CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KHU CÔNG NGHIỆP VÀ THU HÚT ĐẦU TƯ VÀO KHU CÔNG NGHIỆP
SƠ LƯỢC VỀ SỰ HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CÁC KCN TRÊN THẾ GIỚI VÀ VIỆT NAM
1.1.1 Sơ lược về sự hình thành và phát triển các KCN trên thế giới
KCN đầu tiên trên thế giới được thành lập vào năm 1896 tại Trafford Park, Manchester, Anh Đến những năm 1950-1960, các khu công nghiệp và KCN đã phát triển nhanh chóng ở nhiều quốc gia công nghiệp Theo Hội đồng nghiên cứu phát triển Quốc tế (IDRC), tính đến năm 2005, đã có 12.600 KCN hoạt động tại 90 quốc gia.
Chuyên đề tốt nghiệp Kinh tế
1.1.2 Sơ lược về sự hình thành và phát triển các KCN ở Việt Nam
Tiền thân phát triển các KCN-KCX là Khu Kỹ nghệ Biên Hòa được thành lập năm 1963 với quy mô 376 ha Sự ra đời của KCX Tân Thuận
Năm 1991, một mô hình tổ chức sản xuất mới hiệu quả đã được hình thành, thu hút sự quan tâm của các nhà đầu tư Đến tháng 9/2012, cả nước đã có 283 khu công nghiệp (KCN) được thành lập.
KHÁI NIỆM, ĐẶC ĐIỂM VÀ PHÂN LOẠI KCN
1.2.1 Khái niệm khu công nghiệp
Nghị định số 29/2008/NĐ-CP ngày 14/03/2008 của Chính Phủ định nghĩa:
Khu công nghiệp là khu vực chuyên dụng cho sản xuất hàng công nghiệp và cung cấp dịch vụ liên quan đến sản xuất công nghiệp Nó có ranh giới địa lý rõ ràng và được thành lập theo các điều kiện, trình tự và thủ tục được quy định trong Nghị định hiện hành.
- Là khu vực được quy hoạch mang tính liên vùng, liên lãnh thổ;
- Là khu vực được kinh doanh bởi công ty đầu tư cơ sở hạ tầng
- Là khu vực được quy hoạch riêng để thu hút các nhà đầu tư
1.2.3 Phân loại KCN: Có thể phân loại KCN thành hai nhóm chính như sau:
Nhóm 1 : Các KCN mang tính truyền thống (phổ biến ở Việt Nam) Nhóm 2 : Khu chế xuất
TÁC ĐỘNG CỦA CÁC KCN ĐẾN PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI.12 1 Tác động tích cực
(1) Thu hút vốn đầu tư để phát triển kinh tế
KCN được coi như một chất “xúc tác” để thu hút vốn đầu tư
(2) Tác động đến quá trình chuyển dịch cơ cấu KT theo hướng hiện đại
KCN đã góp phần thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu ngành kinh tế theo hướng
Chuyên đề tốt nghiệp Kinh tế tăng dần tỷ trọng công nghiệp và dịch vụ, giảm dần tỷ trọng nông nghiệp
(3) Tác động mạnh đến quá trình đô thị hóa
KCN đã xây dựng một hệ thống hạ tầng hiện đại, góp phần vào việc phát triển các khu dân cư mới và hình thành các ngành công nghiệp phụ trợ.
(4) Kích thích phát triển các loại hình dịch vụ
KCN ra đời đã thúc đẩy sự phát triển của các hoạt động dịch vụ, tạo ra nhiều nhu cầu đa dạng cho xã hội, từ đó kích thích hoạt động của các ngành nghề khác.
(5) Giải quyết việc làm của địa phương và cả nước
Các KCN ra đời đã tạo thêm nhiều việc làm mới, giảm tỷ lệ thất nghiệp.
(6) Góp phần hoàn thiện cơ chế, chính sách phát triển kinh tế quốc dân
Các KCN chính là nơi thử nghiệm các cơ chế, chính sách mới.
(7) Tăng kim ngạch xuất khẩu
Sự thuận lợi trong dịch vụ và chính sách ưu đãi từ Nhà nước đang khuyến khích sản xuất hàng xuất khẩu, góp phần quan trọng vào việc tăng nhanh kim ngạch xuất khẩu tại các khu công nghiệp.
(8) Góp phần giảm thiểu ô nhiễm môi trường
KCN là nơi tập trung các doanh nghiệp công nghiệp, do đó có điều kiện tập trung các chất thải do các doanh nghiệp thải ra để xử lý
(9) Tạo điều kiện cho việc áp dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật, công nghệ cao và kinh nghiệm quản lý
Quy hoạch thiếu khoa học; quản lý thiếu chặt chẽ sẽ gây tác động tiêu cực:
- Sự phát triển không đồng bộ giữa trong và ngoài hàng rào KCN.
Chuyên đề tốt nghiệp Kinh tế
- Vấn đề ô nhiễm nước thải; không khí; rác thải công nghiệp
CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN THU HÚT VỐN ĐẦU TƯ VÀO CÁC KCN
Môi trường chính trị ổn định là điều kiện tiên quyết để kéo theo sự ổn định của các nhân tố khác như kinh tế, xã hội
Mọi quốc gia, bất kể giàu hay nghèo, phát triển hay đang phát triển, đều cần có nguồn vốn từ cả trong nước lẫn nước ngoài để thúc đẩy sự phát triển kinh tế.
(3) Nhân tố văn hóa, xã hội
Hiểu rõ phong tục tập quán của người dân nơi nhận đầu tư là yếu tố quan trọng giúp nhà đầu tư thuận lợi trong việc triển khai và thực hiện dự án.
(4) Nhân tố pháp lý: có tác động trực tiếp, gián tiếp đến hoạt động đầu tư.
(5) Vị trí địa lý, tài nguyên thiên nhiên
Một quốc gia có lợi thế về vị trí địa lý sẽ tạo ra được sự hấp dẫn lớn hơn
● Cơ sở hạ tầng kỹ thuật
● Cơ sở hạ tầng xã hội
Bộ máy hành chính hiệu quả quyết định sự thành công
(8) Nguồn nhân lực Đội ngũ nhân lực dồi dào, có kỹ thuật cao sẽ hấp dẫn các nhà đầu tư.
KINH NGHIỆM NGHIÊN CỨU THU HÚT VỐN ĐẦU TƯ VÀO CÁC KCN CỦA MỘT SỐ TỈNH
1.5.1 Kinh nghiệm của tỉnh Bắc Ninh
Về công tác xúc tiến, thu hút đầu tư vào các KCN:
Công tác xúc tiến và thu hút đầu tư đóng vai trò quan trọng trong việc mời gọi nhà đầu tư theo định hướng quy hoạch phát triển các khu công nghiệp (KCN) Đồng thời, cần hỗ trợ và thúc đẩy các hoạt động đầu tư để nâng cao hiệu quả phát triển kinh tế.
Chuyên đề tốt nghiệp Kinh tế triển khai dự án và mở rộng dự án sau cấp phép đầu tư.
Công tác xúc tiến và thu hút đầu tư cần được điều chỉnh hợp lý giữa đầu tư trong nước và đầu tư nước ngoài, nhằm đảm bảo sự phát triển nhanh chóng và bền vững cho các khu công nghiệp.
Về thủ tục hành chính:
Thực hiện tốt cơ chế “một cửa tại chỗ”gắn với cải cách thủ tục hành chính.
Về công tác đảm bảo an ninh trật tự - an toàn xã hội trong KCN:
1.5.2 Kinh nghiệm của tỉnh Hải Dương
Quy hoạch phát triển KCN:
Các KCN được quy hoạch có vị trí thuận lợi cho việc đầu tư phát triển trước mắt và mở rộng quy hoạch về sau
Tỉnh Hải Dương đã đầu tư hàng nghìn tỷ đồng để tạo ra môi trường đầu tư thuận lợi, nhằm hỗ trợ sự phát triển của các khu công nghiệp (KCN) thông qua việc xây dựng hạ tầng ngoài hàng rào các KCN.
