, thủ tục hành nh quản lý dấu, công văn, hồ sơ lu giữ Các dự án quy hoạch thời gian qua có cố gắng nhng nhìn chung cha theo kịp yêu cầu sản xuất Vì vậy, trớc hết quy hoạch cần bám sát yêu cầu sản xuất Chỉ thị, Nghị Đảng, Chính phủ, đạo Bộ chuyển dịch cấu nông nghiệp, quy hoạch cần phải khách quan, khoa học, không phụ thuộc vào ý kiến chủ quan địa phơng Sớm bổ sung hoàn chỉnh quy trình, quy phạm loại hình điều tra, quy hoạch nông nghiệp, nông thôn; xây dựng hệ thống định mức kinh tế - kỹ thuật nh định mức lao động, định mức chi phí vật t định mức chi phí khác; điều chỉnh giá điều tra quy hoạch phù hợp với văn quy định Nhà nớc Duy trì quan hệ hợp tác, phối hợp với địa phơng, quan quản lý cấp trên, viện nghiên cứu, tổ chức quốc tế công tác điều tra quy hoạch * Giải pháp lâu dài Để thực thành công mục tiêu đề ra, đa Viện Quy hoạch Thiết kế nông nghiệp phát triển ngày vững mạnh, ban lÃnh đạo Viện đà trí đề số giải pháp sau: Đầu t phát triển nguồn nhân lực, ý việc đào tạo nâng cao trình độ chuyên môn cán Viện Mặt khác, phải thờng xuyên chăm lo đến đời sống vật chất tinh thần cán công nhân viên Cán lÃnh đạo đoàn kết trí phát huy tính dân chủ, chủ động sáng tạo việc tạo việc làm, tăng thu nhập cho cán công nhân viên, thực tốt chế độ sách Nhà nớc Đầu t mua sắm máy móc thiết bị, đặc biệt thiết bị chuyên ngành (máy tính phần mềm hữu ích, máy đo đạc điện tử ), phơng tiện vận chuyển tạo nên động lực cho Viện phát triển Đó trình cải tạo sở vật chất, trang bị máy móc nâng cao chất lợng công việc, rút ngắn thời gian chi phí cho trình nghiên cứu lập dự án, quy hoạch thiết kế nông nghiệp, nông thôn, vùng, ngành, địa phơng Có biện pháp khấu hao nhanh tài sản cố định để có kinh phí đổi trang thiết bị Viện, tăng cờng máy móc thiết bị đại giúp nâng cao tính khả thi dự án đề tài nghiên cứu khoa học Tạo nguồn vốn từ hoạt động dịch vụ khoa học để tăng thu nhập cho Viện Với vai trò nh nhà t vấn Viện lập báo cáo nghiên cứu khả thi lĩnh vực đầu t phát triển nông nghiệp cho Bộ, địa phơng đơn vị kinh tế hàng năm Viện Tổng số tiền thu đợc Viện đà trích phần để tăng tiền lơng, tiền thởng cho cán công nhân viên, phần lại để đầu t mua sắm trang thiết bị, tăng cờng lực khoa học công nghệ cho Viện Sắp xếp lại máy tổ chức để phù hợp với chế quản lý mới; Bố trí cán có lực chuyên môn vào vị trí máy tổ chức Viện để nâng cao hiệu hoạt động Tăng cờng quan hệ hợp tác với tổ chức quốc tế lĩnh vực điều tra quy hoạch để tiếp thu phơng pháp, kỹ thuật chuyển giao công nghệ tiên tiến II Tổng quan vấn đề nghiên cứu Nền kinh tế nớc tổ hợp phức tạp, bao gồm phận phân hệ hợp thành Cơ cấu kinh tế tỉ lệ khu vực kinh tế (nông nghiệp, công nghiệp dịch vụ) nhân tố sản xuất (nguồn lợi tự nhiên, vốn lao động) có tác dụng thúc đẩy trình công nghiệp hoá Theo kinh nghiệm nh lí luận vỊ kinh tÕ th× nỊn kinh tÕ sÏ ë tình trạng trì trệ phát triển nh thay đổi cấu kinh tế tức chuyển đổi cấu kinh tế Vấn đề chuyển đổi cấu kinh tế nông nghiệp nông thôn nớc ta đợc đặt nh vấn đề u tiên sách nhằm giúp nông nghiệp tiếp tục tăng trởng, đặc biệt hoàn cảnh hội nhập WTO AFTA với đòi hỏi cao sức cạnh tranh chất lợng nông sản Đây yêu cầu tất yếu xuất phát từ vị trí nông nghiệp, nông thôn ®êi sèng kinh tÕ – x· héi, tõ thùc trạng cấu kinh tế nông thôn nớc ta, từ yêu cầu công nghiệp hoá, đại hoá yêu cầu kinh tế thi trờng Xét bình diện kinh tế xà hội môi trờng, nông nghiệp có vị trí quan trọng việc phát triển kinh tế nớc đặc biệt nớc ta nớc có tỉ trọng nông nghiệp lớn lại chủ yếu la sản xuất nhỏ nông nghiệp lại có vị trí quan träng Thùc tÕ cho thÊy nỊn n«ng nghiƯp níc ta ®· cã nh÷ng bíc chun biÕn lín theo híng tÝch cực nhiên việc chuyển đổi cấu kinh tế nông thôn nói chung nông nghiệp nói riêng chậm dẫn đến bất hợp lí cấu hiệu sản xuất thấp Công nghiệp hoá, đại hoá nông nghiệp, nông thôn chủ trơng lớn Đảng Nhà nớc nhằm xây dựng phát triển nông nghiệp kinh tế nông thôn bền vững có sở vật chất kĩ thuật đại, có cấu kinh tế hợp lí Do đó, việc chuyển dịch cấu nông nghiệp, nông thôn Do đó, việc chuyển dịch cấu nông nghiệp, nông thôn xuất phát từ yêu cầu công nghiệp hoá, đại hoá nông nghiệp, nông thôn Nông nghiệp theo nghĩa rộng tổ hợp ngành gắn liền với trình sinh học, gồm nông nghiệp, lâm nghiệp thuỷ sản Theo nghĩa hẹp, nông nghiệp bao gồm trồng trọt chăn nuôi Hai ngành lại phân thành ngành nhỏ Hớng chuyển đổi cấu kinh tế nông nghiệp nớc ta tăng dần tỉ trọng ngành chăn nuôi, công nghiệp, ăn quả, có giá trị kinh tế cao Do đó, việc chuyển dịch cấu nông nghiệp, nông thôn Với đặc trng tỉnh nông, Bắc Ninh không nằm qui luật Do vậy, việc đa giải pháp chủ yếu để phát triển nông lâm ng nghiệp nhằm có cấu kinh tế nông nghiệp hợp lí yêu cầu thiết Đảng nhân dân tỉnh Thông qua tài liệu tham khảo nh: Quy hoạch tổng thể phát triển nông nghiệp, nông thôn tỉnh Bắc Ninh giai đoạn 1997 2010; Báo cáo định hớng quy hoạch phát triển kinh tế xà hội tỉnh Bắc Ninh thời kì 1997 2010; Định hớng chuyển dịch cấu kinh tế nông nghiệp tỉnh Bắc Ninh giai đoạn 20012005; Các báo cáo tổng kết hàng năm tình hình kinh tế - xà hội tỉnh năm gần Do đó, việc chuyển dịch cấu nông nghiệp, nông thôn Em nhận thấy: * Những kết đạt đợc: