BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM KỸ THUẬT HƢNG YÊN HOÀNG VĂN VƢỢNG NGHIÊN CỨU CHẾ TẠO THIẾT BỊ ĐO NỒNG ĐỘ BỤI PM2.5 ỨNG DỤNG TRONG QUAN TRẮC MƠI TRƢỜNG KHƠNG KHÍ XUNG QUANH LUẬN VĂN THẠC SỸ KỸ THUẬT ĐIỀU KHIỂN & TỰ ĐỘNG HÓA HƢNG YÊN - 2022 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM KỸ THUẬT HƢNG YÊN HOÀNG VĂN VƢỢNG NGHIÊN CỨU CHẾ TẠO THIẾT BỊ ĐO NỒNG ĐỘ BỤI PM2.5 ỨNG DỤNG TRONG QUAN TRẮC MƠI TRƢỜNG KHƠNG KHÍ XUNG QUANH LUẬN VĂN THẠC SỸ KỸ THUẬT ĐIỀU KHIỂN & TỰ ĐỘNG HÓA NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS BÙI VĂN DÂN HƢNG YÊN - 2022 LỜI CẢM ƠN Trong suốt thời gian học tập, nghiên cứu hồn thành luận văn, tơi nhận đƣợc hƣớng dẫn, bảo tận tình thầy cô giáo, giúp đỡ, động viên bạn bè, đồng nghiệp gia đình Nhân dịp hồn thành luận văn, cho phép tơi đƣợc bày tỏ lịng kính trọng biết ơn sâu sắc TS Bùi Văn Dân tận tình hƣớng dẫn, dành nhiều cơng sức, thời gian tạo điều kiện cho suốt trình học tập thực đề tài Tơi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành tới Ban Giám đốc, Phòng đào tạo, Khoa Điện-Điện tử thầy tận tình giúp đỡ tơi q trình học tập, thực đề tài hoàn thành luận văn Tôi xin chân thành cảm ơn tập thể lãnh đạo, cán viên chức Trung tâm Quan trắc môi trƣờng miền Bắc giúp đỡ tạo điều kiện cho tơi suốt q trình thực đề tài Xin chân thành cảm ơn gia đình, ngƣời thân, bạn bè, đồng nghiệp tạo điều kiện thuận lợi giúp đỡ mặt, động viên khuyến khích tơi hồn thành luận văn./ Học viên Hồng Văn Vƣợng i LỜI C M ĐO N Tôi xin cam đoan nội dung luận văn iến thức tổng hợp từ nguồn tài liệu tham hảo đƣợc tr ch dẫn r ràng trung thực ác ết t nh toán, thiết ế luận văn thân, dƣới bảo giảng vi n hƣớng dẫn, hơng chép bất cơng trình Tác giả Hoàng Văn Vƣợng ii MỤC LỤC LỜI CẢM ƠN i ỜI M ĐO N ii MỤC LỤC iii DANH MỤC HÌNH ẢNH v DANH MỤC BẢNG BIỂU vii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT viii TRÍCH YẾU LUẬN VĂN ix MỞ ĐẦU .1 Lý lựa chọn đề tài Phạm vi nghiên cứu .3 Phƣơng pháp nghi n cứu .3 Nội dung đề tài HƢƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ QUAN TRẮC KHƠNG KHÍ TRÊN THẾ GIỚI VÀ VIỆT NAM, CƠNG NGHỆ TRẠM QUAN TRẮ MƠI TRƢỜNG KHƠNG KHÍ VÀ Á PHƢƠNG PHÁP ĐO BỤI PM2.5 1.1 CHẤT ƢỢNG KHƠNG KHÍ TRÊN THẾ GIỚI VÀ VIỆT NAM 1.1.1 Thực trạng chất lƣợng khơng khí giới 1.1.2 Chất lƣợng khơng khí Việt Nam 1.1.2.1 Chất lƣợng khơng khí Việt Nam .7 1.1.2.2 Tổng quan hệ thống quan trắc môi trƣờng Việt Nam 1.2 HOẠT ĐỘNG CỦA HỆ THỐNG QUAN TRẮ MƠI TRƢỜNG KHƠNG KHÍ TỰ ĐỘNG LIÊN TỤC 11 1.2.1 Thành phần hệ thống Trạm quan trắc mơi trƣờng khơng khí xung quanh 11 1.2.1.1 Nhà trạm hệ thống thiết bị bên nhà trạm .12 1.2.1.2 Nhà trạm hệ thống thiết bên nhà trạm 12 1.2.2 Công nghệ thiết bị Trạm quan trắc mơi trƣờng khơng khí xung quanh 13 1.2.2.1 