Tỉnh chú trọng đến việc cải cách thủ tục hành chính nhằm tạo ra môi trường đầu tư thuận lợi Mỗi năm, tỉnh đều dành một khoản ngân sách cho hoạt động xúc tiến đầu tư.
1.5.3 Những bài học kinh nghiệm rút ra cho tỉnh Hưng Yên
1.5.3.1 Những bài học kinh nghiệm thành công
Lãnh đạo tỉnh Hải Dương và Bắc Ninh thể hiện quan điểm và tư tưởng mạnh mẽ trong việc thu hút vốn đầu tư, đồng thời triển khai các hành động cụ thể nhằm tạo môi trường thuận lợi cho nhà đầu tư Sự cam kết này không chỉ góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế địa phương mà còn nâng cao năng lực cạnh tranh của các tỉnh trong bối cảnh hội nhập toàn cầu.
Công tác xúc tiến và thu hút đầu tư được xác định là nhiệm vụ trọng tâm, trong khi đó, cơ cấu nguồn vốn đầu tư cho thấy đầu tư nước ngoài đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế.
1.5.3.2 Những bài học kinh nghiệm không thành công
* Bắc Ninh: chưa giành sự quan tâm thích đáng cho công tác quản lý, giám sát, hỗ trợ doanh nghiệp FDI sau cấp phép đầu tư
* Bài học cho tỉnh Hưng Yên: Phải đặc biệt chú trọng công tác quản lý
Chuyên đề tốt nghiệp Kinh tế giám sát, hỗ trợ doanh nghiệp FDI sau cấp phép
CHƯƠNG 2 THỰC TRẠNG THU HÚT ĐẦU TƯ VÀO CÁC KCN
PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG THU HÚT ĐẦU TƯ VÀO CÁC
2.1 ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN, KINH TẾ - XÃ HỘI HƯNG YÊN ẢNH HƯỞNG TRỰC TIẾP ĐẾN THU HÚT ĐẦU TƯ VÀO CÁC KCN
2.1.1 Điều kiện tự nhiên của tỉnh Hưng Yên
Tỉnh Hưng Yên nằm trong vùng đồng bằng sông Hồng, vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ và tam giác kinh tế Hà Nội - Hải Phòng - Quảng Ninh
Hưng Yên là tỉnh tiếp giáp thủ đô, gần sân bay cũng như các cửa khẩu, không xa cảng biển, giao thông thuận lợi
- Tài nguyên đất: Chủ yếu là đất nông nghiệp
- Tài nguyên nước: Nước ngọt; nước mặt; nước ngầm có trữ lượng lớn.
- Tài nguyên khoáng sản: Nguồn cát đen, than nâu với trữ lượng lớn.
2.1.2 Điều kiện kinh tế - xã hội của tỉnh Hưng Yên
Hưng Yên có tổng diện tích đất tự nhiên là 923,09 km2 và dân số đạt 1.143 nghìn người vào năm 2006 Trong đó, dân số trong độ tuổi lao động là 658,8 nghìn người (năm 2005), chiếm 58,9% tổng dân số của tỉnh.
Nền kinh tế Hưng Yên đang trải qua sự chuyển mình mạnh mẽ, với cơ cấu kinh tế chuyển dịch theo hướng công nghiệp hóa và hiện đại hóa Diện mạo đô thị và nông thôn ngày càng khởi sắc, cho thấy sự phát triển tích cực trong lĩnh vực công nghiệp và dịch vụ.
2.2 PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG THU HÚT ĐẦU TƯ VÀO CÁC KCN TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH HƯNG YÊN GIAI ĐOẠN 2005-2012
Chuyên đề tốt nghiệp Kinh tế
2.2.1 Sự ra đời và phát triển các KCN trên địa bàn tỉnh Hưng Yên
Năm 2003, KCN Phố Nối A và KCN Dệt may Phố Nối được thành lập. Năm 2008 KCN Thăng Long II được thành lập, tiếp là KCN Minh Đức (2009).
