PHẦN TẠO HÌNH XÉ - CÁT DÁN VÀ NẶN CO BÀN Chương TẠO HÌNH XÉ - GẮT DÁN KH ÁI QUÁT CHUNG VÀ VA I TRÒ CÙA X É, CÁT DÁN Đ Ó I V Ó I N GH Ệ THUẠT t o h ìn h 1.1 Khói quát chung Tạo hình xé - cắt dán loại hình nghê thuật đời sớm ứng dụng vào nhiều lĩnh vực sống Chúng ta thấy có nhiéu thể loại xé - cắt dán từ thơng thưịng phục vụ đời sống như: quạt giấy, diều, mặt nạ, ông phỗng, thú , đến đổ hàng m ã phong phú như: ngai, m ũ, long bào, hài, vật dụng vật kèm ; vật phẩm cao đổ trang trí mĩ nghệ, giống, người, tiến sĩ giấy ; nhu cầu sinh hoạt đời sống đám cưới, ngày lễ tết, đình đám ; tranh mang yếu tố nghệ thuật, đầu tư sáng tác m ang ý tường, nội dung sâu sắc Đặc biệt, đối tượng thiếu nhi nói chung lĩnh vực em thích thú vận dụng nhà trường nhiẻu, từ cấp nhà trẻ, m ẫu giáo, tiểu học đến phổ thông sở Các xé - cắt dán, thủ công nói chung vận dụng thực hành nhiều thứ, từ cắt dán hình đơn giản lắp ghép vào đến hình phức tạp tranh gà, tranh trâu, nhà cửa, cối, phong cảnh v.v Nhìn chung, thể loại phong phú, vừa có tính nghệ thuật tạo hình, vừa có tính nghộ thuật thù cơng tính dân gian 1.2 V trị cùa xé, cắt dein đói vói nghệ thuật tạo hình Trong nghệ thuật tạo hình nói chung, tạo hình xé, cắt dán có nét tương đồng vối nghệ thuật đặt, hai dùng kĩ thuật ghép nối m ảng để tạo liên kết đối tượng vói - liên kết rời - mang tính nghệ thuật gián tiếp cao trực tiếp Ví dụ: So sánh tranh vẽ tranh xé, cắt dán tranh vẽ sử dụng m àu chồng chéo chuyển m àu theo cảm xúc sinh động, tranh xé, cắt dán ghép màu hợp dựa sờ mảng màu bẹt có sẵn Vì sức truyền cảm trực tiếp bị hạn chê Khi nói đến tác phẩm tiếng nghệ thuật tạo hình nói chung loại hình xé - cắt dán thiếu tác phẩm tầm cỡ, tác giả sáng tác, nói tác giả chưa khai thác hết vẻ đẹp độc đáo Song có số tác phẩm xé, cắt dán đánh giá cao ngang hàng với dòng tranh khác như: C hiếc gliê Picasso, Tĩnh vật với đĩa hoa Braque, N ổi buồn vua cùa Matise, Tĩnh vật tết Nguyễn Gia Trí, Phong cảnh cùa Phạm Viết Hồng Lam v.v Xét vể mặt tổng thể loại hình xé - cắt dán áp dụng vào lĩnh vực thủ cơng trang trí nhiều lĩnh vực thuộc nghệ thuật tạo hình, xêb vào loại hình nghệ thuật trang trí ứng dụng ỉ NGÔN NGỨ VÀ ĐỒ DÙN G, CHẮT LIỆU CÙA X É, CẮT DÁN 2.1 Ngön ngv cùa xé, cất dán Loại hình nghệ thuật sừ dụng phương tiện nghệ thuật tạo hình như: điểm, đường nét, hình mảng, màu sắc, sắc độ, tỉ lệ, bố cục để diễn tả đối tượng không gian ba chiều mặt phẳng hai chiều Nhưng mức độ sử dụng phương tiện có nét khác biệt so với lĩnh vực vẽ Nghệ thuật xé - cắt dán cẩn đọng, súc tích, thật đơn giản, mạch lạc 196 Điếm vủ chrờniỊ nét xé - cắt dán thường sứ dụng ngơn ngữ xé - cắt khó thê chi tiết nhỏ diễn tà c ù a lo i h ìn h n y , k ết h ợ p liê n hoàn m àng hình với m hình mội chuỗi đối lượng khác Sư ghcp nối m xé - cắt dán coi trọng tâm H ì n l i I I U Ỉ I I Í Ị n g ô n n g ữ q u y ế t đ ịn h s ự th n h c ô n g h a y th ất b ại c h o c c h th ế h iệ n c ủ a lo i h ìn h n g h ệ thuật Do cẩn khéo léo xếp đặt máng ý theo phong cách thống nhất, khòng thể chù quan xếp theo kiểu dàn trải, ngẫu hứng tuỳ tiện dược Màu suc cần rực rỡ, tươi sáng hồ sắc có sắc độ mạnh mang chất dân gian, loại hình dùng giấy thú cơng (giấy có màu), khơng thể có đũ màu phong phú màu vẽ V ề sác độ khó chuyên tái màu đứng cạnh theo kiểu tương êm theo tông màu vẽ Vì tranh xé, cắt dán cần sắc độ rõ ràng, mạch lạc, ranh giới máng lắp ghép có tính chài tương đối đù độ cần thiết m yêu cầu đặt T ỉ lệ hình máng khó chép, thê dối tượng mức độ xác vẽ, cần mức độ tương dối, đối tượng đơn giản theo tỉ lệ thuận với tầm nhìn kiêm sốt cùa thị giác V ề bơ' cục cùa tranh xé, cắt dán phải có đầy đủ yếu lố, nguyên tắc như: xếp hình mảng, màu sắc, đậm nhạt hợp lí với đê’ tạo nên thống sản phẩm, khơng có khác so với vẽ H Đ ódủng Đê có thê tạo sản phẩm xé - cắt dán phái có dao, kéo, hồ dán u Chất liệu Mỗi thê loại nghệ thuật tạo hình có chất liệu thêhiện riêng để nêu bật nét đặc trưng loại hình nghệ thuật Xé - cắt dán cần số chất liệu như: giấy, vái chất liệu thiên nhiên Giấy có nhiều loại, như: 197 - G iâ y D ouble (đúp lếch) bìa cứng sử dụng làm tranh, ban chất giấy dày phẳng, thuận lợi cho dán giấy lẽn bể mặt Nếu dán lên giấy mỏng, mặt tranh bị cong vênh, nhăn nhúm (đối với loại có kích thước to) Có thể sử dụng màu giấy bìa làm (nếu thấy hơp 10 dùng mảng màu lớn (theo ý định cùa mình) dín kín hết khn khổ quy định - G iấy màu thủ công, loại giấy phổ cập loại chất liệu cho xé, cắt dán, số lượng màu hạn chế - G iâ y phẩm màu mềm đẹp, dễ thể bị phai màu theo thời gian Có thể xử lí cách xịt keo lên bề mặt đê giữ màu giấy - G iấ y dó mịng dai, tạo nên châì xốp, đẹp, dán đè lên màu giíy khác lạo chiều sâu cùa tranh Tuỳ khổ to, nhỏ vị trí mảng im u m xử lí độ dày mỏng cùa giấy dó, giấy có nhiều lớp từ mịng đến dày - C c lo i giấy tạp, như: giấy báo, hoạ báo, giấy ãn, giấy gói hàng, gtíy m àu để can (nếu cần) Những loại giấy chi lựa chọn lấy mảng màu chính, khơng nên lấy mảng màu có hình ảnh - V i c ũ n g c ó n h iề u lo i c ò n tu ỳ v o m ụ c đ íc h sử d ụ n g m c h ọ n rruu vải cho hợp lí Nhưng thường nên lấy loại vải nhẹ, mỏng khơng có hình ảnh trang trí lốt Lấy thêm chất liêu vải để tạo độ ganh, óng ả chủ yếu làm cho sản phẩm sinh động, (không nên lạm dụng chất liệu nàj) - C hấ t liệu thiên nhiên cây, vỏ cây, cánh hoa, bẹ chuối, sọ dừa , chất liệu phong phú tự nhiên, sử dụng mức cìn đủ, khơng nên lạm dụng Vì sử dụng tràn lan gây nhàm chán, dề dãi cho sản phẩm CÁCH XÉ - CẮT VÀ MỘT SĨ CÁCH TẠO HÌNH c o BÀN 3.1 Cách xé cắt giấy Kĩ thuật xé - cắt hai cách hoàn toàn khác Kĩ thuật xé dùng tay kết hợp ba ngón tay: ngón tay cái, ngón tay trị ngón tay hai bàn tay để giữ giấy xé giấy (tay phải) KT thuật cắt có trợ giúp keo dao trổ nên cách làm khác hẳn: Ngón tay ngón (ay cho VÍO vịng kéo, nâng hạ kéo xuống dê’ cắt, ngón tay trỏ đỡ kéo làm điổn 198 tl Dao trổ sử dụng để trổ hình nằm bên hình khác Tay trái giữ giấy, tay phải cầm dao: ngón ngón trỏ điều khiển đường cắt, b a n g ó n p h ía d i m p h ầ n k ê đ ỡ ^ Cóc cách xé giấy - Xé rá c h : Là kiểu xé bình thường, mang tính chất nhẹ nhàng - Xé to c: Là kiểu xé m ạnh, dứt khốt, khơng run tay - Xé m ảng: Là kiểu xé có ý khoanh vùng lớn định vị hình vẽ tường tượng - Xe lầ n : Là kiểu xé chậm, chắn theo đường hướng định - Xé vụn: Là kiểu xé nhỏ, xé chi tiết xé thêm - Xé theo hình vẽ: Là kiểu xé dựa hình vẽ sẵn Hình phác chì, màu - Xe theo hình châm kim : Là kiểu xé theo hình châm lỗ - Xé tlieo hình tưởng lượng: Là kiểu xé dùng trí tưởng tượng làm tảng để điều khiển đôi tay người thể theo dạng hình N hững kiểu xé m ang mức độ khái niệm tương đối, để thể m ột đối tượng cịn phụ thuộc vào tính chất cụ thể m có cách biến hóa vận dụng linh hoạt khác N điêu coi quan trọng cù a kĩ thuật xé phải tạo xơ giấy q trình xé Có nghĩa xé ngược tờ giấy không nên xé nét đéu liên m ịn quá, m phải tạo nét trắng thay đổi to nhỏ khác m ặt giấy không bắt m àu tạo nên ^ Cách cắt giày C d ải d ù i: Là loại cắt lấy chiều dài chính, chiểu ngang hẹp; cắt thẳng uốn lượn tùy theo chủ đề c t vụn: Là loại cắt dựa hình cắt dải dài m cắt nhỏ tiếp nhỏ dần từ m ảng lớn C ắ t theo hình v ẽ : Là loại cắt phổ biến thơng dụng, đường nét cắt có chủ định xác cao 199 « c ắ t theo hình tường tượng: Là loại cắt dựa vào trực cảm cùa thị giác, cảm giác hình tưởng tượng thị giác điều khiển hoạt động cắt theo hướng Cắt theo hệ trục gấp: Là loại cắt hình dạng cân đối hai bên cân đối hướng, như: cắt theo hệ trục gấp đôi, trục gấp ba, trục gấp tư, trục gấp năm, trục gấp sáu, trục gấp tám MỘT SĨ CÁCH TẠO HÌNH c o BÀN Có nhiều cách tạo hình khác nhau, bời nghệ thuật ln sáng tạo vào khám phá không ngừng nhiểu mặt, nhiều phương diện để phát triển Nghệ thuật xé - cắt dán thường sử dụng cách tạo hình sau: 4.1 Tạo hình tliGO Ạ im ị hình hình học Cách tạo hình quy tất đối tượng tự nhiên như: nhà, cây, núi, nhân vật, vật , vào dạng hình hình học: hình v u n g , hình trịn, chữ nhật, hình trụ, hình chóp, hình chóp cụt, hình e líp, hình đa giác Có nghĩa đối tượng khái quát vể dạng đơn giản thơng dụng mà tạo hình Cách tạo hình phù hợp với đối tượng mầm non tiểu học 4 Tạo hình theo liiBMỊ mè pltoitcj fv nlticti Cách tạo hình chép lại đối tượng theo kiểu hình đồng dạng, có nghĩa hình tự nhiên ta thê hiộn lại giống th ế lược bò chi tiết nhỏ, vụn vặt, rườm rà không cần thiết, cần quan sát xác hình dạng đối tượng để tìm cách thể hiộn cho rõ, có nhịp điệu sáng tối J Tạo hình theo dạng án tuọng Cách tạo hình khó hai