Nguyên lý phân tích khí CO 13 1.2.2.2 Nguyên lý phân tích khí NOx 15 1.2.2.3 Nguyên lý phân tích khí SO2 .19 1.2.2.4 Nguyên lý phân tích khí O3 22 iii 1.3 Á PHƢƠNG PHÁP ĐO BỤI PM2.5 25 1.3.1 Phƣơng pháp đo bụi PM2.5 theo phịng thí nghiệm .25 1.3.2 Phƣơng pháp đo bụi PM2.5 theo quan trắc tự động 27 1.4 KẾT LUẬN HƢƠNG .30 HƢƠNG 2: THIẾT KẾ CHẾ TẠO HỆ THỐNG, Ơ ẤU THIẾT BỊ ĐO BỤI PM2.5 31 2.1 NGUYÊN Ý ĐO ỦA THIẾT BỊ ĐO BỤI PM2.5 .31 2.2 SƠ ĐỒ KHỐI VÀ CHỨ NĂNG NHIỆM VỤ HỆ THỐNG THIẾT BỊ ĐO BỤI PM2.5 .32 2.3 CẤU TẠO VÀ NGUYÊN LÝ HOẠT ĐỘNG CỦA THIẾT BỊ ĐO BỤI PM2.5 .33 2.3.1 Cấu tạo khối nguồn nguyên lý hoạt động khối nguồn 33 2.3.2 Cấu tạo khối thu thập liệu xử lý số liệu nguyên lý hoạt động 34 2.3.3 Cấu tạo khối truyền nhận liệu .35 2.3.4 Khối thiết bị lƣu trữ 36 2.4 KẾT LUẬN HƢƠNG .38 HƢƠNG 3: KẾT QUẢ THỰC NGHIỆM 39 3.1 TIẾN HÀNH THÍ NGHIỆM 39 3.1.1 ác bƣớc tiến hành thực nghiệm thiết bị đo bụi 39 3.1.2 Quá trình lắp đặt, thực lấy mẫu thiết bị đo bụi thu thập liệu 41 3.2 TỔNG HỢP KẾT QUẢ VÀ ĐÁNH GIÁ DỮ LIỆU .62 3.2.1 Tổng hợp kết 62 3.2.2 Đánh giá liệu .63 3.3 KẾT LUẬN HƢƠNG .65 KẾT LUẬN ĐỀ TÀI VÀ KIẾN NGHỊ 66 Kết đạt đƣợc 66 Hƣớng phát triển kiến nghị 66 TÀI LIỆU THAM KHẢO 67 iv D NH MỤC HÌNH ẢNH Hình 1 Bên ngồi nhà trạm quan trắc mơi trƣờng khơng khí xung quanh .6 Hình Bên trạm quan trắc mơi trƣờng khơng khí xung quanh 12 Hình Sơ đồ nguy n lý đo thiết bị phân tích khí CO 13 Hình Sơ đồ mạch đo thiết bị phân tích khí APMA-370[8] 14 Hình Sơ đồ cấu tạo bên thiết bị phân tích khí CO .15 Hình Ngun lý hoạt động thiết bị phân tích khí NOx [7] 16 Hình Sơ đồ nguyên lý thiết bị phân tích khí NOx [8] 17 Hình 1.8 Sơ đồ cấu tạo thiết bị phân tich khí NOx 18 Hình Sơ đồ nguy n lý đo SO2 [7] 19 Hình 10 Sơ đồ mạch đo SO2 [8] 21 Hình 11 Sơ đồ cấu tạo bên thiết bị phân tích khí SO2 22 Hình 12 Sơ đồ nguy n lý đo O3 [7] .23 Hình 13 Sơ đồ mạch đo O3 [8] 24 Hình 14 Sơ đồ cấu tạo thiết bị phân tích khí O3 25 Hình 15 Thiết bị lấy mẫu bụi PM2.5 cân tiêu chuẩn 26 Hình 16 Cơng nghệ phân tích hạt bụi phƣơng pháp đo quang [7] .27 Hình 17 Công nghệ thiết bị đo bụi Grimm [8] 28 Hình 18 Sơ đồ nguyên lý công nghệ [7] .29 Hình 19 Thiết bị đo bụi Thermo 5028i 30 Hình Cảm biến SPS30 32 Hình 2 Sơ đồ khối hệ thống đo bụi PM2.5 32 Hình Khối nguồn thiết bị 33 Hình 2.4 Sơ đồ nguyên lý IRM-20-5 33 Hình Cảm biến SPS30 34 Hình Vi điều khiển xử lý số liệu mạch đo 35 Hình Khối truyền liệu 36 Hình Ảnh thẻ nhỡ lƣu trữ 37 Hình Hình ảnh tổng thể thiết bị 37 v Hình 3.1 Thực quan trắc thử nghiệm bụi PM2.5 41 Hình Thiết bị lấy mẫu bụi Grimm 180 [14] .42 Hình 3 Quá trình kiểm tra thiết bị trƣớc hoạt động ổn định 42 Hình “Hình ảnh Self Test OK” 43 Hình Dữ liệu thiết bị đƣợc truyền dƣới dạng file “.txt” [10] .44 Hình Dữ liệu đƣợc truyền