2.2.2 Một số thông tin về các KCN trên địa bàn tỉnh Hưng Yên
Nằm trên Quốc lộ 5 (Km19), diện tích quy hoạch 594 ha với hạ tầng kỹ thuật đầy đủ KCN đã thu hút 114 dự án trong và ngoài nước.
2.2.2.2 KCN Dệt may Phố Nối
Khu công nghiệp nằm tại vị trí giao nhau giữa Quốc lộ 5 và 39, với diện tích quy hoạch 135,4 ha và hạ tầng kỹ thuật hoàn chỉnh Đến nay, khu công nghiệp đã thu hút 12 dự án từ cả trong và ngoài nước.
Nằm kề cận Quốc lộ 5, quy mô diện tích đất là 345,2 ha; hạ tầng kỹ thuật đầy đủ KCN đã thu hút 41 dự án đến từ Nhật Bản.
Nằm giáp hành lang đường bộ Quốc lộ 5 (Km32), Diện tích quy hoạch là 198 ha Tính đến tháng 1/2012, KCN Minh Đức đã cho thuê 34 ha
2.2.3 Ban quản lý các KCN
BQL các KCN thực hiện nhiệm vụ theo Quy chế KCN, KCX, KCNC được quy định trong Nghị định 36/CP của Chính phủ ngày 24/4/1997, và theo sự ủy quyền của các Bộ cùng UBND tỉnh Hưng Yên.
2.2.4 Số dự án và vốn đầu tư vào các KCN Hưng Yên
Tính đến hết năm 2012, các KCN trên địa bàn tỉnh đã tiếp nhận được
192 dự án đầu tư, trong đó 102 dự án có vốn ĐTNN và 90 dự án đầu tư trong
Chuyên đề tốt nghiệp Kinh tế nước, với tổng vốn đầu tư đăng ký là 1.656 triệu USD và 8.257 tỷ đồng
Bảng 2.2: Số dự án và vốn đầu tư vào các KCN trên địa bàn tỉnh Hưng Yên (giai đoạn 2005-2012)
Dự án đầu tư Vốn đầu tư Diện tích cho thuê (ha)
Tổng dự án Trong nước Nước ngoài
Trong nước (Tỷ đồng) Nước ngoài
(Triệu USD) Tổng vốn đăng ký
Nguồn số liệu: BQL các KCN tỉnh Hưng Yên
Các khu công nghiệp (KCN) được trang bị hạ tầng kỹ thuật đồng bộ và hiện đại, cùng với vị trí đắc địa, đã tạo ra sức hấp dẫn lớn trong việc thu hút đầu tư cả trong và ngoài nước Những chính sách khuyến khích đầu tư đóng vai trò quan trọng trong việc gia tăng nguồn vốn đầu tư, từ đó thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế và tăng trưởng kinh tế cho tỉnh.
Bảng 2.3: Tổng hợp tình hình thu hút đầu tư vào các KCN trên địa bàn tỉnh Hưng Yên qua các năm 2005 -2012
TT Năm Tổng số dự án
Dự án đầu tư nước ngoài
Dự án đầu tư trong nước
Số dự án Vốn ĐK
(Triệu USD) Số dự án Vốn ĐK
Chuyên đề tốt nghiệp Kinh tế
Nguồn số liệu: BQL các KCN tỉnh Hưng Yên
2.2.5 Đối tác đầu tư vào các KCN tỉnh Hưng Yên
Nhật Bản hiện là quốc gia dẫn đầu về đầu tư tại Việt Nam với 40 dự án và tổng vốn đầu tư đạt 878,26 triệu USD Hàn Quốc đứng thứ hai với 30 dự án, tổng vốn đầu tư 450,07 triệu USD Ngoài ra, còn có các quốc gia khác như Anh, Mỹ, Trung Quốc, Hồng Kông và Thái Lan tham gia đầu tư.
2.2.6 Ngành nghề đầu tư tại các KCN
Các dự án chủ yếu tập trung vào các lĩnh vực như cơ khí và lắp ráp máy móc, dệt may, cũng như công nghiệp sản xuất thiết bị điện và linh kiện điện tử.