cách tạo hình trên, địi hỏi người sáng tạo phải có trí tượng phong phú cách nhìn mang tính biểu tượng, thể hai cách 200 ■Bài tập cắt dán hình bóng đường diềm Bài tập cắt dán hình trang trí hình vng, hình trịn Bài cắt dán hình âm dương Một s ố tập cát dán sinh viên 201 CÚI h I - Là nhìn đối tượng trực tiếp, thể theo cảm nhận riêng Cách địi hỏi tư biểu tượng cao, đối tượng trước mắl coi cớ để người sáng tác tạo khơng gian sáng tạo hồn tồn mới, vừa thực vừa hư, nhung thấy hợp lí hài hoà tương quan chung Cách - Nhớ lại đối tượng để thể Cách đòi hỏi trí nhớ tường tượng cao Quan sát đối tượng tập hợp dối tượng diễn tường tượng hồi ức gặp, gợi cảm hứng mãnh liệt, tiền đề để phác đối tượng cẩn diễn tả Vì trí tường tượng ví đơi cánh đưa tư liệu dạng hình ảnh lên thành hình tượng hội hoạ để hư cấu nên tác phẩm PHƯƠNG PHÁP TIỂN HÀNH BÀI XÉ - CÁT DÁN Bước 1: Nghiên cứu nội dung chù để Bước 2: Tìm tư liệu đê’ xây dựng bố cục Bước 3: Lựa chọn hình thức bơ' cục Bước 4: Sắp xếp bố cục đơn giản Bước 5: Thể Đ ể thể xé - cắt dán cẩn trải qua bước trên, giống bước vẽ tranh, có khác chất liệu thể (vẽ màu xé cắt giấy màu) Nhưng cần lưu ý: đặc thù loại hình nghê thuật xé - cắt dán đọng, súc tích, vậy, cần đơn giản hình, vẻ màu chi tiết nhỏ, rườm rà Trước hiện, cán phái phác nhẹ hình giây nên, vị trí đỏi tượng Tiến hành chọn màu cho đối tượng phác hình sát với hình phác nển cắt hay xé theo Xé cắt giấy thường có ngẫu hứng tức thời, có hình vẽ trước Tuy nhiên trình chọn màu giấy xé - cắt nảy sinh nhiều ý tường sáng kiến hay thay đổi cho phù hợp Khi thể cẩn xử lí giấy màu nhiều phương pháp kĩ thuật để tạo chất thay đổi chất giấy, tránh giống Có hình phảivò giấy cho vỡ mặt màu tạo nên rạn nứt; Có thể dùng mặt sau cùa giấy, hay dùng giấy dó mỏng 202 chổng lên màu khác Khi xé hay cắt mảng màu đối tượng, không nên dán mà phải đặt chúng vào vị trí phác hình cho khớp điểu chỉnh lại thêm bớt màu nhũng chỗ vênh, cảm thấy đẹp hợp lí dán để giữ mảng hình Bài tập cắt dán trang trí vật Bài tập cắt dán tranh vật Bàỉ tập cát dan trang tri phòng chữ Một s ố tập cát dán sinh viên 203 CÁCH XÉP DÁN BÀI TRANG TRÍ VÀ TRANH Xé - cắt dán giấy có nhiều tập ứng dụng, (uy nhiên lấy ba c h ín h m c s d iễ n tá v ề m ặ t k h ò n g g ia n , n h : k h ô n g g ia n x a g ầ n , k h ị n g gian cạn, khơng gian trang trí khơng gian đậm nhại Vì phần viền cánh, tức sâu, xa phải dán trước dến phần trung cận cảnh, lớp bên phải dán trước đến lớp bề mặt 6.1 Dàn trang tri Nền dán trước, sờ khổ giấy quy định kích thước trang trí: Nền giấy màu giấy trắng Chọn màu giấy cho máng có tiết diện lớn nhiều cùa dán theo ihứ tự: lớp dán trước, lớp dán sau - Phác hình lên nén - Họa tiết chia từ đến lớp, màng hoạ tiết ta dán trước, đến lớp giữa, sau đến lớp - Các hoạ tiết nhỏ bể mặt dán sau 6|^I DÚII tranh phony conh