phần mềm liệu online Envisoft 45 Hình Trích xuất liệu mục Quản lý Trạm 46 Hình Biều đồ bụi PM2.5 46 Hình Dữ liệu thơng số trạm 47 Hình 10 Dữ liệu PM2.5 đƣợc truyền phần mềm 47 Hình 11 Hình ảnh thiết bị lấy mẫu bụi PM2.5 Leckel 48 Hình 12 Giấy bụi, panh nhựa, hay đựng mẫu, hộp đựng mẫu[9] .49 Hình 13 Lắp giấy lọc vào khay mẫu đặt vào lấy mẫu [9] 50 Hình 14 Lắp giấy lọc vào khay lắp vào giá đỡ lấy bụi [9] 50 Hình 15 Flowrate [9] .51 Hình 16 Start [9] 52 Hình 17 Sampling [9] 52 Hình 18 Start time [9] 53 Hình 19 Giấy lọc mẫu lấy [9] 53 Hình 20 Màn hình hiển thị thơng số kỹ thuật hoàn thành lấy mẫu [9] 54 Hình 21 Hình ảnh thiết bị Leckel sau lắp đặt[13] 55 Hình 22 Biên lấy mẫu trƣờng 57 Hình 3.23 Lắp đặt thiết bị đo bụi PM2.5 58 Hình 24 Phần mềm LookAir quan trắc khơng khí xung quanh 60 Hình 25 Trính xuất liệu từ phần mềm LookAir .60 Hình 26 Biểu đồ thể nồng độ bụi khoảng thời gian 61 Hình 27 Dữ liệu tải dƣới dạng khác 62 Hình 28 Biểu đồ kết PM2.5 63 Hình 29 Biểu đồ kết PM2.5 64 vi D NH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 1.1 Bảng giải từ ngữ 13 Bảng 1.2 Chú giải chức sơ đồ mạch 14 Bảng 1.3 Bảng giải từ ngữ 16 Bảng 1.4 Chú giải chức sơ đồ mạch 17 Bảng 1.5 Chú giải chức sơ đồ mạch 19 Bảng 1.6 hú th ch sơ đồ mạch 21 Bảng 1.7 Chú giải sơ đồ nguyên lý 23 Bảng 1.8 Chú giải sơ đồ mạch đo .24 Bảng 1.9 Bảng giải sơ đồ nguyên lý công nghệ 29 Bảng 3.1 Bảng tổng hợp kết đo thực nghiệm thiết bị đo bụi PM2.5: 62 vii D NH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT PM2.5: Particulate matter-Vật chất dạng hạt DPSIR: Driving Forces – Pressures – State – Impact – Response: Động lƣc – Áp lực – Hiện trạng – Tác động – Phản hồi NDIR: non-dispensive infrared sensor – Quang phổ xạ không phân tán GFC: Gas filter clean: Bộ lọc khí UVF: Ultraviolet Flourescence – Hu nh quanh cực tím NDUV: Non – Dispersive Ultra Violet Spectrosopy – Quang phổ tia cực tím khơng tán sắc TT-BTNMT: Thông tƣ – Bộ Tài nguy n Môi trƣờng viii Hình 18 Start time [9] + Sau thời gian lấy mẫu cần thiết, tắt máy cài đặt mẫu + Tiến hành thu mẫu: Mẫu sau lấy đầu lọc mẫu đƣợc mang vào phịng thí nghiệm phịng kín, tránh bụi, gió yếu tố ảnh hƣởng đến mẫu giấy lọc để tiến hành thu mẫu + Dùng panh gắp giấy lọc vào cassette đựng mẫu, để vào hộp bảo quản Hình 19 Giấy lọc mẫu lấy [9] - Thông tin lấy mẫu đƣợc lƣu vào USB t ch hợp với máy đƣợc trích xuất file lƣu Trong trƣờng hợp khơng có USB tiến hành ghi chép thông tin thời gian bắt đầu kết thúc lấy mẫu, lƣu lƣợng dòng, nhiệt độ áp suất khí 53 Hình 20 Màn hình hiển thị thơng số kỹ thuật hoàn thành lấy mẫu [9] + Ghi chép điều kiện lấy mẫu, yếu tố ảnh hƣởng trình lấy mẫu vào biên trƣờng ví dụ xuất nguồn ô nhiễm phát sinh, điều kiện h tƣợng tƣợng thời tiết lúc lấy mẫu - Bảo