2.2.7 Tình hình sử dụng đất tại các KCN
KCN Phố Nối A đã cho thuê 274 ha, KCN Dệt may Phố Nối cho thuê 20 ha, KCN Thăng Long II cho thuê 142 ha, và KCN Minh Đức cho thuê 36 ha Các dự án đầu tư vào các khu công nghiệp này đều được triển khai nhanh chóng và đúng mục tiêu.
2.2.8 Tình hình lao động tại các KCN
Hiện nay, KCN Hưng Yên có khoảng 25 nghìn lao động, nhưng trình độ tay nghề của họ còn hạn chế Bên cạnh đó, vấn đề nhà ở cho công nhân tại KCN Hưng Yên đang trở thành một thách thức cấp bách.
2.2.9 Các dịch vụ khác trong và ngoài KCN
Dịch vụ logistics và ngân hàng, cùng với hạ tầng đầy đủ trong và ngoài khu công nghiệp (KCN), sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp và người lao động tại KCN.
2.2.10 Kết quả hoạt động kinh doanh của các dự án tại các KCN
- Về giá trị sản xuất công nghiệp: không ngừng tăng trưởng
- Về kim ngạch xuất khẩu: Năm 2012 kim ngạch xuất khẩu tại các KCN
Hưng Yên đạt 603,2 triệu USD, tăng gấp 38 lần so với năm 2005
Chuyên đề tốt nghiệp Kinh tế
- Về thu nộp ngân sách: còn thấp
ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP, KIẾN NGHỊ NHẰM ĐẨY MẠNH THU HÚT ĐẦU TƯ VÀO CÁC KCN TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH HƯNG YÊN ĐẾN NĂM 2020
Định hướng thu hút các ngành công nghiệp đầu tư vào KCN
(3) Công nghiệp điện tử - tin học
(4) Công nghiệp sản xuất vật liệu xây dựng
(5) Công nghiệp chế biến nông lâm, thuỷ sản - thực phẩm
(7) Công nghiệp dệt may - da giầy
Định hướng thu hút đầu tư từ các đối tác
Khách hàng mục tiêu của các KCN Hưng Yên là các nhà đầu tư đến từ các nước Nhật Bản, Hàn Quốc, Anh, Mỹ, Hà Lan.
Định hướng thu hút đầu tư vào các KCN
Tỉnh Hưng Yên định hướng thu hút đầu tư vào 19 KCN: Phố Nối A, Phố Nối B, Minh Đức, Minh Quang, Vĩnh Khúc, Bãi Sậy, Dân Tiến, Yên Mỹ
II, Ngọc Long, Kim Động, Quán Đỏ, Mỹ Hào, Lý Thường Kiệt, Tân Dân ,Thổ Hoàng, Tân Phúc, Đại Đồng, Tiên Lữ, Hưng Yên.
MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM ĐẨY MẠNH THU HÚT VỐN ĐẦU TƯ VÀO CÁC KCN TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH HƯNG YÊN
TƯ VÀO CÁC KCN TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH HƯNG YÊN
3.2.1 Giải pháp về công tác xúc tiến đầu tư
Hưng Yên cần tăng cường các giải pháp tiếp thị nhằm thu hút nhà đầu tư, bên cạnh việc cải thiện môi trường đầu tư Việc học hỏi từ kinh nghiệm của các địa phương khác sẽ giúp Hưng Yên phát triển chiến lược hiệu quả hơn trong việc thu hút vốn đầu tư.
Chuyên đề tốt nghiệp Kinh tế phương khác đã đạt được thành công trong việc xúc tiến đầu tư thông qua quảng cáo trên các phương tiện truyền thông và tham gia tích cực vào các triển lãm đầu tư Để thu hút khách hàng mục tiêu, tỉnh cần tổ chức các chuyến đi xúc tiến đầu tư và hội thảo về cơ hội đầu tư Bên cạnh đó, việc đổi mới phương thức xúc tiến đầu tư cũng rất cần thiết để nâng cao hiệu quả hoạt động.