Tương tự cách làm trang trí tranh phong cánh khác khơng gian nên dán hình cẩn ý: - Trước tiên tiến hành dán theo kích thước quy định Nền tranh giấy màu hay giấy trắng - Tranh phong cảnh có đặc điểm đối tượng phải theo luật xa gần, xa phải dán trước Ví dụ: bầu Irời hay biển, đến lớp mây sát mép tranh mảng m ây nển trời, tiếp đến núi xa đến núi núi gần nhất; sau dán đến đường đi, cây, nhà, nhân vật, + Dán lớp ợ rxa, nhà xa - phần sát núi dán trước Rồi đến nhà giữa, + Dán nhà gần, gần vị trí cận cánh, sau dó dán đến nhân vật hay vật 204 B täp nän ngutri cua sinh viert 226 Bốn loại tập xếp theo thứ tự: từ dẻ đến khó Có the bố cục dơn lè, bổ cục địi, bị cục ba nhóm tuỳ vào nãng yêu cầu PHÙ ĐIÊU (chạm đắp nổi) Phù điêu gọi chạm đắp nổi, thể mặl phẳng Nó có khác với tượng trịn vể diễn tá khối mặt khơng gian Khối tượng trịn kết câu diện hoàn chỉnh, dưới, trái phái, trước sau, diện coi quan trọng không xao nhãng diện Khối phù điêu kết cấu bời ngơn ngữ hình khối chúng tạo nên (do độ mịng phù diêu) Đặc biệt, chúng phải dựa mặl pháng đê làm cho điểm tựa mình, góc độ đó, giống với nghệ thuật hội hoạ Không gian cùa tượng đặc chiếm khơng gian Ihật ba chiểu, cịn khịng gian phù điêu chủ yếu thê trẽn mặt phảng hai chiều Các bước dáp phù điêu ấm pha trà 227 Các buức dắp ph ù diêu voi 228 Các bước dắp phù diêu tĩnh vật 7.1 Thé loại phú điêu Phù đicu có độ cao thấp khối không lớn, ánh sáng chiếu vào tạo thành khối với nhiều độ nơng sâu khác Phần có khối cao hơn, m àng phụ khối thấp hơn, nhiều chi nhũng m àng nhấn thấp chút so với diện tích trước Nhưng trơn sở ta phân biệt ba loại phù diêu sau: P h ii íỉié ti tỉiÚỊ> L o a i n ù y t h n g đ ợ c t h ổ h i c n rố t m ỏ n g , c ó k h i c h ỉ nét trang trí gợi khối Phù điêu (hấp thường dược phấn phụ dùng vào việc trang trí vật dụng - Phù (tiên vừa: Đ ây loại phù điêu phổ biến mà thường Ihấy chạm khắc nhà vãn hoá, bào tàng, đình, chùa Loại phù điêu thường đặt nhà - Phù điêu c a o : Thường đắp cao gần tượng tròn Loại phù điêu thường có lan can chùa, tháp hai bên cánh gà tượng đài , chủ yếu đật ngồi irời 229 7.2 Cách thể hiên Phù điêu có nhiều cách thể theo loại hình khác Phù điêu chạm (đắp nổi, đắp nền), khấc chìm (hạ nền), khắc nét, trổ thùng, chạm lộng v.v Tuỳ theo đề tài mà vận dụng loại cho phù hợp Hình dạng phù điêu phải mang tính cách điệu cao, lược bỏ bớt chi tiết không cần thiết Dùng độ cao thấp để tạo khối cho chiều cao, chiều sâu thể đường lượn từ phía trước phía sau hay từ trái sang phải Hình thức bố cục phù điêu phong phú, vừa có tính nghệ thuật tạo hình vừa có tính nghệ thuật trang trí Do mặt chù đề, cách bố cục dựa tinh thần cách bố cục hội hoạ, trang trí cùa đồ hoạ: bố cục dạng đơn lẻ, dạng dính rời, dạng nhóm, dạng nhóm máng, dạng liê n k ế t v.v Cách th ể phu điêu dắp nen (loại dắp Iheo mẫu) Bước 1: Chuẩn bị dụng cụ Một bảng có kích thước 25cm - 30cm, dầy 2cm Trẽn mặt gỗ đóng đinh nhị loại lcm đến 1,5 cm, khoảng cách từ đinh đến đinh khoảng 4cm theo hình bàn cờ ca rô Dùng dây thép căng từ đầu đinh sang đầu đinh khác tạo thành màng lưới thép giữ đất khô không bị vỡ, bong Thêm dụng cụ khác như: bút, dao, nạo, bay nặn, giẻ, ni lông Bước 2: Làm đất Dùng đất nhào mịn vừa độ, cắl thành m iếng nhỏ đập vào mặt gỗ c i l i dA y t h é p , s a u đ ó d ù n g g ỗ đ ậ p t h n h m ặ t p h ả n g c h o đ ấ t b ú m c h ắ c với m ặt gỗ Đ ộ dày đất cao đinh m ột chút Bước 3: Quan sát mẫu Phái quan sát mẫu nhiều góc khác để chọn góc nhìn phù hợp So sánh tỉ lộ chiểu nắm đặc điểm mẫu, đồng thời phải có nhập tâm, chuẩn bị tâm lí cho tốt Bước 4: Phác hình mặt bảng đất Dùng bút tre nhọn phác nhẹ hình mặt đất, làm cẩn thận phác 230 vẽ hình hoạ Chỗ thày chưa dũng dùng tay xóa vẽ tiếp hình cho sát với mẫu Trong vẽ phác phài xác định mảng chính, mảng phụ, độ cao thấp cùa khối Người ta thường gọi là: lớp trước, lớp sau, độ dày, độ mịng Hình vẽ phái kiểm tra kĩ lại lần sau phác xong toàn hình bố cục Vì vậy, việc quan sát nhộn xét đặc điểm cùa vật mẫu quan trọng Cần điểu chinh lại hình phác cho xác thực bước Bước 5: Đ ắp khối Trẽn sờ hình cũ xác định, giữ nguyên đất tiếp tục đắp đất lẽn hình vẽ Có nghĩa phân lớp đắp lớp cao lên theo tí lệ cao thấp mẫu (mẫu cao nhất, mẫu vừa vừa, mẩu phụ thấp nhất) Trong trình đắp khối phái quan sát kĩ phân tích độ cao thấp đê tạo dược khối đẹp Hước 6: Chinh khối Khi khối lên đầy đù, sát với mẫu, cần kiểm tra lần độ cao, thấp dường lượn chi tiết phụ irợ, lớp trước, lớp sau Các lớp hoà quyện vào có chỏ vào mặt ncn đất Trong q trinh điều chinh thiết phái có cách nhìn tổng thể, khơng nên nhìn chi tiết vụn vật Bước 7: Hoàn chinh Trên linh thẩn khối lớn, khối chỉnh sửa hợp lí, ta tiếp tục đẩy sâu chi tiết tinh tìm điểm nhấn, điểm buông, chỗ thanh, chỗ thô tới hoàn chỉnh Lun ý gợi khối cắt màng theo hình chu vi phái cắt vai th a n h c h k h o n g n en cát d n g thàn h V i c i v (hàn h phù d ie u s e liế p n h ạn ánh sáng, tạo đậm nhạt cùa khối đồng thời phần tạo chiểu dày khối Nhìn chung, muốn làm phù điêu có kết tơì cần hiểu rõ cách tạo khối mặt phẳng ln có nhận xét thấu đáo vật mẫu Không vào chi tiết vụn vặt mà phải từ tổng thể đến chi tiết thê điều mong muốn 231 I Các bước đáp phù điêu nhân vặt ch o i trống 232 Các bước dáp phù điêu tranh phong cánh ' Ậ § ẳ C ác bước ơáp phù diêu tranh b ố c ụ c nhàn vật 233 2 Cach th é phu dièu hạ nen (loại sáng tác) Bước 1: Phác tháo ý tướng Ý tường cho chù đề có nhiều phái biết lựa chọn ý tường vừa với mức độ diễn tá cùa Sau chuyển tải từ ý tường sang dạng phác tháo Tìm phác thảo chì trẽn khổ giây nhỏ, tìm h a i, b a phác t h o k h c n h a u c h ọ n lấ y p h c th o t ố i ưu n h ất đ ế th ể h iệ n Phác thào