quản, vận chuyển mẫu bàn giao cho Phịng thí nghiệm + Mẫu sau hi đƣợc lấy lƣu giữ vào hộp n để bảo quản, tránh tối đa rung lắc va chạm mẫu với điều kiện bên + Mẫu đƣợc bàn giao cho Phịng Thí nghiệm sau hồn thành cơng tác lấy mẫu kèm photo biên trƣờng + Mẫu bàn giao có biên bàn giao mẫu xác nhận 02 bên - Một số lƣu ý hác 54 + Các cán lấy mẫu tuyệt đối tuân thủ quy trình lấy mẫu, bảo quản, vận chuyển mẫu yêu cầu an toàn lao động + Sau đợt lấy mẫu 15 mẫu quan trắc cần vệ sinh lại đầu cắt mẫu: tháo rời đầu ống cắt mẫu rửa sạch, tráng lại cồn lắp lại hệ thống Hình 21 Hình ảnh thiết bị Leckel sau lắp đặt[13] Theo dõi liệu: Việc theo dõi thiết bị hoạt động ổn định đƣợc ghi chép đầy đủ vào biên lấy mẫu trƣờng: 55 56 Hình 22 Biên lấy mẫu trƣờng 57 Quá trình lắp đặt quy trình thực lấy mẫu thiết bị đo bụi PM2.5 Quy trình lắp đặt: -Lắp đặt thiết bị đo bụi PM2.5 thao tác dễ dàng thuận tiện thiết bị cần lắp đặt giá kết nối với nguồn điện 220VAC; Quy trình thực lấy mẫu -Quy trình thực lấy mẫu bụi hoàn toàn tự động sau thiết bị đƣợc cấp nguồn điện; Hình 3.23 Lắp đặt thiết bị đo bụi PM2.5 Theo dõi liệu: - Dữ liệu từ thiết bị đo bụi PM2.5 đƣợc truyền phần mềm “LookAir” tr n tảng Webserver-IOT (hình 3.24) Số liệu đƣợc truyền trực tiếp lƣu trữ web, tuân thủ điều 56 thông tƣ 24/2017/TT-BTNMT nằm điều 39 thông tƣ 10/2021/TT-BTNMT đƣợc ban hành với thời gian truyền hai liệu liên tiếp phút/tệp liệu 58 Phần truy vấn thơng tin, bạn xem thông tin nhƣ: Thông tin thời gian thực; Dữ liệu lịch sử, Quản lý tài khoản; Đăng ý tài hoản Đăng xuất Phần thông tin thời gian thực, xem toàn thiết bị đo hệ thống, liệu truyền online thiết bị đƣợc cập nhật năm phút Phần liệu lịch sử cho phép bạn xem lại tồn liệu lịch sử thiết bị hệ thống, trích xuất liệu thiết bị hệ thống Phần đăng ý tài hoản giúp bạn đăng ý th m tài hoản cho phép truy cập vào phần mềm, sử dụng phần mềm số liệu cách tối ƣu Tuy nhiên, việc nhiều ngƣời sử dụng tài khoản hác để truy cập xử dụng thơng tin liệu gặp vấn đề bảo mật liệu đặt cho ngƣời quản lý buộc phải phân quyền đến tài khoản cá nhân Những tài khoản đƣợc phép truy cập tải liệu, có tài khoản đƣợc phép truy cập hông đƣợc tải liệu Nâng cao tính bảo mật hệ thống đối tƣợng truy cập vào phần mềm 59 Hình 24 Phần mềm LookAir quan trắc khơng khí xung quanh Hình 25 Trính xuất liệu từ phần mềm LookAir 60 Xử lý liệu: Phần mềm oo ir cho phép ngƣời dùng truy cập, tìm kiếm tải liệu dƣới nhiều dạng hác nhƣ “.txt; pdf; excel; picture; …” Phần mềm LookAir xử lý số liệu nhận từ thiết bị, đƣa biểu đồ thể nồng độ bụi thiết bị đo đƣợc ngày, tháng Dữ liệu từ thiết bị bao gồm nhiều thông số hác nhƣ nhiệt độ, độ ẩm, VOC – hợp chất hƣu dễ bay hơi, PM2.5, đƣợc sử dụng để xây dựng mơ hình dự báo cảnh báo tƣơng lai, đánh giá tác động