3.2.2 Giải pháp về đào tạo nguồn nhân lực
Hạn chế cấp giấy chứng nhận đầu tư cho các dự án không thuộc ngành nghề ưu tiên Đào tạo chuyên sâu cho lao động trong lĩnh vực điện tử, cơ khí và luyện kim sẽ được đặt lên hàng đầu Cần thiết lập kết nối giữa doanh nghiệp, nhà trường và người lao động trong quá trình đào tạo Đồng thời, tiến hành khảo sát để đánh giá nhu cầu lao động của doanh nghiệp.
3.2.3 Giải pháp về cải cách thủ tục hành chính
BQL các KCN tỉnh cần nâng cao hiệu quả và năng lực quản lý nhà nước, đồng thời chú trọng đào tạo cán bộ quản lý một cách thực chất, không chỉ hình thức.
Lập kế hoạch gặp gỡ các nhà đầu tư nhằm giải đáp thắc mắc và hỗ trợ doanh nghiệp kịp thời Thiết lập đường dây nóng để tư vấn trực tiếp và qua điện thoại cho doanh nghiệp Đảm bảo minh bạch hóa mọi thủ tục hành chính trên website của Ban và các cơ quan liên quan.
3.2.4 Tổ chức thực hiện và giám sát kiểm tra
Để nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực và cải thiện các vấn đề cốt yếu của địa phương, cần tiến hành khảo sát và điều tra thường xuyên nhu cầu của doanh nghiệp Việc này giúp đưa ra dự báo chính xác, từ đó khắc phục và điều chỉnh kịp thời các chính sách chưa đạt mục tiêu.
Chuyên đề tốt nghiệp Kinh tế
MỘT SỐ KIẾN NGHỊ VỚI NHÀ NƯỚC VÀ UBND TỈNH HƯNG YÊN
3.3.1 Một số kiến nghị với Nhà nước
Cần thiết phải nghiên cứu và sửa đổi Nghị định 29/2008/NĐ-CP về khu công nghiệp (KCN), khu chế xuất (KCX), khu kinh tế (KKT) để phân cấp trực tiếp cho Ban Quản lý các KCN Việc này nhằm loại bỏ cơ chế ủy quyền hiện tại, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho quản lý và phát triển các khu công nghiệp.
Chính phủ cần tiến hành nghiên cứu và xem xét việc sửa đổi, bổ sung Nghị định 108/2006/NĐ-CP ngày 22/6/2006, nhằm quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Đầu tư.
Cần xem xét sửa đổi và bổ sung các ưu đãi đầu tư cho doanh nghiệp trong các khu công nghiệp tập trung, nhằm khuyến khích các dự án đầu tư sử dụng công nghệ tiên tiến và có khả năng đóng góp đáng kể cho ngân sách nhà nước.
Bên cạnh đó, cần thiết bổ sung về điều kiện để được hưởng ưu đãi đầu tư là phải thực hiện dự án đầu tư đúng cam kết
- Đề nghị Chính phủ thực hiện chế độ giao khoán kinh phí cho BQL các KCN
3.3.2 Một số kiến nghị với UBND tỉnh Hưng Yên
Cần thực hiện việc đánh giá lại quy hoạch các khu công nghiệp (KCN) nhằm điều chỉnh và bổ sung cho phù hợp với quy hoạch chung của cả nước, cũng như quy hoạch của vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ.
- Đánh giá lại tính phù hợp giữa quy hoạch và thực tế.
- Tỉnh cần có chính sách khuyến khích đầu tư xây dựng nhà ở cho công nhân KCN.
Rà soát và đánh giá lại khả năng về vốn, tiến độ và chất lượng của các doanh nghiệp kinh doanh hạ tầng khu công nghiệp là cần thiết để đảm bảo công tác xây dựng hạ tầng được thực hiện hiệu quả, đáp ứng đầy đủ yêu cầu của nhà đầu tư.
Chuyên đề tốt nghiệp Kinh tế