phải thê độ dày, độ mịng cùa khối, phần chính, phần phụ rõ ràng Bưóc 2: Chuẩn bị dụng cụ làm đất Dụng cụ giông phần phù điêu đắp nền, song phần làm đát có khác chút lãng độ dày đất mức cao gạt phảng dế vẽ lên dược Bước 3: Phác hình Irèn mặt phảng đất Về giống cách phác hình cùa phù điêu đấp nén có điếm khác chỗ: Phù điêu đắp thê theo mẫu thật, phù điêu hạ ncn thực theo mầu sáng tác Ta vặn dụng cách phóng hình theo hình ị vng hình trám Khi phác xong cần kiêm tra lại xem xét điểu chỉnh Nếu thấy hình ổn vể tương quan, có bơ cục chặt chẽ tiếp tục sang bước hạ đất Bưức 4: Hạ đất Dựa vào hình vẽ mặt đất phẳng, dùng bay nặn khoét theo hình chu vi hình theo thứ tự từ nông đến sâu Dùng nạo lấy hết đất hình có độ sâu thứ hai, hình có dộ sâu thứ ba, đến hình thứ tư v.v Làm hình đứng cạnh se chenil lẹeh VƠI bàng mọt dọ sau nhat đinh Bước 5: Chỉnh khối đẩy sâu Khi hạ hết khối theo thứ bậc rồi, tiếp tục quan sát, so sánh đê kiểm tra độ nòng sàu khối, chỗ cần điều chỉnh tiếp tục sâu vào tìm hiểu đặc điềm đối tượng để diễn tả nét đặc thù trẽn sản phẩm Bước 6: Hoàn thiện Nhìn lại tồn đê’ kiểm tra ánh sáng, hình khối, cần tiếp tục chỉnh 235 sửa hoàn thiện Các chi tiết tinh cẩn sâu nhấn buông m ộ t s ố c h ỗ đ ế t o c h ỗ r õ , c h ỗ lu m c h o sả n p h ẩ m Lưu ý: Trong q trình làm bài, khơng dược lấy tay miết cho nhẩn mà phải dùng dụng cụ đê’ làm Nếu lấy tay xoa vậy, khối bị lu không tạo dược chất phù điêu CÂU H ỊI ỒN TẬP Hãy trình bày khái quát chung vai trò cùa nghệ Ihuật nặn tạo hình Nêu yếu tố liên kết nguyên tắc cùa nghệ thuật ba chiều Hãy trình bày số kĩ nặn Hãy trình bày phương pháp tiến hành mội nặn Nêu đặc điểm vể loại hình phù điêu Hãy trình bày phương pháp tiến hành phù điêu BÀI TÂP THựC HÀNH Nặn theo mẫu sơ' tĩnh vật như: ấm , chén, bình, , chất liệu dất sáp nặn đất sét Nặn theo mẫu sơ' loại vật ni thú rừng, bàng chấl liệu dâì sáp m àu đất sét Nặn theo mẫu tượng chân dung toàn thân loại nhỏ, chất liệu đất sét Nặn sáng tác nhóm vật theo chủ dé dó, chất liệu đ ấ t s p n ặ n h o ă c đ ấ t set Nặn sáng tác nhóm nhân vật theo chủ đẻ đó, chất liệu đất sáp nặn đất sét Đ ắp phù điêu số hình đơn lé dạng đắp đổ vật, vật, nhân vật chất liêu đất sét Đ ắp phù điêu tranh phong cảnh bố cục nhân vật Tùy chọn chù đé, cách bố cục cách đắp nển hay hạ nén Chất liệu đất sét 236 TÀI LIỆU THAM KHẢO Hoàng Vãn Cang M au ch ữ dẹp Nhà xuất bán Thanh Hóa, 1999 Chu Ọuang Chứ, Phạm Thị Chinh, N guyền Thái Lai Lư ợ c sử M ĩ thuật vù M ĩ thuật học Nhà xuất bán G iáo dục, 1998 Nguyền Thị Hiên Đ iêu khắc Nhà xuất bán Đại học Su phạm, 2007 Triệu Khấc Lễ, Nguyễn Thố Hùng, Vũ Kim Quyên H ình họa vù Đ iêu khác Nhà xuất Giáo dục, 2001 Đàm Luyện Giáo trình B ố cục Nhà xuất bàn Đại học Sư phạm, 2007 Lương Xuân Nhị G iừ i phẫu tạo hình Nhà xuất MT thuậi, 1999 Ocvik, Stinon, Wigg, Bonc, Cayton, Người