đến môi trƣờng hông h xung quanh, đến ngƣời từ số liệu thu thập đƣợc Xây dựng báo cáo định k theo tháng, quý, năm, dựa vào báo cáo để tham mƣu điều luật, biện pháp thích hợp với nguồn phát thải tạo nên bụi PM2.5 Hình 26 Biểu đồ thể nồng độ bụi khoảng thời gian 61 Hình 27 Dữ liệu tải dƣới dạng khác 3.2 TỔNG HỢP KẾT QUẢ VÀ ĐÁNH GIÁ DỮ LIỆU 3.2.1 Tổng hợp kết Bảng Bảng tổng hợp kết đo thực nghiệm thiết bị đo bụi PM2.5: Thời gian thực Thiết bị đo Leckel Thiết bị đo Thiết bị đo Grimm180 PM2.5 2021-12-01 07:00:00 79.33 79.96 86.33 2021-12-01 08:00:00 56.71 47.62 41.78 2021-12-01 09:00:00 47.34 41.54 30.55 2021-12-01 10:00:00 30.89 34.51 28.56 2021-12-01 11:00:00 32.16 28.94 27.01 2021-12-01 12:00:00 34.25 30.71 26.61 62 2021-12-01 13:00:00 30.09 31.02 26.02 2021-12-01 14:00:00 30.52 28.69 25.87 2021-12-01 15:00:00 27.33 23.51 25.49 2021-12-01 16:00:00 31.78 28.29 25.36 2021-12-01 17:00:00 30.26 26.27 29.52 2021-12-01 18:00:00 52.16 41.47 48.77 2021-12-01 19:00:00 63.22 53.54 65.35 3.2.2 Đánh giá liệu Từ bảng liệu vẽ đƣợc biểu đồ thông số bụi thiết bị Nhận xét, đánh giá số liệu Hình 28 Biểu đồ kết PM2.5 63 t Hình 29 Biểu đồ kết PM2.5 Từ bảng bảng số liệu thu đƣợc tr n, ta có đƣợc biểu đồ đánh giá liệu quan trắc ba thiết bị thời điểm tiến hành chạy thử nghiệm ngày 1/12/2021 Tại thời điểm ngày có biến thi n tƣơng đối đồng từ giá trị Tại thời điểm nhƣ đến sáng từ 17 chiều đến 19 tối kết đo bụi cao so với thời điểm hác ngày, thƣờng khung có mật độ giao thông cao ngày, hi lƣợng xe cộ vào tan ca tham gia giao thông tr n đƣờng lớn kết hợp với yếu tố nhƣ chuyển dịch thời tiết, mùa xuất sƣơng mù ngăn cản khếch tán bụi khơng khí Kết cho thấy tƣơng đồng mặt số liệu thiết bị đo bụi PM2.5 so với hai thiết bị cịn lại, từ biểu đồ thấy hoạt động ổn định thiết bị đo, liệu không bị ngắt quãng không bị thiếu hụt số liệu Mặc dù phƣơng pháp lấy mẫu hác nhau, nhìn nhận thấy ƣu điểm nhƣợc điểm loại phƣơng pháp thiết bị Đối với thiết bị đo ec el theo phƣơng pháp phịng thí nghiệm, từ q trình chuẩn bị mẫu, công cụ, dụng cụ chuẩn bị, đến trình thực lấy mẫu, thu hồi mẫu, cân mẫu phịng thí nghiệm địi hỏi xác cao tính chun nghiệp, trình độ chun 64 mơn ngƣời thực Đối với thiết bị đo Grimm 180 q trình lấy mẫu hồn tồn tự động, đo xử lý kết online, đảm bảo thời gian hoạt động xuyên suốt Tuy nhiên, cấu thiết bị đƣợc đồng nên thiết bị gặp trƣờng hợp lỗi, sửa chữa thay thế, cần thƣờng xun vệ sinh, chi phí thay bảo trì bảo dƣỡng tƣơng đối lớn thƣờng phải chuyển hãng sản xuất để thực Đối với thiết bị đo bụi PM2.5 thiết bị nhỏ gọn với công nghệ mới, chi phí vận hành thực nhỏ so với hai thiết bị lại, thao tác kiểm tra, vệ sinh thiết bị đơn giản 3.3 KẾT LUẬN CHƢƠNG Chương tổng kết lại toàn trình đo thử nghiệm với loại thiết bị