dịch: Lc Thành NliữtiiỊ nên tàng cùa m ĩ thuật Nhà xuất Mĩ thuật, 2006 Lê Minh Quốc H ủiili trìnli ch ữ viết N hà xuất bán Trẻ, 2000 Phạm Viết Song T ự học vẽ Nhà xuất bán M ĩ thuật, 1999 10 Phạm Còng Thành Lu ậ t xa gần N hà xuất Mĩ thuật, 2002 11 Nguyễn Trân NíỊliệ thuật dồ họa Nhà xuất bán M ĩ tịiuột, 1995 12 Tạ Phương Tháo, N guyễn Lãng Bình K i họa vù Bỏ' cục N hà xuất G iáo dục, 1998 13 Tạ Phương Tháo G iáo trình traniỊ tri Nhà xuất Đại học Sư phạm, 2007 14 Nguyễn Vãn Tỵ Bước dầu học vẽ N hà xuất Văn hóa, 1975 15 Lẻ Huy Văn, Trần Từ Thành C s ỏ tạo liìnli Nhà xuất bán Văn hóa Thơng tin, 2002 23 P HỤ LỤC PH VƠ N G PHÁP PHÓ N G - THU ÀN H, TRANH VÀ HÌNH VẼ Có nhiều cách đổ phóng to, thu nhị ảnh, tranh hay hình vẽ, Irong cách kẻ ô nhỏ để phóng, thu cách làm dẻ dàng Kẻ ô trẽn mầu Đ ây phần quan trọng cùa cơng việc, địi hỏi xác cao vể hình, ti lệ mẫu khổ tranh cẩn phóng Ta có thê dùng thước kẻ, e ke dê chia ô Yêu cầu ô phải dược chia xác, vng góc với tranh, chia nhiều phóng dễ Tuy nhiên đừng chia nhỏ quá, tốn công trông dẻ rối Thông thường người ta chi chia nhị chỗ có hình chi tiết, ví dụ mắt, mũi, miệng Có hai cách kẻ thơng dụng là: kẻ ô vuông kẻ ô trám kiểu bàn cờ 1 K è ị vng Mảu vẽ dược kè vng đéu lên tồn bé mặt Trên giấy đế phóng hình kẻ số ô vuông tương ứng giống mẫu vẽ Nếu ánh chàn dung, ta nèn chia ò nhó phản có chi tiêt nho (như mắt, mũi, miệng) phóng đàm báo xác K ẻ õ theo k iểu bịn cá (ơ trám) Kẻ hai đường thẳng chéo từ góc hình mẫu Điểm gặp hai đường chco chia đôi mẫu vẽ làm hai phần bàng iheo chiéu dọc chiều ngang Theo cách trên, tiếp tục kè đường ngang, dọc chéo đê chia nhỏ mẫu vẽ đủ để phóng Tương tự vậy, giấy đc phóng hình chia, ké tương ứng mẫu vẽ 238 Phóng lo hình Nhìn vào ô, xác định vị trí nét, chấm hình mẫu đánh dấu vị trí vào tương tự giấy để phóng, sau phác nét đê có hình khái qt Sau kiểm tra nét lớn hình, tỉ lệ phận lớn phác đến chi tiết Lúc có thê dựa vào ơ, nên nhìn hình cụ thể chi tiết hình mẫu mà phác dễ có tương quan đẹp Phác nhẹ chì máng hình lớn, chu vi mảng sáng tối (đậm nhạt) cần k ĩ đúng, khơng cần đậm lắm, đậm q lúc vẽ màu, màu bị dày bẩn, không trẻo Khi phác mảng lớn rổi tìm chi tiết phác xong Chú ý không vội vàng khâu phác hình Càng phác hình kĩ vẽ màu dễ dàng, nhanh đẹp Nếu phóng sơ sài quá, vẽ màu dễ sai, sửa lại tốn vơ ích tranh bị lẩy xố nhiều lần khó đẹp 239 I Chịu trách nhiệm xuăt bản: Giám đốc Đ IN H N G Ọ C B Ả O Tổng biên tập L Ẻ A Người nhận xét: T S H S N G U Y Ễ N Q U Ố C T'OẢN P G S.T S LÊ T H A N H T H Ư Ỷ Biên tập nội dung: Đ Ặ N G M IN H T H U Ý Bìa trình bày: PH Ạ M V IỆ T Q U A N G GIÁO TRÌNH Mí THUẬT c BÀN In 1000 cuốn, khổ 17 X 24cmi Xí ngihiệp In Tống cục Cịng nghiệp Oũc phóng Đáng ki KHXB số: 487-2008/€XB/7-2:3/ĐHSP 4/6/2008 In xong va nộp lưu chiểu thámg 10 nàim 2008