khác phương pháp khác Từ đưa bảng số liệu đánh giá toàn trình đo thử nghiệm Độ tuyến tính ba thiết bị tương đối sát phản ánh độ xác thiết bị 65 KẾT LUẬN ĐỀ TÀI VÀ KIẾN NGHỊ Kết đạt đƣợc Luận văn nghi n cứu, tìm hiểu thực số đề ch nh nhƣ sau: - Đã nghi n cứu đƣợc tổng quan hệ thống quan trắc môi trƣờng giới Việt Nam Hoạt động việc bảo vệ môi trƣờng với trung ƣơng địa phƣơng; - Nghiên cứu tìm hiểu công nghệ quan trắc trạm quan trắc tự động; - Phƣơng pháp quan trắc bụi PM2.5 hông h xung quanh dƣới hai dạng quan trắc theo phƣơng pháp phòng th nghiệm quan trắc tự động; - Nghiên cứu chế tạo thiết bị đo bụi với ch thƣớc nhỏ gọn, giảm giá thành; - Hoạt động thử nghiệm tính tuyến tính số liệu thiết bị đo bụi khác đƣa đánh giá thiết bị; Hƣớng phát triển kiến nghị Trong đề tài thực đƣợc chế tạo thiết bị đo thông số bụi PM2.5 ứng dụng quan trắc mơi trƣờng khơng khí xung quanh Đề tài phát triển thêm cảm biến đo h VO hƣớng tới tích hợp thêm số cảm biến đo h xung quanh hác nhƣ O, SO2,… Thiết bị hƣớng tới sử dụng điện lƣợng mặt trời cung cấp điện hoạt động cho thiết bị nhằm mở rộng quy mô lắp đặt thiết bị nhiều địa phƣơng, hộ gia đình nơi có lƣu lƣợng giao thơng nhiều để phản ánh xác chất lƣợng khơng khí xung quanh 66 TÀI LIỆU TH M KHẢO Quốc hội Việt nam, Luật bảo vệ môi trƣờng, 2014 Canadian Executive Agency, CPMS-II, Pollution Monitoring and Baseline Studies- Environmental Monitoring Workbook, 1997 Lawrence H.K et all, Principles of Environmental Analysis, Ana.Chem, 1983, 55, 2210-2218 EPA Standard Methods, CD-ROM, Revision 1, July 1992 Tổng cục Môi trƣờng-Bộ Tài nguy n mơi trƣờng, Báo cáo tình hình lắp đặt hoạt động trạm quan trắc mơi trƣờng khơng khí tự động, liên tục, 2013 ISO 5667-14:1998, Water Quality-Sampling, Part 14: Guidance on Quality Assurance of Enviromental Water Sampling and Handling IUPAC, ISO, AOAC, Harmonised Guidlines for Internal Quality Control in Analitycal Chemistry Laboratory, 1994 Jame P.Dux,Quality Assurance for the Anlytical Chemistry Laboratory, 2d Edition, Van Nostrand Reihold, 1991 SOP kỹ thuật, phƣơng pháp lấy mẫu PM2.5-EURO Lecked 10 QCVN 05:2009/BTNMT-Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia chất lƣợng khơng khí xung quanh 11 QCVN 06:2009/BTNMT-Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia số chất độc hại khơng khí xung quanh 12 Thơng tƣ 24/2017 QĐ-BTNMT Quy trình quy định kỹ thuật quan trắc môi trƣờng Bộ Tài nguy n Môi trƣơng ban hành 13 ir and Q Monitoring, “Quality ssurance Handboo for ir Pollution Measurement Systems Volume II: Part Ambient Air Quality Monitoring Program Quality System Development,” vol II, no ugust, 1998 14 Thạc sĩ Hồ Minh Tráng, Luận văn Thạc sĩ, Quan trắc môi trƣờng hệ thống quan trắc môi trƣờng tự động, liên tục 67